Vísir - 25.07.1946, Blaðsíða 2

2
V I S I R
Fimmtudaginn 25. júlí 19-lG
Friðrik &jömssow&:
Umferðarmál
Önnur grein.
©
armennm
Til frekari skýringar á því,
sem hér liefir verið sagt um
hið íslenzka sjónarmið til
umferðarmálanna, eru tekin
hér nokkur sýnishorn af
blaðagreinuni, þar sem slysi
var afstýrt. (Vísir, 24./11.
’45): „Snarræði bílstjóra“.
Sagt var frá langferðabíl,
seni var að fara austur. Þeg-
ar hann kemur inn undir
Tungu, þá sér hann bíl, sem
stóð allt að því út á miðjum
veginum, og voru nokkur
smábörn að leika sér fyrir
aftan bílinn. Snýr liann þá
bifreiðinni nolckuð út á veg-
inn til vinstri. (Virðist hafa
ekið hægra niegin á vegin-
um). Þegar hann kemur á
móts við bílinn,*sem stóð á
veginum, hleypur drengur, 8
•—10 ára, út á veginn beint
fram undan bílnum, og virt-
ist ekki taka neitt eftir því
að bilinn kom þarna að. Gaf
bílstjórinn þá hljóðmerki, en
það var árangurslaust. Sá
hann sér þá ekki annað fært
en að aka bílnum út af veg-
dnum, út af háum vegar-
kanti, til þess að forða
drengnum frá slysi .... Með
þessu snarræði bjargaði bil-
stjórinn drengnum frá slysi
eða jafnvel bana.“ Og enn-
fremur er tekið fram, að bil-
stjórinn sé „vel styrkur og
gætinn bílstjóri. Og væri gott
ef margir væru slíkir, yrðu
þá færri slysin.“
Þannig er frásögn blaðs-
ins, og má hiklaust fallast
á, að hér var um snarræði
og drengilega ákvöi'ðun að
ræða, úr því serii komið var.
lEn hvers vegna stöðvaði
maðurinn ekki bilinn, í stað
þess að aka.út af veginum
og eiga á hættu að eyðileggja
bílinn og slasa sjálfan sig?
ÍSvarið virðist auðljóst. Hann
gat það ekki. Hann hafði
yanrækt þá sjálfsögðu og ó-
frávíkjanlegu varúðarreglu,
að draga úr ferð bílsins þeg-
ar hann sá börnin framund-
an á veginum, til þess að vera
undir það búinn að geta
stöðvað vagninn snögglega,
ef á þyrfti að lialda. Hann
játti þannig sjálfur sök á því,
að í óefni var komið, því
hapn hefir sjáanlega verið á
yaldi sömu firrunnar og
hugsunarvillunnar, sem svo
margir bilstj órar virðast vera
lialdnir af, að treysta megi
á áivekni barna og ályktun-
arhæfni i þessum efnum, eða
að nægilegt sé að gefa hljóð-
merki rétt við eyrað á þeim,
sem aðvara á. Slik ótímabær
hljóðmerki verka vanalega
öfugt við það, sem ætlað er,
og geta orðið óbeinlínis or-
sök til slysa, með því að veg-
farandinn hrekkur við og
^erir óyfirvegaða hreyfingu.
Það verður .ekki um það
deilt, að bílstjóri þessi gerði
sig sek.an um sömu yfirsjón,
sem fjölmargir aðrir bílstjór
ar fremja, það .er að brjóta
eina af þýðingarmestu var-
úðarráðstöfunum umferðar-
innar. En harin hafði manri-
dóm til að taka á sig afleið-
ingar gerða sinna, sem ekki
er almennt hægt að segja um
starfsfélaga hans.
Hér er annað sýnishorn af
umferðarsögu, sem Morgun-
blaðinu (23./. ’45) var send,
þar sem slysi var einnig af-
stýrt:
Vegfarandi skýrir fi'á, að
hann liafi -verið staddur inn-
arlega á Laugavegi tiltekinn
dag.....„Stórri bifreið var
ekið hiður Laugaveg, en um
leið og bifreiðin fór fram hjá
bíl, sem stóð vinstra megin
á götunni, hljóp lítill dreng-
ur fyrir bifreiðina og út á
götuna. Það var aðeins fyrir
einstakt snarræði bifreiðar-
stjórans á stóra bílnum, að
ekki varð dauðaslys.......“
.... „Eg var dálítið hissa, að
ekki skyldi vera neitt getið
um þetla snarræði bifreiðar-
| stjórans, þvi hann kom i veg
fyrir að harnið færist. Það
hefði víst ekki verið sparað
að segja frá þvi, ef honum
hefði mistekizt að stöðva bíl-
inn. Væri ekki nær að geta
um, þegar svona tekst til,
heldur en að vera sifellt að
skamma ökumenn fyrir
hverja smáyfirsjón, sem
þeim verður á að gera......“
Blaðið bætir því við, að
vissulega beri að geta þess,
sem vel er gert, en það þurfi
ekki að vera til þess, að'bíl-
sljórastéttin verði hafin yfir
gagnrýni, frekar en hver
annar.
Eins og áður er að vikið,
á vel þjálfaður bílstjóri stöð-
ugt að hafa öruggt vald yfir
bíl sínum og, sem betur fer,
er fjöldi slíkra bílstjóra dag-
lega að verki, á öllum veg-
um landsins. Þetta, sem veg-
farandi sá, og varð svo hrif-
inn af, var því ekkert annað
en hversdagslegur viðburð-
ur á Laugaveginum og öðr-
um fjölförnum götum. Veg-
farandi sá hér aðeins einn af
þessum bílstjórum, sem var
starfi sínu svo vel vaxinn,
að hann vissi hvað hann átti
að gera, og g e r ð i það,
Auðvitað er það góðra
gjalda vert, sem vel er gert.
En hinsvegar verður ekki
séð, að það sé nein sérstök
ástæða til að undrast og
gera upphrópanir, þó að
maður geri skyldu sina í
nfbðferð þeirra mála, sem
honum er trúað fyrir. En hér
virðist „vegfarandi“ líta svo
á, að bilstjþrinn hafi gert
meira en skyldu sina, og
kemur þar enn einu sinni
fram hin rótgróna hugsun-
arvilla um forréttindi bil-
anna, og réttleysi vegfar-
enda. sem gleyma nauðsyn-
legri varfærni.
„Ökuníðingar". Ef þetta
ljóta nafn á nokkurn rétt á
sér á annað borð, þá virðist
það eiga við þá bílstjóra,
sem aka á fólk, eða annað,
dautt eð lifandi, sem þeir,
óumdeilanlega hljóta að
liafa séð með nægum fyrir-
vara, til þess að draga úr
ferð bilsins, eða stöðva hann
til þess að komast hjá á-
rekstri.
Fjarri fer því, að hér sé
verið að drótta því að nokkr-
um bilstjóra, að liann aki á
fólk, eða valdi slysum af á-
settu ráði. Og ekki hygg eg
heldur að ökuníðingsnafn-
inu sé ætlað að tákna slika
skapgei’ð, lxeldur rniklu
fremur óforsvaránlegí kæru-
leysi og gáleysi i meðferð
ökutækis, og algjöran skort
á ályktunai-hæfni, þegar
taka þarf fljóta ákvörðun,
sem ekki liggur alveg aug-
Ijóst fyi-ir um hvenxig fraixx-
kvæmd skuli. Hér eru nokk-
ur dæmi uixx slys, sem virð-
ast liafa stafað af hæfnis-
skorti bilstjóra á þessu sviði.
Morgunblaðið 18. des. ’45
skýrir frá þremur umfei'ða-
slysum, þar sexn tvö hin
fyrstnefndu eiga við það,
sem hér er sagt.
1. Bill ekur austur Vestur-
götu, og beygir inn á Garða-
stx-æti, og ekur um leið yfir
9 ára gamlan dx-eng, sem var
að fai'a yfir götuna. Ekki er
þess getið, að drengux'inn
hafi komið skyndilega í ljós,
t. d. fram hjá húshorni eða
kyrstæðum vagni, enda
gatnamót þessi breið og
svigrúm gott. Og þar sem enn
fremur verður að gera ráð
fyi'ir, að eilthvað lxafi vei'ið
dregið úr ferð bilsins vegna
beygjunnar, virðist mega á-
líta, að bílstjórinn hljóti að
liafa séð drenginn með næg-
unx fyiirvara til þess að
stöðva bílinn, ef sá kostur
lxefði verið tekinn í stað þess
að láta skeika að sköpuðu
og tefla á tæpasta vaðið í
von um að „allt slarkist“.
2. Slys við gatnamót
Hringbrautar og Laugavegs.
Sjö ára di'engur var á leið
eftir Hringbraut. Vörubill
rekur stuðaiann í bak
drengsins, og fellir hann á
götuna. Félagi di'engsins
ætlar að reisa liann upp, en
fær stuðarann í lxöfuðið, þvi
bíllinn rann enn áfram. Hér
sést að bílstjórinn ekur á
eftir drengjunum. Hvernig
gat liann komist lijá að sjá
þá framundan sér á vegin-
um? og hvers vegna gerði
liann ekki varúðairáðstaf-
anir i tínxa?
Þriðja slysið, sem um get-
ur i þessari fregn, er nokk-
uð annars eðlis.Stúlka var að
fai'a úr strætisvagni skammt
frá Þói'oddsstöðum, og lxafði
gengið fram fyrir vagnlnn.
Þar vai'ð hún fyrir bifreið,
senx fór fram hjá í sama bili.
Hér átti við stöðvunai'á-
kvæðið, senx að franxan er
getið, ef þess liefði verið
gætt liéi', liefðx ekkert slys
oi'ðið.
Loks skal hér getið um
enn eitt slys, senx er sama
eðlis og tvö hin fyri’nefndu
(Mbl. 7.2. ’46), og mun
margur hafa veitt því at-
hygli, því hér var um gaml-
an og vel þekktan boi'gara
að i*æða, Indi'iða Gottsveins-
son skipstjóra. Otdráttur úr
frásögn blaðsins:
„Gamall maður stórstas-
ast“ ......„Gamli maðui'-
inn var á leið suður í Skerja-
■fjöi'ð eftir Njai'ðai'götu, og
var nær þvi lðominn að
gatnamótum Rcykjavíkur-
vegai', er bifreið kom á eftir
honum. Bifreiðai’stjói'inn
ætlaði að aka hægramegin
við hann. Um' leið mun
ganili nxaðui'inn liafa gengið
inn á veginn og lenti liann á
bifreiðinni. Lá liann fyrir
aftan hana er bifreiðai’stjói'-
inn konx út úr bifreið sinni.
Maðui'inn var meðvitundax'-
laus og var lxann strax
fluttur í Landsspítalann.
Við rannsókn kom í ljós að
lxann hafði fengið nxjög
slæman heilahi'isting. Einnig
var hann með skurð á höfði.
........” Maðui'inn dó
skömniu síðar án þess að
komast til meðvitundar.
Hér vatr að vísu aðeins
um gamlan sjónxanri að
ræða, sem var búinn að
„standa sína vakt“. En soi'g-
legt slys var það engu að
síðui', því það er svo erfitt að
fiixna nokkra frambærilega
afsökun fyrir því. Gamall
maður gengur í liægðum sín-
unx, og réttumegin, á breiðri
og fáfarinni gölu. Hann er
athugull og gætinn, og því
hinn ólíklegasti til þess að
ganga inn á veginn í veg fyi'-
ir bil, senx hann heyrir koixia
á eftir sér, eiixs og bílstjór-
inn giskar á að liann „muni“
hafa gert, enda lítið liægt að
konxast á því broti úr sek-
úndu, sexxi bíllixxn þeysir
fram lijá honunx.
Mér finnst að þetta slys
liafi á sér sömu einkenxxi og
hin, seixx lxér lxafa vei'ið
íxefnd, sem sýnishoi'n af
nxörgunx slikum, (sbr. ný-
birta skýrslu lögreglunnar
um umferðarslys), þar senx
teflt er á tæpasta vaðið, og
ekki hirt uin að víkja lncfi-
lega til hliðar þegar fax'ið
er fram Hjá, en strokxst fast
framhjá manninum, ef til
vill með þeirri röksemda-
færslu, sem sumir bílstjór-
ar halda fram, að þeir eigi
ekki að sjá fyi'ir því, þó ein-
hver reki sig á hliðar bílsins.
Ætla mætli, að aukin
reynsla og þekking á nxál-
inu hefði sannfært í’áða-
menn þess að einþvei’ju
leyti, unx nauðsynina á þvi,
að gei'a nokkrar breytingar á
unifei’ðaiTeglunum i þá átt,
að di'aga eitthvað úr ein-
veldi bílanna á götunni,
jafnframt því sem réttindi
vegfarenda yi'ðu þá að sama
skapi viðurkennd, og þokast
þannig í áttina til þess sjón-
ai'iniðs unx umferðari'éttindi
sem að framaxx er lýst. Og
svo vii'ðist senx þetta liafi
líka hvai'flað að lögreglu-
stjói'ninni, þvi 1939 kenxur
út ný útgáfa af lögreglusam-
þykktinni, þar senx 29. grein-
in, liafði æði'mikið breytzt.
Nú var lnin orðin svo stói', að
hún náði yfir meii'a en tvær
hlaðsíður í bókinni, en hafði
áður komist fyrir á tæpri
liálfsíðu.
I þessari nýju útgáfu af
greininni kennir nxax’gra
grasa, en eftirtektavei’ðust
eru þó nýmælin í upphafi 4.
málsgreinar, en þau eru
þessi:
„Við gangbrautir skulu
bifreiðastjórai', hjólreiða-
nxenn og aði'ir ökunxenn
gæta sérstakrar vax'kái'ni og
nærgætni. Skulu þeir nema
staðar við gangbrautir, ef
vegfarandi er þar á fei'ð
franxundan ökutækinu cða
á leið í veg fyi'ir það. Enn-
frenxur skulu ökumenn
nema staðar við gangbraut-
ir, ef vegfarandi býður sýni-
lega færis að komast yfir
götu, eða er -í þa’nn veginn
að fai-a út á gangbraut. Þeg-
ar ökumenri af þessum á-
stæðunx liafa numið staðar,
skulu þeir bíða unz lxinir
fótgangandi vegfarendur
eru komnir leiðar sinnar.“
.....„Bannað er að stöðva
ökutæki á gangbrautum eða
þannig, að nokkur hluti
þess taki inn yfir gangbraut,
nenxa nauðsyn bei'i til, svo
sem til að forðast árekstur
eða annað’ slys.“ —
Þessi ákvæði voi-u hvoi’ki
nxeira né nxinna en fullkom-
in viðui'kenning á þeim foi'-
réttindum vegfarenda, sem
eg hafði haldið fram, og
nefnt amei'íska viðhorfið i
unxferðaniiálum. Þetta nýja
ákvæði, senx sennilega mun
liafa verið sett nokkurum
tíma áður en bókin var gef-
in út, virtist afnema í ein-
unx svip þau forréttindi bíl-
anna í götuumfei'ðinni, sem
þeir höfðu tekið sér og feng-
ið að njóta, samkvæmt „ís-
Frh. á 6. síðu.
*
Odýrar plastic
regnslár á börn