Vísir - 03.08.1946, Blaðsíða 4

4
V I S I R
Laugardaginn 3. ágúst 1946
VISIR
DAGBLAÐ
Utgefandi:
BLAÐAUTGÁFAN VlSIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Verð kr. 5,00 á mánuði.
Lausasala 40 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Sbandgæzlan.
I'ér Islendingar eigum lífsafkomu okkar
undir því komna að fiskimiðin við strend-
ur landsins bregðist ekki. Það cr og hefur
verið okkur kappsmál að varðveita þau, fyrir
ásælni annarra þjóða þó oft hafi brugðist
til beggja vona um getu oklcar í þeim efnum.
Allt til þessa höfum við keypt til landsins og
látið okkur nægja lítilfjörleg og .frekar
seinfara skip til þess að annast þennan þátt
sjálfstæðisins. Nú þegar tækni tímans býður
okkur upp á að þiggja öruggari og greiðfær-
ari leiðir 1 þessum efnum, þá verðum við að
taka slíku boði fegirts hendi en hörfa ekki
aftur í forneskjuna og glíma við framfara-
Jeysið.
Flugvélinn er skjótasta farartækið, sem
völ verður á til þess að taka að sér strand-
gæzluna, enda verður ekki í efa dregið að
hún á mesta framtíð fyrir sér á því sviði.
Vér Islcndingar höfum alla tíð gert okkur
far uin að fylgja tækninni og taka hana í
þjónustu okkar eftir því sem kostur hefur
verið á, og nú síðast liöfum við fært okkur
í nyt flýtinn og athugnarmöguleikana sem
fylgja flugvélunum. Með því að hafa strand-
gæzlumenn í flugvélunum má fá yfirl-it yfir
skipaférðir við strendur landsins næstum
■samstundis, og þá er engin hægari leið en
«ú að gefa varðskipitnum, sem að sjálfsögðu
þurfa alla tíð að vera til taks, upplýsingar
om það hvar sökudólgurinn sé staddur.
Þjóðviljinn þykist í gær, hafa fundið
nöggstað á Finni Jónssyni ráðherra, þar sem
harin telur Iiann hafa vanrækt straiidgæzluna
nieð öllu og segir hana vera stjórnlausa.
Vísir hefur ekki haft ]>að markmið að verja
illar gerðir vinstri flokkanna, en Jiitl er ann-
sið mál, að sanngirni verður að sitja í önd-
vegi og má ekki víkja fyrir þröngum flokks-
sjónarmiðum. Finnur Jónsson hefur í þessum
«eí num farið þann veg sem greiðfarnastm*
tar til úrlausnar, cn það er að láta strand-
gæzlumennina fylgjast með skipaferðum úr
lofti og gefa svo tilkynningar til varðskip-
anna. ef eitthvað út af bregður með hátt-
semina í sjávarumferðinni. Hin litlu og sein-
íörnu varðskip okkar eru þcss ekki umkomin
sið annast strandgæzluna eips og þörf cr á
og því verður að telja það framfarir, er flug-
'vélum er fengið það hlutverk.
Strandgæzlan við Þjóðviljann er ekki eins
örugg og ski])ulögð cins og strandgæzlan við
island og ]>að svíður þcim mönniim sárast
st’in ejga að annast hana. Þeir finna vanmátt
sinn í vörzlunni um strandstað kommúnis-
nians og eiga fullt í fangi með að dæla
.heimskunni úr flakinu, en álasa öðrum fyrir
sið geta framfylgt ætlunarverkum sínum.
Finnur Jónsson hefur gert það scm honum
-har í þessuni efnum. Hann hefur fengið Ægi
það hlutverk að bjarga norsku skijri úr
íijávarháska, en látið skeika að sköpuðu um
ídit Þjóðviljans i þeim efnum. Hann hefur
heldur notað skipið til þarfa, en ota því út á
-\jó erindisleysunnár. Þetta cr allt of sumt.
Fin Jiér skerast línurv Kommúnisminn veltir
sér í baðkeri úrræðaleysins, meðan fram-
faramennirnir sinna sinu lilutvcrki með
sæmd.
Dýrtíðin og verðgildi
peninganna.
Fyrir nokkrum árum, lagði
sá sem þetta skrifar inn á
10 ára sparisjóðsbók fyrir
5 ára dreng, fjögur ])úsund
krónur. Upphæðina var ráð-
gert að nota til skólagöngu
fyrir drenginn þegar hann
væri 15 ára. Meining mín var
sú með þessari ráðstöfun að
peningarnir væru tryggilega
geymdir, og myndu vaxa að
krónutölu, og verðgildið
myndi ekki mimrka.
Sennilega verða ,það ekki
vonl)rigði að krónutalan vex
samkvæmt áætlun, en það
verður annað um verðgildið.
I\g sé það nú, að cg hefði
átt að vera svo klókur, að
i staðinn fyrir að trúa þjóð-
íefaginu fyrir að ávaxta þessa
pcninga liefði eg átt að kaupa
einlivern lilut t. d. gamlan
bílskrögg, og geyma hann,
og láta dýrtíðina hækka hann
í verði, og selja liann svo
þegar drengurinn þurfti að
nota pcningana. Þegar pen-
ingarnir voru lagðir inn,
liefðu þeir með sparnaði nægt
fviyr tvcggja ára skólaveru,
en nú með vöxtum duga þcir
aðeins einn vetur.
. .
Þessi saga mín og litla
i drengsins, er um leið saga
■ tugþúsunda anriara manna á
| íslandi. Saga mikils fjölda
j fátæks lólks sem hefir spar-
■ að við sig fé, og trúað þjóð-
i lélaginu fyrir að geyma ]iað
og ávaxta. Myndi það ekki
i þvkja hart el’ allt i einu væri
| farið að svíkja mál og vog í
I landinu meterinn væri alltaf
|að slyttasl, og kilóið alltaf að
J vcrða færri og færri grömm,
í en sífeld rýrnun á verðgildi
krónunnar er nokkuð sama
eðlis. Stór svilv og öryggis-
leysi á þessum almenna mæli-
Jvvarða, lirónunni, kemur á
Istað ýmsum f járhagssjúk-
; dómurii, sem verða því verri
við ireignar sem lengur líður.
1 raun og veru, liafa allar
stéttir haft fullar hendur fjár
nú síðustu árin, meðan vísi-
talan hefir vcrið að blómg-
ast. Atvinna hefir verið næg,
og fólkið lifað Ju'itt i landinu,
og drukkið mikið brennivín.
A meðan Iiafa smælingj-
arnir, sem áttu litlar e.ignir,
en söfnuðu dáJitlu sparifé,
áður en stríðslukkan Jiom:
börn, gamalt 'fólk, sjúkir
menn o. fl., orðið lyrir því,
að tapa miklum hlula eigna
sinna vegna vcrðfalls peri-
inganna, og eg liefi ekki séð
að nokkur liafi vorkennt
þeim það. Þjóðfélagið í Jieild
á þó að miklu leyti sölv á
þessu, og ætti raunverulega
að grciða þessu fólki skaða-
l)ætir fyrir óréttmætt ta]).
En nú verður eflaust sagt:
þetta er allt dýrtíðinni að
keiiua, og þáð -er alveg eins
með dýrtíðina og svndina,
að hvorutveggja er ólijá-
kvæmilegt. Svo segja stjórn-
arandstæðingar að hin niikla
dýrtíð sé áfleiðing af stefnu
stjórnarinnar, og ef -þeir
mættu ráða myndi alll lag-
ast, án þess að þeir bendi á
nokkur veruleg úrræði til
bóta, sem um munar.
I raun og veru er öllum
hugsandi mönnum illa við
dýrtíðina, og verðfall pen-
inganna, nema þá kommún-
istum. Hugsanlli menn óttast
að útflutningurinn muni
stpðvast. 1 sambandi við
þetta kom Björn Olafsson á
sínum tíma fram með til-
lögur um nýjan grundvöll
fyrir vísitölu, þar sem tekið
var tillit til útflutningsins og
afkomu atvinnuveganna. Eru
tillögur Jiessar hinar merki-
legustu til athugunar, en for-
maður Dagsbrúnar taldi ]>ær
samt nýja árás á launaslétt-
irnar og ekkert annað.
Ef dýrtíðin er athuguð’
verður ekki komizt hjá að
skipta orsökum hennar aðal-
lega í tvennt. Sá Iilnti henn-
ar sem orsakast af hækkuðu
heimsmarkaðsverði á þeim
vörum sem við þurfum að
kaupa, getum við ekki ráðið
við, en vitanlega er, að hækk-
un á útlendu vöruverðinu er,
eða hefir verið miklu minni
þáttur í vexti dýrtíðarinnar
lieldur en sá þáttur sem vlð
sjálfir höfum átt í því að
skapa dýrtíð í landinu með
margskonar ráðstöfunum.
Sannleikurinn er sá, að
])ótt allur almenningur hafi
talað um, livc dýrtíðin sé
hættuleg, þá liefir meirihluti
fólks í landinu allt að ])essu
bcinlínis viljað hátt verðlag.
Veikamenn hafa með öflug-
um samtöknm sinum heimt-
að sífellt hærra og hærra
kaup. Bændur hafa heldur
ekki látið sinn hlut eftir
liggja, lieldur sífellt heinil-
að liærra afurðaverð. Opin-
berir sfarfsmenn ])jóðarinnar
heimtuðu ný launalög og sjó-
menn á siglingaflotanum
heimtuðu' mjög liátt kaup.
Pdkið sjálft hefir í marga
áratugi haldið ii])])i dýrtíð
með háum tollum og þó mest
nokkur síðustu ár. Nci, fólk-
ið í landinu hefir viljað, og
heimtað að hafa margar
krónur á milli handanna, og
ekki fengist eins um, ])ótt
]>ær væru smáar. Eg licld að
engri stjórn hafi i raun og
vcru verið'mögulegt allt að
þessu, að hamla á móti þess-
um vilja fólksins til að leika
sér að mörgum srnáum krón-
um.
Þegar Dagsbrún háði verk-
fall sitt s. 1. vctur, og knúði
fram verulega hækkun á
grunnkaupi, þá rak Þjóðvilj-
inn upp citt sitt mikla sigur-
öskur og sagði: ,'.AlIir riieð á
Frli. á 6. síðu.
Síldin. Það mál sem mesta athygli vekur manna
á meðal um þessar mundir og hefir
úrslita þýðingu fyrir alla afkornu landsmanna
er síldin. Þegar þær Jréttir hárust að norðan,
að sildin væri komin, vakti það fögnuð allra
landsmanna eins og að likum lætur. Unxlanfarið
hefir mikil síld borizt á land á Raufarhöfn, enda
hefir hún verið aðal miðstöð veiðisvæðisins
hingað til.
*
Sildarleit. Flugvél hefir venð i sildarleit und-
anfarið og kom hún fyrst auga á
sildartorfurnar og benti skipunum á livar síld-
in héldi sig. Miklu fleiri skip stunda nú sildveið-
ar en nokkru sinni áður. Verð síldarinnar er
nii einnig hærra en þafc hefir nokkru sinni áð-
ur verið. Verði sildin mikil, sem allir lands-
menn vona, breytir það miklu eins og að lik-
indum lætur um hag landsmanna og er því
eðlilegt að almenningur fylgist af áhuga með
því, hvernig gengur með veiði síldarinnar.
*
Veðurfar. Vcður hefir undanfarið Verið gott
fyrir Norðurlandi, en tíð var í byrj-
un síldveiðitímans stirð og tafði það nokkuð
veiðina. Þegar síldin lieldur sig að mestu leyti
á sömu slóðum, myndast einnig biðraðir, þar
scm verksmiðjurnar eru og getur það tafið skip-
in verulega, enda hafa verið nokkur brögð að
því. Nú eru fyrir hendi síldarbræðsluverksmiðj-
ur fyrir öllu Norðurlandi svo að oftast er hægt
að koma síldinni af sér fljótlega, cf hún er
drcifð um veiðisvæðin og menn eru ekki' bundn-
ir föstum samningum við sérstaka verksmiðju.
*
Gjaldeyrir. Við íslendingar þurfum nú ein-
mitt mikið á gjaldeyri að lialda tii
þess að gcta kcypt erlendis þæði fleiri og Ijctri
skip og hrundið ýmsum þeim framkvæmdum
af stað, sem áður þurftu að bíða vegna stríðsins
eða fyrir það vegna fátæktar þjóðarinnar. Það
verðnr öllum landsmönnum mikið fagnaðarefni
ef sildin verður mikil í sumar, enda afkoma og
háaur fjölda inanna bundinn við hvernig síld-
vciðin verður. Mcð síldinni kenmr sá gjaldeyrir,
sem við íslendingar þurfum á að halda ~ -
þvi eðlilegt að allur almenningur hafi áhuga
á málinu.
*
Síldar- í sambandi við það, að.síldin er kom-
matwr. in og ekki svo litið af henni, dettur
mér til luigar, að þótt síldin sé stór
liður í útflutningi okltar íslendinga sé hún i
rauninni ekki notuð nægilega mikið á. innlend-
um markaði. Að visu er síldin með hverju ári
sem líður meir og meir notuð til matar hér á
landi, en vegna þess að hún er ódýr fæða, ætti
hún að vcra miklu mcira notuð, en raun cr á.
Síld er lioll fæða og þess vegna sjálfsagt að
hafa hana oft á borðum. Síld má framreiða á
marga vegu og sumir sildarréltir eru hrcinasta
lostæti.
*
Þjóðar- Það er l'ull ástæða til þess að halda
réttur. því l'ram, að sildin eigi að vera nokk-
urskonar þjóðarréttur okkar íslend-
inga. Á þetta hefir oft verið minnzt áður, en
sjaldan \ærður góð visa of oft kveðin. Vegna
næringargildis síldarinnar ætli almenningur að
neyta hennar meir en raun er nú á. Til ])ess
a'ð það geti orðið þyrfti allaf að vewa næileg
sild í öllum fiskverzlunum bæ'annn -v jji.-ac-
legu vcrði, og þá fyrst og fremst hér 5 1,'" k
vík, þar sem fólkið er flest. Það sýnist vera
full ásla'ða til að mæla með því, að síhl sé á
borðuin allra heimila, hvenær sem tök eru á
að ná i liana.