Vísir - 08.10.1946, Blaðsíða 4

4
V I S I R
Þriðjudaginn 8. október 1 í)4f>
DAGBLAÐ
Utgefandi:
BLAÐAtTTGÁFAN VISIR H/F
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar.
_____Félagsprentsmiðjan h.f.
Fyrningarfrestur.
Tlyrningarfrestur er misjafnlega langur að
* íslenzkum lögum, en skemmstur murí
hann vera í óskráðum siðalögmálum stjórn-
málanna, en þar er sagt að pólitískar yfir-
sjónir fyrnist ol't á viku. Þótt átök séu háð
og moldryk dægurmálanna hylji himintungl-
in, þyrlast það allt á braut í einni svipan
með gjósti nýrra atlnirða. Einstaka pólitískar
yfirsjónir lií'a þó í minnum manna, en þó sízt
Jieirra, sem taka þátt i stjórnmálabaráttunni,
enda er langrækni ekki heppileg lyndiseink-
unn á þeim vettvangi.
Kommúnistar lýstu yfir því í útvavpsum-
ræðunum um flugvöllinn,að þeirmyndu leggja
hart að forsætisráðherra um að segja störf-
um af stjórninni, en jafnframt krefjast að
hann ryfi Jríng og efndi til nýrra Alþingis-
kosninga, en Jrótt hann yrði ekki við slíkum
óskum myndu ráðherrar þeirra láta af störf-
um. Forsætisráðherra taldi sig mundu takn
erindi þeirra til atbugunar, er J)að bærist hon-
um, en Ijóst er, að þótt hann biðji ekki um
lausn fyrir ríkisstjórniua alla, hlýtur hann
að verða við óskum kommúnista að því er.
])á varðar, vilji þeir ekki sinna stjórnar-
slörfum ál'ram. Hinsvegar eru engar líkur
til að forsætisráðherra verði við óskum
kommúnista um þingrof. Koinið getur lil
mála að þeir fjórir ráðherrar, seríi eftir sitja
i ríkisstjórninni, geti farið með stjórn lands-
ins áfram, en geri ]>cir það ekki, verötir þeim
eða stjórninni í heild falið að gegna slörfum
til bráðahirgða.
Við atkvæðagreiðsluna um flugvallarmálið
kom verkleiki í Ijós innan Framsóknarflokks-
ins, sem Jónas Jónsson hefur að vísu þrá-
íaldlega lýst áður, en mcnn hafa ekki viljað
leggja trúnað á. Þar virðist hver höndin vera
upp á móti annarri. 7 Jríngmenn greiða
atkvæði gegn samninginum, en 6 með hon-
iim. Ef til vill hefur þetta Jiýtt að flokkurinn
Aiil stíga i vænginn við kommúnistana, en
Jála jafnframt vel að Bandaríkjunum og
þeirr* hagsmunum, en erfið mun slík þjónkun
og ekki árekstralaus. Bændur munu hins-
vegar telja, að slík afstaða í jafn vcigamiklu
máli, sýni meiri veikleika hjá flokknum, en
viðunandi sé, og getur það haft alvarlegar
afleiðingar síðar meir. Hafi forystumenn
flolvksins gert sér vonir um vinstri eða hægri
samvinnu undir forystu Framsóknar að ein-
hverju leyti, er ekki annað sýnilegt, en að
'ieir haí'i mjög veikt sinn málstað með þess-
mrí afstöðu, -— jafnvel svo >að Jieir verði að
vikja fyrir öðrum 'flokksmönnum ef slík
namvinna á að takast. Dutlungar eða óvild
etnstaklinganna má ekki móta jiólitíska stefnu
Jlokkanna í örlagaríkustu málum.
Kommúnistarnir víkja vafalaust úr ríkis-
stjórninni, einhvern næsta daginn. Þcir hafa
ríýsl yfir, að J)eir imu>u gcra allt, sem unnt er
tr! J)cs« að stuðla að myndun þingræðisstjórn-
•f,)r, og þá værítanlega vinstri stjórnar.
Slík samvinna getur aldrei tckist undir for-
ystu Jæirra. Alþj'ðuflokkurinn gæti ef til vill
myndað stjórnina, en J)á væirí hag komm-
únista illa komið, og í rauninni yrðu þeir að
heygja sig í duftið lil J)ess að svo mætti verða,
<>g biðja velviaðingar á J)eim yfirsjóniun, sem
ekki fyrnast.
Nýýar hœhur
Selma Lagerlöf cr fyrsta
kona sem hlotið thefir bók-
menntáverðlaun Nobels. —
Þótti sú viðurkenning mjög
að makleikum, því að Selma
var þá orðm víðfræg í flest-
um menningarlöndum heims-
ins og þótti þá ein meðal
allra fremstu höfunda á
Norðurlöndum.
Það er æði langt siðan
fyrstu bækur þessarar skáld-
konu birtust á íslenzkri
tungu og nutu þær þá jafn
mikillar hylli hér sem ann-
arsstaðar. Gefur höfundurinn
í skáldsögum sínum sterka
og lifandi lýsingu á sænsku
þjóðlífi jafnhliða J)ví sem
hún dregur lram skaj)gerð
jærsonanna á snildarlegan
hátt. Lesamlinn kynnist í
gegnum bækur Selmu sænsku
þjóðlífi, ems vel og hann
byggi sjálfur iij)pi í Verma-
landi, eða h.var annarsstaðar,
sem sögur diennar. gerast.
Nýlega 'hefir Léiftur h. f.
sent á markaðinn stórt slcáld-
rit eftir Selmu, söguna um
Svein Elversson i J)ýðingu
Axels Guðmundssonar. Þeir
sem lesið hafa fyrri bækur
Selmu eins og Gösta Berling,
Jerúsalem o. fl. munu lesa
Svein Elversson með ekki
minni eftirvæntingu en þær
— og elcki verða fyrir von-
brigðum.
Sakamálafréttaritarinn.
„Sakamálafréttaritarinn“
er heiti á dægurskáldsögu
eftir læslic Gharferis. Bókin
er tæpar 170 bls., en Hjarta-
ásútgáfan á Akureyri gaf
hana út.
Þetta er nýtizku sakamála-
saga, er hefsl á Manhattan,
en heldur áfram á drauga-
legu landsetri á Lönguey.
Atburðarásin cr hröð og
spennandi. inn i liana er
fléltað ýmsum óhugnanleg-
um alburðum en jafnframt
kýmni og gamansemi.
Bókin hefir verið kvik-
mynduð og vanhinni heims-
f rægu kvikmyndastjörnu
Deanna Durlrín falið að leika
aðalhlutverkið. Ýmsir fleiri
þekktir kvikmyndaleikarar
fara J)ar með hlutverk og
hefir myndin vakið athygli
þeirra, sem ánægju hafa af
slíkum myndum.
Prinsessan á Mars.
Bókaútgáfa Pálma II.
Jónssonar sendi fyrir
skennnstu frá sér sérkenni-
legan reyfara eftir hinn al-
kunna reyfarahöfund Edgar
Rice Burroughs, liöfund
Tarzanbókanna frægu, er
gerist á annarri stjörnu.
Reyfari Jiessi heitir Prin-
sessan á Mars og gerist i
rúnil. 41) Jiúsund míjna fjar-
lægð frá jörðunni. Sagan seg-
ir frá jarðarbúa nokkrum,
sem kemst til Mars og lendir
þar í hinum ótrúlegustu æv-
intýrum og svaðilförum.
Bók Jiessi er mjög í anda
Tarzanbókanna, spennandi
frá upphafi til enda og full
af hugmyndaflugi og hetju-
dáðum.
Fimm barnabækur , , ,
frá Lejftri. , ,
Leiftur h.f. hefir nýlega
sent frá sér fimm nýjar og
fallegar barna- og unglinga-
bækur fyrir börn á ýmsum
aldri. Hefir Leiftur frá önd-
verðu gefið út mikið af
barnabókum og jafnan gert
sér far um að vanda til
þeirra, bæði hvað efni og frá-
gang snertir, en eins og kunn-
ugt er hefir Jiað geipimikla
uppeldislega þýðingu að
vandað sé lil barnabóka.
Ein Jiessara bóka er Sögur
Sindbaðs, hið sígilda ævin-
týra-listavcrk úr Þúsund og
einni nótt. Hér birtist þetta
ævinlýri í endursögn eftir
Laurence Houseman og með
fjölda gullfallegra teikninga
eftir Blaine. Fi’eysteinn
Gunnarsson skólostjóri þýddi
bókina.
TvaM' bækur fyrir telpur,
um og innan fermingarald-
urs, eru Nóa, saga um litla
stúlku, eftir Edgar Jepson í
þýðingu Axels Guðmunds-
sonar og Toppur og Trilla
eflir Berthu Holst i þýðingu
Freysteins Gunnarssonar.
Hvorttveggja luigðnæmar og
fallegar sögur sem líklegar
eru til Jiess að njóta vinsajlda
leshneigðra telpna.
„Fóthvatur og Grái-Úlfur“
er heiti á litilli myndskreyttri
ævintýrabók úr heimi Indí-
ánanna. Þó að kver þelta sé
lítið gefur það samt Ijósa
mynd af lífi Indánanna og
hugarheimi þeirra. Hörður
Gunríarsson íslenzkaði bók-
ina.
Dúmbó er heiti barnabókar
með myndum eftir Walt
Disnev, hinn lieimskunna
ameríska teiknara og lista-
mann. Þetta er saga um litinn
fil og frásögnin svo skemmti-
lcg og lifandi að flestirkrakk-
ar munu hafa gaman af.
Anna Snorradóttir íslenzlv-
aði.
Tésilelkar á
Eyrarbakka.
Sunnudaginn (5. október!
síðasll. héldu Jjeir Hall-
grímur Helgason tónskáld og
faðir hans, Helgi Hallgríms-
son kennari, kirkjutónleika
í Eyrarbakkakirkju. Var auk
venjulegra kirkjutónleika
farið með íslenzk Jyjóðlög,
skýrður uppruni Jieirra, höf-
unda'r og tilefnið lil laganna
þar sem það var vitað.
Þessi kynning þeirra á
eldri og yngri ])jÖðlögum,
er einn þátlur í því að vekja
lónmenningu meðal þjóðar-
innar, glæða áhuga hennar
á göfugri tónlist.
Mjög góður rómur var
gerður að þessum kirkjutón-
leikum þeirra feðga, og þeim
þökkuð koínan og tónleik-
arnir. Fréttaritari.
Frá „J. S,“ hefir Bergmáli borizt bréf þaS,
sem hér fer á eftir: „Bergmál hreyfði því fyrir
nokkuru, að menn neyttu ekki nægilega mikill-
ar síldar hér á iandi og mun það vera rétt.
íslendingar borða líklega minni síld en nokkur
þjóð önnur, svo litla að mig minnir, að ekki
þætti taka því að nefna tölur viðvíkjandi síld-
aráti þeirra í samanburði, sem gerður var um
þetta á sjávarútvegssýningunni. En þetta þyrfti
að breytast og það hið fyrsta.
Síldardagur.
' Mér hefir dottið í hug ráð í sambandi við
þetta. Hvernig væri að einhver félagssamtök, til
dæmis samtök kvenna, því að málið snertir kon-
una, tækju sig saman og hefðu sérstakan síld-
ardag á haustin, einn eða jafnvel fieiri? þann
eðti þá daga yrði ekki um annað að ræða á
borðuin mann-a eiosíldarrétti, en þar sem kon-
ur munu almennt ekki kunna að matreiða sild,
svo að vel sé, ættu samtök þau, sem að þessu
stæðu, að birta mataruppskriftir í blöðunum
áður.
Kjötlausir dagar.
Á stríðsárunum liefir maður oft heyrt talað
um kjötlausa daga hjá ófriðarþjóðunum — daga
þar sem kjöt var.ekki fáanlegt í verzlunum né
á matsölustöðum. Við þurfum ekki að grípa til
„kjötleysisdaga", til þess að spara þessa mat-
vælategund, því að heldur virðist stundum
ganga treglega að koma henni út. Þrátt fyrir
það virðist ekki úr vegi, að komið væri á
„síldardegi", til þess að auka þekkingu lands-
manna á bessari ágætu fæðu og kenna með-
ferð hennar.
Hleypidómar.
Margir fussa og sveia, þegar síld er nefnd á
nafn, af því að þeir hafa aldrei fengið að
bragða á síld, sem er verulega vel matreidd.
Sannleikurinn er nefnilega sá, að sé síldin
matreidd af kunnáttu, þá e>r hún herramanns-
malur, bragðgóð og rík af bætiefnum, sem allir
hafa mikil not fyrir í skammdaginu og sólarleys-
inu. Það væri heillaverk, ef eknhver kvennasam-
tök — ef til vill í samvinnu við síldarfram-
leiðendur — gengju í að koma á allsherjar „síld-
ardegi“ hér.“
Ekki vansolaust.
Bergmál styður þessa tHlögu eindregið, því
að það er í rauninni ekki vansalaust, að þjáð,
sem veiðir beztu síld, sem til er í heiminum,
skuli ekki kunna að meta hana. Það er bókstaf-
lega til háborinnar skammar, að begar helm-
ingur mannlcindarinnar sveltur, skuli vera til
þjóð, sem vill ekki líta við þessari ágætu fæðu-
tegund. Það myndi vafalaust þykja undrunar-
efni úti um heim, ef menn þar vissu almennt um
það, hversu síldin bykir ómerkilegur rnatur
hér á landi
Kasiað í sjóinn.
Fyrir nokkuru vár sagt frá því í blöðum
bæjarins, að bátar, sem stunduðu reknetaveiðar
hér á flóanum, hefðu nokkurum srínnum orði#
að henda hluta af afla sínum, vegna þess að
ekki var hægt að koma honum öllum í frysti-
hús og tunnur voru ekki fyrir hendi. Það er
illt að hlýða á slíkar fregnir og minnir á það,
þegar brenna varð kaffinu í Brasilíu, af því að
ekki fékkst nógu hátt verð fyrir það.
litlir betra.
En það er litlu betra en að kasta síldinni í
sjóinn, þegar menn vilja ekki neyta hennar
en kaupa þess í stað einhverja erlenda níður-
suðu, sem stenzt alls ekki samanburð að þrí
er næringargildi snertir. Dýrmætur gjaldeyrir
fer forgörðum í báðum tilfellum. — Nei, það seni
gera þarf er að keima þjóðinni „átið“ í þessum
efnum. En til bess þarf samtök ötulla og dug-
1 legra einstaklinga og félaga.