Vísir - 24.10.1946, Blaðsíða 4

4
VlSIR
Fimmtudagiiin 24. október 1946
WfiSVR
DAGBLAÐ
Dtgefandi:
BLAÐAtTTGÁFAtf VlSIR H/F
Ritstjórar: Rristján Guðlaugsson,
Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12.
Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar.
____Félagsprentsmiðjan h.f._
Sjén og raun.
Illlur almenningur fagnaði mjög jjeím ráð-
** stófun Alþingis og ríkisstjórnar, að varið
yrði til nýsköpunar megninu af þvi fé, sem
safnast liafði í erlendum gjaldeyri á striðsár-
unum. Um það má aftur deila livort Iieppilegt
Iiafi verið að rótast svo i framkvæmduin, sem
raun hefur á orðið, en úr þvi, sem komið er
tjóar ekki um að sakast.
í kosningavínnumi sáu kjósendur nýsköp-
imina i hilíingum, sem báru hátt yfir svartan
sand liins daglega lífs. Allir töldu það eitt
nægja, að efn't yrði til nýbygginga, en fæstir
Iiugðu að hinu hvað við tæki, er hiii nýju fram-
leiðshitæki kæmu til landsins. Bönkunuin vár
skipað að sjá nýsköpuninni fvrir fjármagni,
en liipsvegar láðist algjörlega að sjá bönkun-
mn eða eigendum framleiðslutækjanna fyrir
rekstrarfé, þótt þess væri engu síður nauðsyn
svo sem sannast hefur nú þegar.
Þeir, sem bjartsýnastir voru töldu engin
vandkvæði á, að afla hentugs fjár til lánastarf-
sémi vegna nýsköpunarinnar, með því að hún
setti lmg og hjarta ahnennings og menn myndu
ekki lelja á sig að Icggja fram nokkrar krónur
nýsköpuninni til styrktar. Bent hefur vcrið á,
að nægjanlegt væri, ef allir vinnufærir menn
legðu fram, sem svaraði finnn Iiundruð krón-
iim til jafnaðar, og hefði þá stofnlánasjóður
vfir nægjanlcgu fjármagni að ráða til slyrktar
nauðsynleguslu framkyæindum. Við slíkum
röddum hefur þjóðin daufheyrst og cr vissu-
Jega ekki vanzalaust.
Hillingasýn nýsköpunarinnar er ekki enn
])á raunveruleiki. Við höfum tæpast nálgast
íyrirheitna landið svo nokkru nemi. Nauðsyn-
Jegustu framkvæmdir, sem geta skapað þjóð-
inni mikla atvinnu í núti,ð og framlið, jafn-
i'ramt þvi, sem þær myndu auka verulega
gjaldeyristekjur þjóðarinnár og spara útgjöld
Jiennar, bíða enn þá úrlausnar og er óséð um
Jivernig um framgang þeirra fer vegna al-
menns sinnuleýsis borgaranna. Það eilt liafa
anenn þó sér lil afsökunar að ólti hefur grijiið
þjóðina, vegna margskvns bollalegginga, sem
verið Iiafa á döfinni varðandi sparifé manna,
bæði í mýnt og bréfum. Rætt hefur verið um
að innkalla seðla og verðbréf, meía fasteignir
allar upp að nýju og þar fram eftir götunum,
en slíkar umræður hafa vakið þann ótta meðal
almennings, að lieita má að fjárhagslífið sé
gersamlega lamað. Með þessu móti hefur
kreppa skollið á þjóðinni algjörlega að ástæðu-
Jausu, og til liennar Iiafa þeir stofnað, sem
])ólzt hafa borið nýsköpunina fvrir brjósti
öðrum frekar.
Vafasamt cr að rikið beiðist annarsvegar
lánsfjár, en hinsvegar sé haft í hótunum um
að refsa þeim sparifjáreigendum, sem féð
l;ynnu að leggja að mörkum. Það hafa vinstri
ílokkarnir gert, bæði þeir, sem styðja ríkis-
stjórnina og Framsóknarflokkurinn cinnig,
aem er í stjórnarandstöðu. Mætti því æíla að
Tramgangur málsins væri örugglega tryggður.
Árangur þessa áróðurs liggur þegar fyrir. í
og með hans vegna liefur atvinnulif lamast í
landinii. Meðan .óvissa er rikjandi um þessi
xnál er einskis bata von. Ekki er ósennilegt að
ríkið gæti aflað nægjanlegs fjármagns tihný-
sköpunar vissu menn fótum sínum forráð, en
meðán allt er óvissunni liáð, verður hillinga-
sýn nýsköpunarinnar aldrei raun og vera.
,Fram# eígnast
féiagsheimíli.
Síðastliðinn föstudag buðu
stjónarmeðlimir Knatt-
spyrnufélagsins Fram forseta
í. S. I., Benedikt G. Waage,
blaðamönnum ogöðrumgest-
um til að skoða skála, sem
félagið héfir komið sér upp
við knattspyrnuvöll sinn
skammt frá Stýrimannaskól-
anum nýja. Grunnflötur
skálans er 144 fermetrar, en
aðalsalur hans er 6x16 m. að
flatarmáli. Að utan er skál-
inn málaður með litum fé-
lagsins, bláu og hvítu.
I skálanum er, auk aðal
salsins, fundarherbergi, þjálf-
ara og skrifstofuherbergi,
eldhús, geymsla fyrir íþrótta-
áliöld, svo og bað og bún-
ingsklefar. Er öllum þessum
híbýíum afar lientuglega
fyrir koinið, og þau eru í ajla
staði bin vistlegustu. Þessa
veglegu skálabyggingu hefir
félagið reist án nokkurs ut-
anaðkomandi fjárhagslegs
stuðnings, og er það vel af
sér vikið, þegar þess er gætt,
að félagsgjöldin eru frémur
lág. Um aðfenginn vinnu-
kraft hefir heldur ekki verið
að ræða, nema að litlu leyti,
og þá einkum fagmenn, held-
ur hafa félagsmenn urinið að
byggingunni í sjálfboða-
vihnu.. Á sama liátl gerði fé-
lagið vöh sinn þarna, en
hann er 100x 70 m.
Með framkvæmdum þess-
um hafa Framarar sýnt af-
burða og virðingarverðan
dugnað. í framííðinni mun
skálinn verða prýðilegt fé-
lagsheimili, eins og tilgang-
urinn mcð honuin að miklu
levti er. Auk þess að vera
þar við æfingar, munu fé-
lagsmenn geta verið þar í
frístundum sínum og haft
ýmislegt skemmtilegt fvrir
stafni. Mun það vafalaust
reynast félagsmönnum heil-
næmt, að eiga þennan góðá
samastað, og þá ekki sizt
æskumönnunum.
HássaB* hafo —
Framh. af 1. síðu.
vegna þess að skotið hetði
verið á liaria af júgóslavn-
eskum hermönnum.
Grikkland
og komúnisminn.
Grikkland taldi hann vera
orðið einasta landið á Balk-
anskaga, sem reyndi tii
þess að sporna við kommún-
ismanum og sagði það skoð-
un sína að Bretar ættu að
styrkja viðleitni Grikkja i
þá átt. Ilann gerði gys að
þeirri skoðun manna að
kalla það afturhald að menn
snérust gegn kómmúnisma.
Það er vilji kommúnista að
kalla alla afturhaldsseggi
eða fasista, sem eklci vildu
stefnu þeirra.
PálB Isólfsson —
Framh. af 8. síðu
sem var staddur í London er
eg kom þangað, greiddi
mjög götu mína, en harin
virðist þekkja London álíka
vel og eg þekki Reykjavík.
London er ánægjuleg borg.
Þar er svo mikið af görðum,
áð fólkið getur horfið úr
ys borgarinnar inn í friðsælt
og fagurf umhverfi vel
hirtra trjágarða. Fjölbreytta
þjóðlífið í Hvde Park er dá-
samlegt.
— Hvernig fannst þér
andrúmsloftið í enska tón-
listarheiminum ?
Eriglendingar eru ekki
aðeins hljómlistarunnendur,
þeir eru einnig mjög músík-
alskir. A seinni árum hafa
þeir eignazt mörg góð tón-
skáld. Þeir vanda mjög all-a
liljómlist, og á því sviði tel
eg enska útvarpið hið bezta
í heimi. Þegar minnzt cr á
góða hljómlist, má þó ekki
gleyma Dönum. Fimintu-
dagshljómleikar, sem nú eru
Iiafnir á ný Iiala Iilotið
heimsfrægð.
— Attu ekki einhverja
ferð fyrir höndum innan
sLamms ?
-— Jú, eg geri ráð fyrir
að fara til Svíþjóðar í jan-
úar. Tilætlunin er, að eg
spili í Gáutaborg, Lund'i,!
Stokkhólmi og Uppsölum.
— Hvernig lízt þér á
hljómlistalífið hérna heima?
Framfarirnar haf.a
orðið geysimiklar. Síðan
flugsamgöngurnár komust á
getum við fengið lielztu
krafta sem völ er á. Heim-
sókn manna eins og Buchs
og Serkins vekur alheims-
alhygli. Einangrun Islands.
er horfin og hún 'keiriur
aldrei aftur.
Vetras*ferð —
Framh. af 2. síðu.
lögðu mest upp úr miklum
hljó'ðum og að komast sem
hæst. Sá söngskóli á ekki við
Schubertslögin. Þar er allt
undir komið, að sungið sé af
skilningi og næmri tilfinn-
ingu og söngmaðurinn liafi
vií á aö gcra sjálfa músíkina
að mergi málsins, en ekki
sjálfan sig og sín hljóS. Það
er þetta sem Einar Ivristjáns-
son skilur og sýnir flestum
öðruiri betur í sínum söng'.
Dr. Yictor von Urbantsch-
ilscli liafði miklu og vanda-
sömu hlutverki að gégna sem
undirleikari og í raun og
veru alveg hhðstæðu hlut-
verki sjálfs söngvarans, því
að lögin eru þannig gerð frá
höfundarins hendi. Hann var
í' essinu síriu og var undir-
leikur lians með ágætum.
Húsið var alveg fullskipað
og undirteklir áheyrenda
mjög góðar.
B. A.
Þeim er farið að fækka námsmönnunum, sem
stunda nám vestur í Ameríku. Þó eru nokkrir
eftir og hefir einn beirra sent Bergmáli eftir-
farandi pistil: ,,..Eg skrapp nýlega til fylkj-
anna Oregon og Washington og komst til Van-
couver. Skoðaði eg allt, sem var og er og hefir
gert verið í þessum fylkjum. Sérstaklega fanns.t
mér fallegt í Oregon, eini gallinn er sá, að erf-
itt er fyrir ferðamenn að ná sér í dropa þar, en
eg fékk þá notið aðstoðar löndu einnar í
Seattle, sem fékk borgið mér í tíma.
Leifs-hátíð.
Við, sem erum hér í Berkaley, erum beðin atf
mæta á aðalskemmtun Scandinavian Societies of
the East Bay Arca. Kalla þeir það Leif Eric-
son Celebration og verður hún haldin þann 12.
október. Biðja forstöðumenn skemmtunarinn-
ar okkur um að syngja nokkra íslenzka stúd-
entasöngva og höfum við allra náðarsamlegast
heitið því. Hafa þeir í þetta sinn aflað sér ís-
lenzks fána, en í fyrra komum við þangað og
sáum þá engan.
Hættuíeg fáfræði.
Var þá formaður þar spurður, hvort hann
vissi hverjar og hve margar Norðurlandaþjóð-
irnar væru, en hann reyndist lítt menntaður
á þeim sviðum. Afsakaði hann sig á allar
lundir og var honum talin trú um, að hann
hefði gert sig sekan um stórfellda vangá, er
gæti hæglega orðið að miklu þrætuepli milli
þjóða vorra. Varð vegur okkar allmikill eftir
afsökun þessa, sem hann flutti af stólnum, svo
mikill, að fólkið í kringum okkur var allan
tjmann að spyrja okkur spjörunum úr um land-
ið okkar. Hétu forstöðumennirnir því, að ann-
að eins og þetta skvldi ekki koma fyrir aftur. .
Annar Leifsdagur.
Fyrir nokkurum dögum var skýrt frá því i
frétt til ríkisútvarpsins frá Oslo, að þar í Nor-
egi ætti a.ð halda 12. október að einhverju leytí
hátíðlegan til að heiðra Leif Eiríksson, sem
fundið hefði Vínland hið góða. Að sjálfsögðu
hefðu Norðmenn ekki farið að hafa svona mik-
ið við, ef þeir teldu ekki Leif Norðmann og
ekkert annað, enda hafa þeir löngum reynt að
koma inn þeirri skoðun í ýmsum löndum, að
Leifur hefði ekki verið íslendingur, heldur
Norðmaður.
Ekki einsdæmi.
Leifur er svo sem ekki eini maðurinn, seni
Norðmenn hafa reynt að krækja í og gera að
landa sínum í augum annarra þjóða. Þeir hafa
líka oft reynt að gera Snorra að sínum. En
við vitum betur og hvað Leif heppna snertir
höfum við gögn í höndum, sem gera að verkum,
að við megum láta okkur í léttu rúmi liggja
hvað frændur okkar segja um málið. Við þurf-
um ekki annað en að ganga upp á Skólavörðu-
hæð, til þess að sjá þar sönnun þess, að þjóðin
sem byggir hluta af meginlandinu, sem Leifur
fann, viðurkennir að hann er ísle.ndingur og ekki
annað.
' Friðurinn.
En það verða varla friðslit út af þcssu máli.
Það er búið að vera lengi á döfinni eða að
minnsta kosti til, án þess að til verulegra átaka
♦
hafi komið. Heimurinn hefir líka í ýmsu mik-
ilvægara að snúast og nú þessa dagana er hann
einmitt að byrja á einu þinginu enn til þess
að reyna að koma á reglu innan „fjölskyldunn-
ar.“
I áttina.
Eitthvað þokast víst í áttina, þótt hægt fari
og mlirgum þyki í rauninni ekkert miða. Þeir
stóru standa á rétti sínum og sitja oít yfir rctti
hinna smærri og máttarminni. Þannig hefir það
alltaf verið og verður vafalaust áfram. En meðan
svo er, þá er í rauninni lítil von til þess, 'áS
sannkallaðnr „Fróðafriður" haldi innreið sína
me'ðal mannanna.