Vísir - 18.02.1947, Blaðsíða 2

2 V I S I R
c. ---------t—rr-r---
Egiptar vilja Súdan, en Bretar
vilja gjarnan veita því sjálfstæði.
Æsfintlið r«f tlciluefni í
snstun intf ís nn Bretu
ofj iJtýifBtn.
Vandamálið um framtíðar-
stöðu Súdans ætlar að verða
Bretum jafnerfitt viðureign-
ar og gúmmíið er seigt, sem
flytzt frá Súdan til flestra
Janda heimsins.
Það var einn aðalásteit-
ingarsteinninn í viðræðuiium
um endurskoðun brezlc-
egipzku samninganna, það
setti Arababandalágið í mest-
an vanda og er um leið annað
mesta ábyggjuefni iiálfrar
milljónar Súdanbúa. Mestan
kvíðboga bera þeir fyrir
dutllungum Nílarfljótsins.
Þegar Ismail Sidky JJaslia
fvrrverandi forsætisráðherra
Egipta var i London ogók tíð-
um milli Claridge-gistihúss-
ins og Whiteliall, lil þess að
sitja langa viðræðufundi
með Ernest Bevin utanríkis-
ráðherra Breta, óttuðust Súd-
anbúar, að það gæti leilt af
sér samning, er heimilaði
Egiptum stjóyn á landi þeirra.
valdamesti maður Umma-
flokksins Sir Abderrahman
E1 Madhi Paslia, sonur Mad-
liisins, venjulega nefndur
SAR.
Enda þótt hinn ókrýndi
leiðlogi Umma bafi þegið
lilla frá bæði Bretirm (sir)
og Egiptum (Pasha) liefir
SAR
Ágirnd Egipta.
Egiptar hafa frá upphafi
haft ágirnd á Súdan og kraf-
izt yfirráða yfir því undir
binni áferðarfallegu en inn-
antómu upphrópun: „Sam-
eining Nilardalsins". Áður en
liinn slungni Sidlcy Pasha
flaug til London gaf hann í
skyn, að léttara myndi að
semja við Egipta um ágrein-
ingsmál þeirra og Breta, ef
kröfur Egipta um yfirráð í
Sudan vrðu samþykktar.
Til að gera Egiptum erfið-
ara fyrir, ef eitllivað þvílikt
yrði til umræðu, scndi hinn
voldugi Umma-flokkur Ab-
dulla Bey Khalilð ritstjóra'
flokksblaðsins E1 Ununa, og
Yaagoub Osman, 35 ára
gamlan lögfræðing, lil Lon-
don. Þeir tóku sér bústað í
Paddington Sussex Place,
byrjuðli strax að búa sig
undir baráttu fyrir sjálfstæði
Sudan og voru þess albúnir
að skjóta málinu til samein-
uðu þjóðanna í New York léti
Bevin undan Egiptum.
Auðrakið mál.
Allt frá þeim tínla er Char-
les George Gordon hershöfð-
ingi var myrlur i Ivhartoum
og til núverandi baráttu
.Umma-llokksins, er málið
auðrakið. Léiðtogi Dervisba-
uppreislarinnar, sem batt
enda á 60 ára yfirráð Egipta
í Súdan, Mahommed Ahmed
Ibn Sevyid Abdullah, sjálf-
skipaður Al-Mahdi (þ. e. sá,
sem gerir rélt) ríkti í Súdan
í 13 ár, þangað til brezk-
egpizkar hersveilir gerðu
innrás í landið 1898. Nú cr
hvorugur þeirra tök á hon-
um. Hann er maður yfir
fimmtugt, hár og tignarlegur
með svart skegg, ávallt
klæddur arabískri skikkju,
mjög trúaður og nýtur mik-
illar liylli meðal Súdanbúa.
Ilann veitir miklu fé af auð-
æfum þeim, sein hann liefir
fengið af erfðum, til allskon-
ar ræktunarlilrauna og ann-
arra umbótastarfsemi til
hagsbóta fyrir landsmenn.
Ræður öllu.
Þótl. hann sé ekki einu
sinni meðlimur Unima-
flokksins, eru orð hans lög.
Ósjálfrátt lækka Súdanbúar
röddina, er þeir tala um bann
og flestir lelja þeir það víst
að hann verði leiðtogi ])jóð-
arinnar, verði Súdan gefið
sjálfstæði.
Hættulegasti keppinautur
SAR. er SAM eða öðru nafni
Sir Sayed Ali el Mirghani,
hlédrægur, varkár leiðtogi
með áætlaðar árstekjur um
15 þúsund pund. Enda þótt
liann hafi aldrei viljað segja
álil silt á framliðarstöðu
Súdan, eru arabísku blöðin í
Khartoum, sem hann hel'ir
mikil ítölc í, fylgjandi sam-
einingunni við Egiptaland.
Vanþroska þjóð.
Bæði SAR og SAM eru svo
raunhyggnir, að þeir viður-
lcenna að Súdanbúar séu sem
stendur svo pólitískt van-
þroska, að þeir geli ekki tek-
ið sjálfir við stjórnartaum-
ununi. En þar sem SAM, að
þvi er talið er, fylgir þeirri
stefnu að óska verndar
Égipta, vill SAR íiinsvegai
feta í fótspor Indverja og
setja á stofn bráðabirgða-
stjórn, sem nvti aðsfoðar
brezkra stjórnmálamanna
um myndun stjórnarskrár.
Unmia styður þetta fyrir-
komulag og bendir ó í því
sambandi, að þjóðin sé fjár-
bagslega sjálfstæð og hafi
einnig fengið aðgang að sjó
við Ráuðahafið. Þar sem ekki
er um nein átök milli béraða
i landinu að ræða, telur
Umma-flokkurinn, að brevt-
ingin til sjálfstjórnar muni
verða af sjálfu sér og lítur
með velþóknun á, að eng-
inn keppinautur um völdin
er líklegur.
„Bræðurnir“.
íbúar Súdan eru þó ekki
allir á einu máli. Helztu and-
stæðingar Umma eru As-
hikka (Bræður), sem buðu
Egiptum stuðning sinn í upp-
bafi umræðnanna um endirr-
skoðun brezk-egipzka sátt-
málans. Nú eru þeir opinber-
ir talsmenn sambandsins við
Egiptaland og eru sem óðast
að ganga i sambandið um
sameiningu Nílardalsins, en
]>að samband var stofnað með
stuðningi Egipta snemma á
fyrra ári.
Mestri andstöðu mætir
Umma þó hjá „Graduates
General Congress“, sem hing-
að til hefir ekki verið stjórn-
málaflokktir, en berst nú
fyrir því að Súdan lúti yfir-
ráðum Egipla. Margir með-
limir Umma eru í ,,Congress“
og' er því ])ess vegna haldið
fram að afstaða ])ess túlki
ekki stefriti mcðlimanna yfir-
leitt. Ilvað sem rétt er í þessu
])á ætli það að korfia í Ijós við
kosningar til þingsins.
Upphafs-
maðurinn.
SAR liefir hrundið sjálf-
stæðismálinu af stað og borf-
ir í fjarlægð á það sem ger-
isl. A sveitarsetri sínu við Nil-
arfljót tekur liann á móíi
lofsyrðum hinna meinlæta-
sömu höfðingja trúaðra ætt-
flokka. Þeir ferðast langar
leiðir til fjarlægra símstöðva
lil þess að senda lionum
kveðjur sinar og lofa bann
fyri r ákveðna afstöðu hans
gagnvart Sidky.
í víðri silkikápu og með
hvitari „imma“ (vefjarhött)
á höfði situr liann á í'áðstefn-
unum ineð fylgismönnum
sinum og ráðgjöfum og sög-
ur fara af því, að hanri sé að
undirbúa „Iieiira“ (heim-
sókn) til New York til ])ess
að leggja mál Sudan persónu-
lega fyrir UNO.
Hluti heims-
veldisins.
Flestir Bretar lita á Sudan
sem hluta af brezka heims-.
Þriðjudaginn 18. febrúar 1947
yeldinu og vitá lítið um land-
ið annað en að norðurlanda-
mæri þess eru óvenjulega
bein. Landinu er þó stjórnað
af landstjóra, sem a. m. k.
formlega er skipaður af kon-
ungi Egipta. Núverandi land-
stjóri Sudan er Sir Hubert
Jervoisc Iluddlestone, 66 ára
gamall og má heita einvaldur
yfir landinu, en liefir ser til
aðstoðar 8 héraðsstjóra.
Eitt ábyggjuefni Umma er
afstaða Arababandalagsins.
Þó að Sudan liafi ekki átt
kost á að kjósa fulltrúa í
bandalagið, bafa Arabar í
Sudan bug á að taka þátt í
menningarstarfsemi banda-
lagsins eins og Arabar í Pale-
stinu og Suður-Afríku. Þeir
bafa sótt um upptöku í það,
en ekki fengið svar og liefir
þeim sviðið það.
I ÍMÍ
n !.<-:•
Landbúnaðarsýiimg-
in heíst um Jóns-
Réglulégt Al-
þingi 1047 sett
1. okt. n.k.
Reglulegt alþingi 1947
mun koma saman 1. október.
Allsherjarnefnd neðri
deildar flytur frumvarp þess
efnis, að setningardagur
reglulegs alþingis 1947 verði
1. október í haust. Er frum-
varp þetta framborið eftir
beiðni forsætisráðherra og í
greinargerð segir, að þar
sem verkefnum reglulegs Al-
þingis 1946 sé skemmra
komið en svo, að þvi verði
lokið fyrir samkomutíma
reglulegs þings, 15. febrúar,
þykir nauðsyn að breyta
samkomu degi næsta reglu-
legs þings og þyki stjórninni
bezl henta að ákveða sam-
komudaginn 1. okt„ nema ef
nauðsyn beri .til, að kveðja
regluíegt þing til fundar fyrr
á árinu.
messu.
Á komandi vori mun verða
stofnað til fjölbreyttrar
landbúnaðarsýningar í
Reykjavík. Mun hún hefjast
síðari hluta júnímánaðar og
standa í 10—15 daga.
Sýningunni hefir verið á-
kveðinn staður við' cnda
Njarðargötu skammt frá
skemmtistaðnum Tívólí og
hafa þar fengizl hús frá setu-
liðinu til afnota undir sýning-
una.Hún mun skijitast í meira
en 10 deildir auk þess sem
þar verða margskonar hag-
fræðileg yfirlit, línurit, töfl-
ur og myndir. Þá verða þar
einnig sýndar kvikmyndir og
mun sérstök kvikmynd verða
tekin á vegum sýningarinnar.
Einnig munu verða gefin út
nokkur smárit i sainbandi
við sýninguna og sýningar-
skrá.
Undiibúningur undir sýn-
inguna liófst á s.T. liausti og
var Kyistjón Kristjónsson,
fulltrúi, ráðinn framkvæmd-
arstjóri hennar, en auk hans
hefir Sveinn Tryggvason,
ráðunautur, starfað að undir-
búningnum..
Húsaieigulögin
enn.
Sigurður Kristjánsson og
Garðar Þorsteinsson flytja í
neðri deild brevtingartillögu
við húsaleigulögin.
Felur sú tillaga í sér lieim-
ild fyrir liúseigendur að
segja upp íbúðarhúsnæði, ef
að dómi húsaleigunefndar
honum er þörf íbúðarinnar,
fyrir sig eða skyldmenni sín
í beinni línu, þ. e. kjörbörn,
fósturbörn eða systkini, enda
bafi liann eignazt húsið fyrir
1. jan. 1947 og sé innanbæj-
armaður.
Ákvörðun þessi ær ekki til
einstakra herbergja, sem
leigutaki eða húseigandi leig-
ir af íbúð sinni.
Enginn atvinnn-
Baus 1946.
Árið 1946 var ágætt at-
vinnuár og var þá enginn
skráður atvinnulaus.
Vinnumiðlunarskrifstofan
hefir nýlega sent frá sér
skýrslu nm starfsemi hennar
árið sem leið. Sýriir skýrslan,
að næg atvinna hefir jafnan
verið og enginn skráður at-
Veszlunarskóla-
blaðið.
Verzlunarskólablaðið 1947,
sem gefið er út af Málfunda-
arfélagi Verzlunarskóla Is-
lands, er nýkomið út.
í blaðinu er fjöldi greina.
Má þar nefna „Hvað eigum
við að vera og gera?“ eftir
Vilhjáhn Þ. Gíslason, skóla-
stjóra, og fjallar grein þessi
um, hvernig liægt sé að hjálpa
ungu fólki lil þess að taka
heppilegar og skynsamlegar
ákvarðanir um framtíðina,
„Nýsköpun atvinnuvegamia“
eftir Jóhann Þ. Jósefsson,
fjármálaráðherra, „Áfengis-
neyzla íslendinga“ eftir ísak
Orn Hringsson, „Skemmt-
analeysið i Reykjavík“, eftir
vinnulaus á árinu. Mest mun
hafa verið unnið að liúsa-
byggingum, bæði ibúðabygg-
ingum og annarri liúsagerð,
en öll setulisvinna hætti á ár-
inu, en hún Iiafði staðið síð-
an 1940.
Alls voru 5099 marins ráð-
ið lil vinnu á vegum skrif-
stofunnar á árinu.
Jóhönnu Bjarnadótlur, „Á
heimavistarskóla í Iíentucky“
eftir Ingva P. Grétar, „ísland
sem ferðamannaland“ eftir
Sigurjón Sigurðsson, „Sild-
veiðar“ eftir Gllðm. P. Þor-
steinsson o. fl. og auk þess
eru í blaðinu ávarpsorð frá
ritstjórriinni.
Blaðið er prýtt mörgum
fallegum myndum úr. skóla-
lifinu og allur frágangur þess
ágætur.