Vísir - 14.08.1947, Blaðsíða 4

4
DAGBLAÐ
Otgefandi: BLAÐAOTGAFAN \TSIR H/F
Ritetjórar: Rristján GnSlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar.
Féiagsprentsmiðjan h.f.
■ Lántaka.
Nýlega var vikið að því hér í blaðinu, að komið gœti
til mála, að nauðsyn bæri til erlendrar lántöku, til
þess eins að afstýra óhöppum, sem ella myndu henda.
Jafnframt var á það hent, að slíku láni yrði að verja til
nytsamlegra hluta, en ekki fávíslegs glingurs.
Þjóðviljinn og Alþýðublaðið ræddu mál þetta í gær,
en af svo lítilli skynsemi, að frekar var um hreinar blekk-
ingar að ræða en leiðbeiningar fyrir almenning. Virðist
því ekki fjarri lagi, að mál þetta verði rætt nánar.
Á sínum tíma hvatti Nýbyggingarráð — auk ríkis-
stjórnar og Alþingis — almenning til þess að leggja í
margvíslegar framkvæmdir, og í vímu striðsgróðans hlýddu
margir þeirri hvatningu. Mönnum var lofað gulli og græn-
um skógum, ef þeir legðu fé til margvíslegra framkvæmda,
en að því er sjávarútveginn varðaði var Stofnlánasjóður
myndaður, sein lýtur stjórn Landsbankans, en úr þeim
sjóði átti að veita lán til skipakaupa, verksmiðjubygginga,
skipasmíðastöðva og margra hluta annarra. Nýbyggingar-
ráð átti að fjalla um lánsbeiðnir úr sjóðnum, en þvi að-
eins fékkst lán, að meðmæli þess lægju fyrir.
Hópur einstaklinga og allmörg félög hafa ráðizt í ný-
byggingar, sem ofangreint Nýbyggingarráð hefir beinlínis
hvatt til. Sumir þessara aðila hafa þegar lagt fram megnið
af fé sínu til kaupa á efni eða vélum til margvíslegra
framkvæmda, en hafa verið stöðvaðir í frekari aðgerðiun,
sumpart sökum þess að gjaldeyrisleyfi hafa ekki verið
veitt, en sumpart hafa lánsstofnanimar ekki treystst'til að
veita bráðabirgðalán til framkvæmdanna, þar til er Stofn-
lánasjóðslán fengist, — en loks hefir Stofnlánasjóður ekki
yfir nokkru fé að ráða og getur í engu staðið við loforð
Nýbyggingarráðs né tekið meðmæli þess til greina varð-
andi lánveitingar.
Af öllu þessu framferði hlýtur að leiða, að þeir aðilar,
sem hvattir af fyrrverandi ríkisstjórn og Nýbyggingarráði
hafa hætt fé sinu til nýsköpunar, verða fyrír stórfelldu
fjártjóni, sem vafalaust kemur ýmsum þeirra á vonarvöl.
Fyrirtæld þeirra kunna að vera misjafnlega þörf, en öll
eru þau nauðsyn að dómi Nýbyggingarráðs. Þegar svo að
því rekur, að hætt er að tala um „fríbstann“ og mönnum
verður ljóst að gjaldeyririnn er upp urinn, hleypur liið
opinbera frá öllum stuðningi við þá menn, sem lagt hafa
í framkvæmdir samkvæmt tilmælum þess og telur sig ekki
hafa neinum skyldum að gegna gagnvart þeim. Myndu
slikar aðfarir verða fordæmdar sem siðlausar og ábyrgðar-
snauðar, ef einstaklingar ættu í hlut.
Nú er vitað, að mjög skortir, þjóðina erlendan gjald-
eyri, sem og að svo er fjárhagur ríkisins þröngur, að vafa-
samt er, hversu lengi verður haldið uppi þeim útgjöld-
um, sem á ríkissjóði liafa hvílt, svo sem niðurgreiðslum
á afurðaverði o. fl. Slikt ástand léttir ekki öllum skyldum
af ríkinu, opinberum fyrirtækjum eða lánsstofnunúm. Þess-
um aðihun ber að sjá svo um, að menn verði ekki harðar
úti en nauðsyn krefur, hvort sem til þess verður að taka
erlent lán eða ekki.
Eins óg sakir standa er peningamarkaðurinn mjög rúm-
ur og lántökur sennilega auðveldar. Rcntan er mjög lág,
en fer vafalaust hækkandi senn hvað liður, enda hefir
viðleitni þegar gætt víða til þess að hækka hana. Sé nauð-
syn að taka erlent lán, ættum við að gera það einmitt nú.
Síðar getur það reynzt okkur of dýrt. Hafi hið opinbera
ofboðið gjaldgetunni út á við og bitni slíkt athæfi á al-
menningi, sem hvattur hefir verið til framkvæmda, ber
tvímælalaust að gera ]iað, sem gert verður, til að afstýra
frekara tjóni en þegar er orðið. Lántaka getur borgað sig,
sé fénu varið til framkvæmda, sem spara þjóðinni síðar
erlendan gjaldeyri eða afla henni aukins gjaldeyris, m. a.
til niðurgreiðslna á skuldum.
Vitað er að kommúnistar cm ekki sérlega viðkvæmir
fyrir fjártjóni annarra, og telja menn ekki of góða til að
bera og þola tjónið, en allur þon-i manna er ekki gædd-
ur kommúnistísku siðgæði.
V I S I R
Fimintudaginn Í4. ágúst 1947
RANDDLPH CHURCHILL (U.P.) :
Staða Indlands og
Bretaveldis.
Horfur eru á að' meiri
hluti Indlands, ef ekki allt,
vei-ði áfram hluti af brezka
heimsveldinu. Verði það ofan
á, verður ekki aðeins Ind-
landi forðað frá blóðbaði, en
hrezka heimsveldinu gefin
aukinn kostur á að láta á-
hrif sinna gæta á gang heims-
málanna.
Það myndi frekar mega
þakka það heppni, en góðri
stjórn, ef þessi hagstæða að-
staða myndi skapast. Hefði
brezku verkamannastjórn-
inni tekizt sú áætlun, að
koma á sameiginlegri mið-
stjóm í Indlandi, myndi
þjóðþingsflokkurinn áreiðan-
lega hafa slitið landið lir
tengslum við brezka heims-
veldið og hryllileg borgara-
styrjöld hafa brotizt út. ■—
Indverjar voru hins vegar
ekki þess megnugir að verða
sammála innbyrðir. Eins og
málum er nú háttað, virðist
líklegast að Indland skiptist
í þrjú stór ríki, Hindustan,
Pakistan og Rajistan, en öll
þessi ríki geta vel orðið sam-
veldislönd Breta.
Það er nærri áreiðanlegt,
að þetta er ósk Múhameðstrú-
annanna í Pakistan. Margir
indversku furstanna hafa
einnig lýst yfir þeirri skoðun
sinni, að þeir óski eftir að
gera samninga við Breta. —
Sumir þeirra kunna að óska
þess að ganga í samband við
Bretland, er svipi til sam-
bandsríkis. Það er ekki lík-
legt að Hindustan vilji verða
áfram innan brezka heims-
veldisins, en stefna indversku.
prinsanna gæti haft áhrif á
stefnu þess.
Mounbatten lávarður og
hinn skarpvitri ráðgjafi lians,
Ismay hershöfðingi, njóta
mikils trausts vegna þess,
hve vel þeim tókst að vinna
að bættri sambúð ríkjanna.
Þegar Mountbatten lávarð-
ur var fyrst skipaður í em-
bættið, voru ýmsir kviðafull-
ir vegna stjórnmálaskoðana
hans. Kona Mountbattens
svipar til konu Roosevelts í
því, að vera óþarflega undir
áhrifum frá stofu-kommún-
istum og öðrum áþekkum
samúðarmönnum. — Frú
Roosevelt hefir vitkazt og
snúið baki við kommúnist-
um, en kona Mountbattens
liefir ekki ennþá losað sig við
þá trúvillu.
Þeir, sem hinsvegar þekkja
Mountbatten lávarð segja, að
hann sé manna ólíklegastur
til að láta slíkt hafa áhrif á
sig. Frank Chven, hinn röski
ritstjóri Daily Mail í London,
var einn af undirmönnum
Mountbattens lávarðs í stríð-
inu. Owen var áður fyrr rót-
tækur, en er nú að færast
mjög til hægri. Enda 'þótt
hann hafi ekki, er hann fór
frá Burnia, verið farinn að
snúast á sveif með hægri
mönnum, mátti hann oft
teljast íhaldssamari en yfir-
maður hans.
Mountbatten hefir ávallt
keppt að því að verða flota-
málaráðherra. Faðir hans,
Louis prins af Battenberg,
gat sér mikinn orðstír í því
embætti og átti drjúgan þátt
í því að byggja upp flota
Breta fyrir fyrri heimsstyrj-
öld. En þegar stríðið skall á,
varð hann að segja af sér
vegna almenningsálitsins,
vegna þess að hann var af
þýzkum uppruna. (Þá breytti
hann nafni sínu í Mountbatt-
en. Mountbatten lítur á
það sem skyldu sína að
hann eigi að halda uppi
minningu föðurs sins og
vinna að sama starfi og fað-
ir hans.
Þar sem hann hafði verið
einn af yfirforingjum banda-
mannahers var flotamála-
ráðuneytið andvígt því, að
hann fengi stöðu í ílotamála-
ráðuneytinu eftir a, stríðinu
lauk. Samt sem áður sigraði
Mountbatten og fyrsta tund-
urspilladeildin var látin und-
ir hans stjórn. Sú staða er
talin þýðingarmikið skref í
áttina til þess að verða flota-
málaráðherra. Nú, þegar
hann er orðinn varakonung-
ur á Indlandi, verður ennþá
erfiðara fyrir hann að ná
því marki, er hann hefir
sett sér. En víst er, að hann
mun halda fast við ásetning
sinn.
Heybreslisr í Vesl"
mannaeyjum.
Rigningar og þoka undan-
farið hafa valdið því, að hey
hafa algerlega eyðilagzt hjá
mörgum á Vestmannaeyjum.
Enn fremur er talið, að
kartöfluuppskera muni verða
mjög rýr hjá mörgum vegna
hins óhagstæða tíðarfars.
Komið til Akureyrar. ,
Kunningi minn er fyrir nokk-
uru kominn úr ferðalagi um
Noröurland. Hann var meðai
annars nokkurar nætur á Ak-
ureyri og hét því þá, að hann
skyldi ekki vera þar ótilneydd-
ur aftur, ef hann gæti ekki
komið bíl sínum í geymslu um
nætur. Bíllinn var á nýjum lijól-
börðum, þegar norður var
kómið, en hverja nóttina eftír
aðra var stungið á einu eða
fleiri hjólum, svo aö slöngurnar
voru stagbættar, þegar komið
var suður.
Ðæmin eru fleiri.
Manninum heíöi ekki þótt
þetta neitt grunsamlegt, ef þetta
hefði t. d. komið fyrir aðeins
eina nótt, en nú gerðist það
hverja nóttina af annari og
þaö kom einnig fyrir aðra, sem
voru með bíla nyrðra, svo að
hann sá, hvernig í öllu lá. Þorp-
arar þeir, sem þarna voru að
verki, virthst lielzt sækjast eft-
ir því að ráðast að þeim bílum,
sem voru nýir og íallegir og
langhelzt, ef þeir voru á nýj-
um hjólbörðum. Þeim hefir lík-
lega ekki þótt neinn akkur í að
eyðileggja hjólbarða, sem var
korninn á grafarbakkann. Og
Reykjavíkurbílar einir komu
til greina.
Öfundsýki.
Líklega eru það unglingar,
sem leika þessi óþokkabrögð,
unglingar, sem lesið hafa helzti
oft öfundarskrifin og níðið,
sem Dagur, blað Framsóknar-
manna á Akureyri, birtir í viku
hverri uni Reykjavik og Reyk-
víkinga. Það blað hefir lengi
predikað öfund á Reykviking-
um, verið sínöldrandi yfir
„Reykavíkurvaldinu",. sem það
kallar svo. Annað óþroskahjal
þess blaðs héfir verið í líkum
dúr.
Smánarblettur fyrir bæinn.
Það skal ósagt látið, hvort
blaöið hefir ætlazt til þess að
framtakssamir unglingar þar
norður frá hæfu skæruhernað
gegn Reykvikingum og öðrum,
sem hætta sér í heimsókn til
höfuðstaðar Norðurlands, en
einhver’virðist þó hafa smitazt
af öfund blaðsins. Annars ættu
þeir Akurevringar, sem vilja
ekki að smánarblettur veröi.
settur á bæ þeirra, að taka
höndum saman um, að gestir
þar komist þaðan með óskemmd
farartæki.
Nýja símaskráin.
Margir kvarta nú undan því,
að illa gangi að fullgera nýju
símaskrána. Er það mjög aö
vonum, því að svo mörg ný
símanúmer hafa bætzt við, sið-
an síðasta skrá var samin, að
mörg þeirra hafa hvergi verið
prentuð. Eg spuröist fyrir um
,,líðan“ nýju skrárinnar fyrir
nokkuru og íékk þau svör, að
nú færi að stýttast þangað til
hún kæmi. Prentunin stendur
yfir um þessar mundir.