Vísir - 24.10.1947, Page 4

• ^rn ■ vr ''l"r vJ/ri'j’; > "'E ■--■'
¥1SIK
DAGBLAÐ
Útgefaudi: BLAÐAÐTCrÁFAN YlSIR H/F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Áfgreiðsla: Hverfisgötu 12. Simar 1660 (fimm línnr).
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
MeSanSóm biennur.
'ajeró lék á fiðlu meðan Róm brann. Alþingi leikur dag
LJ™ eftir dag á fiðlu kommúnista, meðan eldur dýrtíðar-
innar magnast með degi hverjum og þeir erfiðleikar, sem
i kjölfar hennar renna. Lýðræði þingsins heimilar komm-
únistum að misnota dögum saman málfrelsið á þinginu
og verja tíma þingmamia til að hlusta á loddaraleik „föð-
;.rlandsvinanna“. Um þetta út af fyrir sig verða borgara-
ílokkarnir ckki ásakaðjv. En það má saka þá um það,
i.ð þeir liafa ekki enn d'tfligið þinginu til meðferðar það
mál, sem þjóðina Varðar jíú mestu — lausn dýrtíðarvanda-
málsins. Sú liáðung, að kommúnistar geti dag eftir dag
! aldið þinginu bundriu við kjaftavaðal sinn, er beinlinis
syrottin af því, að þingið hefir skort hin alvarlegu verk-
cfni. Slík verkefni eiga stjórnarflokkarnir að leggja fyr-
ir þingið.
Kaupgreiðslur allar í landinu hækka nú um 13% vegna
' innar geigvænlegu hækkunar vísitölunnar. Af þessari or-
cök lilýtur verðlagið í landinu að hækka að sarna skapi.
Á þetta er ekki lengur hægt að horfa með jafnaðargeði
og án þess að hafast nokkuð að. Með því móti flýtur
þjóðin að feigðarósi, án þess að gera sér nokkuð til bjarg-
r.r annað en lvrópa hástöfum, hversu ástandið er ægilegt.
Ilún hreyl'ir ekki hönd til þess að bjarga sér úr straumn-
um, sem ber hana fram á fossbrúnina. Þjóðin lítur nú til
j eirrar ríkisstjórnar, sem er fulltrúi lýðræðisaflanna í land-
i:iu og hefir að baki sér, cins og stendur, nálega alía þjóð-
,ina. Hún á að leysa verkefnið og hún á að gera það fljótt.
Landsmenn standa með heiíni, ef hún vinnur verk þetta
i iisklega, æðrulaust og skyiisamlega, ón alls tillits til póli-
tiskra flokkahagsmuna.
Því er nú haldið fram af mörgum, að stjórnin sé ekki
nógu skelegg og ákveðin, til að geta haft í fullu tré við
erfiðleikana. Reynslan næstu vikur mun skera úr, hvort
þetta er rétt. Að öllum ráðherrunum ólöstuðum, verður
varla deilt um það, að utariríkisráðherra er skeleggasti
inaður stjórnarinnar. Sýndi það meðal annars sú ráðstöf-
i n hans, að víkja fulltrúa kommúnista úr samninganefnd
utanríkisviðskipta, þegar sýnt var, að þessi fulltrúi mis-
notaði ti'únaðarstöðu sína í þágu pólitískra hagsmuna
bommúnista. Það er langt síðan ráðherra hefir sýnt slíka
röggsemi gegn pólitískum skemmdarverkamönnum. Sá sið-
ur hefir verið landlægur hér hin síðari ár, að loka aug-
unum fyrir slíkum misfellum og þola pústrana, ef þeir
voru veittir í nafni Kommúnistaflokksins. Vænlanlega er
nú þessu tímabili lokið. Væntanlega verður héðan af aldrei
höfð pólitísk samvinna við kommúnista, af nokkrum flokki.
Kommúnistar hafa sýnt það, að þeir eru ekki hæfir til
r:ð hafa á hendi trúnaðarstöður fyrir þjóðina. Þeir mis-
r.ota allar slíkar stöður og nota þær sem skálkaskjól til
} css að vinna þjóð sinni tjón vegna þjónustu sinnar við
crlenda liagsmuni, samkvæmt fyrirmælum, sem þeim ber-
rst frá erlendum mönnum. Þess vegna er hættulegt að
I.afa þá í opinberum trúnaðarstörfum, þar sem þeir geta
látið áhrifa sinna gæta og þar sem fjallað er um málefni,
ccm ekki eiga að berast út fyrir landsteinana.
Væntanlega hafa borgaraflokkarnir nii gert sér Ijóst,
su svo lengi sein þeir standa saman um skynsamlega lausn
( ýrtíðarmálsins, hafa þeir ekkert að óttast af hálfu komm-
únista. Áhrif þeirra fara dvínandi með degi hverjum.
Engum er þetta Ijósara en jieim sjálfum. Þess gengur þó
criginn dulinn, að þeir munu fjandskapast gegn öllum ráð-
Löfunum, sem_gerðar verða í dýrtíðarmálinu. Þeir munu
< fna til verkí'alla. Þeir munu gera svo mikinn hávaða,
::ám þeim er unnt. Þeir munu reyna að gera þá hrædda,
söm deigir eri*. En öllu þessu verður að horfa gegn með
fullkomnu jafnvægi og æðruléysi. En aðgerðirnar mega
c'.:ki dragast lerigur. Röðin er nú komin að ríkisstjórn-
inni. Ef hún gefst nú upp við að gera það, sem gera þarf,
r.iunu margir harma þau málalok. En þá er heldur ekki
annað að gera en efna til nýrra kosnir.ga, þó að slíkt sé
r.eýðarúrræði, eins og sakir standa.
vt s r r
oMóber EltI47
Próf. Alfreð Jd
Próf. A. Jolivet liefir verið
sæmdur stórriddarakrossi
Fálkaorðunnar, svo .sem
greint var frá í Visi í gær.
Hefir liann starfað milcið að
því að kynna íslenzk fræði i
Frakklandi.
Alfreð Jolivet liefir lagt
stund á norræn fræði frá
unga aldri og verið pró-
fessor í Norðurlandamálum
við Sorbonne-háskólann
(„Svartaskóla“) í nær tutt-
ugu ár. Kom hann til Is-
lands sumarið 1931 í þeim
erindum að læra nútíma ís-
j lenzku og lcynna sér íslenzk-
| ar bókmenntir. Tókst hvort-
tveggja vel. íslenzkuna til-
einkaði hann sér á tveim
mánuðum svo vel, að tæplega
lieyrðist á mæli hans að hann
væri útlendingur. Bjó hann
þar að góðri þekkingu á
fornmálinu, mikilli mála-
kunnáttu og frábærum gáf-
um og dugnaði. Islenzka var
síðasta germanska tungan
sem hann lærði, en hefði átt
að vera sú fyrsta, eftir því
sem hann sagði sjálfur.
Haustið 1931 rilaði hann
ákaflega fróðlegt og
skemmtilegt vfirlit yfir ís-
lenzkar nútímabókmenntir í
hið merka franska bók-
menntatímarit „Mercure de
France“. Vakti það undrun
íslenzkra menntamanna,
hversu glöggt yfirlit liann
hafði fengið yfir það efni á
skömmum tíma. Um sama
leyti liélt hann fyrirlestra um
íslenzka menningu í liáskól-
anum. Vakti hvorttveggja
forvitni margra Frakka og
varð meðal annars til þess
að franskt forlag bað liann
um þýðingu á tvejrri skáld-
sögum Halldórs Laxness,
riFuglinn í fjörunni“ og „Þu
ýínviður hreini“. Komu þær
út fyrir ófriðinn og eru nó
uppseldar. Myndi liafa orðið
framhald á þeirri starfsemi,
ef striðið liefði ekki valdið
Tniklum glundroða i alla út-
gáfustarfsemi Frakka.
Veturinn 1932—33 kom
kona Jolivets prófessors
hingað til lands til að gegna
sendikennarastörfum við
Háskóla Islands. Hún er
éinnig málfræðingur, enda
lcomst liún mjög fljótt vel
niður í íslenzku og mun liafa
aðstoðað mann sinn i störfum
lians. Tveir nemendur Joli-
vets komu síðar hingað til
lands og urðu hér séridikerin-
arar. Þóttu þeir báðir af-
bragðsvel að sér í íslenzku,
og bjuggu þeir að ágætri
handleiðslu kennara síns.
Annar þeirra, Pierre Naert,
liefir síðan gefið út franska
þýðingu sina á flestum kvæð-
unum í „Fögru veröld“ Tóm-
asar Guðmundssonar.
Á heimili þeirra Jolivct-
hjóna hafa margir íslending-
ar komið og sumir dvalið
langvistum. Eiga þau hjón
tvö börn, bæði fulltíða. Son-
urinn Pliilippe er um þessar
mundir sendikennari i Eng-
landi, en dóttirin Aline er við
nám í Danmörku.
Þykir þeim, sem prófessor
Jolivet þekkja, það vel við
eiga að ísland liefir veitt lion-
um þann bezta lieiður, sem
það má, og hitt eigi ólíklegt
að hann muni heiðursmerkið
með sóma hera. Hann hefir
EFrans Rotfa.
Frans Rotta er lieiti á ný-
úIEQlúihnj bók, seni Helga-
fellsútgáfan liefir gefið út i
þýðingu Vilhjálms S. Vil-
lijálmssonar ritstjóra.
Bókin er eftir hollenzkan
höfund, Piet Bakker að nafni,
og fjallar um skóladreng,
Frans Rottu. Söguhetjan er
alin upp við illt atlæti, en
skapgerðin er sterk og það er
ekkert í honum sem getur
bognað. Þess vegna fyllist
hann liatri og liefndarþorsta
og snýst öndverður gegn
öllum og öllu.
Höfundur bólcarinnar legg-
ur mikla áherzlu á sálgrein-
ingu og uppeldislega þýðingu
heimilanna og skólanna.
Jafnframt lýsir hann því hyl-
dýpi eymdar, kæruleysis og
liaturs, sem hlýtzt af van-
rækslu eða mistökum i upp-
eldinu.
Bókin er átakanleg, en
hinsvegar ein liin bezta og
liollasta lexía, sem unnt er að
gef foreldrum, kennurum og
öðruni þeim sem fjalla um
uppeldi barna og unglinga.
Þetla er þörf bók og ein hin
bezta um þetta efni sem eg
hefi lesið í langan tíma. Hafi
þýðandi og útgefandi þökk
fyrir útgáfuna.
Þ. J.
350 láiast
úv lcétera.
Koleran breiðist stöðugt
út í Egiptalandi og létust úr
veikinni 350 manns í gær og
800 tóku veikina að auki.
Starfsmenn franskra veð-
urstöðva hafa liótað að.gera
aöur þegið oröur at Uonuni verktall, íai þei
. I CIVKI ÍICLI 1
og Svium.
laun.
BERGMAL
Leiklistin.
„ÓboSin“ Sendir mér eftir-
farandi bréf. Mun mörgum
þykja djarflega talaö, en stjórn
Leikfélagsins er vitanlega
frjálst aö svara, og býS eg því
rúm: „Nú þegar Leikfélag
Reykjavíkur hefur vetrarstarf-
•semi sína, er þa'S ánægjulegt til
afspurnar, aö það hafi svo
mörgum æföum starfskröftum
á aö skipa, aö ákveöiö hefir
veriö aö útiloka frá þátttöku þá
leikara, sem leggjast svo lágt
áð’ leika í revyum og meö öör.
um en félaginu sjálfu.
Nýliðarnir.
Á s. 1. vétri kom fram á sjón-
arsviðið nokkuö af nýliðum,
sem spáðu góðu upp á. framtíð-.
ina. Er það öllum gleðiefni að
hlúð skuli vera að nýliðum og
jafnframt tekið opnum örmum
þeim, sem sótt hafa skóla er_
jendis. Samt væri til of mikils
letlast afc þeiiri, sérir íeikstjórn-
arnám hafa stundað, verði
hleypt í það svona strax að
setja á svið.
Varamenn.
Erlendis tíðkast það, að tveir
leikarar æfa sama hlutverkið,
svo ekki þurfti að falla niður
sýning vegna veikinda eða
annarra forfalla. Þetta virðist
nú vera hægt að taka upp hér
meö öllum -þessum starfskröft-
um og gott til þess að vita, að
ekki þurfi að leggja niður heilt
leikrit, þótt einn leikari þurfi
aö bregða sér frá á leikárinu.
Tvö leikrit í takinu.
En fyrst Leikfélagið er svo
ríkt af starfskröftum, að hægt
er að bægja frá störfum a. m. k.
io manns, sem ekki hafa annað
á boðstólum en ,,lítilmótlega“
list, sem ekki uppfyllir kröfur
sem Leikfélagið setur, væri
varla of mikils«til ætlast að það
hefði a. m. k. 2 leikrit samtímis
í gangi. Vetrarstarfsemin s. 1.
vetur var ekki svd veigamikil
að ekki væri um bætandi. Tvö
leikrit voru látin nægja fram
aö jólum og var annað þeirra
frá vorinu áður. Frá jólum
fram á vor voru leikin þrjú
leikrit og ein hátíðasýning.
Þetta getur varla verið geysi-
mikiö afrek með öllum þessum
starfskröftum. Auk þess voru
á hátíðasýningunni aðalleik-
ararnir í gömlu hlutverkum,
svo að ekki getur hún hafa
verið neitt Grettistak, þvi að
varla var um neinn nýjan skiln.
ing að ræða í þeim leikþáttum,
er þar voru sýndir.
Getur rekizt á.
Það verður náttúrlega mjög
erfitt fyrir aðalleikendur Leik-
félagsins aö leika aðalhlutverk
í tveim leikritum, sem samtímis
væru í gangi. Æfingar gætu
rekist á, en með góðri sam-
vinnu og lipurð væri kannske
hægt aö koma því í kring. Ef
það væri alger ógerningur væri
ágæt hugmynd, að þeir hefðu
Mpíió-drahiá1, svö eklci þyrfti að
falla'svó ur vika, að jþéír ekki
sýndu sig á leiksviðinu.“