Vísir - 12.11.1947, Blaðsíða 2

Vísir - 12.11.1947, Blaðsíða 2
E V I S I R Miðvikudaginn 12. nóvember 1947 Steinþór Sigurðsson mag. Steinþór Sigurðsson liefir lokið þeirri skuld, er við álíir eigum að gjalda fyrr eða síð- ar. Ilann féll i valinn ungur að árum, mitt í starfi sinu, frá miklu óloknu ætlunar- verki. Eiginkona bans og börn og systkini eru ilííklu svipt. Vinum lians svíður frá- fall lians. En það er algeng saga, — þótt alllaf verði hún j.afn sár þeim, er þola hlýtur. Hitt cr annað mál, að slíkt skarð hefir orðið við dauða lians í hinni fámenna hóp islenzkra náttúrufræðinga, að það verður ekki fyllt. Hér var ekki til nema einn maður af gerð Steinþórs Sigurðs- sonar. Og eg ætla, að lengi mcgi leita og viða lil að finna þann, er sameinar svo trausta og víðtæka þekkingu við frannirskarandi þrelc, áhuga, ósérhlífni, ósíngirni og drengskap — eins og' Stein- þór. Því kann það að koma á óvart, að maður, sem aldrei sóttist eftir vegtyllu, lirósi, völdum né fjármunum, skuli að leiðarlokum, þegar reikn- ingar eru gerðir upp, láta svo víða eftir sig áutt og vand- skipað rúm sem Steinþór Sigurðsson. Það mætti virðast ein- kcnnilegt í fljótu bragði, að tveir fslendingar, sem sér- staklega hafa tengt háskóla- nám sitt stjörnufræði, liafa báðir í starfi sínu bneigzt að- allega að jarðfræði og jarð- eðlisfræði. Þetta er þó ekki undarlegt, ef að er gáð. Stjörnur eiga margt sameig- inlegt með þcirri jörð, er vér byggjum. Efnið er alls staðar hið sama í eðli síriu. Stjarn- fræðingar vita því mörg und- irstöðuatriði jarðfi’æðinriar öðrum hclur og eiga auðvelt með öð verða hlutgengir í þeirri fræðigrein, ef þcir liafa athugunargáfu í bezta lagi. Steinþór var líka ágæt- ur eðlisfræðingur og fylgdist vcl með nýjungum í þeirri greiri. Þegar fregnir bárust um a tómspreng j uria, leið ekki á löngu, að Steinþör li.efði glöggvað sig á öllum fræðilegum undirstöðuatrið- uiu, cnda mun hann liafa gerzt til þess fyrstur hér- fcndra manna að skýra það éfni í útvarpserindum og síð- ar í ýtarlegri ritgerð i Tíma- riti verkfræðingafélagsins. Þegar á námsárum sínum i Kaupimnnahöfn tók Stein- þór þátt í landmælingum hér- lendis á vegum danska her- foringjaráðsins. Af námi sínu hafði hann hina ágæluslu undirstöðu til landmæíinga. Srátt var hinum unga nianní falin foruslá í inælingirin ‘á liálendinu, —: þar sem mestan ötulléik og ferðamennsku þurfli til. Vann Steinþór sér hinn ágætasta orðstir i ])essu starfi, enda lá hann ekki á Jiði sínu. En ekki er mér grunlaust um, að hann hafi oft gengið öllu nær kröftum sínum en hollt var, og auk þess varð hann að hafast við langdvölum í óbyggðum við óhollt viðurværi. En á þess- Um árum gjörkynntist hann miklum hlutá landsins, og á- hugi óx með árunum, og störf hans beindust loks að- nát lúrurannsókn- I um og jarðeðlisfræði, eink- um eftir að hann tókst á jhendur framkvæmdir fyrir I Rannsóknarráð rikisins. Störf Stéinþórs og. áhuga- mál voru mjög margþætt. Yerða þau ckki rakin liér nema að litlu leyii. Mun það annars stáðar gert, þött siðar verði. Að loknu námi gerðist hann kennari við Mennta- skölann á Akureyri, en vann að landmælingum að sririir- inu. Á Akureyri kýnntist hann fyrst skíðaíþrótt og tók brátt forystu um skíða- iðkanir nemenda sinna. Mun sú íþróttamenning, er hann kveikli i skólanum lengi lifa og dafna. Eftir fárra ára dvöl á Akureyri gerðist hann kennari við Menntaskólann i Reykjavik, þá skólastjóri Viðskiptaháskoláns og' loks f ramlcvæm da s t j ór i Rann- sóknarráðs. Jáfnfrámt var liann kerinari í verkfræða- deild háskólans. Steinþór lét sig jafnan iþröttamál riiiklu skipta, einkum skíðaíþrótt. Þóttu varla ráð ráðin á því sviði, án þess að hann væri til kvaddur. Við framkvæmdir skíðafélaganna var Iiann jafnan hoðinn og buinn lil starfa og sparaði sig hvcrgi. Hanri gekkst fvrir stofnun Skíðasambands Islands og var formaður ])ess frá upp- hafi vega, varaforseti Fei'ða- félag's íslands um mörg ár, fyrsti formaður Skiðaráðs Reykjavikur, átli sæti i Ólympiunefnd íslands — og haimiþ mætti lengi lelja. Eg sá Stein])ór fýrsl austur á Brekku á Fljólsdalshéraði. Iíaun var við mæiingar þár uppi á heiðunum, en kdm snemma morgims að Brdíku til að sækja sér vistir, er þar voru geymdar. Tveir danskir dátar voru í för mcð honum. Þei'r hefðu víst kosið að livíla sig um stund i hyggðinni. En Steinþór var ekki á því. Nú leit út fyrir bjartviðri, en undanfarna daga hafði sorti legið á fjöllum. Eg veitli liandtökum Steinþórs ósjálf- rátt athygli. Hann gekk beirit að þvi að sækja mátarkass- ann inn i hús, hagræða í klyfjar og bua upp á hestana. Ef aðstoðarmönnum hans varð verkfátt, fékkst liann ekki um, — en gcrði sjálfur það, sem gera þurfti, og hélt svo sína leið. Siðan fóru kyririi okkar vaxandi. Við störfuðum nókkuð að málum Ferðafé- lagsins. Eitt suiriarið skoð- uðuín við, ásám't fleirum, Kerlingarfjöll og' skrifuðum lýsingu þeirra i sameiniugu (Árbók F.í. 1942). Síðan lióf- um við rannsóknir á Mýr- dalsjökli og Kötlusvæðinu, fórum þángað, þegar lími leyfði, og fengum oft all- liarða útivist, — slundum ■ tvcir sáman, stundum fleiri. Starfið var erfitt, og við urð- jum fyrir ýmsum vonbrigð- um. Okkur skorti bæði líma og aðsloð til að koma verlc- I c’ inu á þann rekspöl, sem við J höfum ráðgért. Margt bíður hálfunnið. Samt spái eg því, Jað kort Steinþórs af Kötlu- svæðinu þyki dýrmætur grip- | ur eftir næsta Kötlugos. Auk : þessara rannsókna á Mýr- | dalsjökli fór Steinþór marg- ar ferðir til Grímsvatna í Vatnajökli og mældi breyt- ingar, sem þar verða jafnan i gígdalnum milli Skeiðarár- lilaupa. í síðustu för þangað (1946) notaði hann vélslcða til ferða um jökulinn. Var það fullkomin nýjung í ferðatækni hér á landi. Steinþór var ekki maður, sem liægt er að kynnast og lesa niður i kjölinn á einum degi. Ilann var i einu opin- skár og dulur. Hann var óvenjulegur ferðafélagi. Flest virtist hann kunna, — alll frá í að hnýta hnúta upp í verk, sem fagmenn einir geta að jafnaði leyst af hendi. Hann gat búið sig til ferðar og úti- legu á 1 -2 ldst. Og aldrei man eg eftir, að neitt vantaði af því, sem Steinþótt álti að sjá um, þégar í tjaldstað kom. Þar sem Steinþór var með í för, datt engum öðrum í liug að snerta við matseld svo heitið gæti. í mesla lági sólti maður vatn — cða snjó —- i matinn. Ilann gekk allra manna þrifalegast um tjald og gætli þess vandlega, að vel væri farið mcð áliöld og farangur. Það lætur að likum, svo ötull sem Steinþór var, að hann skorli hvorki áræði né dirfsku. Og þvi her ekki að neila, að harin lagði sturidum á tæpasla vað, — enda var slíkt oft óhjákvæmilegt. Hann var líka mjög bjart- sýnn maður. — Og mér er ekki grunlaust um, að innst inrii hafi með horium leynzt ofurlitill neisli af örlagatrú, þótt hann virtist lítt r'ekja drauma lil starfa sinna. Og engan ugg virtist hanri bera i brjósti daginn áður en liann lagði upp i þá för, sem átti áð verða lians siðasta. Við brugðum okkur þá upp í Blá- fjöll i erindagérðuiri. Slein- þór talaði uni margt, sem hann þyrfti að ganga í, þeg- ar þessari Hckiuferð væri lókið Slörf höfðii hlaðizt upp vegna ])ess, hve inikill limi fór i Ileklurannsóknir i suniar. Þessi ferð hafði lengi vérið! áformuð, en tafizt vcgria sífelldra dimmviðra. 1 „En eg má til með að ljúka þvi af að skreppa austur .. . “ Rúmir átta mánuðir eru nú liðirir, síðan Ilekla tók að gjósa. — Eldgos er eitthvert ' stórkostlegasta nátlúrufvrir- brigði, sem til er, hrikalegt, ægifágurt — og banvænt. Steinþór og nánustu sam- verkamenn Iians gengu svo ötullega fram við rannsókn gossins, að enginn erlendur fræðimaður liefir leyft sér að koma þar nærri nema sem áhorfandi. Því miður hafa Heklurannsókni rnár að mestu orðið hjáverkastarf marina, sem áttu allt öðrum skyldustörfum að gegna. Hefir því ofðið að sækja þær miklu fastar cn hollt var, þegár tóma gafst til. Og það veit eg fýrif víst, að oft liafa þeir Steinþór og félagar hans teflt á tæpara vað — að því cr virtist — en hiriri örlaga- ríka sunnudag, 2. nóv. 1947, er Steinþór féll í valinn. Ifekla liefir oft veitl þjóð vofri þungar búsifjar á liðn- um öldum, en sjaldan krafizt manftfórna svo vitað sé. Nú hefir liún þó kosið feigð á þann manninn, er vér einna sizt mýndurn kjósa. „. .. . Hún af enda ei valdi verra Vandi er að sltilja lífsins herra.“ Eg get ckki látið þessar línur frá mér fara, án þess að minnast með þökk og virðirigu hinna tveggja trvggðavina Steinþórs, er voru með honum í þessai'i síðustu örlagaferð. Eimmgis dugnaður þeirra og snarræði fékk borgið líki hans undan glóandi Iirauninu. Til þess hættu þeir hiklaust lífi síriu. Hin sama örlagahönd, er sviþti Sleinþór lífi, lilífði þeim — að þessu sinni. Vinir Steinþórs Sigurðs- sonar fylgja honum í dag á leiðarenda — til hins lrinzta tjaldstaðar. — Far þú heill, gamli félagi. Hafðu hlessaður lifað og starfað. Friður og birta mun ávalt livíla yfir minningu þinni í hugum ást- vina þinna og samferða- manna. Jón Eyþórsson. Skömmu eftir að Steinþór Sigurðsson kom heim að loknu námi og gerðist kenn- ari á Akureyri, réðst hanu lil laiidmælinga í sumarlejfum. Þá kynritist eg honuiri fvrsl. Eg veit ekki, hvort lianu Iiafði vanizt ferðalögum hér áður, en ])á þegar var hann liin reyndi ferðamaður, fær að mæta og sigrast á öllum erfiðleikum í vegleysum óbyggðanna, en þar varð starfsvið lians að mestu. Þótti hirium dönsku félögum hans mikið happ að fá slíkan flokksforingja. Lenti hann þá í mörgum svaðilförum, er aðrir hefðu talið, en lítið vildi hann halda því á lofti sjálfur, enda var það aldrei liáttur háris að mildast yfir sigrum sínum á örðugleikum eða vandamálum. Að land- mælingum starfaði liann í nökkur sumur og vann á þessu sviði mildlsvert og vandasamt starf með dugnaði og nákvæmni. Fyrir 10 árum var Stein- þór kosinn í stjórn Ferðafé- lags íslands og hefir liann jafnan síðan verið varafor- seti. Var það mikið liapp fé- lagsskapnum, því að hann beitti sér alla tíð mcð alkunn- um dugnaði fyrir áhugamál- um jfélagsins. Ilann álti mik- inn þátt í undirbúningi flestra éða allra árbóka fé- lagsins, sérstaklega niyftda- vals og samdi rilgcrðir i sumar. Mái’gir eru þeir, sem notið hafa leiðsagnar hans, skýr- inga og fróðlegrar frásagnar með myndasýningum á skemmtifundum félagsins, enda var liann flestum fróð- ari og lærðari um náttúru ís- lands i jörðu og á og kunni að níeta fegurð og tign lands- ins. Ljósmyndasýning sú, er fé- lagið stofnaði til nýlcga, komst að miklu leyti í fram- VÍSI vantar börn, unglinga eða roskið fólk til að bera bíaðið til kaupenda um VESTÚRGÖTU SELTJARNARNES BayMaðið VÍSíR

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.