Vísir


Vísir - 13.11.1947, Qupperneq 2

Vísir - 13.11.1947, Qupperneq 2
2 V I S I R Fimmtudaginn 13. nóvember 1947 Er nokkur skynsamleg á- slæða fyrir því, að smáþjóð- irnar nú á öld tælcninnar haldi uppi herafla og vígbú- ist? Þetta kann að þykja und- arleg spurning, en með hlið- sjón af þvi, er skeði í siðustu stj’rjöld er hún fullkomlega í’éttniæí. Belgia, Holland, Noregur og Damnöx’k höfðu árum saman notað meira eða minna af þjóðartekjum sin- um, til þess að balda uppi lierafla. Urn aldir hafði æsku- Stærri þjóðir einnig’ veikar. En það voru ekki aðeins smáþjóðirnar, sem reyndust liggja vcl við liöggi. Hinar meðalslóru þjóðir voru greinilega veikari í lilutfalli við bina öflugu nágranna sína en nokkru sinni fyrr í hernaðarsögunni. Lá þclla einkum í litl-þroskuðum iðn- aði þessara þjóða. Pólland og' Júgóslavía gátu ekki varizt lengur en smá- þjóðirnar, þrátt fyrir það, að lýður þessara landa vanizt þau liöfðu fjölmennari lieri hei’þjónustu. Engu að síður og strangari herskyldu. Pól- biðu þær skjótlega ósigur, er, land gafst upp á 4. viku, en stórveldi, búið nýtízku vopn- , var raunverulega sigrað eftir um, réðst á þær. Allt, sem hálfan niánuð. Og enn skjót- þær höfðu gert til þess að ari varð ósigur .Túgóslavíu, tryggja hernaðarlegt öryggi sitt, reyndist sóun ein á fjár- munum. Hervarnir Danmerkur voru yfirbugaðar á nokkrum klukkustundum og Holland gafst upp eflii’ fimm daga. Belga fékk staðizt árásina í rúmán hálfan mánuð, vegna jxess, að landinu barst liðs- auki frá Bretum og Frökk- um, en þegar herafli þeirra Iiafði verið umkringdur, voru örlög þeirra ráðin. Norðmenn börðust í tvo mánuði, en or- sök þess, að bardagar stóðu svo lengi, var frekar að þakka mannfæð innrásar- hersins en mótspyrnu Noi’ð- manna og aðstoðar Breta og Frakka. tók aðeins eina viku, enda þólt Þjóðverjar haí’i aðeins beitt broti af herafla sínum megnuðu ekki að lialda, eink- unt iðnaðarlega. Bretland fékk umflúið svipuð örlög árið 1940, sumpart vegna þess, að Ililler hafði ekki gert sér ljöst, hyernig unnt væri að brjóta mótstöðu þess á balc aftur og sumpart vegna lanílfræðilegra að- stæðna. En þó er til ljósari Iilið á málinu. Þýzkaland var aldrei cins voldugt og það virtist vera í ljómanum af hinum mörgu sigrum. Engri þeirra þjóða, sem Þjóðverjum tókst að sigra, var raunverulega imi megn að verjast. Flestar þeir.ra myndu hafa getað var- izt miklu lengur, ef þær lxefðu ekki gert hið mesta glappaskol, og þær hefðu ef lil vill getað varizt von úr viti, ef þær hefðu unnið sam- suðurhluta landsins, til baka og frcisla þess að lialda mið- biki landsins. En bún gerði það með þeim liætti, að véla- hersveitum Þjóðverja lókst að koma til liðs við hinar ein- angruðu fallhlífaliersveitir þeirra við Rotlerdam, en þær voru hætt komnar. Þetta olli liinni skyndilegu upp- jgjöf Hollendinga. i Her og þjóð- vörn ringluð. j Þó höfðu Hollendingar góða möguleika til þess áð lxalda bardögum áfram, en hei'inn og þjóðin sjálf var ringluð af hinum nýju árás- araðferðum Þjóðvei’ja og liöfðu gei’samlega rangar hugmvndir um slvrklcik ó- i . , vinanna. I Belgía hafði einnig her, til árása á Júgóslavíu og Grikkland, áður ,en innrásin hófst í Rússland. Bæði í Pól- landi og Júgóslavíu olli andspyi’na fólksins sjálfs, ,,heimaherinn“, bernámslið- inu meiri örðugleikum en sjálfur liinn vopnaði her Jandanna. Sýnir reynslan úr nýaf- stöðnu striði, að rétlast væri fyrir smáþjóðirnar að leggja niður lieri sina? Ef svo er, þá kemui’ fram önnur spurn- ing. Eigum við að telja Breta Innrásarherinn i > var minni. § , 1 öllum þessum tilfeílum var innrásarherinn fámenn-. °6 f rakka til smáþjóða, þeg- ari en varnarliðið. En úrslitin ai' 11111 hérnað cr ah ræða? voru fyrir fram ákveðin vegna tæknilegra yfirburða innrásarhersins og nú á tím- um eru það einungis stór- veldin, sem hafa iðnaðarlega möguíéika til þess að öðlast slíka yfirburði. Ljósasta dæmið um van- mátt smáþjóðanna er ef til vill hertaka Hollands. Hol- lendingar Ixöfðu þegar her- væðzt, er Þjóðvei’jar réðust á þá. Þeir höfðu þá undir vopnuin um 20 herfylki, en Þjóðverjar beittu 7 her- fylkjum í innrásinni. En tvö þéssara lierfylkja voru fall- hlífahei’fylki og eitt skrið- drekaherfylki og öll voru þau sterkari en liðsafli Hollend- inga. Frá raunsæissjónarmiði mætti sþyrja, hvaða gafjn Iiafi verið að þeiin fjárfúíg- um, sem varið var til vígbún- aðar, þar sem þess er gætt, að áhdsþyrnan i þessum lönd- um hófst að mestu, eftir að Iiérirnir höfðu lagt niður vopnin. Hefði ekki verið skynsamlegra að eyða. ekki peningum til landvarna ,og forðast eyðileggingar striðs- ins, en skipuleggja andspyrnu íbúanna íyrirfram? Þessar spúfiuifgáT* Vi¥ðíré!<á1ðílimH1[klépti^Hfom^íMWmi1;'‘,i ])cgar athugað er, hvað á eftir för. Eiga þeir að viðurkenna vax- andi vanmátt samanborið við „risastórveldi“ eins og Rússland og Bandaríkin? Eða geta þeir fundið eitthvert ráð til þess að vega upp á móti þessum vanmætti? Atburðirnir í Frakklandi 1940. Við fyrstu sýn virðist svar- ið við Iveimur fyrstu spurn- ingunum hljóta að verða liið óþægilega „já“. Með tækni- legri og vísindalegri þróun liafa hinir máttlitlu orðið máttarminni og hinir öflugu öflugri. Svo yirðist sem flest liinna fyrri stórvelda, sanxan- borið við Rússland og Bandaý rikin, verði á næsta áralug jafn veik og smáþjóðirnar vóru, er Þýzkaland Ilitlers réðst á þæi'. Þcssi skoðun styrkist, er maður rennir huganum yfir það, sem gerðist i Frakkalndi árið 1940. Strax og þungi binnar þýzku sóknar mæddi á Frökkum, var ekki langt að bíða hrunsins og vörn Frakk- laiids bilaði eftir sex vikur. Hið skjóta hrun var rökrétt afleiðing af Iiinu langa tíma- bili, er Frakldand Iiafði Uli Kunnur enskur her- fræðingur, Liddell Hart, ritar eftirfarandi grein um möguleika smáþjóða til þess að verjast árás mik- ils herveldis. evrópskum stjórnmálum, en það var aðstaða, sem þeir an og skipulagt sameiginlegt varnakerfi. F'fldjarfasta fyrirtækið. Ilertaka Noregs er eitt- hvert fifldjarfasta fyrirtæk- ið, senx liernaðarsagan kann frá að greina. Stærstu hafn- irnar, flugvellir og liöfuð- borgin voru liertekin á fyrsta degi af aðeins 10 þús. manns. Noregur hafði að vísu her- skyldu, en hervæddist ekki fyrr en sjálfa innrásárnótt- ina. Ef málinu liefði eklci verið þannig varið hefði Þjóðverjum tæplega teki- izt áform sitt. Hitler var því í sannleika liundheppinn. Ef Noregur hefði haft fasla- her á að skipa, eins og t. d. Bretland, um 30 þús. manns, þá hefði 10 þús manna inn- rásarher liaft mjög litla möguleika til þess, að kom- ast nokkuru sinni í land. Horafli Hollendinga var viðbúinn i þeim skilningi, að hann liafði hervæðzt. En her- mennirriir voru lílt menntir í hernaðarlist og höfðu ó- nógan útbúnað og skortur al- mennings á rcynslu af hern- aði jók enn mjög á erfiðleik- ana. Landaniæri Hollands og Þýzkalands voru jafnlöng og frönsk-þýzku landamærin, en íbúatala landsins nam ckki ncma fimmtungi Frakklands. Þess Vegna gátu Hollending- ar ekki vænzt ])ess að geta lxaldið lándamærahéruðum sínum í norðri og suðri. Á kiðustu stundu ákvað her- stjórn Hollendinga að draga hersveitirnar, sem voru i byggðan á herskyldu. Hann var öflugri en sá hollenzki, bæði hvað snertir þjálfun og útbúnað, en var samt ekki búinn nýtizku vopnum. En Belgar áttu erfitt um varnir á hinum löngú suðurlanda- mærum sinum, í hinum skógi vöxnu Ardennafjöllum við Luxemburg. Ilér urðu þeir að í’eiða sig á, að Frakkar kæmu til hjálpar, en gátu þó ekki gert nauðsynlegar ráð- stafanir til varnar, í samráði við þá, vegna hlutleysisins. Úsigur' Belgiu þarna var að kenna örlagaríkri skyssu, sem Frakkar áttu sök á. Það var gömul og raunar úrelt herstjórnarskoðun lijá vfii’stjórn franska hersins, að Þjóðverjar ])yi’ðu ekki að senda vélknúin Iiergögn og hersveitir um Ardennafjöll. Mikill hluti franska hersins var á varðbergi bak við Ma- ginot-linuna, en meginhluti og bezti bluti hersins var sendur inn í Norður-Bélgíu, er inni’ás Þjóðverja bófst, en Ardennasvæðið var nær ó- varið. Yfirheéstjórn Þjóð- verja liafði bins vegar kom- izt að raun um, að liin vig- girlu lándamæri Frakklands, gegnt Þýzkalandi, væru of vel varin til ])ess að ráðast þar inn og ákvað að taka þann kostinn, að hrekja Frakka af liöndum sér íneð skyndiárás um Ardenna- fjöllin. Hefði verið hægt að jafna leikinn. Jafnvel éftir að Ardenna- sóknin hafði tekizt, hefði verið mögulegt að vinna það upp, sem tapazt hafði. En þarna yarð Frakkland ao gjalda ])ess dýru vcrði, að flughcrinn var Ijlill og skrijj- drekasveilir fáar. Ef menn skýrgreina ár- angur leiftursóknarinnar í nýafslaðinni styrjöld kemst maður að niðurstöðum, sem ekki liggja í augum uppi. Smáþjóðirnar eru ekki varn- arlausar gagnvart árás, ef að- eins vissum skilyrðum er fullnægt. Þær þurfa vel þjálf- aðar hersveitir, sem sti’ax er liægt að beita, herskyldu þurfa þær einnig, en stuttur æfingatími er elcki nægileg- ur. Herinn verður að hafa á að skipa nýtízku liergögnum. Ef landið hefir ekki sjálft vel þróað iðnaðrkei’fi verður að úlvega þvi i tæka tíð Iiin nauðsynlcguslu hergögn. En hvernig svo sem dæmið ann- ars er reiknað, verða menn að gex’a ráð fyrir mciri xit- gjöldum lil hermála en fyrr á tímum. Að verja litlu fé til slíks er verra cn ekki neitt. Landamæri, sem veröa ei varin. Annað skilyrði er, að laiid- ið reyni ekki að halda landa- mæi’um, sem það getur ekki varið með hervaldi. Hér er ekki einungis uin að ræða lengd landamæranna, lieldur einnig landfræðilegar að- slæður allar. Fjallgarður eða „kastalagröf“ eykur mögu- leikana á árangursríkri vörn. En eitt skilyrði er, að landið megi ekki vera ein- angrað. Smáríkin myndu bafa meiri möguleika til varnar, ef þau liefðu gert með sér samband, eða að minnsla kosti hefðu með sér sam- I vinnu. Þá gætu þau lcomizt hjá því óbagræði, sem í því felst að vera í nánu sambýli við stói-veldi. Það væri mesta óráð að taka að sér vernd eða vörn lands, sem er svo fjarri, að ekki er unnt að koma við skjótri lijálp frá Iiinum aðilum samhandsins. Ennfremur cr það óviturlegt að liafa land með í slíku sam- bandi, sem annað livort af landfx’æðilegum eða stjórn- málalegum ástæðum eykur á sameiginlega liættu. Öryggið fyrir stríð er úr sögunni. Ef ekki er liægt að íull- nægja þessum skilyrðum, er réttast fyi’ir smáríkin að leggja niður hei’afla sinn. Ekki dugar að reiða sig á það hernaðarlega öryggi, sem var fyrir stríðið. Það væri að kasta peningum út um glugg- ann. Jafnvel betri vörn væri til einskis gegn þeim mögu- lcikum, sem felast í lang- drægum atómsprengjum, en um það mál vcrður ekki dæmí enn. En draga má úr þessari liættu, eins og drepið hefir verið á hér að framan. Það myndi vera óðs manns æði, að vera svo bræddnr við at- ómbættuna, að menn hættu að skapa sér öryggi gegn Iiinum yenjulegu áj’^s^in, Frakkland og 'Bretland mvndu líka hafá hag af því, að hafa með sér samband og

x

Vísir

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.