Vísir - 16.12.1947, Blaðsíða 4

V I S I R
Þriðjudaginn 16. desember 1947
DAGBLAÐ
títgefandi: BLAÐAtTTGÁFAN VlSIR H/F.
Ritstjór-ar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Yetrarhjálpin.
ÞÓU atvinna sé nóg og peningavelta enn nokkur meðal
almennings, verður að þessu sinni, sem A undanförn-
um árum, efnt til fjársöfnunar með sama sniði og tíðlc-
ast liefir hér fyrir jól á vegum Vetrarlijálparinnar, enda
stendur hún að söfnuriinni einnig að þessu sinni. Þetta
er fagur siður. Fátæka og sjúka höfum við alltaf okkar
á meðal, — menn og konur, sem varhluta hafa farið í
lífinu, ýmissa orsaka vegna, en’rétt er að styrkja og gera
glaðan dag, — ekki sizt á stórliátíðum, þegar allir eru
öllum góðir.
Fjársöfnun verður liagað á þann veg, að skátar munu
ganga um bæinn og' berja að dyrunf i hverju húsi, ef
vera mætti að menn vildu láta fé af hendi rakna tii
þessarar styrktarstarfsemi. Er þess að vænta að menn
bregðist vel við nú eins og endranær, en án alls skjalls
má fullyrða að engir munu Reykvíkingum greiðviknari
né örari á fé er í nauðir rekur. Þetta er þroskavottur,
sem ber að meta og þakka að verðleikum, og engu síður
fyrir það, þótt slík gjafmildi sé vanmetin og vanþökkuð
af vissri tegund manna, aðallega í áróðursskyrii og at-
kvæðaveiða.
Verðþensla er hér enn i algleymingi. Menn Iiafa veru-
Iegt fjármagn handa á milli, þótt mjög taki nú að þrengj-
ast kostur flestra, og suniir munu enn búa að liinum svo-
kallaða stríðsgróða. Til eru þeir menn, sem hafa farið
algjörlega á mis við slik gæði, — sem ekkert liafa grætt
en öllu frekar tapað á verðþensluskeiðinu. Þessir menn
eru gamalmennin, sem litt vinnufær geta heitið, ung-
börnin, sem eru að alast upp án forsjár og loks sjúkling-
ar eða slasaðir menn, sem óvinnufærir eru. Örorkubætur
koma þar ýmist að litlum notum, eða alls ekki lil greina.
Meðan menn hafa keppzt við að auka á verðþensluna,’
hefir ekki verið um hitt hygsað, að með aukinni verð-
þenslu verður sparifé þeirra, sem óvinnufærir eru, að
engu og ekkert hefir verið gjört af löggjafans hálfu til
að hæta úr þessu misrétti. Slíkt er í rauninni með öllu
óviðunandi, enda væri ástæða til að rannsaka málið sér-
staklega og veita þeim nokkurn opinberan stuðning, sem
raunverulega Iiafa tapað sparifé sínu, — öllum ávöxtum
langrar iðju og sparsemi.
Bæjarstjórn Reykjavíkur hefir nokkuð rætt um starf-
semi Vetrarlijálparinnar og hafa tillögur verið uppi um,
að flokkarnir skipuðu nefnd, sem Iiafa skyldi söfnunina
með hÖndum. Ekki verður séð liver nauður rekur til
sliks, nema ef vera skyldi að fldfckarnir hyggðust að hafa
slíka starfsemi sér til framdráttar. Má fullyrða að þeir
borgarar, sem gjafir láta í té, myndu hugsa sig um tvisv-
ar eftir að svo væri komið, mcð því að fyrir þeim vakir
að leggja nokkuð af mörkum til mannúðarstarfsemi, en
engan veginn til áróðurs, sem þeir hafa andstyggð á og
hefir troðið sér of víða inn í þessu þjóðfélagi. Þrátt fyrir
þessar umræður bæjarstjórnarinnar fær Velrarhjálpin að
starfa í friði að þessu sinni, en stjórn hennar liefir verið
i liöndum manns, sem fulls trausts er maldegur og unn-
ið hefir starf sitt svo, að ekki verður að fundið með nein-
um rökum.
Kommúnistar víða um heim amast mjög við borgara-
legri Iijálparstarfsemi og telja hana yfirskyn eitt. Þetta
er engan veginn réttmætt. Það sem menn láta í té af
frjálsum vilja og án allrar þvingúnar, er af góðurii huga
gert og vonandi af góðum huga þegið hjá þeim, sem.nýt-
ur. Oftast er það svo, að menn fara nærri um liverjir
eru frekast hjálpar þurfi, og gilda þar önnur lögmáj, en
um lögboðna styrktarstarfsemi, þótt hún geti verið góð
út af fyrir sig. Oftast er hún stírð í vöfunum og kemur
ekki að fullum notum fyrr en gengið hefir verið í gegn-
um hreinsunareld skrifstofumennskunnar. Ópinberir
styrkir koma oftast þá fyrst að notum ,er dregið hefir
úr nauðsyn þeirra, en hjálparstarfsemi, sem rekin er af
einstaklingunum, nær fyllilega tilgangi sínum á réttu
augnabliki. Á þessu tvennu er mikill eðlismunur, þótt
hVorttveggja geti verið gott. ........
Attræð í dag s
Frú Margrét Jónásdóttir,
ekkja séra Gi/ðlaugs Guð-
mundssonar, er síðast var
prestur að Stað i Steingríms-
firði, er áttræð í dag. Eg geri
ráð fyrir að henni séu blaða-
skrif ekki kær í þessu tilefni,
enda hefir hún litl borist á
eða haft sig í frammi um
ævina, þótt hún sé skörungur
í lund og' öllu dagfari og hafi
ávallt skipað sess sinn með
prýði.
Frú Margrét er dóttir Jón-
asar Guðmundssonar, er var
á sinni tíð Latínuskólakenn-
, ari um langt skeið og kenn-
ari við prestaskólann, og
konu hans Elinborgar Krist-
jánsdóttur Magnúsen lcamm-
erráðs á Skarði. Fæddist hún
liér í Reykjavík og ólst hér
upp, þar til er faðir hennar
gerðist prestur i Hítardal, en
flúttist síðar að Skarði. For-
eldrar hennar voru vel efnum
búin og veittu henni ágætt
uppeldi, eftir því, sem þá var
frekast kostur. Auk fræðslu,
sem frú Margrét fékk í
heimahúsum, lauk hún námi
hér í Kvennaskólanum, en
nam auk þess’ tunguinál og
liannyrðir. Var vinnusemi
slunduð mjög á heimili
hennar, en sjálf hefir hún
aldrei setið auðum höndum
um ævina og gerir enn ekki,
þótt aldurinn sé orðinn þelta
hár. Skyldi það þó enginn
ætla, með því að enn er frú
Margrét létt i spori og hefir
ekki elzt sýnilega, enda held-
ur hún gleði sinni óskertri og
öllum gúðs gjöfum.
Árið 1887 giftist frú Mar-
grét séra Guðlaugi Guð-
mundssyni, sem gerðist þá
aðstoðarprestur Iijá föður
liennar, en féklc síðan veit-
ingu fyrir Skarðsþingum og
þjónaði þeim um 16 ára skeið,
|eða þar til hann fluttist að
Stað í Steingrímsfirði. Frú
Margrét var innan við tvítugt
| er þau giftust, en svo sem
kunnugt er hafa prestsetur í
sveitúm oftast verið mið-
stöðvar héraðsins í veraldleg-
um og andlegum efnum.
Reyndist starf prestkonunnar
ærið erilsamt og umsvifa-
miltíð oft og tíðum, og sú
varð raunin hér. Munu marg-
ir þeir kunna frá þvi að
greina, sem nutu gestrisni
og glaðværðar á' Iieimili
prestslijónanna fyrr og siðar_
Þau Iijónin eignuðust tólf
börn, en Jónas skáld var elst-
ui’ þeirra. Laun prestsins
voru lág, en það sem verra
var, — hann varð sjálfur að
innheimta launin hjá söfn-
uðinum, og mun séra Guð-
laugur sjaldnast hafa fengið
helminginn af þeim, með því
að hann var linur í innheimt-
unni og vildi frekar vera án
launanna, en að innheimta
þau hjá fátæklingum eða
jafnvel efnuðum yanskila-
mönnum. Að sjálfsögðu bitn-
aði þetta á heimilinu, en fullri
ríspu var uppi haldið, jafn-
vel þótt forðinn væri lil
þurrðar genginn og lítt væri
til næsta máls. Mæddi þetta
! allt mjög á húsfrúmri, sem
auk innanhússtarfa varð oft
að sjá um búskapinn út á við,
(vegna fjarvisla manns henn-
ar.
Dugnaður frú Margrétar var
einstakur. Hún hlífði öðrum,
en aldrei sjálfri sér, jafnvel
þótt liún væri ekki heil heilsu.
Fyrst fór hún á fætur á
morgnum og síðast gekk
liún til sængui\á kvöldum.
Þeim sið hélt hún ávallt með_
an hún bjó búi sínu. Var hún
manni sínum ómetanleg stoð.
Hann var góðmenni, skáld-
mæltur og gáfumaður, til-
finninganæmur og ör í lund,
þótt hann stjórnaði vel skapi
sínu, en frú Margrét þekkti
aldrei æðru og þá var hún
stærst er niest reyndi á. Þau
hjón misstu fimm börn sín,
öll uppkomin að einu undan-
skildu, en það var áfallið
þyngst og síðast er Jónas
skáld lézt mjög óvænt, en við
hann höfðu þau hjónin tengt
nriklar vonir.
Á heimili þeirra lijóna var
skáldskapur í miklum met-
um hafður* og gat Guðmund-
ur Hjaltason þess eitt sinn,
að jafnsjaldgæft væri að
finna þrjá jafnabræður í
sömu brekkunni, sem að
hitta fjórtán manna fjöl-
skyldu, þar sem allir ortu.
Gestrisni var einstök á heim-
ilinu og þar var auk þess
samkomustaður sveitarinnar,
þar sem menn undu við söng
og dans eða íeiki eftir messu,
en greiði var nægur og eng-
inn mannamunur á því gerð-
ur. Ilafa Strandamenn sagt
Frh. á 7. síðu.
BV
i CI

Rafmagnsleysið.
„Er það ekki hábölvað,“
sagði kerlingin, „að rafmagnið
skuli einmitt vera svona lítið,
þegar allir hafa sem mesta þörf
fyrir það.“ Jú, þaö er and-
styggö! Þaö er engu betra en
þegar sólarskarniö er aö skína
á daginn þegar bjart er, svo aö
maöur hefir enga birtu eöa i
rnesta lagi tunglið um nætur.
En við skulum hætta öllu
gamni. Þaö er sannarlega ekki
gaman aö því, hvað rafmagniö
er lítið. Það er búið að kosta
bæjarbúa mikið og á eftir að
kosta þá drjúgan skilding enn.
Reiður liringir.
Um daginn hringdi til mín
góður bankamaður. Hann var
gramur, því, að reiknivélin
hans, sem gengur fyrir raf-
magni, vildi ekki hreyfast úr
sporum. En þegar hann leit út
um gluggann sá hann, að það
skíðiogaði
- ef nota má þaö
orð —- á götuljósunum og var
þetta þó um hábjartan daginn.
Það er ekki við því að búast,
að menn taki sparnaðaráskor-
unum vel eða fari eftir þeim,
þegar sjálf Rafvéítan heldur
ekki betur sín eigin boðorð.
Jólabaksturinn.
Og ekki horfir vel með jóla-
baksturinn að þessu sinni —
ekkert rafmagn, ekkert smjör,
ekkert smjöríki og svona mætti
lengi telja. Hvað verður eigin-
lega úr þessu öllu saman? Þvi
er ákaflega fljótsvarað: Ekkert
bakkelsi á jólunum.
Styttist til jólanna.
Já, vel á minnzt, jólin. Það
virðast ætla að verða hálf dauf
jól fyrir suma í ár. Það fæst
'ekkert til að gefa vinum og
vandamönnum eða að minnsta
kosti ósköp litið. Sumir segja,
að ekkert fáist annað en bækur.
En eg held, aö þær sé góðar
gjafir líka og nóg er úrvaliö,
svo að tryggt ætti að vera, að
allir fái eitthvað. En líklega
verða þeir ánægðastir, sem gera
ekki krö.fu til þess að fá neinar
gjafir, láta sér nægja að hugsa
um hátíðina, uppruna hennar
og gleðjast yfir henni sjálfri
frekar en gjöfunum.
Sælla a'ð gefa en þiggja.
Þetta var nú örlítið um þær
gjafir, sem menn eiga fyrst og
fremst við, þegar talað er um
jólin. En það eru til aðrar.gjaf-
ir lika, sem vekja ekki minni
gleði, þótt hún sé af öðrum
toga spunnin. Það eru gjafirnar
til líknarstarfa og jólaglaðnings
fátækum og sjúkum. Þær verða
að vera íleiri og stærri í ár en
nokkuru sinni. Munið að
skammt er til jóla og þótt
rnargt megi dragast frarn yfir
jól, þá mega þessar gjaíir það,
ekki-