Vísir - 13.01.1948, Blaðsíða 4

V I S I R
Þriðjudaginn. 13. janúar 1948
VISIR
D A G B L A Ð
Ctgefandi: BLAÐAUTGÁFAN VlSIR H/F.
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson.
Skrifstofa: Félagsprentsmiðjunni.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm línur).
Lausasala 50 aurar,-
Félagsprentsmiðjan h.f.
Hitaveita Reykjavíkur.
Er stofnað var til hitaveitu Reykjavíkur á sinni tíð urðu
nokkrar deilur um framkvæmd verksins, svo sem verða
vill. Eftir að hitaveitunni var lokið duldist engum, að
hér var um auðsuppsprettu að ræða, sem líkja mátti við
ótæmandi kolanámu og verðmæti ársframleiðslunnar mátti
auðveldlega reikna út á hverjum tíma, eins og hitaveitan
var og eins og hún verður. Þau þægindi, sem hitaveitan
veitir verða hinsvegar ekki metin til fjár, og heldur ekki
þeir hollustuhættir, sem af henni stafa fyrir hæjarln'ia í
heild. Kolin og rykið þóttu hvimleið innanhúss, og kola-
reykurinn sizt bctri, sem stöðugt hvíldi ylir hæniun cins
og þykkt ský. Nú er jafnmikil ánægja að hleypa heita
vatninu í leiðslurnar, eins og áður þótti leitt verk að
kveikja upp eld í miðstöðvunum.
Síðustu dagana hafa nokkrar umræður orðið um
reynslu þá, sem þegar hefir fengizt af hitaveitunni. Hefir
komið í ljós — raunar fyrir all-löngu -—, að steinefni og
ryð hafa setzl i leiðslur og ofna, þannig að til vándræða
horfir, ef ekki verður úr bætt i tíma. Strax í upphafi
sannaðist, að ofnar úr stálþynnum tærðust vegna heita
vatnsins, og víða — jáfnvel í heilum hverfum — hefir
orðið að kaupa stálofna í staðinn. Er þessu samfara kostn-
aður og nokkur óþægindi, en tjóar ekki um að sakast.
Hitt er aftur aðalatriðið og sameiginlegt Iiagsmunamál
allra bæjarhúa, að hjargað vcrði frá frekari skemmdum,
kostnaði og óþægindum, en ef vel tekst til um lausn jiess
vanda, sem að liöndum hefir horið, má ætla að það sé
enn ekki of seint, þótt dregizt hafi úr hömlu.
Svo virðist sem sumir líti svo á scm það snerti hæj-
arhúa að engu, hversu hitaveiturini vegnar, beint eða ó-
beint. Er ]iað oskynsámleg og óheillavamlcg afstaða, sem
ber að fordæma. Menn og málgögn verða að sætta sig
við fulla gagnrýni— einkum í lýðræðislöndum —, og Jiótt
slíkir aðilar Jiykist betur vita, er Jieim vafalaust auðvelt
að koma þekkingu sinni á framfæri og leiða hina miður
vitandi í fullan sannleika. Hitt má engum uppi haldast,
að kenna um fjandskap við fyrirtækið, er merin ræða
rekstur þess og reynslu. Hitaveitan er og vcrður, „óska-
barn“ Reykjavíkur, og ]>elta fyrirtæki á enginn og ann
enginn öðrum fremur.
Umræður um hitaveituna verða aldrei ofsóknarefni eins
eða annars floklcs í bæjarstjórninni. Enginn ágreiningur
hefir verið um rekstur liennar, og enginn flokksfulltrúi
hefir borið fram tillögur til að ráða bót á þeim vanda,
sem nú hefir að höndum borið. þótt þeim væri vel kunn-
ugt um hann fyrr löngu — jafnvel of löngu. Nú er um
það spurt, hvort ráðamenn hæjar og hitaveitu hafi ekki
verið helzt til átakalinir í úrbótunum, en hafi þeir ekki
verið Jiað, cr auðvelt að þvo hendur sínar og alla útlimi
frammi fyrir háttvirtum kjósendum, sem vilja að sjálf-
sögðu hafa hreina menn frekar að angnayndi en óhreina.
Þetta er mjög einfalt — og allt og sumt.
Þótt menn ýfist við slíkum umræðum, eru þær þá
fyrst skaðsamlegar, er persónulegt jag eða héinn fjand-
skapur blandast inn í þær. Málefni ber að ræða frekar
en menn, og það eilt stendur til bóta. Gott málefni sann-
ar sig sjálft og ber sér ávallt bezt vitni Hver er sá Reyk-
víkingur, sem nú vildi hitaveituna úr heiminum? Finn-
ist enginn slíkur, getur ekki verið um fjandskap gegn fyr-
irtækinu að ræða, þótt menn vilji fylgjast með, hverja
raun Jiað gefur í öllum efnum,
Hitaveitan hefir öðru frekar vakið alhygli umheimsins
á Reykjavík og raunar íslándi í heild. Hér er um tilraun
að ræða, sem að vísu byggðist á nokkurri reynslu frá
þvottalaugunum, en henni ef tiI.viH'ekki fullnægjandi.
Menn vona, að hitaveitan verði ckki fyrir þeim skakka-
föllum, sem teflt getur góðum málstað í voða. Hafi full-
nægjandi lausn fundizt á hreinsun steinefna úr hitaleiðsl-
um, og jafnframt sé trygging fyrir að slík efni safnist
ekki í leiðslurnar að nýju, ber að lcoma slíkri lausn i
framkvæmd. Sé hún enn ófundin, ber að fela visinda-
mönnum okkar og efnafræðingum að leita lausnarinnar.
Athuganir á Hitaveitunni.
Ekkert fyrirtæki bæjarins
er bæjarbúum jafn hugfólgið
og hitaveitan og á íslenzkan
mælikvarða hefir verið varið
stórfé til að koma þessu fyr-
irtæki á stofn. Það er því
engin furða þótt borgarbúum
sé annt um hitaveituna og
vilji forðast það að nokkur
óhöpp hendj hana.
Fyrir 2—3 árum var á-
stæða til að ælla, að einhvers-
konar „gróður“ myndaðist í
hitaveitukerfinu. Um slíkt
var að sjálfsögðu engum
kennt, enda mátti búast við
að cinhverir „barnasjúk-
dómar“ kæmi fram í byrjun
á slíku fvrirtæki.. Síðustu
|fjögur missiri hefir margt
komið fram, sem fyllilega
liefir staðfest þann grun að
hætla væri á ferðum. I byrjun
árs 1946 var sérfræðiflgum
falin rannsókn á Jiessu. Tæp-
um tveimur árum síðar, eða
nú fyrir nokkrum dögum,
skýrir borgarstjóri frá þ.ví að
Jiessari rannsókn sé lokið.
Eftir Jrvi að dæma liefir þurft
nálega tvö ár til þess að gera
sér grein fyrir þessu rann-
sóknarefni. Þó hafa sérfræð-
ingarnir skilað fvrstu skýrsl-
um sínum fyrir riærri þrennir
missirum. Nú hlýtur sú
spurning að vakna, hvort sér-
fræðingarnir hafi þurft allan
Jiennan tima lil að komast að
raun um, að liættan stafi frá
súrefni i vatninu, eða hvort
bæjaryfirvöldin hafi fengið
skýringuna fyrir . ári, en
ekkert gert í máPrip. Ilvor
sem ástæðan er, þá er eitf
vist, að einmitt þessi mikli
dráttur gat orðið æði örlaga-
ríkur.
Hér í blaðinu var skýrt frá
þvi fvrir nokkrum dögum, að
komið hefði i ljós á einum
stað í bænum, af ofn sem
hafði sprungið, reyndist al-
veg fullur af hveralirúðri eða
„gróðri“. Um leið var bent á
að hér véeri hætta á ferðum,
sem taka yrði til athugunar
þegar í stað, enda lágu þá
ekki fyrir neinar upplýsingar
um raririsóknir eða árangur
þeirra. Borgarstjóri bregzt
illa við þessu og sendir blað-
inu svar (sem birtist á laug-
ardag) í slíkum umvöndun-
artón, að engu var líkara en
að framið liefði verið eilt-
hvert óhæfilegt skemmdar-
verk með þvi að ræða málið
og skýra frá staðrevndum.
Segir liann að slílc skrif séu
líkleg til að valda ugg og ótta
og „slcapa skelfingu meðal
bæjarbúa“.
Ef það er rétt hjá honum,
að J>að geti skapað skelfingu
meðal bæjarhúa, að sagt sé
frá staðreyndum í þessu máli,
þá sýnir það aðeins, að full
ástæða er fyrir bæjaryfirvöld-
in að taka þetta mál föstum
og skjótum tökum. Hill er
óviðeigandi, J)ótt það sé
venjule'gt, að svara með
hroka og saka þá um
skemmdarverk sem beita ein-
liverri gagnrýnj eða henda á
það sem miður fer í opinber-
um rekstri. í J)essu sambandi
CtF rétt að benda ;V Jiað, sem
Mbl. er látið birta á súnnu-
dag út af -því sein-rætt hefir
verið um hitaveituna hér í
blaðinti. Mbl. talár um J)á
„manntegund“ meðal þjóðar.
innar „sem lætur meinfýsina
annað veifið stjórna orðum
sinum og gerðum“ — og þarf
að „svala fýsn sinni til að
finna að við J)á menn sem
komið hafa Ilitaveitunni upp
og undirbúið liana“.
Hér á ekki að þurfa að mis-
skilja, að sú „manntegund“
sem leyfir sér að gagnrýna
eitthvað í rekstri bæjarfélags-
ins, gerir það jafnan af ill-
vilja og í þeim tilgangi „að
ðitthvert verk samborgar-
anna mistakist eða komi ekki
að tilætluðum notum“ eins
og Mbl. kemst að orði. Hér
er notuð gamla aðferðin til að
telja almenningi trú um, að
aðfinnslur og ábendingar séu
sproítnar af illgirni og var-
mennsku, þegar ekki-er liægt
að staðhæfa að þær séu
sprottnar af pólitískum
fjandskap.
Hitaveitan er bæjarbúum
of mikilvægt fyrirtæki til
þess að nokkuð sé látið ógert
til að koma henni á öruggan
grundvöll. Þeir sem henda á
hættuna er yfir henni vofir
ef ekki er skjótt hafizt handa,
bera liag hennar og rekstur
ekki síður fyrir brjósti en
hinir, sem segja að allar að-
finnslur sé marklaus mein-
fýsi illgjarnrar „manntegund-
ar“. Reynslan mun skera úr
um það hvor afstaðan sé far-
sælli.
ERGMAL
Viðsjárverð gatnamót.
Á eirmm staö í þessum bæ,
J)ar sem nokkrar fjölfarnar
götur .mætast, virðist vera
hrein lifshætta að fara, l)egar
rökkva tekur. Það er þar sem
Mildabraut, Hringbraut,
Reykjanesbraut og Eiríksgata
og jafnvel íleiri götur mætast,
en -þaö er næsta erfitt að sjá,
jhvar ein gatan byrjar og önnur
I tekur yið vegna hins furðulega
umbúnaðar þar óg frágangs.
Að vísu er eg ekkj Hlíðabúi og
bý ekki þarna í -grermd, én i
hvert skipti er eg á leið þarna
um og er kominn fram hjá um-
ræcldum gatnamóium, þykist eg
geta prísað mig sælan' fyrir að
hafæ sloppið óméiddítr og lif-
andi.
Hvernig er það með götuljósin?
Látum J)etta allt vera meðan
sæmilega ratljóst er. Þá eru
allgóðar líkur fyrir því að kom-
ast klakklaust leiðar sinnar. En
á kvöldin er þarna l)ráður voöi
á ferð. Ekki er nokkur glæta og
minnir þetta helzt á gönguför
veslings mannsins í ævintýri H.
C. Andersens, sem allt í einu er
kominn aftur í tima Hans kon-
ungs og álpast ofan í hverja
íorarvilpuna af annarri og hefir
ekki hugmynd um, hvar hann
er staddur.
Bílar úr öllum áttum.
Á þessum gatnamótum virðist
manni bílarnir steðja að manni
úr öllunt áttum, meiningar- og
skipulagslaust, en sjálfsbjarg-
arviðleitnin veldur því, að
manni tekst jafnan að forða sér
á síðustu stundu, en þó ekki án
J)ess að vera ataður for frá
livirfli til ilja, J)ví að nútíma
gatnagerð J)arna virðist vera
I jafnfjarlæg og karlinn í tungl-
inu.
1 »
Enn um hættuna þarna.
Sem sæmilega sanngjarn
borgari geri eg alls ekki ráð
fyrir, að hægt sé að malbika
þessar umræddu götur í snar-
kasti, enda þótt sumar fáfarn-
ari og ónauðsynlegri götur hafi
þegar sætt Jiessari sjálfsögðu
meðferð. En það virðist ótví-
ræð skylda bæjarfélagsins, sem
leggur íbúum þessa bæjarhluta
jafnmikla skatta á herðar og
öðrum borgurum, að sjá þeim
fyrir- sæmilegri götulýsingu.
Það er grinlaust fyrir karl-
inenn að láta bílana baða sig úr
forarpollunum (að bílstjórun-
um ólöstuðum sem J)arna eiga
enga sök), hvað þá fyrir kven-
fólkið í nýju nylonsokkunum
og sparikjólunum.
Svellbunkar undanfarið.
Og siðustu daga hefir endi-
lega þurft að vilja svo til, að
þarna eru svellbunkar, sent
hæglega geta valdið beinbrot-
um og öðrum óþægindum. Sent
sagt, væri ekki ráð, að bæjar-
stjórn eða bæjarráð tæki sér
stöðu þarna á gatnamótunum
kvöldstund og athugaði, hvort
ekki er hér rétt með farið.
Mætti segja mér, að snarlegá
fengist bót á þessum ójöfnuði.
Slysavarnafélagið.
Og skyldi þessi ábending
mín ekki duga, sem Hlíðabúar
og fleiri vafalaust munu taka
undir, ætti sú deild Slysavarna-
félagsins sem fjallar uni sly.sa-
varnir á landi aö taka málið í
sínar hendur og J)jarma heldur
betur að viðkomandi yfirvöld-
um. Það dugar ekki að fylgja
þeim ráðleggingum þeirrar
deildar að hafa hvítan vasaklút
á handlegg, maöur sér jafnlítið
fyrir því. Meiri - Ijós, skýrari
gatnamót og gagngerð viðgerð
á þessum forarvilpugötum,
þetta er krafanuú.