Vísir - 19.08.1948, Blaðsíða 4

4
V 1 S I R
Fimmtudaginn 19. ágúst 1948
irisiR
DAGBLAÐ
Dtgefandl: BLAÐADTGÁFAN YlSlR H/F<
Ritatjórar: Kristján Guðlangsson, Herstelnn Pálsscm.
Skrifstofa: Félagsprentsm iðjunnL
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm iinur).
FélagsprentsmiCjan húf.
JiaÐsasala 50 aurar.
Fegiun Reykjavíkw.
Reylcjavík hefir verið í örum vexti á undanförnum ára-
tugum. Um aldamótin bjuggu hér um 5000 manns, árið
1920 voru íbúarnir orðnir 17 þúsund, en nú eru þeir rösk-
lega 50 þúsund. Slík fólksfjölgun hefir eðlilega íeitt af sér
óvenjulegar athafnir, enda eru þess ekki einsdæmi, að
Reykjavík liefir verið líkt við gullgrafaraborg. Hér liafa
risið upp ný hverfi og það svo ört, að innbornir Reykvík-
ingar þekkja ekki úthverfi bæjarins.
Fyrir nokkrum ánun var vakin athygli á þvi, hér í
blaðinu, að heil bæjarhverfi væru byggð án þess að nokk-
ur tilraun væri gerð til þess að skreyta þau á nokkurnj
máta. Heildarsvipurinn á bænum er og liefir verið grár
og hversdagslegur. Engin tilraun hefir verið gerð til að
pi-ýða bæinn, að því undan teknu, að laglegum skrúðgörð-
um hefir verið komið upp með óeðlilegum kostnaði. En
skrúðgarðarnir setja ekki sinn svip á bæinn, við fyrstu sýn.
Blómin fölna og deyja, en húsin standa í stað, og það
er ennþá sami hráslagablærinn á bænum. Ekkert hefir ver-
ið gert til að skreyta ytra útlit Ijæjarins mcð varanlegum
aðgerðum. Þær fáu myndastyttur, sem eiga að vera til
skrauts, l)æta sízt umhyerfið. Auk þess eru þær svo aula-
lega staðsettar, að þær njóta sin clcki og gera það aldrei
í framtiðinni.
Fyrir nokkrum árum var sú tillaga Jjox-in frarn hér í
blaðinu, að varið yrði ákvcðnuni hundx*aðshluta af kostn-
aði hverrár opinbcri’ar byggingar henni til ski’auts. Með
þessu móti væi'i unnt að veita íslen/.kum listamönnum
tækifæi’i til að sýna getu sína, i stað þess, að nú vei’ða
þeir aðallega að mála „lxundi'að krónu platta“ sér til lífs-
viðurvæi’is. I þessu efni hafa Norðmenn gefið okkur for-
dæmi. Osló er að verða einhver glæsilegasta boi’g á Noi’ð-
urlöndum, þótt hún væi’i, fyrir láum ái’Um ckki séi’lega
athyglisvei’ð. Það er óþaxfi að minna á Vieglaixdsgarðinn,
sem flestir þekkja af afspurn og blaðalýsingum. Mat Norð-
manna á list sést einnig í veggmálverkum í þeinx opinberxx
byggingxim, sem í’eistar hafa verið síðasta aldai’fjórðxing-
inn og vakið hafa sérstaka athygli urn allaix heim.
Frá opinbei-i’i hálfu ætti fyi’sta verkefnið að vera að
leggja manngengar götur. Einstaklingarnir eiga að gei'a
kröfur til þess, að sómasamlega sé að þeim búið, og sé
það gert, eiga þeir að leggja allt sitt fi’am, bæ þeirra til
ski’auts og prýði. Það þýðir ekki að x’ækta trjágróður, nema
því aðeins, að honum sé sköpuð lífsskilyrði, en nxoldviði’ið
í Reykjavík sér fyrir því, að trjágróður getur ekki þi-ifizt,
og hafa ýmsir einstaklingar beðið af því stói’an hnekki.
Fegrun bæjarins ætti fyrst og fremst að felast í því að
gera göturnar sómasamlega manngcngai’, götux'yk og ó-
þverri bei’ist ekki inn á hvers manns lóð. Klögumál á hend-
ur borgúrunum er ekki unnt að bei’a fram, þegar fegrun-
arfélagið er stofnað. Kröfurnar vex’ður fyrst og fremst að
gei’a til bæjai’félagsins sjálfs. Þegar bæjai’félagið hefir búið
í haginn fyrir borgai’anna um fegrun hæjarins kcmur til
þeiri-a kasta, en alliu’ almenningur hefir sýnt, að hann
kann að meta það sem gert er bæjai’félaginu til góða. Af
því leiðir aftur, að enginn Reykvíkingur skerist úr leik,
þegar stofna skal félag til fegi'Unar bæjai'ins. Þrátt fyrir
blómskrúð á leikvöllum bæjarins bréstur mjög á, að æsk-
unni sé séð fyi’ir þörfum hennar. Það vantað ennþá fjölda
leikvalla fyrir lxina ört vaxandi ungu kynslóð þessa bæjar,
en þeir koma væntanlega, eftir því, sem við liöfum í'áð á,
en þetta ætti lika að vera verkefni liins nýja félags til fegx-
unar höfuðstaðar Islands.
Félag að, senx nú hefir vei'ið stofnað til fegrunar Reykja-
að stofnun þess helði átt að koma frá borgurúnuiii sjálf-
víkurbæjar, er út af fyrir sig, ágæt stofnun, en frumkvæði
um.. Við yonum, að þet.ta félag, sem nú hefir háfíð göngu
sína, íriegi verða mikill rnennirigarauki fyiir Reykjavíkur-
Jaæ, til fegrúnar og prýði á allan hátt.
í dag
cr fimmtudagur 19. ágúst, —
232. dagur ársins.
Sjáyarföll.
Árdegisflæði var kl. 06,15 en
siðdedgisflæði kl. 18,35.
Næturvarzla.
Næturvörður er í Rcykjavík-
ur-Apóteki. Næturlæknir er i
Læknavarðstofunni, simi 5030.
Næturakstur i nótt annast Hrcyf-
ill, sími 6633. _
■' . W.
Veðrið.
VeðUrlýsing: Lægðin yfir
Grænlandshafi þokast austur á
bóginn. Veðurhorfur: Suðaustan
gola eða kaldi, skýjað og rigning
öðru hvcrju.
Mestur hiti i gær var 12,5 stig,
en minnstur hiti í nótt 9,2 stig.
Úrkoman í nóft var 2,1 mm. Ekk-.
ert sólskin var i Reykjavik i gær.
í'ánar blöktu
hvarvetna um bæinn i gær i til-
efni af afmælisdcgi Rcykjavikur,
18. ágúst, og flest minntust blöð-
in dagsins í leiðurum sínum og
mcð ýmislegum öðrum hætti.
Frá og með
deginúm i gær lækkaði vcrð á
dilkakjöti um kr. 3,10 pr. kg., úr
kr. 21.00 í kr. 17.90. Þá liefir ver-
ið tekin upp flokkun á kjöti, éins
og tíðkazt hefir að undanförnu,
er sumarslátrun lýkur.
Loftleiðir
ætla að hefja á næstunni áætl-
unarflúg til Bandarikjanna mcð
Skymastervélum sinum, og verð-!
ur fyrsta ferðin farin 25. þ. m.í
Ekki er enn vitað, live margar,
ferðir verða farnar á mánuði
hvcrjum.
Útvarpið _í kvöld. >
19.25 Veðurfregnir. 19.30 Tón-'
leikar: Óperulög (plötur). 19.40,
Lesin dagskrá næstu viku. 20.20
Ú t va rpsli I j ómsvci t i n (Þóra ri n n
Guðmundsson stjörhar): a) Lit-
ill lagaflokkur eftir Eric Coates.
■b) „Töfrablómið“ — vals eftir
Waldteufel. 20.45 l'rá útlöndum
(ívar Guðmundsson ritstjóri).
21.05 Tónleikar (plótur). 21.10
Dagskrá Kvenréttindafélags ís-
iands. — Erindi: Alþjóða friðar-
og frelsissambaiul kvenna (frú
Sigriður J. Magnússon). 21.35 Tón
leikar: Svita ’6p. 19 eftir Dolin-
ány (piötur). 22.00 Fréttir. 22.05
Vinsæl lög (plötur). 22.30 Veður-
fregnir.
VISIR
FYRIR 35 ÁRUM.
í Vísi fyrir 35 árurn, hinn 19.
ágúst 1913 var greint frá þvi, að
tvcir crlendir kvenstúdentar væri
komnir til Reykjavíkur til þess
að stunda nám við háskólann hér
um veturinn. Scgir ennfremur
svo i Visi: „Heitir önnur Margrét
Glaser og er frá Leipzig, en hin
Maria Kos og er frá Zarskojc Selo,
horg með nm 23 þúsund ibúa 20
rastir fyrir sunnan Pétursborg,
og cr frægust fyrir lystihöll keis-
arans, sem þar cr.“
Sama dag birli Vrsir cftirfar-
andi auglýsingu: Ódýrustu karl-
mannssokka fáið þér í Vöruhús-
inu, 1 par á 22 aura — 5 pör á
1 kr.
Daginn eftir átti póstyagn að
far'á til Þingvaiia, „Ingólfur“ tii
Og frá Keflavik og Kjósarpóstur
að koma.
Ekið af Hvera-
völlum vestur á
Amarvatnsheiði.
Nýlega var í fyrsta skipti
ekið bifreiðum af Hvei-avöll-
urn vestur á Arnarvatnsheiði
og niður í Kalmánstungu.
Var leiðin fnrðu greiðfær,
en ekið var i tveiiriur Dodge-
hifreiðunx og hárri Ford-bif-
reið, en allar voru þær nxeð
th’ifi á framhjólúm.
Guðmundur Jónasson bif-
reiðarstjóri var fvrir leiðang-
ursnxönnunx og sýiidi líiriti
mesta dugnað.
io ara
er i dag frú Guðlau^
dóttir, Kirkjuteigi 5.
Eiriks-
Fertugur
er i dag Kristinn Á. Eiriksson,
Vesturvaliagötu 2 i Réýkjavik.
Útvarpstiðindi,
12. tbl. 11. árgangs, cr nýkom-
ið út. Ritið er fjölbreytt og
skemmtilegt aflestrar og flytur
auk dágskrár útvarpsins næstu
daga, ýmsar skemmtilegar grein-
ar, er snerta útvarpsmál og hlust-
endur. Á forsiðu cr vel gerð
mynd af rjðli þeim, er Haukur
Clausen varð annar i (á eftii’
MacDonald Bailey, sem menn
muiia frá KR-mótinu i vör).
Nýir kaupcndur
Vísis fá blaðið ókeypis til næstu
mánaðamóta. Hringið í síma 1660
og tilkynnið nafn og heimiiisfang.
H v að a
viður skyldi aðallegd
vcra notaður i axar-
sköft?
Reisa Svíar sjó-
mannaheimili á
Siglufirði?
Sænskt blað hefir nýlega
skýrt frá þvi, að Svíar hafi í
hyggju að reisa sjómanna-
heimili á Siglufirði.
Hvetur blaðið írienn lil
þess að styrkja byggingu sjó-
maiinaheiniilisins, þar senx
það telur aðbúriað erlendra
sjómanna á Siglufirði sé
hvergi fullnægjandi. Þess má
gela, að sjómannalxeimili er
starfrækt á Siglufii’ði og lief-
ir það.veitt hæði ei’lendunx og
inhlendum sjómönnum það,
sem það hefir á boðstóhmum.
.Eg minntist á það í gær, að
bæði maður og kona liefðu rninnzt
á sama málið við mig nú að und-
anförnu — að bærinn eða rikið
ætti að hjálpa þeim til að byggja,
sem hafa ekki fjármuni til þess,
en eru fúsir til að Ieggja af mörk-
uin alla þá vinnu, sem til sliks
þarf og ef slíkir menn geta feng-
ið aðstoð vina sinna og venzla-
fólks, þá er það i rauninni ekki
svo lítili peningur, sein fólginn er
i þvi. Þessu var skotið fram til
vinsamlegrar atiiugunar yfirvald-
anna, einkum bæjarins.
*
En efni samtaianna tveggja
var meira, þótt eg kæmi ekkí
meira að því í gær. Skattamáf
bar og á góma, nefnilega
hversu mikið hefir verið lagt
á menn, sem hafa komið sér
upp húsum með þeim hætti,
Sem getið hefir verið hér að
framan og í gær.
*
Mér var i sumar — um það bil,
sem iiiest lesna bólc ársins komst
„undir manna liendur“, Skatt-
skráin — sögð saga, sem mér
finnst næsta ólrúleg. Hún fjallai'
uni mann einn, sem vildi ekki
una þvi lengur, að sitja i lélegu
og þar að auki rándýru húsnæði.
H'aiin liafði vcrið rekinn úr fyrri
ibú'ð, logum samkvæmt vitanlcga
og varð að sætta sig við aðra,
scm var niun lélegri og miklu
dýrari. Það er visl margur, scm
hefir þá sögu að segja frá hínúm
siðústú og árciðanlega verstu
timúm að þéssu léyti.
* .
Jæja, við skulum hætta þess-
um málalengingum. Mergurinu
málsins er, að niaðurinn af-
ræður að ráðast í byggingu ög
er þar í ráuninni með tvær
hendur tómar. En hann átti
það, sem meira var um vert,
skap og áræði til að leggja á
brattann.
♦ ■
Hann vann þúsundir stunda við
húsið sjálfur, yfirleitt eins mikiS
og hann mátti og gat — og kom
þvi upp með þrautseigju, scm
lofsverð er. Hann hafði lagt miklií
íiiciri vinnu en fé í það — eri
ávo kom að skuldadögunum. Þeg-
ar skatturinn sá matssverðið á
húsinij og fjárgrciðslur í bein-
hörðum pcningum, þá leizt hon-
únx ekki á blikuna og maðurinn
fékk slika skatta, að liann ei' í
vafa umhvort hann fær risið und-
ir þeim eða verður að láta taka
liúsið af sér.
*
Mær þætti gaman að hitfa
þann mann, sem getur haldið
því fram í alvöru, að slíkt sé
í lagi. Eg held, að það sé ekki
heilbrigt skattafyrirkomulag,
sem bókstaflega réfsar mönn-
um fyrir dugnað. En svona
gengur það nú á íslandi.
Rannsóknii’ unx áhrif eyöi-liafi i Ijós, að 92.133 íxxamxs
leggingar kjarnoi’ksusprengj-hafi látið lífið eða særzt. í
unnar lrafa leitt í ljós, að lík- þessax'i tölu eru þeir nicnu þó
ur séu á, að konan hafi rixeiraekki taldix’, er voru í hernuni.
niólstöðuafl gcgh áhrifunií Nagasaki létust lxins vegár
þeirra ,en karlmaðurinn.23.753.23, 345 sæi'ðust og unx
Þessar rannsóknir éru þó 1.924 er ekki vitað. í visinda-
ennþá á hréinri byi’jxmarstigi.rituiium er reynt að færa
Fi’á þessum rannsóknunx sönnur á að kvenfólk háfi
var skýrt í vísindablaði crmeiri nxótstöðu gegri álirif-
flutti grein um ahrif kjarn-um gegn kjai’norkuspreng-
orkuspfengjunnai’ á ilniaiiigunnar og byggir greinar-
Hix'oshima og Nagasáki. höfundur fök sín á þvi, áð í
Samkvæmt nýjum skýi’sl-flestum livei’fum borganna
urix ririi riiannfallíð. í Hjfos-hafi fleiri komu’ lifa'ð- at
hima, segir ritið að komið Frh. á 6. siðu. j