Vísir - 15.03.1949, Blaðsíða 10

w
VISIR
I’riðjudaginn 15. marz 1940
höfðu aldrei sést þar. Við
koinum út með eldavél, og
þótti mörgum fengur að sjá
og fá að bragðá það sem út
úr ofninum var tekið, og haft
var eftir gömlum manni í
eynni, að kökurnar sem
maddaiiian bakaði væri eins
og finasta vertslnishrauð.
sem áður er minnzt á, enda
þólt elcki verði með því sagt
hvers vegna eimnitt þau
skyldu lirajia, en ekki önnur
naut, sem í eyna komu.
Skrímsli.
— En vel að merkja, úr
þvi við minnumst á sægráu
Hreinsanimar í Rússlandi...
Framh. af 4. síðu. I að hann gat án nokkurra
raunverulega ár „svita, blóðs ’ mótmæla, ,látið GPH i'eka
og tára“. En allir lögðust á
eitt og rneð þjóðinni ríkti
hrifning, sem varla á sinn
líka. Meðan forystu Lenins
naut við beitti fólkið allri
orku sinni og leiðtogar á öll-
mn sviðum, háir jafn sem
lágir, unnu í lýðræðislegum
anda. Þeir ráðguðust hverir
við aðra, rökræddu málin.
Þrátt fyrir skiptar skoðanir
nautin, og þar með forna
Það jók oft mjög mikið á hjátrú, voru Grimseyingar
erfiðleika konu minnar að ekki yfirlcitt hjátrúarfullir?
þurfa að baka fyrir önnur; — Það bar nokkuð á því
lieimili, auk daglegra heim- fyrst eftir að við komum
ilisstarfa, meira og minna,' þangað. — Einkum var
sérstaklega fyrir hátíðar og skrímslatrú þar mjög sterk.
tyllidaga. Til voru konur, á Eg minnist þcss, að þá tvo
fyrstu árum okkar í eynni, vetrai-mánuði, sem eg dvaldi!
sem komu með liveiliböggul í Grímsey, áður en eg fluttí!
og tólgarmola og báðu um að þangað alfarinn, hafði eg á hinn niik1i sameinandi og
stinga því inn í vélina. bendi veðurathuganir, sem
- - Við hvað eklaði fólkið? og rcyndar síðar.
Það eldaði á „kabyss- Veðurathuganir þessar
um“. Annars var eldiviðar- fóru fram á Miðgörðum, þar
skortur mikill í Grímsey. Var, voru áhöld scm þeim til-
þar ýmist brennt rekavið, I heyrði ulan á kirkjunni, en
; i náðist ávallt samkomulag
Trotsky í útlegð til Mið-Asíu
og útiloka hina tvo úr
flokknum, þótt hann sjálfur
hefði ekkert viðurkennt em-
bætti á hendi.
Stalin
ræður.
Um langt skeið var Stalin
ánægður með gang málanna.
Hann var í reynd eim-æðis-
herra Rússlands, þótt hann
væri það ekki emiþá að nafni
til.
Það varð liann ekki fyrr en
sauðalaði, kolum og þurrk-j hinsvegar bjó eg þá i Sand-
uðu torfi, en allt var þettajvík og drjúgur spölur þar á
af skornum skammti. j milli.. Þegpr dimnit var á
Ein fjölskylda í cynni áttijkvöldin eða morgnana gekk
saumavél; hún bafði tekið^ eg við lugtarljós, en það þótti
sér bústað í eynni tvcim ár-: ósvínna hin mesta, því það
um áður en við komum; fórt átti að draga skrímsli á Iand.
fjölskykla jiessi úr eynni j Nokkuru eftir að við kom-
tvcim árum eftir að við um í cyna jióttist fólk hafa
komum jiangað og var að séð skrímsli í l'jörunni á ein-
mörgu fyrirmyndarfólk. Var um stað. Það voru margir
fljótlega leitað til konu; sem sáu j>að, lýstu á því lit
minnar með að sníða og og töldu það vera skjöldótt.
sauma föt og eiinfremiir leið- 'Sumir sáu J>að jafnvel hrcyf-
innblásandi andi. Það var
ekki fyi’i’ en mörgum árum
eftir dauða Lenins að fyrstu
ókyrrðarinnar fer að gæta.
Margir rnenn fóru að seil-
ast til persónulegra valda,
Sumir litu á Trotsky, hinn, m' landi urðu Stalni °- J)eir’
miltla öldung í bvltingarsögu sem homim
Rússlands, scm sjálfsagðan! hatröimnuni arasum 1 1(^ni-
... , - legum blöðiun rrotskv-smna
arltaka.
í Rússlandi. Arasirnar voru
bæði á hugsjónasviðinu og
ennfremur var árangurinn af
stjórnarstefnu Stalins talinn
harla bágborinn. Stöðugur
órói ríkti í landinu.
Þetta varð, segir Barmine,
, orsökin að hinni vitfirrings-
mikla átaks, er fimm ára
áætlunin krafðist. Nú dugðu
engar málalengingar. Orð
Stalins og manna hans urðu
lög. Embættismannastjórnin
dafnaði og enginn þorði leng-
ur að taka á sig nokkura á-
byrgð.
Allir mændu til hinna
hæstráðandi eftir fyrirskip-
unum, scm allar frain-
kvæmdir voru byggðar á.
Þúsundir þýðingarlausra
mála urðu að fá samþvkki
Stalins sjálfs. Vikuin saman
ráf uðu embæ t tismennirnir
um biðsali Stalins. Og Stalin
vildi að jietta væri þaimig.
Haini greip tækifærið til
jiess að auka völd sín með
á 50 ára afinæli sínu, en þá j j)Ví að safna ölliun jiráðun-
töluðu blöðin fyrst um haim^ hun í sínar hendur. Það var
sem hinn mikla leiðtoga.
Löngu eftir að Trotsky var
rekinn í útlegð og hann fór
og- Voroslúlov.
En gegn honum hafði þcg-
ar risið andstaða, sem Stalin
og Voroshilov stóðu m. a.
fyrh’ og færðu sér í nyt ó-
ánægjuna með að Trotskyj
vildi ekki svifta gamla liers-jlegu f>’rstu fimm ára áætl‘
höfðingja l'rá Zartímanum un’ seni hafði 1 för ineð ser
ö .......... framkvæmd
beina ungum stúlkum sem ast. Við hjónin vildum embættum sinum, er jieir hina hl°
höfðu sérstaklegá löngun og gjarnan slá á þessa hjátrú,, stjórnnðu Rauða hernum. ; samyrkju
hæfileika til að geta eitthvað og eftir mikið þref fengum
komist niður í J>ví að hjarga við ofurhuga einn J>ar i eynni
sér við sauma.
blóðugu
fyrirkomulagsins,
Allur undirróður Stalins' er hundruð llflsunda létust úr
og Voroshilovs fór fram með huna'1 °ý
á Jiessmn árum, að fræga
rússneska máltækið varð til:
„Bezt er að hugsa ekki. Get-
ur þú ekld komist hjá J>ví að
hugsa, J>á skaltu ekki segja
neitt. Segir þú eittlivað,
skrifaðu J>að J>á a. m. k. ekki
niður. Ski'ifir J>ú samt ciít-
livað, birtu J>ao J>á ekki.
Þurfir þú endilega að birta
það játaðu J>á strax og taktu
J>að aftur“.
Þannig ui’ðu mennirnir,
sem börðust fyrir frelsinu,
að þrælum Stalins.
Þáttur
Kirovs.
Tímarnir fóru batnandi.
Uppjskeran 1933 var ágæt,
hræðilegar J>ján- j ýmsii' stúngu upp á að dreg-
Skarfakál.
— Var mataræði eklci
jiekkt og annarsstaðar?
til þess að fara niður í fjör- jnHiilli levnd Hann var ó þá inSar urðu hlutskipti fólks- ið yrði úr flokksagantun. Nú
una og hyggja nánar að ]eig að siga leiðtogunum iiö.* »,Stalin tók J>á ákvörðun, | reið á J>ví að beita öllum
skrímslinu. 1 hverjum gegn öðrum og þá1 að skáka öllum PÓUfiskum kröftum og skapa hrifningu
Þegar hann kom aftur úr Sérsta]dega að veikja traustið audstæðingum sínum. Hann fyrir landvörnunum. Hitler
i för sinni, -hafði hann komizt1 Xrotsky I jicssu augnamiði sáml>ykkti fimm ára áællun, j Var kominn til valda í Þýzka-
J4 nénia að því er við- að raun 11111 að ljetta var ekki! beittu ’ þeir fyrm sig þeim j sem -crði ráð fyrfr svo,landi- Það hvllli undir
kom lúna sérstæðu lands- skrímsli’ heldur stór steinn, Sinoviev og Kamenev, sem1 Se")lle«ri aukmngu fram-j öld. Sá, sem barðist íielzt fyr-
háttu, svo sem björgin, sem sem hafði hrolnað af öldu-.þeir vitandi vits æstu upp leiðslunnar’ að ])að var o-, ir því, að dregið yrði úr kröf-
nt
um
afnvél
óspart neytt alltaf jiegar í Hlá e,dra fólkinu sumu^var Trotskys hafði veikzt mjögjeina framkvæmdasömustu j náða menn, sem róið höfðu
þaðnáðist Við Iijónin sökn- álfa‘ ‘°g draugatrú nokkur vet,na þess að haiin liafði tal-' mennnia ur oIlum flokkiun t að því, að Stalin yrði settur
um skarfakálsins, því auk °« muðalatrú samt C'
mest. Fólldð trúði þar
Iiverskonar undralyf og f>eir voru einnig sjálfir valt-! varuð’ Það millibilsástand,' 0g Kamenjev voru aftur
læknismátt, enda oft næstair j sessi vegna þess að ái’óð- sem landið var 1111 í» varð teknir í flokkinn), að vin-
nauðsynlegt og cðlilegt, J>ví ur J)eirra Iiafði keyrt úr liófi
J>ar var ekki neinn læknir til fram. Hróður Jiriggja hættu-
og erlitt að ná til lians ur leguStu méðbiðla Stalins til
j>ess scm j>að var heilsuríkt
var j>að bragðgott og lyst-
aukandi. Við höfum líka
borðað skarfakál liér í Rvík,
sem ræktað hefir verið i
görðum, en J>að er allt annað
bragð að þvi og ekki nærri
eins goít, né sterkt. i
Skarfakálið var aðeins Meðölin
tckið á veturnar. Eg veit ekki áítu við öllu.
af hverju, en eyjarskeggjar Sumt af
11 ið sjálfan sig yfir j>að hafinn gegn þeim, sem hægfara voru af og myrtur, og fékk þvi
a að svara árásarmönnuíuun. Í ÖS vlldl fara að ollu með, til leiðar komið að Sinovjcv
landi þegar þörf kralði.
valdanna liafði minnkað svo,
ekki á annan liátt bærilegt en sældir hans urðu svo miklar
að öll jijóðin lögði svo hart að j>ær sköruðu Iangt fram
að sér, að einstaklingarnir úr vinsældum Stalins á
gleymdu hinum ógeðfellda Jlokksj>inginu í Möskva 1933.
raunveruleika.” • j Þá var J>að, að Stalin varð
Barmine var sjálfur i París ekki um sel. Þessi maður gat
,, , . r.. ... sem meðlimur utanríkisvið- aflað sér í meiri vinsælda og
iT , u l4. , ;..skiptaneíndannnar og atti hann. Hann gæti kannske
sinn þátt í að auka utanríkis-1 einnig náðvöldunum frá hon-
verzlun Russa til þess að út-| uni. A rétta augnablikinu var
vega gull til kaupa á vélum Kirov myrtur. Einvaldurinn
erlendis. Enda Jiótt jijóðin fékk æðiskast undir jiví yfir-
sylti, voru landbúnaðaraf- skyni, að Kirov liefði verið
urðii' fluttar út frá hungur-
jáfnvel
eldra fólkinu Því helti Iiún öllu i kerling-
bezti vinur
viiuu’ hans.
sögðu að j>að væri óætt ó vor- keypti birgðir til ársins ai'una, en það kom fyrir ekki.
in eða sumrin vegna þessum lyfjum: terpentínu,! Hún var jafnveik eftir, en
„grózku“. Skarfakálið var guðshandarplástri og kjöngs-j batnaði }>ó um síðir, og J>á
eyjarskeggjum mjög nauð- plástri. Voru fleiri meðöl til; meðalalaust.
syhleg fæða végna skyr- á einhverju heinúli, voru það — Hvað voru íbúar marg-
hjúgsins, scm þar lá í landi. hreinustu auðæfi — og þeirra ir í Grímsey? , ,
rolkmu bíUnaði jalnan skyr- mikli kostur var lika sa, að —■ Þeir voru 6:> að tolu,:
... . , , , , ,TI T ! urðu utílutmngsvara og russ-
bjugunnn J>egar J>að naði í J>au attu við ollu memi. J>egar við lluttum þangað.1 , ,
, ,, .r , , , . i * f , neskum utflvticndum íra
sicaríakál. j ,\J>reúan]egt dæim um Seinna komust J>eir upp i 130 j - ., , ' . Rettarhöldin
4 i í'i x iv, v, i i Zxaraníanmii VcU’ öcrt Rxciit
Að einu Jevíi var skarfa- slikt var Jiao, að ung kona J>egar Jieir voru flestir, en nu! v„.,.v , ,, illræmdu,
kalið samt tú tjons. Skepnur leitaði einu smni tu okkar sækir aítur í sama horfið og
sóltust i J>að og af j>ví að vegna móður sinnar sem lájeru J>ar ekki sem stcndur
kálið vcx jafnan á bjarg- jiungt lialdin í einhverjum nema 60—70 manns. Og að-
kannske eini
eins þrír eyjarskeggjar eru
enn til af J>eim, seni
brúninni, hlauzt oft af J>essu ókennilegum sjúkdónú. Kon-
slys. Skepurnar fóru of tæpt an kvaðst hafa reynt allt;I>ar
og féllu fram af bjarginu. sem henni gat hugsast til að voru þar J>egar ej» kom til
Þannig hygg eg að það Iiafi lækna móður sina, m. a. átti, Grímseyjar fytffl hálfum
verið með „sægráu“ nautin, hújn slatta af mismunandi sjötta áratug.
ingja sína og var gjaldið l'rá
800 í 1500 gulldollara.
Enginn þorði
að bera ábyrgð.
I’reLsi fyrstu býltingarelag-
anua hvavf brátt vegna hins
Hræðileg réttarhöld hóf-
ust, dularfúlhu' liarmleikur,
j>ar sem liinir sakfclldu ját-
uðu hver um annan J>veran
alls konar glæþi á sig, seni
negum gat til hugár komið
að trúa, er gerði sér far uin
að rannsaka i'aúnverulegár