Vísir - 15.06.1949, Page 10

10
VISIR
.......x
Miðvikudaginn ,15.v júni. 1940
I—^IIW I »1 I .." ■
Frá stjórnarskrár-
afmæli Dana
Framh. af 9. síðu.
sólin skinið, en á meðan á
fiimlinuni í fólksþingssalnum
stóð gerði þrumuveður með
hellirigningu frá kl. rúml. [
liálfeitt til tæpl. tvö. Síðan
var sólskin að mestu um dag-
inn. Til fundarins kom borg-
arstjórn Kaupmannahafnar í
broddi fylkingar fjölmargra
félagssamtaka í borginni,1
sem kömu með fána sína. ’
Voru J>ar margir góðir ræðu-
I>á hófst hátiðasýningin i
könunglega léikhúSinu, sem
kostað hafði 99 þús. danskar
krónur að sviðsctja. Var þar
enn sami hópurinn mættur,
þar á meðal konungsfjöl-
skvldan. Var þeim vel fagn-
að af liinum prúðbúnu áliorf-
endum. Fyrst var sýndur
fyrsti þáttur úr danskri op-
eru, „Maskerade“ eftir Carl
Nielsen, sem Danir kunna
Frá víggirðingunum í Fredericia.
menn, m. a. frú Refslund-
Thónisen, landsþm., sem
lalaði af hálfu kvenna og
minntist þcss, er 12000 kon-
ur flykklust til konungshail-
arinnar 1915 til að þakka
fyrir nýfenginn kosningar-
rétlt, en konungur lét í ljós
fullt traust til kvennanna á
st jórmnálasviðinu, og forsæt-
isráðherra, Hans Hedtoft,
sem þarna , hélt aðalræðu
sína í tilefni dagsins og
spurði m. a„ hvort hægt væri
að benda á aðrar þjóðir, sem
búið hefðu við svipuð lcjör á
efnaliagssviðinu og lcngia
væru komnar en Danir. Var
ráðherra hezI fagnað allra
jæðumanna.
Inn á milli var sungið með
undirleik lífvarðarsveitar j
kommgs en I'rans Andersson
■ t
ópei:usöngvari söng fvrir. j
Fundinum lauk um kl. hálf- j
íimm. Margir hátíðagestir j
höfðu tekið þátt i þjóðfund-j
inum en aðeins þeir íled- j
toft forsælisráðlierra, Gust- j
av Rasmiisscn, utanr:kisráð-
herra og Rasmus Hansen
landvarnaráðherra, höfðu
haft tíma lil að skipt um föt.
Voru þeir allir komnir í al-
þýðleg jakkaföt. Hinir urðu
að dúsa í hátiðaklæðunum
allan daginn. En næsti þáttur
hyrjaði kl. 7 um kvöldið.
vel að meta. Seinni liður
sýningariimar var syrpa af
ballettum eftir Bournonville,
sett saman af Haraldi Laiuler
núverandi ballett-meistara.
Var fivorttveggja. dansinn og
leiksviðið glæsilegt og þrung-
ið hrífandi fegurð. Sannar-
lega eftirminniieg hátíðasýn-
ing.
lTr leikhúsinu gengu gest-
ir til Kristjánsborgar á ný til
að njóta kvöldverðar í boði
Ríkisdagsins. Undir lok sam-
sætisins komu á annað þús-
und stúdenta hver með sitt
blvs til hallarinnar. Var jiað
tilkomumikil sjón að sjá
blysförina, ekki sízt er allir
hlysberarnir voru lcomnir í
einn hóp í hallárgarðinum.
Rcktor Iláskólans hafði orð
íyrir þeim og sagci m. a. að
slúdentarnir færðu nú Ríkis-
deginum cld æskunnar.
[>ar með lauk þassum
merkisdegi c’.ansks stjórn-
S'relsis.
A fundi : Frcdericia
6. júr.1
Annan Hvítasunnudag var
ákvcðið að lialda hina
vcnjulegu stjórnajskráraf-
mælisfundi úti um landið.
V*»v okkur gefinn lcostur á
að tatca þátt í þeim, hvar
sem við vildum. Eg lagði
því af stað kl. 7 29 ura morg-
uninn áleiðis ■ til Fredercia.
leiðinni las eg í mánudags-
blöðunum, sem aðeins voru
3, mnmælin um hátíðina
daginn áður. Yfirleitt voru
þau sammála um, að fund-
urinn á hallartorginu hafi
verið fámennur og hrifning-
arlaus, ea hátíðafundurinn
og aúnað, er boðsgestir tóku
þátt i, hafi verið „Ijómandi
og litskrúðugur viðburður“.
Um kveðju Islands segir
„Information“, hið merkasta
þessará þriggja blaða, að
hún hafi verið sérstaklega
fögur. Einnig hefi eg náð
í grein eftir prófessor dr.
phil. C. (). Boggild-Ander-
sen, sem gefur nokkrar upp-
lýsingar, sem mér virðist
Islendingar gjarnan mættu
minnast við þetta tækifæri.
„\’ið vitum, að Danir losn-
uðu undan oki sinna eigin
konunga, sem verið höfðu
einvaldir frá 1660, þegar
stjórnarskráin var selt 1847.
En er jafnmörgum l.jóst, að
stjórn landsins var í raun-
inni eklci innlend á einveldis-
límanum, heldur þýzk.“
Þessu til sönnunar hendir
prófessorinn á, að á ölliun
einvcldistímunum voru að-
eins 7 meðlimir í'áðs kon-
ungsins danskir borgarar,
af 88 ríkisráðsmeðlimum
alls á sama tíma voru aðeins
16 danskir aðalsmenn, hinir
voru þýzkir. ()g fyrirskip-
anir í hcrnum voru á þýzku.
A miðjum einveldistímanum
áttu þýzkir aðalsmenn fjórð-
ung jarðeigna í landinu, sem
þeir að’ mestú höfðu sölsað
undan dönskum stéttar-
brseðrum sínuin.
Frelsisfögnuður Dana nú
er því einnig af svipuðum
toga spunninn og okkar. Þeir
fagna einnig frelsi undan
erlendu oki. Og þótt jiað í
engu geri misgerðir danskra
stjórnarvalda gagnvart ls-
leitdingum minni, er hollt
að minnast jiess, að samtím-
is var dönsk þjóð kúguð í
ströngustu einvaldsf jötruin
lega einnig undir erlendri
stjóm.
Og eftir því, sem þjóðin
fékk meiri raunveruleg á-
hrif á dönsk stjórnmál, eftir
því óx skilningur Dana á
rétflætiskröfurrí lslendinga.
Fundurinn í Frederica var
háðui' -á útrléikhúsi borgar-
innar, srín gert liefir verið
í kastalanum, sem byggður
var 1664. Friðrik 3., sem
kom einveldinu á í Dan-
mörlui, ætlaði sér að gera
horgina að höfuðborg ríkis-
ins, en hún liggur nærri
miðsvæðis í Danmörku.
Efldi hann hana því með
sérréttindum áið 1650, gaf
gröfinni á-vetrum, eh borgar-
arnir, sein riú.éru um 25 þús.,
lifa mest á iðnaði, járnbraut-
arþjónustu og verzlun.
Fundiu'inn í útileikhúsinu
í kastaianuiri varð frémur fá-
mennur. Dagskrá fundarins
var hin hezta. Góð hljómsveit
lék bæði án þess að simgið
væri með og eirinig fyrir ál-
mennum söng. Tveir ungir
söngvarar, karl og kona
sungu einsöngva og tví-
söngva, hin skemmtilegustu
lög, og tveir merkir ræðu-
menn fluttu snjallar ræðiu'.
Prófessör, dr. theol. Hall
Koch, flutti hvatníngaræðu
og benti á þær hættur, sem
in. a. þeim cftir skuldcd’ang- ^ lýðræðinu væru búnar. Stöf-
elsi i 10 ár, sem fluttust ugu þær fyrst og l'remst af
þangað, og 1682 gaf kon- áhugaleysi fólksins. Það geti
iingur þar hæli fyrir „út- leitt til fagmannaveldis, sem
lenda gjaldþrotamenn og slitni úr tengslum við þjóð-
trúfrelsi. Vegna hins síðar- jna. En ekki er rétt að kenna
netnda fluttust þangað mönnunum í Kristjánsborg
margir Hugcnottar tra Um þetta, heldur hverjum
I' rakklandi, og frönsk nöfn kjósanda, sem vanrækir
eni algcng, sömuleiðis mætir, skylclu sína til að taka þátt í
maður þar oft tólki með félagslífinu á sínu sviði. Frá
kjósendum stafa þingmenn-
l'rönsku vfirbragði.
Rorghi var víggirt og n 11-
irriir og rótin er cins og
ar
götur
liafðax þráðbeinar sprotinn. Frelsi stjórnar-
og allhreiðar, til þess að bet- skrárinnar mega menn ekki
ur mætti skjóta eftir þeim. | misskilja sem frelsi frá á-
Að víggirðingunum liafa huga og þátttöku í almenn-
með vissu einhverjir ís-1 um máluiu, ekki hannig eins
lenzkir fangar unnið. Innan og margir liugsa, að hafi
þcirra er svæði ca. 1200 m.! maður greitt skatta sína sé
á livern veg að sherð. Virkis- allt í lagi, maður skuldi eng-
I veggirnir eru 5 7 m. liáir um neitt, og málefni annara
log engin hús máttu vera né alinenn mál komi manni
Iiærrí en svo, að þau sæust ekki framar við. Slíkt áhuga-
| ckki yfir þá. Þessvegna eru levsi leiðir til einveldis fag-
allar kirkjur þar turnlausar. mannanna, embættismann-
Fredericia hefir köiriið við anna.
hernaðarsögu Dana. 16571 Minnumst áranna fyrir
fellu þar n00 józkir dragónar síðustu aldamót, er hugleysi
lyiir Svíum og 6. júlí 1849 ríkti meðal forvstumann-
anna og stjórnarskráin var
skert. Þá var það almenning-
ur, sem ekki gafst upp, held-
ur skipulagði sig í samvinnu-
félög og verkalýðsfélög og
tók upp harúttuna við hrun
landbúnaðarins og vann sig-
ur. Almenningur þroskaðist
! var örustan við Fredericia
háð, þegar undir forystu
Ryes hershöfðingja stökktu
Þjóðverjum á flótta suður að
Dybhöl, cn Rye féll sjálfur.
Er fjöldi hcrmanna l'rá þcss-
ari orustu grafinn í borginni.
Enn standa virkisveggirnir
og varnargrafirnar eru enn í þessari baráttu til að verða
fuflar af vðtni, cn horgin er! fullgildur aðili að stjórn
hin friðsamasta og börnin landsins. Notum daginn í dag
Evrópu, og það raunveru-1 renna sér á skautum á virkis-1 Iil að gera okkur Ijóst, hvort
Myndin er tekin af hátíðahöldunuiu á Grundvallarlagadaginn í Iíaupmannahöfn. Sést
nokkur hluti þess mannsafnaðar er kom saman fyrir framan KrLstjánsborgarhöIl til að
rmunast 109 ára afmælis þessa merkisdags í sögu lands og þjóðar.