Vísir - 06.07.1949, Side 5

5»
Miðvikudaginn 6. júlí 1949
VISIR,,
Þar sem Mussolini
síðustu stundirnar
og hjákona hans lif
og voru tekin af iífi.
J>ar stendur kona á skönnni
og heilsár leiðbeinanda okk-
ar. Konan „okkar“ segir svo
á ensku við okkur, að. þetí*
se úppekiissyslir skæridiða-
foringjans, sem lnin hafi veiV
ið að minnast á rétt áður.
Sh tt»ru iiða f*f* ir ífcííffir ittrt. h rrif) tjjvrtt
tfiii r>ið þau. F'&rinyi sktvruiiðantui
kant þeiwn ittidtttt. en....
Basel, 19. júní.
Þar var frá horfiö síðast,
þegar farið var frá Villa Car-
lotta og haldið til Giulino di
Mezzegra, þar sem Mussolini
var tekinn af lífi.
Á hvílasunnudagsmorgun,
áður en lagl var af stað vfir
vatnið, hafði eg sj)url skrif-
stofumann gistihússins í
Bellagio, hvort ekki inundi
unnt að fá einhvem fylgdar-
mann til hins sögulega stað-j
ar, þar sem einvaldurinn og
frilla Iians höfðu fallið lyrir
kúlum landa sinna, og kvað
hann það mundu verða í
bezta lagi, er yfir kæmi. En
ekki leizt mér létt vel á
manninn, sem bátsmaðurinn
okkar kallaði til, þegar við
lögðum að landi í annað sinn,
því að liann kunni ekkert
néma ítölsku. Spurði eg hann,
hvort bann kynni ekki ensku,
en hann hristi höfuðið ákat-
lega og ruddi úr sér einliverj-
um orðaflaumi, sem eg botn-
aði ekkert í. En teningunum
var kastað, eins og forðum
daga og ekki um annað að
ræða en að elta manninn og
vona Iiið bezta.
En nú rættist bráðloga úr
vandanum, því að maðuvinn
fylgdi okkur til veitingastað-
ar þorpsins og kom þar út
roskin kona, sem kunni
ensku. 'i'ók hún við okkur og
lögðum við nú á brattann til
Giulino dc Mezzegra, því að
' það þorp slendur lalsverðan
spöl uppi i hlíðinni vestan
Como-vatns.
Þarna koma fjöl-
margir ferðamenn.
Konan var bin ræðnasla og
áður en varði, var hún búin
að upplýsa, að hún væri alls
ekki itölsk að uppruna, held-
ur fædd i Belgiu, hefði verið
tólf ár í Bretlandi og tuttugu
og fjögur Jiarna suður frá.
„Koma nú margir ferða-
menn hér?“ spurði eg, því að
þorpið er heldur fvrir ulan
alfaralcið og ekkcrt að þvi
gert í grenndinni að auglýsa
það, sem gerzt hafði í Giulino.
„.Tá, hér koma ákaflega
margir, sem dveljast í gisli-
húsunum umhverfis vatnið
og allir vilja þeir fá að sjá
staðinn, þar sem Mussolini
og „la Petácci“ voru síðustu
nóttina, sem þau lifðu og svo,
vitanlega, aflökustaðinn.
Fólk kemur ekki hingað i
öðrum tilgangi og fyrir strið
sásl erlendir ferðainenn hér
aðeins tilsýndar.En J)að er nú
líka svo, að Jæssi afskekkti
staður er nú mesti sögustað-
urinn við vatnið.“
Konan leysir
frá skjóðimni.
Eg bað konuna nú um að
segja mér frá atburðum, er
Mussolini og hjákona hans
voru tekin af lífi og J)vi, sem
þá var á undan gengið |)arna
jvið Comovaln. Stóð ekki á
því lijá henni og sagðist
henni svo frá:
„Þegar itölsku
02
voru engan vegjnn a emu
máli um, livað gera ætli við
liann og deildu þeir uin J>að
stundum saman, en á meðan
var hann og föruneyti hans i
slröngu Jialdi.“
Framsal eða
líflát þegar.
„Um hvað deildu þeir eig-
inlega?“ spurði eg.
Hér sést Comovaln, er. atburðir beir, sem greinin segir
frá, gerðust á vesturbakka þess (t. v.) X sýnir Dongo,
þar sem Mussolini var handtekinn fyrst, X X Giulino di
Mezzegra (Tremezzo), þar sem hann var tekinn af lífi og’
O Moltrasio, þar sem skæruliðaforinginn og' kona hans
voru skotin og fleygt í vatnið.
hcrsveitirnar liér á Norður-
Ílalíu gáfust upp 25. april
„Sumir vildu láta taka
hann, Iriliuna og alla ráð-
1945, reyndi Mussplini ásamt í herrana af lifi J)egar og
vinkonu sinni og tólf eða
Jjrettán í’áðherrum sinum að
komast undan og var þá ekki
um aðra leið að í'æða en að
halda norður á bóginn, til
Sviss. Vissi enginn í fyrstu,
hvaða leið cinvaldurinn og
förneyti hans mundi kjósa
norður yfir fjöllin, en skæru-
Jiðar voru hvarvetnaá varð-
bergi og svo fór, að flólta-
mennirnir voru handteknir í
Dongo, sem er hér fyrir norð-
an. Þaðan er stuttur -spölur
til Sviss og leiðin mjög sæmi-
lega greið.
Við hérna i Giulini di
Mezzcgia höfðuín enga lmg-
rnynd um það, að Mussolini
hefði verið tekinn, fvrr en
nokkuru eftir að handtakan
hafði farið fram. \'ið vissum
heldur ekki, að skæruliðarn-
ii', sem tóku hann höndum,
sögðu, að ekki væri nein J)örf
á að láta réttarhöld fara
fram. Mussolini og allir fylg-
ismenn hans hefðu dæmt sig
sjálfir með framferði sínu,
meðan þeir sátu við völd. En
aði'ir vildu framselja Musso-
lini og ráðhen-ana banda-
inönnum, svo að réttarhöld
gætu farið fram i máli lians.
Meðal jæirra, sein Jietla vildu,
var foringi skæruliðanna í
Dongo, sem hafði tekið flótla-
mennina höndum.
Varð um Jietta mikið slapj)
og endaði með J)vi, að for-
ingi skæruliðanna afiéð að
fara sínu fram, er færi gæf-
ist. Hanii ætlaði sér að koma
Mussolini undan, ekki til
Sviss, heldur suður á bóginn
ogafhenda hann bandamönn-
um, ]>vi að hann vildi ekki
vera aðili að aftöku án dóms
og laga. En Jietta varð vitan-
lega að gcra á laun, því að fé-
Iagar hans máttu ekki vita
J)etta. Og J>að tókst, þvi að
að kveldi Jæss 27. ajiríl kom
hann liingað til bæjarins með
Mussolini og Clarettu Pctacci
og mikið af gulii og allskonar
geisemum, sem Mussolini
hafði ætlað að taka með sér
í útlegðina.“
Hann þekkti
húsráSendur.
Þegar hér er komið, beygj-
um við allt í einu niður
Jirönga götu, sem gefið hefir
verið nafnið „Via 28 Aprile“
og af Jivi má draga þá álykt-
un, að við séum senn komin
á leiðarenda. Við Iiöldum
nokkurn spolla eftir götunni,
cn þá bcygir konan, sem
fylgir okkur allt i einu til
vinslri, fyrir húshorn, og
lxeldur áfram sögu sinni:
„Foringi skæruliðanna
kom Mussolini fvrir í |)essu
húsi, ]>egar hann kom með
hann frá Dongo. Hann valdi
])elta hús af Jieim sökum, að
húsfrevjan hér hafði verið al-
in upp hjá móður hans, svo
að hann vissi, að hann mundi
geta treyst heilni. Hér átti að
geyma hinn fallna einræðis-
herra, meðan farið væri til
Como, J>ar sem bandamenn
voru og J)eim tilkynnt, að þeir
gætu komið og tekið liann i
sínar vörzlur.“
Við göngum inn í húsið.
Það er hrörlegt, en J)ó ekki
ójn'ifalegt, bcrsýnilegt, að
húsráðendur eru ekki efna-
fólk en vil.1 hafa hreint og
hlýlegt umhverfis sig. Við
Síðasti
þvoltiirinn.
Við göngum upp enn einn
stiga og svo er lokið upp fyrir
okknr herbergi, sem er uppi
undir }>aki á húsinu.
„Hér svaf Mussolini síðustu
nöttina, sem hann lifði Ó
segir konan, scm fylgdi okk-
ur. „Tveir skæruliðanna, seux
fyrirliðinn treysti, voru látn-
ir standa vörð fyrir framan
herbergið, en sjálfur fór fyr-
irliðinn strax at’ stað til
Como. llann fór á reiðhjóli,
til ]>ess að ekki bæri eins mik-
ið á ferðum hans, þvi að ham>.
ótlaðist, að aðvörun kynni að
berast frá Dongo til staða
sunnar við vatnið. lvona hans
hafði komið með honum fiá
Dongo, en hún varð hér eftir
og ætlaði að biða eftir hon-
um, unz hann kæmi aftur frá
Como með amerískum her-
mönnum.“
Konan, sem hafði mætf
okkur á stigaskörinni, hafði
lokið upp kistu, sein stóð við
einn veginn í herberginu og
upp úl' honum tók hún liand-
klæði, sem hún rétti að fylgd-
armanni okkar.
„Og með J>essu handklæði
Jmrrkaði Mussolini sér, áður
en liann fór að hátta,“ held-
ur konan „okkar“ áfram sögu
sinni. Við skoðum liand-
klæðið 'og sjáum greinílega
brúna flekki á handklæðinu,
sem sýna Ijóslega lögun
handanna. Sápu hefir liinn
fallni vakiainaður varla feng-
ið til síðasta Jivottarins, Jivi
að lílið var tíl af slíku á Italiu
i jvá daga. Ilann hefir bara
slrokið ferðarykið í Iiand-
klæðið.
Mussolini
finnsí aftur.
Þegar við erum búin að
virða herbergið fyrir okkur
nokkra stund, göngum við út
aftur og nú skal skoða stað
J)ann, sem einvaldurinn var
skotinn. Á leiðinni hehlur
konan sögunni áfram:
„Þótt reynt væri að lialda
þvi leyndu, hvar Mussolini
væri niður kominn, fundu
göngum uj)j) á næstu hæð og skæruliðarnir, sem vildu taka
I húsinu á myndinni til vinstri svaf Mussolini síðustu nóttina, sem hann lifði. Glugg-
inn á svefnherbergi hans er merktur með X. Myndin er tekin á Via 28. apríl. TiSt
hægiá er svefnherbergið, sem Mussolini svaf í.