Vísir - 19.07.1949, Síða 5

Þriðjudaginn 19. júlí 1949
VISÍR
'Món Ærnasowi hnnhtistjfórir
Viðskiptin við Breta og fram<
tíð fiskveiða íslendinga.
Frá jivi á landnámsöld liafa
íslendignar jafnan liaft mik-
il saniskipti viö íbua Störa-
Bretlands, enda komu marg-
ir landnámsmenn ]>aðan og
tóku sér bólfestu á Islandi. Á
fyrri lýðveldistima íslend-
inga voru tíðar samgöngur
milli landanna, og eftir að
Jsland komst undir erlend
yfirráð, eftir miðja 13. öld,
héldust enn all-tíö viðskiptí,
]>(> mikið drægi úr ]>eim.
Eitt er áberandi, þcgar at-
liuguð eru samskipti Stóra-
'Brellands og Islands. Þegar
ófriður truflaði samgöngur
milli íslands og Danmerkur,
i þau rúm 500 ár. sem ísíand
laut vfirráðum Danmerkur,
bá naut ísland jafnan ein-
breyttist þetta smátt og
smátt þannig að fólk, scm bú-
sett var i sveitum, cn stund-
aði fiskveiðar parl úr árinu,
settist að i bæjum og sjó-
þorpuin og stundaði fisk-
veiðar sem aðalatvinnuveg.
Þróun þessi var stöðug og
liægfara frá siðuslu aldamót-
um fram að síðustu styj jöld.
Siðan i byrjun siðustu
styrjaldar hefir orðið stór-
kostleg bylting í þessu efni.
Hin gífurlega eftirsjjurn eftir
fiski og öðriun sjávarafurð-
um irá Stóra-Brctlandi á
stríðstímum hefir orsak-
að það, að fiskifloti lands-
manna hefir margfaldazt
að afköstum. Ný fiski-
skip hafa verið keypt, og
ú tflulningsf ramleiðsl u I s-
lendiuga i Stóra-Brellandi,
myndu þær í höfuðalriðum
verða á þessa leið:
1. Að stjórn Stóra-Bret-
lands styðji kröfur íslend-
inga um stækkun íslenzkrar
landhelgi þannig að allir firð-
indi gæti og talist einskonar ; Eg vil ekki láta hjá liöa.
endurgjald fyrir nol brczkra að taka það fram hér, að ég
fiskiskipa af vitakerfi og ]lef svo mikla trú á islcnzk-
bjórgunarkéríi Islendinga. um landbúnaði, að ég efast
4. Að heimiluð verði frjáls ekki um að miklu fleira fólk
og óhindruð sala á öðrum ís- gæ(i ]ifaS góðu lifi á þgirti
lenzkum framleiðsluvörum s. alvinnuvegi, cn nú byggir Js-
s. söltuðum, frosnum og nið- ]a„d. En það verður ekki
ursoðnum fiski og fiskafurð- gengið fram hjá þeirri stáð-
um, síldarmjöli, síldarlýsi, reynd, að um navslu áratugi
fiskimjöli, hvalmjöli, hval- verðum við að mestu leyíi
kjöti, hvallýsi. þorskalýsi, háðir afkomu sjávarútvegs-
harðiiski, frosnu dilkakjöti jI1S; jafnvel þó þjóðin vilkist
og kindakjöti, ull, gærum, SVo að Iandbúnaði verði
görnum og Ioðskinnum. meira sinnt hér eftir en ver-
A venjulegum timum jð hcfir um skeið. Það tekur
munu ekki vera tollar á áratugi að snúa straiun at-
ir og flóar og a.m.k. 10 mílna þessum vörum, sem hindra vinnulifsins í þá ált, að meg-
s>æði út frá yztu annesum; jnnfiutninginn. Hins vegar mhluti þjóðarinnar geti lif-
og byggðum eyjum yrðu Yoru sumar af ofangreidum að á landhúnað* án mikils
innan íslenzkrar landhelgý vörutegundum háðar inn-
enda yrði Iandhelgin þá einn- flutningslevfum fvrir sið-
ig alveg friðuð fyrir hvers- llslu stjTrjöld og eru það enn.
stuðnings í fiskiveiðum.
konar botnvörpuveiðum og j
d ragnótavei ð u m
i 5. Að á meðan ríkisstjórn
Islendinga Stóra-Bretlands er aðili að
samningum um kaup á ís-
lenzkum framleiðsluvörum,
1 séu slíkir samningar gerð-
ir til margra ára.
hverskonar aðstoðar írá verksmiðjur til frystingar á
Stóra-Brellandi. Einkum var
þetta áberandi i Napóleons-
styrjöldunum, því þá mátti
heitað að Íslendingar hefðu
engar samgöngur við önnur
lönd cn Stóra-Bretland.
El’tir að Island fékk verzl-
unarfrelsi um miðja 19. öld,
fóru verzlunarviðskipli
landsmanna að heinast meir
og meir til Slóra-Brellands.
Brezkir kaupsýslumenn
komu til íslands og keyptu
ýmsar íramleiðsluvörur
landsmanna, sem ekki höfðu
verið fluttar út áður (sauði,
hesla o. f 1.), og íslenzkir
kaupsýsluinenn tóku að flylja
fiski, niðursuðu og vinnslu
á síldarafurðum (lýsi og
mjöli) hafa verið byggðar
fyrir hundruð millj. kr.
og óx þá fiski- eins og oflast á sér stað, ]>eg-
við ísland
gengd lil muna. En síðan ar samið er lil eins árs. Með
Ideð hinu gevsi-f jölmenna stríðinu lauk hefir asokn er- þ\tí að tímahinda ekki samn
erlenda setuliði i landinu
(allt að 60.000) á stvrjaldar-
árunum og slórfelldum
framkvæmdum i liernaðar-
skyni, drógst fólkið úr sveit-
um og smærri sjóþorpum til
stærri bæjanna, einkum
Reykjavíkur. Þetla' fólk flvl-
ur ekki til haka og á því her-
námið og seluliðsvinnan sijni
mikla þátl í þvi að fullkomna
þá atvinnubyltingu, sem hér
Jiefir átt sér stað og orsakar
inn enskan varning. Á árun-' það, að vér Islendingar verð-
um 1928—3J, sem telja verð- j um hér eftir miklu meira
ur síð.ustu árin, sem hægt var háðir útflutning'sframleiðsl-1 veiddur er og seldur af ís-
sjálfra.
Þetta er Iífsspursniál 4'yrir
íslenzku þjóðina. Islenzkir
fiskimenn telja að nú þegar
sé farið að bera á fiskiþurrð j Með ]>essu fyrirkomulagi
á íslenzkum grunnmiðum. væri það að mestu leyti f>r-
A stríðsárunum voru engin irbvggt, að vér hef'ðum enga
crlend fiskiskip að veiðiim samninga Iiluta af árinu,
lcndra fiskiskipa á íslands
mið aukist stórkostlega, oí
er íyrirsjáanlegt að fiskimið- Iivor samningsaðilinn óskar
in verða þurausin á fáum endurskoðunar á samningn
inginn lieldur ákveða fyrir-
vara, t. d. 3 mánuði, ef annar
VIÐSJA
Það er viðar dýrtið en á
íslandi. Enda þótt mönnum
þyki vöruverð hér á landi í
hæsta lagi, er ]>að sára lágt
miðað við vöruverð i Jern-
salem.
Ef ]>ér ætlið að kaupa yður
kjötbita í kvöldmalinn, getið
árum með sania áframhaldi. um myndi fresturinn notað-1 ^>cl 1 'vl t ntí*é ucma ia
Með því er f.járhagsástæðum ur til slikrar endurskoðunar, !]>un< a N1 vU (>” ^>a< ,'<>slal Un>;
og lifsafkomu islenzku þjöð- eða til nvrra samninga, cfi a vlonui- lxl æt ið a‘<
að' ræð-i 1C!luPa your ostbita til þess að
arinnar stefnt i beinan voða, um uppsögn væri
auk þeirrar eyðileggingar á Með ]>essu móti ætli að vera . .
fiskistofninum í Norðurhöf- hægl að tryggja öhindrað }>undlð af honuni cinn^ 2
hafa með hrauðinu ]>á kostar
>v
um, sem leiðir af þessari framhald viðski]>tanna svo,
gcngdarlausu rányrkju.
krónur og er auk }>es
skammtaður. Smjör er ein
lengi, sem ríkisstjórnir við-i . , , , ,
A5 stjórn Stóra-Bret-! kn.imn.li Innda iicfðu af. j ung,s s,.|| l.nn.ln nnsl>,,nmm.
lands heimili ótaknrarkaða1 sliinli at |H*im og vil,ln haldn OÍÍJ>111 1.|OM>""íí 111 ln"".'
,verða menn að greioa um lí>
að reka óhindruð viðskipti unni en áður var, en þessi út-
við útlönd, nam innflutning-
ur íslendinga frá Störa-Bret-
Iandi að meðtalinni ýmis-
konar þjónustu s. s. skipa-
leigum, skipaaðgerðum,
vátryggingum, vöxtum af
lánum o.s.frv. £10.00.00 (um
230 kr.) á hvert mannsbarn
á íslandi og voru það talin
meiri viðskipti á mann, cn
nokkurt annað land hafði við
Slóra-Bretland á þessu tíma-
bili.
Þá má geta þess, að á sið-
astliðnum 50 árum hafa
brezk fiskiskip só'tl meir og
meir á íslenzk fiskimið og
þá, jafni’ramt því að stór-
s]>illa fiskiveiðum íslendinga
sjálfra, notið góðs af vila-
kerfi íslendinga á hinni 3760
milna löngu strandlengju
l'lutningsfrandeiðsla er
að
lenzkum skipum.
langmestu leyti sjávarafurð-
ir. Þó ]>essi framleiðsla sé
mildl á mælikvarða vor ísl.,
þá eru íbúar landsins .ekki
nema um 135.000, svo fram-
ieiðslan gelur aldrei orðið
mikil að magni og verðmadi
á mælikvarða slorþjóða.
Það er í alla staði eðlilegl
og hagfelt fyrir oss íslend-
inga að hai'a sem mest verzl-
unarviðskipti við Stóra-Bret-
land. Veldur þvi meðal ann-
ars lcga landanna og jafn-
framt það, að Bretar hafa
jafnan keypt mikið af
framleiðsluvörum vorum.
Yiðskiptin milli landanna
liafa alltaf verið mesl þegar
minnstar hömlur hafa verið
á milliríkjaviðskiptum. Auk
landsins, ásanit aðstoð Jjeirri, | verzlunarviðskipta liafa ]>ess-
sem ]>jörgunarkerfi lands- ar tvær þjóðir margvísleg
manna veitir brezkum skip
sölu í Bretlandi á ísfiski. sem viðskiplunum áfráin. , , , , ...
kronur. Smjorliki er hægl a<>
a fá. það er skammtað að visu,
, < en skammturinn er pund á
ller er í rauninni ekki iun ,]iafa komið í hug i sambandi
Hér cr aðeins stiklað
surrstu atriðunum, sera merj
'mg
mikið fiskmagn að ræða
mann á viku og koslar rúm-
brezkan mælikvarða,
m jög mikið
a,við alvinnumál og utanrikis- ar jq krónur.
þar ] verlzun íslendinga við Slóra j j Jsrael er
sem 1 ískiskipatloti lands Bretlaiul. Það getur vel verið ' ræktað at' appelsínum, eigm-
manna getur ekki, vegna j að hér ])vki tekið nokkuð ]ega er það slærsli frani-
íolksíæðar í landmu, orðið djúpt árinni, en friðun fiski leiðsluliðurinn en ef þér ætl-
nema .>0 60 togarar og jmjða fjörðum og flóum ís- ið að kaupa’eitt stvkki af
nokkur hundruð mötorbát- lands er iífsspursinál fyrir beztu tegun.l verðið þér helM
ar' islenzku þjóðina eins og nú að fara til Bandarikjanna lil
er koniið atvinnuháttum þess að fá þær. því hið bezta
he.nnar. Og þess vcrður að af framleiðslunni er flutt út.
iandi
3. Að aflétt verði tolli af
íslenzkum fiski í Stóra-Bret-
I
um.
Á síðustu áratugum hafa
orðið slórfelldar hreylingar
á alvinnuháttum íslendinga.
Áður lií'ði meginhluti þjöðar-
jnnar á landbúnaði, en slund-
aði fiskveiðar sem auka-at-
vinnu. Með tilkomu mótor-
háta og togara til fiskveiða
önnur samskipli, sem hafa
vcrið og eru íslendingum
mikilsverð og að líkindum
ekki heldui’ með öllu þýðing-
arlaus fyrir Brcta.
Eg ætla ekki i þessari
stultu blaðagrein að ræða
nánar viðskipti Breta og ís-
lendinga, en ef eg mætti bera
fram óskir um fvrirgreiðslu
mega varnta að slórþjóðir Jafnlvel lélegasla appelsinu-
Þelta er Islendingum brýn þær — og þar er brezka ]>.joð tegundin er rándýr, livcrf
nauðsyn. Á meðan þcim cr in i frcmslu röð, — sem uima stykki kostar allt að því eina
levfð sala á fiski í Slóra- íslendingum |>ess að geta lif- krónu.
Bretlandi, getur það ekki að sem sjálfstæð þjóð efna-J Þá er ekki siður <lýrt nð
skipt neinu ináli fjárbags- hagslega og menningarlega, haka j Jerúsalem, en hér á
lega íyrir hrczka ríkissjoð- muni fúsar til þess að lita •landi t.d. Ilveitipundið koslar
inn, eða hrezkt atvinnulif, ]>ó mcð velvild a ]>essar og aðr- nær fhum krónur og er að
íslendingar nytu þannig ar óskir íslendinga, sem létta sjálfsögðu skamnitað. Hrís-
jafnrétlis við hrezka ]>egna ]>eim lifsharálluna. Eg efast grjón fá einungis börn og eru
fyrir það hlutfallslega litla ekki um, að allir islending- j rándýr, fimm krónur pundið.
fiskmagn, sem þeir gcta ar muni fallast á. að hér er Svona mætti lengi telja.
flutl á hrezkan markað. Hitt ekki farið fram á annað, eða | Og cf þér ætlið að kaupa
yerða að teljast þungar bú- meira en það, sein gæti gefið þak yfir höfuðið á yðiu’ og
sifjar fyrir íslendinga a'ð íslenzku þjóðinni nokkurt fjölskvldunni þurí'ið þér að*
Iagður sé hár innflulnings-1 öryggi um sæinilcga e'fna- J greiða allt að 1(>0 þúsumí
tollur á fisk þeirra, en jafn-. hagsafkomu i náinni fram- krónur fvrir tveggja her-
framt sigli liundruð hrezkra tið, enda hefir flestum þeim bcrgja íbúð og ef þér getið
fiskiskipa til að veiða á atriðum, sem hér er drepið það ekki og þurfið að leigja
grunnm.iðum Islands, ciu- á, verið hreyft opinherlcga ibúð af söniu 'stærð er leigavi
mitt þar sem vélbátaflotinn hér á landi, og sumum þeirra hvorki meira né minna en ná-
þarf a'ð hafa frið með net sín'a. m. k„ einnig í samninga- ]æg( þremur þúsunduiu
og fiskilínur. Þessi tollhlunn viðræðum við Breta. króna á mánuði.