Vísir - 27.08.1949, Síða 4

V I S I R
Laugárdaginn 27. ágúst 1949
WISIR
DA6BLAÐ
Otgefandi: BLAÐADTGAFAN VISIR H/F,
Ritstjórar: Kristjón Guðlaugsson, Hersteinn Póisson.
Skrifstofa: Austurstræti 7.
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (finom linur).
Lausasala 50 aurar.
• Félagsprentsmiðjan h.f.
Einkaframtak og þjóðnýting.
ftlþýðuflokkurinn hefur, — sem samliærilegii' flokkar
annarra landa, — haft algjöra þjóðnýtingu á stefnu-
skrá sinni. Þessu marki hcfur flokkurinn viljað ná mcð
þjóðfélagslegri þróun, en ekki byltingabrölti að hætti kom-
múnista. Svo virðist, sem nokkur stefnubreyting sé nú í
vænckun bjá sosialdemokrötum yfirleitt, og birtir Alþýðu-
blaðið i gær athyglisverða fi'egn í því sambandi. Blaðið
skýrir svo fi'á, athugasemdalaust, að Paul Henri Spaak,
fyrrum foi'sæ.tisráðherra Belgíu, hafi nýlega lýst yfir því,
við blaðamenn í Sti'assburg, að „fi-amtíðarskipulag efna-
hagsmálanna yi'ði einhversstaðar á milli algjörrar þjóð-
nýtingar og algjörs einkaframtaks“. Taldi ráðherrann, að
jafnaðarmenn og frjálslyndu flokkarnir myndu geta unn-
ið saman að mörgum málum. Enda þótt jafnaðarmenn
tryðu á yfirburði þjóðný tingariiihar, myndu þcir leyfa
einkaframtakinu töluvert svigrúm, og sömuleiðis sam-
þykktu frjálslyndir flokkar töluverða þjóðnýtingu, þótt
þeir tryðu á einkaframtakið.
Ofam-ituð yfirlýsing er fyrir margar hluta sakir at-
liyglisverð. Mun þetta vera i fyrsta sinn, sem einhver hclzti
ráðamaður socialdemokrata í heimalandi sinu, lýsir yfir
því opinlierlega og í blaðaviðtali, að þeir séu reiðubúnir
til að hverfa að verulegu leyti frá þjóðnýtingarkröfum
sínum. Að vísu er svo komizt að orði, að jafnaðarmenn
trúi á yfirburði þjóðnýtingar, en væri sú raunin, myndu
þeir ekki gefa fyrirfram yfirlýsingu um, að þeir séu eða
geti verið reiðubúnir til að hverfa frá slíkum kröfum, án
alls fyrirvara. Væri hér um mikla framför að ræða, ef
slikar yfirlýsingar mætti taka alvarlega, en hjá því ^brður
ekki komizt að sinni. Spaak er það hreinskilnari og skiln-
ingsskarpari, en jafnaðarmenn hér á landi, að bann hikar
ekki við að boða stefnubreytingu í cfnahagsmálum af
liálfu jafnaðarmanna í vestrænum menningarlöndum.
Yfirlýsingu Spaaks mætti einnig líta á sem uppgjöf.
Ráðherrann gerir sér ljóst, að jafnaðarstefnan í núverandi
mynd er dauðadæmd, og getur ekki samrýmst þeim ráð-
stöfunum, sem er verið að gera til endurreisnar Evrópu
með alþjóðlegum sanitökum. Þar á þjóðnýting sér enga
eða mjög óverulega framtíð, en uppbygging atvinnulífs-
ins og samskifti þjóðanna eiga öllu öðru frekar að byggj-
ast á framtaki eiristaklingsins og atbafnafrelsi. Iæiðir því
í rauninni af sjálfu sér, að jafnaðarmannaflokkar gcta
ekki tekið þátt í slíku alþjóðasamstarfi, nema því aðcins,
að þeir hverfi frá þjóðnýtingarkröfum sínum, sem sannan-
lega eru byggðar á rönguni grundvelli, er striðir gegn
mannlegu eðli og „praktisku Iífi“.
Alþýðuflokkurinn hcfur barist fyrir alhliða þjóðnýt-
ingu hér á landi á undanförnum ái’úrii, og sjaldán eða
aldrtí hefur flokkurinn skorizt úr leik, ef kommúnistar
hafa viljað koma fram einhverjum ráðstöfunum til ó-
þurftar athafnafrelsi í landinu. Oftast hefur þá Alþýðu-
flokkurinn gert yfirboð og gengið enn Iengra í skömminni.
Flokksstefnan hefur aldrei verið sjálfstæð, en ávalt háð
hentisemi kommúriista og hefur miðast við hana í einu
og öllu. Þróttleysi og kjarkleysi hefur fengið leiðbeining-
ar hjá bræðraflokkunum á Norðurlöndum, trej’stist flokk-
urinn til að taka upp þeirra stefnu, hversu lengi sem hann
dugar til að fylgja henni fram. Ömurlegra hlutskifti mun
enginn flokkur hafa átt í íslenzkum stjórnmálum.
Alþýðuflokkurinn hefur jafnframt reynzt svo ógæfu-
samur, að allt hans þjóðnýtingarbl’ölt hefur gefizt illa í
framkvæmdinni. Þár sein einstaklingurinn hefur rekið
fyrirtæki sín með sæmilegum hagnaði og að sjálfsögðu af
fullri forsjá, hefur ríkið tekið við og sýnt taprekstur, vegna
fullkomins ráðleysis og stjórnleysis. Hefur árangurinn
sannað, að ríki og bæjarfélög eiga ekki að vasast i þehn
rekstri, sem einstaklingnum er ekki ofviða að hafa með
höndum. Líkindi eru til, að framtíðarstefnan í efnahags-
málunum verði einhversstaðar á milli þjóðnýtingar og
æinkaframtaks, en þar mun algjör þjóðnýting vissulega
ttíga langt í land á flestum sviðum.

Mtvaö a ienffi aö þala
hana ?
Fyrir skömmu réðst Þjóð-
viljinn harkalega á einn
embættismann rikisins og
bar það á bann að bafa mis-
notað aðstöðu sina herfilega
og hagnazt persónulega á
skiptum við erlenda aðila,
sem í landinu dvelja um
stundarsakir. Var það flug-
vallastjóri rikisins, sem fyr-
ir árás þessari varð i sam-
bandi við bina cilifu tuggu
Þjóðviljans um Keflavíkur-
flugvöllinn.
Flugvallastjóri óskaði þess
þcgar i stað við dómsmála-
ráðherra, að hann léti rétt-
arrannsókn fram fara í mál-
inu og með þvi hefir staðfest
ing fcngizt á þvi, sem vita
mátti, að hinn ærunieiðandi
áburður blaðsins var með
ölíu upploginn. Rilstjóri
Þjóðviljans revndi þá að þvo
hendur sinar af þessu með
i barnalegri ,,leiðréttingu“,
Iþar sem sagt var i næsta
blaði, að flugvallastjórinri
hefði stolið úr sjálfs síns
hendi á Reykjavikurflug-
; velli, en mök hans við „herra
þjóðina“ á Keflavikurflug-
jVélli hefði verið „prentvilla“.
I Bætli ritstjórinn þannig
gráu ofan á svart í ærumeið
ingum og rógi af versta
tagi, sem hann varð að
kyngja i heilu lagi fyrir rétti
sem algjörum uppspuna. En
Þjóðviljamönnum erliætt að
verða flökurt cða kligju-
gjarnt og orðnir vel kokvið-
ir eftir langa reynslu og
kynni við meiðyrðalöggjöf-
ina. Að sjálfsögðu verður
Þjóðviljinn láta sæta áhyrgð
fyrir fleipur sitt og róg um
flugvallastjórann, en enginn
má halda, að þeirri áminn-
ingu fylgi iðrun og yfirbót
af bálfu í’ógberanna. Mál-
gagn kommúnisla liérðist í
bverri sliki-i raun, enda cr
velsæmi i ritbætti eða máls-
flutningur um andstæðing-
ana óþekkt hugtak í þeim
berbúðum og fara þeir lielzt
ekki af línúnni þar, frekar
cn í öðrum efnum.
Það, *em hér er sagt, cr
ekki skrifað af vorkunnsemi
við flugvallastjórann, heldur
af þcim ástæðum, að enginn
getur vcrið öruggur — og
sízt opinberir embættismenn
— um æru sína og mannorð,
þegar slíkir ritsóðar fá að
stunda iðju sína, án þcSs að
nein veruleg viðurlög sé til
að kenna þeim mannasiði.
Að vísu er liægt að stefna
rógberunum fvrir meiðyrði
og dómur fellur venjulega í
slikum málum, en því fer
viðs fjarri, að viðurlögin sé
nægilega mikil, til þess að
slíkir óþokkar láti sér áð
kenningu verða. Þau eru
jafnvel svo lítil, að þessum
herrum finnst jafnvel borgá
sig, finrist það peninganna
virði að gjalda sektina í von
um að eitthvað loði við
þann, serii rægður ér.
Mörgum finnst meiðyrða-
Iöggjöfin harla litils virði,
þegar svo er oí* cr það að
yonum. Ætti það að verða
til þess, að þeir menn, scm
veljast á það þing, er sest á
rökstóla i nóvembermánuði
næstkomandi, geri slikar
breylingar á þessari löggjöf,
að bún veiti nokkra vernd
gegn rógsiðju ritsóða af því
tagi, sem i Þjóðviljann rita.
Fyrr er ekki hægt að segja,
að meiðyrðalöggjöfin sé
nokkurs virði. X.
— Borgarlæknir
Framh. af 1. slðu.
þegar i stað og gerðu hreint
fyrir siriuni dyrum.
| Vegna þess hve árangur-
inn af bæjarhreinsuninni
varð góður i fyrra hafa við-
brigðin ekki orðið jafn sýni-
. leg i ár. Þrátt fyrir það hafa
.vinnuflokkar bæjarins, ekið'
| um 800 bílblössum af drasli,
sem legið befir á ýmsuni lóð-
úm einstaklinga, á opnum
svæðum og í braggahverfum,
og liefur því öllu verið ekið
á sorphaugana. Þá hefir mik-
fjarlægja Skúra, scm verið
liafa til óþrifnaðar og óprýði
i bænum. llafa margir þeirra
revnzt hin verstu rottubæli
og þvi brýn beilhi’igðisleg
nauðsvn að fjarlægja þá,
enda ekki ástæða til aö
balda lengur við þeirri
„skúramenningu“, sem til
þessa liefir verið of áberandi
í sjávarþórpúm okkar, og
jafnvel ríkt i stórum stíl i
sjálfri höfúðborginni. — I
sumai' hafa rúmlega 30 slikir
skúrar verið 'rifnir og fluttir
búrt. af eigendunum sjálfum
og um 20 skúrar sem vinnu-
flökkar bæjarins hafa flutt
biirt samkvæmt fvrirmælum
borgarlæknis.
Mikil áherzla hefur hka
vérið lögð' á það i sumar að
lireinsa til í hraggahverfum
bæjarins, flýtja þaðan hvers
konar drasl, liera möl á svað,
sem myridazt bafa á lóðun-
um, koma upþ þvottahúsum,
Framh. á 7. síðu.
i BGRGMAL ♦
„Bílstjóri“ skrifar mér eftir-
j farandi pistil: „Mér finnst á-
stæSa til að þakka þeim, sem
| hafa séð um það upp á síðkast-
I ið að sett hafa verið upp leið-
I beiningafmerki við vegamót og
i afleggjara utan bæjarins. Var
sannarlega ekki vanþörf á því
að ný merki kæmu í stað þeirrá,
I sem tekin voru niður á striðs-
j árunum, þegar Bretinn óttaðist
I innrás hér og vildi ekki að
Þjóðverjar gætu áttað sig á
vegakerfinu. Síðan hefir þessi
merki vantaö og ókunriugir
menn stundum lent í vandræð-
um vegna þess. Nú ætti að vera
girt íyrir það að mestu leyti.
*
Sjálfur hefi eg fundið
mest til nauðsynjarinnar á
þvi, að sett verði upp merki
við vegi hér í grennd við bæ-
inn, því að mér hefir verið
ógerningur að rata um öll
þ au hverfi, sem upp hafa
risið út um allt bæjarlandið.
*
Það er til dæmis ákaflega
vandratað í Kóþavogi, svo að
eg hefi oft viílzt þar og tafizt
mikið, þegar eg hefi veriö að
. leita uppi hús, sem eg hefi átt
, að sækja fólk í. Sama mátti
| segja um nýju hverfin í sjálfum
bæmun, til dæmis hlíðarnar og
skjólin, en það er betra núna.
af því að búiö er að merkja
göturnar. Annars lield, eg að
það væri tilvalið, að reynt væri
að búa til ódýrt kort yfir nýju
hverfin, svo að menri geti betur
áttað sig á þeim. Nýjar götur
verða til með svo miklum hraða.
að það er engin leið fyrir ó-
kunnugá að áfta sig á þeim.“
*
Tveir kunningjar mínir
voru að tala um kosningarn-
ar væntanlegu, þegar þeir
litu inn til mín til að drepa
tímann og bíða af sér skúr.
Þeir héldu því fram, að ým-
iskonar framkvæmdir, sem
nú eru á döfinni, mætti telja
til kosningarundirbúnings
flokkanna.
*
Þeir komust að þeirri niður-
stööu, að það væri liklega bezt
að hafa kosningar árlega, til
þess að hressa upp á athafnalíf
og framkvæmdir. En eg er
hræddur um, að það sé ekki ó-
brigðult ráð, þvi að kosningar
liafa ævinlega glundroða i för
með sér og ekki sízt á slíkum
vandræðatímum, sem nú ganga
yfir þjóðina. Kostnaðinum við
kosningarnar væri einnig betur
varið til einhvers annars. En
aftur verður ekki snúið, úr því
sem komiö er — það verður
kosið eftir tæpa tvo mánuði.
*
Flokkarnir velja fram-
bjóðendur sína af kappi og
daglega er tilkynnt, að þessi
maður verði í kjöri hérna og
hinn þarna. Kempurnar fara
í herklæðin og hvetja vopnin,
að þjóðin hefir litla trú
á því, að kosningarnar brevtí
miklu um hag hennar eða
verði til bóta.
*
Hún er nefnilega fvrir löngn
búin að köína auga á þau sann-
indi, aö við hefðu filcVrei þurft
að lenda í því feni, sem við sitj-
um nú í — upp að bálsi— ef að-
gát hefði verið höfö í tíma. Það
mátti sjá fenið í tæka tíð. með-
an bjart var í lofti og þá hefðu
menn átt að ininnast þess, að
betri cf krókur en kelda. En
því miður var það ekki mottóið
þá og þvi er eins umhprfs og
raun ber vitni. Þeir. sem skipa
Alþingi næst, munu varla verða
öfundsverðir, en þeir gietu orð-
ið aðdáunarverðir, ef þeir
fyndu bjargráð og beittu þeim.