Vísir - 29.06.1950, Síða 4

I s
Fimmtudaginn 29. júní 1950
D 4 G BLAfi
Dtgefandi: BLAÐAOTGAFAN VISIR H/F
Ritstjórar; Kristján Guðlaugsson, Hersteinn Pálsson
Skrifstofa: Austurstræti 7,
Afgrdðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm línurj.
Lausasala 50 aurar.
Félagsprentsmiðjan h.f.
mennur bænadagur
Á að leita langt yfii skammt?
‘j|\að er haft fyrir satt hér í bæ, þótt ekki fari það mjög
‘ hátt, að ætlunin sé að leita til útlendinga til að vinna
við framkvæmdir, sem Islendingar treysta sér til að leysa
af hendi á eigin spítur. Menn segja, að verið sé að gangaj
:frá samningum við erlent fyrirtæki um að það sjái um
framkvæmdir við virkjun Neðri Fossa í Soginu. Þeir, sem
þessum rnálurn ráða, hafa ekki hátt um vilja sinn eða
fyrirætlanh' i þessu efni, en mál þctta er þannig vaxið, að
úrslit þess skipta miklu fyrir þjóðina í heild.
Það er ærin ástæða til þess, að mál þetta sé rætt opin-
berlega meira en gert hefir verið, því að ef það er rétt,
að ætlunin sé að greiða útlendingum stórfé — í dýrmætum
gjaldeyri — fyrir framkvæmdir, sem Islendingar geta
tinnið og þurfa engan ei'lendan gjaldeyri fyi'ir, þá er hér
um hneykslismál að ræða. En meðan í'áðamenn þessarra
mála gera ekki grein fyrir því, hvernig sakir standa í
þessum efnum, verður hver að dæma fi'á sinu sjönarmiði
og samkvæmt þeim gögnum, sem fyi'h' hendi eru. s
Þegar byggingaframkvæmdir fyrir hina nýju virkjun
Sogsins voyu boðnar út á sínum tima bárust allmöi’g tilboð
og var eitt miklu lægst. Munaði allt að tíu milljónum á
því og tilboði því, sem gert var í vei'kið af Islendinga
hálfu. Virtist hið útlenda tilboð því einkar hagstætt. Síðan
gerðist það, að gengi íslenzkrar krönur var læklcað veru-
fega, svo að munur tilboðanna minnkaði niður í 2—3
milljónir króna. Enn var hið erlenda tilboð hagstæðai’a,
ef einblint var á luónurnar einar, en þarna koni annað
til greina. Hinn erlendi aðili vill fá eftirlitslaun sín o. þ. h.
yfirfært í gjaldeyri lands síns allt að 9 millj. kr.
-Það, sem menn vei'ða því að gera upp við sig, þegar
dæma á, hvort tilboðið sé hagstæðara, er hvort sé dýrara
í.ð greiða Islendingum sjálfum 2—3 milljónum króna meira
fyrir vex'kið eða láta útlendinga fai’a með allt að níu
rniHjónir úr landi, láta taka þá fúlgu úr umferð af þeim
gjaldeyri, sem þjóðinni kann að áskotnast með súrurn
sveita. Þegar á þetta er litið, virðist ekki vandi að gera
upp við sig, hvoru tilboðinu beri að taka. Menn eiga eldci
að þurfa að hugsa sig urn í slíkum efnum, svo augljós
er skyldan til að fara sem sparlegast með gjaldeyrinn.
Hér í blaðinu hefir áður verið bent á, að fyi’ir þann
gjaldeyri, sem liyi’fi til útlendinganna, ef þeim yrði falin
virkjunin, rnætti sennilega kaupa efni til mai'gra smærri
virkjana út um landsbyggðina. Sé hans ekki þörf til þess,
imetti kaupa fyi'ir hann Inggingarefni og korna upp íhúð-
ism. Hver slær hendinni móti slíku, þar sem húsnæðis-
leysið hefir þjáð þjóðina lengi og mun gera frámvegis að
óbreyttum aðstæðum? Af öllu þessu mundu ríki og sveitar-
félög fá drjúgar tekjur og margur maðurinn góða atyinnu.
Gjaldeyrir þessi mundi því ávaxtast vel.
Og enri-má spyrja um það, hvað verða muni um vinnu-
vélarnar, sem fengnar verða frá Bandaríkjunum til þess-
arrar virkjunar? Þær fá Islendingar fyrir tilstyrk Marshall-
aðstoðarinnar, en Danir og Svíar hafa ekki getað fengið
þær. Að sögn vill hinn erlendi verktaki fá að eiga þær að
verkinu loknu, en hann mun vera- fús til að selja Islend-
irigum þær aftur! Verður gengið að slíku skilyrði af hans
Iiálfu, ef svo færi — sem verður ckki trúað að óreyndu
að honum yrði falin framkvæmd verksins?
Þess er að vænta, að ráðamenn þessarra mála láti al-
•nenning fylgjast með því, sem er að gerast eða á að gera.
fJafi almannarómur ekkert fyrir sér í því, að útlendingum
verði falið verkið og stórfé sent úr landi að nauðsynja-
tausu, þá er það vel. En verði leitað langt yfir skammt í
þessu efni, hver er þá skýringin ? Ilún verður að vcra
haldgóð í meira lagi, ef almenningur á að gcta tekið
hana gilda.
Og að endingu: Ilvers vegna eru undirbúningsfram-
kvæmdir ekki hafnar við Sogið? Á verkinu ekki að vera
lokið 1952?
Hér birtist álit Prestastefn-
unnar í friðarmálunfim, en
það féll niður í frásögn bkiðs-
ins í gær af fimdinum.
„Prestastefna Islands litur
svo á að bræðralag og fríður
meðal allra manna og þjóða,
grundvallaður á kærieika,
réttlæti og fullri viðurkenn-
ingu á helgi lífsins og eilífu
gildi liverrar mannssálar, sé
það meginatriði kristinnar
menningar, sem kirkjunni
Jieri að vinna að á hverjum
tima.
Rcynslan hefir átakanlega
staðfest, að slikur friður
verður ekki tryggður með
stjórnmálalegum samtökum
eða milliríkjasamningum
eimuri saman. Til þess þarf
hina innri breytingu hugar-
farsins, eflingu friðarviljans
meðal allra stétta.
Fyrir því telur Prestastefn-
an höfuðnauðsyn hera til
þess á þessum viðsjárverðu
og alvarlegu timum, að aulca
og efla áhrif kristindómsins
meðal þjóðanna og sameina
hjörtu þúsundanna í bæn til
Guðs um réttlátan frið á
jörðu.
1 því sambandi óslcar
Prestastefnan, að bislcup
landsins beiti sér fyrir því,
að fyrirskipaður verði al-
mennur bændagur hér á
landi til eflingar friðinum, og
vinni jafnframt að því við
forlistiunenn kirkjumála
meðal hinna kristnu þjóða,
að slikur alþjóðlegur friðar-
inn.“
Prestastefna taldi ekki rétt
að lögfcsta frumvarpið um
,’afnám prestskosninga, án
þess að álits safnaða lands-
ins A'íeri fyrst leitað um mál-
ið. Var þess óskað, að frum-
] varpið yrði seiit öllum sókn-'
arnefndum landsins til at-
hngunar, en síðan lagt fyr-
ir prestastefnu og lcirkjuráð.
Prestastefnan fagnaði
mjög stofnun kennarastóls í
islenzkum fræðum við
AVinnipeg-liáskóla og' þakk-
aði Vestuf-lslendingum starf
þeirra.
Ct af bréfi frá ritara Frí-
Jiirkjusafnaðarins í Reykja-
vík til Prestastefnunnar, lýsti
hún yfir því, að hún . telji
innbyrðis deilumál Fríkirkju-
safnaðarins og Óháða fri-
kirkjusafnaðarins sér óvið-
komandi og utan við sitt
verksvið.
verða tveir leikþættir sýtodir,
og lfiikur Soffía í þeim ásam t
Núma Þorbergssyni, sem
kunnur er fyrir gamanhlut-
verk víða. Annar þessara
leikþátta er eftir Loft Guð-
mundsson blaðamann og er
þá eltki við öðru að liúast eu
!iinu betza, Kynnir á sýning-
Stjömu-kabarettinn
fer í sýningarferð.
i Nýr skemmtiflokkur, sem
nefnir sig Stjörnu-kabarett-
inn, fer í sýningaferð norður
; og austur á land næstu daga,
I hinu fábreytta skemmtana-
lífi landsmanna ætti flokki
jiessum að verða vel tekið,
því í honum eru hinir ágæt-;
ustu kraftar og efnisval áj
sýningar mjög fjölbreytt.
K.K.-sextettinn, hin kunna
liljómsveit Kristjáns Krist- i
jánssonar, mun leika á sýn-
ingunum. Þá mun Soffía
Karlsdóttir, hin kunna leik-
kona frá Bláu Stjörnunni
syngja gamanvísur, og eins
mun liún syngja danslög með
hljómsveitinni ásamt Kiist-
jáni. Tveir einleikarar munu
koma fram. Þeir Ólafur
Pétursson hamionikuleikari
og Ingþór Haraldsson munn-
hörpuleikari. Hinn vinsæli
jazzleikari Ólafur Gaukur
mun leika og syngja með
tríói sínu. Auk alls þessa"
Hljómsveit Kristjáns
Kristjánssonar.
unum og fararstjóri flokks-
ins verður Svavar Gests.
Flokkurinn liyggst heim-
sækja lielztu bæi og kauptún
norðan og austanlands og
verða um fimmtán sýningar
hpldnar. Dynsleikir verða
ætíð á eftir, þar sem hljóm-
sveit Kristjáns mun leika.
Nýkomnir stakir
undirkjólar
mi íks

Lyfjabúðin
Iðisren
Að fengnu leyfi verður
Lyljabúðinni lokað frá
3.—17. júlí vegna sumar-
leyfa.
iBERGM
Það leynir sér ekki, að að-
al-sumarleyfistíminn er nú að
fara í hönd. í dagblöðunum
má oft lesa auglýsingar, sem
bera þessa ljósan vott, eins
og t. d. „N. N- læknir verður
fjarverandi næsta mánuð.
Herra X-X. gegnir læknis-
störfum hans á meðan“.
En það eru fleiri en okkar
ágætu læknar, sem -fdrá i sttmar-
leyfi- Sjást hafa á prenti aug-
lýsingar frá t. d- „ungum
mönnum“, sem óska eftir félög,-
unt í sumarleyfisferð, eða jafn-
vel bara yfir helgina. _og mcira
segjti tekið fram, aö þær (því
að auðvitað eru ferðafélagarnir
stúlkur) vérði að vera „kátar
og fjörugar". Það ku vist ekki
vera óriýtt aö ltafa meö sér
„kátar og fjörugar“ stúlkur í
sumarleyfi. eins og eirin kunn-
ingi mitm sagði ; gamni við tnig
liér ttm daginn, að minnsta kos.ti
þykja greþpatrýni og leiðinda-
skjóöur , ekki -heppilegar föru-
natuar í lilessuð sumarlevfin.
En hætt er við, að allur
þorri manna verði að hugsa
sig urn tvisvar um, áður en
skroppið er í sumarleyfi, svo
dýrar sem allar ferðir eru
orðnar hér á landi, og þá að
sjálfsögðu til útlanda líka.
Annars er það í sjálfu sér lítt
skiljanlegt, hversu margir
geta skroppið til útlanda á
þessum gjaldeyrisskorts-
tímum-
>-í
Bezt erti þeir að sjálfsiigðu
settir. sem hafa verið svo láns-
samir aö geta komið sér ttpp
sumarhústaö, þótt ekki sé nema
kofagarmi einhvers staðar ekki
alltof fjarri bænutn. Margir
iítt efnaðir menn hafa samt gert
þetta, ttnniö mest allt sjálfir eða
með aðstoö kunningja sinna, og
það er vafalaust skemmtilegasta
aöferðin til þess að eignast btr
stað, eitthvert aídrep uppi í
sveit, fjarri götu-ysnum, sem
maður á sjáltur. Það er hollt og
mannbætandi aö brjóta laridið
sitt sjálfur, lireinsa burt grjót,
rælcta túnblett og dytta að einu
og öðru- Nóg er að gera og
hvert liandtak færir eigandann
nær takmarkinu, að eignast lit-
iö hús, þar sem liann ræöur
sjálfur, getur breytt og ttmskap-
að landið aö eigin geðþótta.
Oft hefir mér dottið í hug,
hvort ekki væri unnt að fá
flutt inn tilhöggna sumar-
bústaði fyrir lítinn pening,
sem síðan mætti innrétta og
full-ljúka hér heima, eftir
vild hvers og eins, en það
þýðir líklega ekki að minnast
á slíkt, eins og nú horfir.