Vísir - 31.07.1950, Page 5

Mánudaginn 31. júlí 1950
% I S I R
Ungverskur flóttumuöur segir fru:
Eg sá Rússa búa sig undir
þriðju
árð 1951
Efiir Michoias Nyart&di* fv.
fýármáluráðherrgs, flnyr&rga.
Júlíkvöld eitt árið 1948
hafði ég boð inni fyrir hóp
embættismanna frá Sovét-
ríkj unum á skipinu Szent
Gellert, Dónárbáti. Heiðurs-
gesturinn var V. G. Dekan-
ozov, einn af aðstoðarutan-
ríkisráðherrum Rússa, en
hann og föruneyti hans voru
í Budapest til að ræða um
iðjuver þau, sem Rússar ráða
í Ungverjalandi. Allir voru
góðglaðir að afstöðnum rílcu-
legum kvöldverði, sem rennt
hafði verið niður með miklu
af vodka og barack, ung-
versku kirsuberj abrennivíni.
Molluheitt var og Dekanozov
tók þeirri uppástungu minni
fegins hendi, að við gengjum
upp í stjórnpallinn, til þess
að dfaga að okkur hressandi
kvöldsvalann. Tveir áðstoðar
manna hans, sem hurfu
aldréi úr augsýn hans, eltu
okkur.
Skipið hafði verið látið
sigla spottakorn upp eftir
Dóná og var nú aftur á leið
að hafnarbakkanum í Pest.
Við stóðum þögulir og virt-
um fyrir 'okkur rústirnar af
fagurri brú og síðan leifar
Pest-hverfisins.
„Það er ótrúlegt", tók ég
til máls, „að stríð skuli geta
skollið á enn einu sinni hve-
nær sem er. Við erum ekki
enn búnir að jafna okkur af
hinu síðasta“.
1 f
Stríð verður ekki umflúið.
Dekanozov svaraði: „Það
verður ekkert stríð næstu tvö
eða þrjú árin. En úr því verð-
ur það ekki umflúið“.
Ég varð forviða: „Eigið
þér við, að það geti byrjað
1951?“
Dekanozov kinkaði kolli.
„Vesturveldin munu hefja
það“, sagði hann, „af því að
þau óttast veldi okkar. Þau
eru að byrja að slá hring um
okkur og Bandaríkin eru að
búa þau undir „hindrunar-
stríð“, en hvað okkur snertir,
verðiun við að vera viðbúnir
því að hindra „hindrunar-
stríðið“ árið 1951“.
„En Bandaríkjunum mun
reynast erfitt að hrinda af
stað styrjöld", sagði ég.
„Þingið verður að lýsa yfir
stríði og mundi ekki gera
það, nema Bandaríkin hefðu
orðið fyrir árás“.
Atlantshafsbandalagið var
ekki til um þessar. mundir,
en hegðun Rússa í Berlín og
víðar átti eftir að gera slík
samtök óhjákvæmileg.
Annar aðstoðarmanna Dek-
anozov hló. „Bandaríkin
verða ekki í vandræðum með
að lýsa yfir stríði“, sagði
hann. „Ég var staddur í
Bandaríkjunum, þegaf „ár-
ásin“ var gerð á Pearl Har-
bor. Hún var bragð af hálfu
Roosvelts til að láta þjóðína
halda, að hún væri í hættu".
Nú greip hinn aðstoðarfor-
inginn fram í. „Við verðum
að fara varlega í Berlín af
sömu ástæðu. Bandaríkja-
menn gætu ginnt okkur til
að skjóta einhverja flugvél
þeirra niður og þá nurndu
þeir hafa átyllu til að segja
okkur stríð á hendur“.
Leppríkjunum er „óhœtt“.
• Þetta var ægilegt samtal.
Ég hafði komið þrisvar til
Bandaríkjanna og ekkert af
þv^sem ég hafði orðið var
þar, sannaði það, sem Rúss-
arnir" sögðu, en þeir voru
sannfærðir um, að hinar fá-
ránlegu skoðanir sínar væru
hárréttar.
„Hvað verður um smáríki
eins og Ungverjalandf,
spurði ég, ,,ef stríð skeílur
á?“
„Verið óhræddur“, mælti
Dekanozov. „Ungvt>rjalandi
er óhætt, meðan Sovétríkin
eru til“.
En ótti mínn hvaff ekki
og ég vissi, hvað smáþjóð
þurfti til þéss að lifa „vin-
|fengi“ Sovétríkjanna . . . Þeg-
ar ég hafði kvatt gesti mína,
fór ég til íbúðar minnar og
hugleiddi orð þeirra. Ég
þekkti Dekanozov allvel,
hafði átt skipti við hann bæði
í Moskvu og Budapest. Hann
var ofstækismaður, sem
þekkti ekkért til liátta manna
í Evrópu, enda þótt hann
hefði einu sinni verið sendi-
herra í Berlín. Það var raun-
ar honum, sem Ribbentrop
afhenti stríðsyfirlýsingu
Þjóðverja á sínum tíma.
Kannske dætndi hann alla út-
lendinga eftir nazistum.
Fáir vita beíur urn það, sem er að gerast austan
járntjaldsins, en stjómmálamenn þeir, er flúið hafa
sæluna þar eftir að hafa starfað með Rússum eða undir
þeim. Hér segir einn slíkur maður frá því, er fyrir
augu og eyru bar, meðan hann þoldi enn við í heima-
landi sínu. Mönnum er ráðlagt að lesa þessa grein
og fleiri, er munu birtast hér í blaðinu eftir hann á
næstunni.
MVD, og Dekanozov var að-
alfulltrúi MGB gagnvart
löndunum í A.-Evrópu. Hlut-
verk hans var að samræma
iðnaðarframleiðslu landanna
í A.-Evrópu hergagnaiðnaði
Sovétríkjanna.
Dekanozov vissi sýnilega
meira um fyrirætlanir Kreml-
verja en flestir Rússar og
því óttaðist ég hina rólegu
vissu hans — við skál — um
upphaf styrjaldár árið 1951.
Hefði hann á réttu að standa,
mundi ég ekki geta þolað við
í návist Rússa lengur.
Raunverulega lögreglu-
maður.
En þrátt fyrir fáfræði
sína var Dekanozov mjög
valdamikill embættisipaður.
Þótt hann væri ópinberlega
starfandi í utanríkisráðu-
neytinu, voru húsbændur
hans raunverulega — svo
sem síðar verður skýrt frá
— í MGB-xáðuneyti ríkisör-
yggis. MGB er utanríkisdeild
rússnesku leynilögreglunnar,
verið „frelsaðir" 1945, gekk
ég í Smábændaflokkinn,
stærsta flokk landsins, í von
um að geta komið í veg fyrir
ætlunarverk Dekanozovs, sem
var að fella Ungverjaland
að öllu leyti inn í efnahags-
kerfi Sovétríkjanna. — Ég
hafði aður verið lögfræðileg-
ur ráðunautur og síðar
bankastjóri Pest-bankans.
Hafði þekking mín á lög-
fræði og fjármálum komið
flokki mínum í góðar þarfir
— bæði við að endurreisa
efnahag landsms og koma í
veg fyrir algera „sovéting“
þess. Ferenc Nagy gerði mig
að fjármálaráðherra 1947 og
átti ég að vera eins konar
„fríholt" milli Rússa og leppa
þeirra og ungversku þjóðar-
innar. Ég var áfram í stjórn-
inni eftir að Nagy var neydd-
ur til að flýja land, af því
að ég vonaðist til að geta
unnið þjóð minni gagn. En
nú skildist mér, að við mund-
um aldrei geta veitt Rússum
neitt viðnám, ef þeir væru
staðráðnir í að láta okkur
t
hjálpa sér við stríðsundir-
búninginn.
Leppur fer til húsbœndanna.
Grunsemdir mínar jukust
til niuna fáeinum dögum síð-
ar, þegar ég frétti, að Stefan
Antos væri horfinn. Hann
var einn aðstoðarráðherra
minn, en var í raun réttri
aðalvarðhundur konnnúnista
í fjármálaráðuneytinu. Mig
furðaði á hvarfi hans', því að
ég vissi, að kommúnistar
fylgdust nákvæmlega með öll-
um gerðum mínum.
Rakosi, aðstoðarforsætis-
ráðherra landsins, var einnig
ritari kommúnistaflokksins.
Hann var því aðalleppur
Rússa í landinu og átti auk
þess mikinn þátt í að ákveða
stefnu Kominforms í Austur-
Evrópú. Á næsta stjórnar-
fundi spurði ég hann, hvar
Antos væri. Rakosi gerði sér
upp undrun og þótti einkenni-
legt, að ég vissi ekki, að hann
hefði farið til Moskvu með
Palffi hershöfðingja.
Ég varð undrandi við þess-
ar upplýsingar. Palffi-Öster-
reicher, kommúnisti, var . , .
nefnilega yfirherehöfðingilf™ ™
Ungverjalands. Ég spurðil
um erindi þeirra. Rakosi'
komst í vandræði, en þégar
ég endurtók spurningu mína,
þótt hann væri raunverulega
koimnúnisti — að Rú.ssar
hefðu gert samskonar samn--
ing við Albaníu, Búlgaríu,
Pólland og Tékkóslóvakíu.
Væri ætlazt til þess, að þess-
ar þjóðir — og Ungverjar —
stækkuðu heri sína og breyctu
þeim í varalið fyrir rúss-
neska herinn.
Upp frá þessu fór uggur
manna í Budapest í vöxt.
Kommúnistar biðu ósigur í
baráttu sinni gegn Marshall-
aðstoðinni og þeir urðu und-
ir í baráttunni um Berlín.
Alexander Kotikov, yfirmað-
ur hernámssvæðis Rússa í
borginni, kom óvart upp um
það við mig, hversu mikinn
ósigur Rússar hefðu beðið.
Ég hafði farið á fund hans
til að reyna að fá eitthvað
aftur af þeim vélum fyrir
800 millj. dollara, sem Þjóð-
verjar höfðu haft á brott
með sér frá Ungverjaiandi á
undanhaldi sínu.
Kotikov réð mér fyrst tii
að leita til Vesturveklanna,
fá það, sem hjá þeim væri af
vélum. Ég kvað það ómögu-
legt, þar sem eftirlitsnefnd
bandamanna síarí'aði ekki
lengur. Ég yrði þá að bíða,
•sagði Kotikov. Vesturveldin
gætu ekki haldið loftbrúnni
uppi og þegar þeir hefðu gef-
fengið það, sem við vildum
frá hernámssvæðum þeirra.
Hernaðarbandalag gegn
hvað hann Rússa hafa boðið > Vesturveldunum.
þeim t'il Moskvu til að ,,sam-; Fulltrúar Kominformríkj-
ræma“ varnir Rússlands ogf anna úöfðu hitzt á laun f
Ungverjalands. Meira vildi sePtember, sennilega á Jalta,
Rakosi ekki segja og það var ^ að ^era raunverulegfc
ekki fyrr en tveim vikum síð- . henrnaðarbandalag ^ gegn.
ar sem honum þóknaðist að iVesturveldunum. Ég fréttí
skýra stjórninni frá því, sem 1 ^yrst um þenna leynisamning
raunverulega hafði gerzt.
Antos hafði gert „láns- og
leigusamning“ við Rússa um
hjá Zoltan Vas, sem hafði
það hlutverk á hendi að gera
Ungverjaland sem háðast
að þeir- vopnuðu ungverska: Éússum. Hann sagði mér, að
herinn að nýju. Þetta gerði,árið 1951 mundu bandalags-
hann í nafni ungversku riki ^ússa
stjórnarinnar, en með vitund
birgðir af hverskonar hrá-
efnum, svo að þau yrðu við
öllu, bókstaflega öllu, búin.
Skömmu síðar var ég boð-
aður á fund ílandvarnaráðu-
neytinu til að ræða framlög
til hersins árið 1949. Mér til
furðu sá ég, að girðingum.
hafði verið komið upp um-
hverfis bygginguna, verðir
settir víða og strætisvagna-
leiðum beint frá henni. Ég
og aðstoðannenn mínir vor-
um yfirheyrðir hvað eftir
aiinað áður en tveir vopnaðir
til
ég
og samþykki konunúnista
einna. Ungverjar áttu á móti
að láta Rússa fá vopn, sem
framleidd væru undir rúss-
nesku eftirliti, fyrir 20 millj.
dollara.
Vaxandi ótti í Budapest.
Ég mótmælti þessu, því að
það hlaut stórlega að veikja
efnahag Ungverjalands. Rak-
osi vildi ekki hlýða á rök min
og Dinnyes, sem gerður hafði
verið forsætisráðherra af hermenn fylgdu okkur
kommúnistum á eftir Nagy, jbyggingarinnar. Þegar
skýrði fípkki okkar — því i kom inn í hana, jók það enn
að hann var í honum,' enda’á hryllingu mína, að rúss-
BíU óskaet
Vil kaupa enskan fólksbíl, Eldra módel en 1946 kemur
ekki lil greina. Tilboð óskast send afgreiðslu blaðsins
merkt: „Bíll—1342“ fyrir þriðjudagskvöld.