Vísir - 21.08.1950, Blaðsíða 4

Mánudaginn 21. ágúst 1950
%
V Í S I K
D A G B L A Ð
Otgefandi: BLAÐAOTGÁFAN VISIR H/a
Ritstjórar: Kristján Guðlaugsson, Hersteiim Pálsson.
Skrifstofa: Austurstræti 7,
Afgreiðsla: Hverfisgötu 12. Símar 1660 (fimm línittj,
Lausasala 60 aurar.
Félagsprentsmiðjan
Er neyðin knýr á dyr.
tkegar efnt var til gengislækkunarinnar á sínum tíma, var
* í rauninni enginn ágreiningur um, að hún yrði ekki
umflúin. Að visu þóttist Alþýðuflokkurinn vilja halda enn
uppi niðurgreiðslum á afurðuaverði og uppbótargreiðslum
á útfluttar sjávarafurður, en þetta var aðeins í nösunum,
enda var vitað að fjár yrði ekki aflað til niðurgreiðslnanna,
nema með stórfelldum nýjum áíogum og beinni lífskjara-
skerðingu almennings. Vegna þess, að gengislækkun var
iátin fram fara, hefir reynzt unnt að halda uppi ótrufl-
uðum atvinnurekstri allt til þessa, og vonir standa til, að
illæri verði umflúin, ef almenningur fekur ekki upp and-
róður, sem gerir áhrif gengislækkunarinnar að engu. Frakk-
ar og Finnar hafa horfið að því ráði, að lækka gengið
hvað eftir annað, vegna krafna vinnuþiggjenda, en slík
víli ættum við að geta varast, með því að láta ekki niður-
rifsöflin fá að njóta sín, svo sem þar gerðist.
Ríkisstjórnin hefir nú fyrir helgina gripið til þess ráðs,
að gefa út bráðabirgðalög, varðándi lán til útvegsmanna
til greiðslna á sjóveðréttarkröfum skipverja á síldveiðum,
en lögin eru sett til þess að koma í veg fyrir, að skipin
stöðvist í rekstri og horfið verði frá veiðunum. Slíkar
greiðslur af opinberri hálfu eru neyðarúrræði, sem verður
að grípa til, ef vera mætti, að happdrættið lieppnaðist og
sildvelði yrði sæmileg, það sem eftir er vertíðar. Á síld-
veiðunum veltur öll afkoma þjóðarinnar og kaupmátturinn
út á við, en þá er hag hennar vissulega illa komið, er
byggja verður á einni duttlungafullri atvinnugrein og
neyðarástand skapist bregðist hún.
Síðustu vikurnar hefir þráfaldlega verið um það ritað
í blöðum, að algjör nauðsynjaskortur væri ríkjandi í land-
inu. Atvinna í byggingarvinnu hefir aldrei verið minni og
atvinnuleysis hefir þegar orðið vart í lielztu kaupstöðum
og kauptúnum Iandsins. Þetta ástand er ríkjandi um há
bjargræðistímann, en verður það ekki erfiðara, þegar kem-
ur fram á haust og vetrarmánuðina. Af takmarkaðri kaup-
getu út á við, leiðir, að iðnaður og verzlun hljóta að drag-
ast saman og jafnvel veslast upp að einhverju leyti. Af
því leiðir að sjálfsögðu aukið atvinnuleysi. Leggi launþeg-
ar meginþungann á að knýja fram kauphækkunarkröfur
nú i næsta mánuði, hlýtur einnig af því að leiða, að veru-
lega dregur úr framkvæmdum, þótt nauðsynlegum atvinnu-
rekstri verði ekki haldið uppi í lengstu lög og eftir því
sem geta stendur til. Á slíkum tímum svnist það 'ekki sant-
rýmast hagsmunum verkamanna að atvinnan dragist sam-
an, og að því eiga þeir ekki að stuðla. Aðalatriðið er, að
atvinnan reynist trygg og framleiðslunni verði haldið uppi,
þannig að kaupmátturinn aukist, en þverri ekki.
Blöð kommúnista hótuðu því í upphafi, að árangur-
inn af gengislækkuninni skyldi að engu gerður og síðan
hafa þau verið söm við sig. Þau hafa æst til verkfalla og
kjarabótakröfugerða, en hrýna nú Alþýðuflokkinn með því
síðustu dagana, að hann muni ekki standa fast á kröfum
verkamanna, en hyggjast miklu frekar að taka sæti í rík-
isstjórn með haustinu. 'Slíkt hátterni Alþýðuflokksins væri
vafalaust hagkvæmara verkamönnum og öðrum laun-
þegum, en tilgangslausar kaupkröfugerðir, sem fyrirsjáan-
lega myndu leiða til aulcins átvinnuleysis. Hitt er svo ann-
að máí, að kommúnistar þykjast sjá, að neyðarástandið
hljóti að leiða til víðtækari stjórnarsamvinnu, en nú er
ríkjandi, en vafalaust hafa engar umræður farið fram um
málið, enda er pólitisk starfsemi háð með rósemi yfir sum-
armánuðina. Getgáta kmmúnisfa er sett fram, til þess eins
að spilla líklegUm árangri af viðreisnarstarfi hinna ábyrgu
flokka, — sem enginn flokkanna gæti skorast undan, ef
nyðin knýr á dyr. Ilitt er svo annað mál, að ckki þarf að
vera óeðlilegt að kommúnistar tapi fylgi með því, að efna
til verkfalla, en það er þjóðinni of dýrt.

A
Fegrunarfélagið og bærinn.
afmælisdegi Reykjavíkur-
bæjar ár hvert, setur Fegr-
unárfélagifi nú blæ sinn og birt-
ir margvíslegan árangur af
fjölþættri •starfsemi sinni. Um
leiö og þessa’ merkisdags er
minnzt er þarinig litiö yfir far-
inn veg, þaö sem áunnizt hefir
í fegrunarmálum bæjarins, og
safnaö orku til aukinnar starf-
semi í þágu höfu'öborgarinnar.
Mikil bjártsýni rikt'i með
stofnendum Fegrunarfélagsins,
er þaö hóf görigu sína. Þeir,
sem beittu sér fyrir því geröu
þaö meö óeigingjörnu starfi og
ræktarhug til heimkvnna sinna.
Félaginu var fengin stjórn og
siöan afhent bæjarbúum öllum,
því hér er ekki um að ræða
takmarkaðan félagsskap, lield-
ur forustu í þeim málum, þar
sem borgararnir sjálfir getá lagt
fram hug og hönd til þess aö
vinna sameiginlega að þeim sér-
á stefnuskrá sirini, — fegrun
bæjarins.
Jgkki veröur anriaö sagt, en aö
Fegrunarfélagiö hafi staöizt
alla byrjunaröröugleika, og
sannað fyllilega tilverurétt
sinn. Bjar.tsýni forgöngumánn-
ánna varð að veruleika í fram-
kvæmdinni, og íélagið hefir
þegar á stuttum tíma látiö mjög
marg't gott af sér leiða fyrir
bæjarheildiná. Meginátakiö er
þó sú hugarfarsbreyting, sem
skapazt hefir hjá borgurunum
almennt gagnvart útliti og
fegrun bæjarins, en sýnir jafn-
framt, að grundvöllurinn var
fyrir hendi jafnskjótt og frjáls
sarntök voru mynduð- Ber það
þroska og mennhigu Reykvík-
inga*fagurt vitni.
A
rlega eykst fjölbreytriin í
starfi Fegrunarfélagsins. Má
því segja að stjórn þess hafi
jafnan mörg járn [ eldinum til
þess að örva bæjarbúa til dáða.
Prýðileg hugmynd var þaö, að
láta ágóðann af skemmtunum
félagsins hinn i8- ágúst, renna
til kaupa á listaverkum, og ein
merkasta nýbreytnin aö þessu
sinni var sú, að verölauna bezta
hús ársins.
Bæjarbúar veröa að styrkja
þessi þörfu samtök, með þýí
hver og einn að leggja sig fram
um aö meta allt það sem vel er
gert bænum til prýði, og hafa
vakandi auga með eigin um-
hverfi. Ekki er viö því að bú-
ast að allt- sem áætlað er í þess-
um efnum, gerist á örfáum ár-
urn, heldur smátt og siriátt á
löngum tíma- Fegrunarfélagiö
hefir boðiö forustuna, og okktir
hinum ber að styrkja hana með
félagið hefir einriig notið góðs
af störfum Vilhjálms á likan
hátt, og fer vel á því að þessi
tvenn átthagafélög, Fegrunar-
íélagið og Reykvíkingafélagið,
geta haft sámband sín á milli
gegnum jafn mætann fulltrúa
beggja, því leiðir þessarra sam-
taka borgaranna liggja víöa
sainan.
„Bærinn okkar“ óskar Fegr-
unarfélaginu til hamingju með
þann árangur, sem þegar hefir
náðst í störfum þess, og stjórn-
endunum fyrir áhuga og óeig-
ingjarnt starf • ;
skólans lagði ínálið fyrir teikni-
stofu skipúlagsins, en i júní-
ntftnuði s. 1. lágu fyrir riokkuð
ákveðnar tillögur um fyrir-
komulag, og átti að ljúka fram-
kvæmdum, ef um semdist við
bæinn, fyrir júnílok- Höfðu þá
verið gerðir þrír uppdrættir að
skipulagi lóðarinnar, áðttr en
komizt var að endanlegri niöttr-
stöðu.
Menntaskólalóðin.
J^öðrum stað hér í blaðintt
hafa farið fram nokkrar
umræður uin lóð Menntaskól-
ans við Lækjargötu og fyrir-
komulag hennar. Lóöin er í
megriásta óstandi eitrs og er, og
leitt til þess að vita, aö ekki
tókst að ganga frá henni í end-
anlegt horf. útn lík’t leyti og
lóðunum ínilli Bankastrætis og’
Amtmannsstigs-
1 sambandi við skrif ýmissra
áhugairiánna uin þetta mál,
hafa verið leidd vitni, svo sem
yíirverkfræöingur bæjarins og'
formaður nemcndasambands1
skólans. Sögðu þeir sem rétt
var, að skipulagi lóöarinnarj
væri ekki að fulltt lokiö, en að |
þvi hefir verið unnið nú á
þessu sutnri, og reynst að1
mörgu leyti erfiðara en ætla1
mátti.
*
jþegar hér var komið, stóðu
fyrir dyrum sumarfrí verka-
manna bæjarins, og aðgeröum
frestaö þar til að þeirn loknum.
Skal þess getið í því sambandi,
að sjálfar framkvæmdir verks-
ins eru teiknistofu skipulagsins
með öllu óviðkomandi, að öðrtt
leyti en sjálf uppdráttargerðin-
Þegar til kom, þótti sýrtt aö
hér væri ttm svo mikið verk að
ræða, að ekki mundi fært að
þekja blettinn aftur fyrir haust-
ið- Framkvæmdum var því sleg-
iö á frest til' næsta vors, eftir
rektor hafði rætt málið á fttndi
nteð borgarstjóra og bæjar-
verkfræðingi,
fulltt
þegar ganga skyldi frá brekk-
ttnum aústári hinnar nýju
Lækjargötu, lá aöeins fyrir á-
ætiun um svæðiö milli Amt-
mánnsstígs og Bankastrætis,
en þess óskað, að Menntaskól-
inn léti sjálfur ákveða fyrir-
komulag sinnar lóðar. Rektor
samkomulagi við þá. Jafnframt
því var um að ræða nökkur
atriöi um skeröingu lóðarinnar,
sem ekki hafði riáðst samkomu-
lag um, en að öðru leyti hefir
Reykjavíkurbær fallizt á aö
framkvæma lagfæringu lóðar-
innar, gegn því að hún veröi
opin almenningi á sumrin, þeg-
ar skólinn er ekki starfandi.
U ndirbú n i ngst ím i f ram-
kvæmdanna var of nauniur, og
grundvöllur þeirra um margt
óljós- Ekki er þó að efa, aö
Menntaskólalóðin verðttr tekiri
fyrir og lagfærð, þannig að
lutn fái aö fullu notið sín og
orðið bæjarprýði fyrir næsta
sumar, enda vissulega tími til
kominn.
Bókaútgáfa Menn-
ingarsjóðs ræðst
í leikritaútgáfu.
að auka áhuga almennings
, fyrir leiklist og lyfta hcnni
Bókaútgáfa Menningar-
sjóðs byrjar á þessu ári sér-
staka útgáfu leikrita.
ráðum og dáð.
Jj^í mörgum mætum triönnum í
stjórn Fegrunarfélagsins,
hvílir að sjálfsögðu rnest á for-
manninum. Félagið var lánsamt
að til þess starfa skyldi veljast
jafn áhugasamur maður um
málefni höfuðborgarinnar og
Vilhjálmur Þ. Gislason skóla-
stjóri- Flann er jafnframt
einn fremsti sagnritari um sögu
þessa bæjar, og sjálfkjörinn til
fórustu í þeim málum sérstak-
lega, er varða menningarniál,
svo sem þau er Fegrunarfélagiö
beitir sér fyrir. Reykvikinga-
Ráðgert er að gefa út a.m.
k. 12 arkir á ári, eða um
200 bls., og velja bæði frum-
sarnin leirit og þýckl.
Áskriferidur að leikritun-
um fá þau við lægra verði en
í lausasölu. Félög eða stofn-
ánir, sem sltrifa sig fyrir
10 eintökum af hverju leik-
riti, a.m.k., munu aíiik þess fá
10 af hundraði í afslátt.
Reynt verður að vclja leik-
ritin með tilliti til þess, að
hægt verði að sýna þau sem
Ivíðast á landinu í samkomu-
húsum og félagsheimilum.
Þjóðleikhúsið hefir heitið
leikritaútgáfu þessari stuðn-
ingi með því að leggja til
handrit að leikritunum og
hafa umsjón me^ vali þeirra.
Það er mikil hvöt til leik-
ritaútgáfu, að Þjóðleikhúsið
hefir nú tekið til starl'a og
starfsemi leikfélaga og léilc-
flokka víðs vegar á landinu
hefir á síðustu árum farið
mjög vaxandi. Mun þetta
hvort tveggja verða lil þess,
| á hærra stig. Eri jafnframt
er það enn rneiri nauðsyn en
áður að bæta aðstöðu áhuga-
mannanna, m.a. með því að
gefa þeim kost á að eignast
handhæg leikrit.
Bókaútgáfa Menningar-
sjóðs ræðst í þessa leikrita-
útgáfu í trausti þess, að
stuðningsmenn hennar verði
svo margir, að hún geti bor-
ið sig fjárhagslega. Leikrita-
útgáfa þessi á því að skoðast
sem tilraun, er því aðeins
verður lialdið áfram, að
nægjanlega margir leiklistar-
unnendur, leikfélög og bóka-
menn veiti henni virkan
stuðning.
Járnbrautarslys
á Sikiley.
Palermo (UP). —
manns biðu bana í
Sex
,------ ----- ------- - járn-
t brautarslysi hér á Sikiley
um helgina.
j Varð slysið með þeim
hætti, að hemlar farþega-
lestar biluðu, þegar hún var
á leið niður brekku, svo aö
hún slöngvaðist af teinun-
um. 35 manns slösuðust.