Vísir - 21.04.1951, Blaðsíða 5

Laugardaginn 21. apríl 1951
VlSIR
S
Fleiri íerðamenn — meiri
gjaldeyrir - meiri atTÍnna
Hvernig ma þeíta veröa?
JVoíihrtBB* huejlciðinijar bbbis
—iesi°isatsti — ú íslandi otj í öðrwtn
Söntium-
Síðastliðið ár haja íslend-
ingar sí og æ kvartað yfir
gjaldeyrisskorti og nú er
einnig farið að bera á at-
vinnuleysi.
Viö höfum endurheimt
sjálfstæði, sem er okkur dýr-
mætara en allt annaö, því
að fáar þjóðir munu miöur
fallnar til aö lúta annarra
stjórn en íslendingar. Þar
eð efnalegt sjálfstæöi er einn
af hornsteinum stjórnmála-
legs sjálfstæðis dugir okkur
ekki annaö en taka höndum
saman og afla okkur svo
mikilla tekna, að viö getum
framvegis verið sjálfstæð
þjóö, ekki aðeins í orði held-
ur einnig á borði. Fábreytni
atvinnuvega vorra er mesta
ólán, ekki aðeins vegna þess,
að ef einn atvinnuvegur
bregst, þá er tekjuhalli vís,
heldur vegna hins, aö full-
trúar atvinnuvegar, sem
mikill hluti af gjaldeyris-
tekjum þjóöarinnar hvílir á,
geta gert óeðlilegar kröfur
til þjóðfélagsheildarinnar, i
en eins og á stendur er þjóð-
félaginu full þörf á því, að
hver og einn geri fyrst og
fremst kröfur til sjálfs sín,
og leysi störf sín þannig af
hendi, að bæði hann og
þjóðfélagsheildin njóti góðs
af.
Vanræktur
atvinnuvegur.
í stað reipdráttar ríður
okkur nú á samstarfi al-
mennings og yfirvalda, til
þess aö auka tekjurnar á
sem flestum sviðum.
í þessari grein vil ég að-
eins minnast á einn atvinnu-
veg, sem ekki hefir verið full-
ur sómi sýndur. Á eg þar við
„túrismann", sem eg kann
ekkert gott orð yfir á ís-
lenzku, en vildi feginn læra,
ef einhver kynni. í því sam-
bandi vil eg leyfa mér að
benda. á, hvaða þýðingu „túr
ísminn“ hefir fyrir tvær
frændþjóðir okkar, Norð-
menn og Dani.
Tveir mannsaldrar eru síð
an „túrisminn“ varð þýð-
ingarmikill atvinnuvegur í
Noregi. Árið 1938, sem var
síðasta árið fyrir heims-
styrjöldina, var „túrisminn“
fjórði stærsti atvinnuvegur-
inn, hvað gjaldeyrisöflun
snerti. Græddu Norðmenn
78 milljónir í erlendum
gjaldeyri það ár á „túrisma“
en málmtekjur þeirra voru
138 milljónir sama ár og var
það sá atvinnuvegur, sem
gaf mestan gjaldeyri í aðra
hönd. Fyrir pappír og pappa
fengust 67 milljónir, tilbú-
inn áburð 53 milljónir og nið
ursuðuvörur 30 milljónir.
Eftir stríð hafa „túrisma11-
tekjurnar aukizt mjög og
1947 voru þær komnar upp
í 129 milljónir. Það ár komu
303.326 ferðamenn til Nor-
egs en 269.053 árið 1938.
Tekjurnar skiptast
í marga staði.
Norömenn gera ráð fyrir,
að einn fjórði af ferða-
mannatekjunum falli 1 hlut
gistihúsanna, til þess að
standa undir vöxtum og af-
borgunum og öðrum útgjöld
um, en nokkur hluti þessara
tekna verður hagnaöur
gistihúsaeigenda. Þrír fjórðu
hlutar teknanna fara í laun
starfsmanna, hráefnainn-
kaup, viðhald, skatta o. fl.
Þeir, sem græða á ferðamönn
um, eru þannig ekki aðeins
gistihúsaeigendur og þjón-
ar, heldur einnig framleið-
endur, iðnaöarmenn og
verkamenn. Ferðamennirnir
borga alls lconar tolla, t. d.
tolla af tóbaki og áfengi.
Samgöngutæki innanlands
græða mikið á ferðamönn-
um og í Noregi myndu mörg
bíla- og skipafélög vera rek-
in meö halla, ef ferðamanna
straumurinn héldi þeim ekki
uppi.
Meðal ferðamanna eru oft
ast margir kaupsýslumenn.
Um leið og þeir skemmta sér
í landinu, nota þeir tæki-
færiö til þess að kynna sér
vörugæöi, vöruverð og út-
flutningsmöguleika.
Grundvallar-
atvinnuvegur.
„Túrisminn“ er þannig að
dómi Norömanna grund-
vallaratvinnuvegur, því aö
á honum byggja aðrir at-
vinnuvegir, að meira eða
minna leyti.
Bandaríkin hafa til
skamms tíma rekið þá verzl-
unarpólitík, aö takmarka
innflutriing en flytja sem
mest út. Bandaríkjamenn
hafa nú bókstaflega verið
hvattir til að feröast til ann-
arra landa og eyða nokkrum
dollurum þar, sem aðrar
þjóðir geta síöan notað til
innkaupa í Bandaríkjunum.
Bæði Norðmenn og Danir
hafa notið góðs af þessari
stefnu Bandaríkjanna. „Túr
isminn“ er stærsti dollara-
gjafi Dana aö siglingunum
undanskildum. í fyrra kornu
308.000 ferðamenn til Dan-
merkur og nettótekjur Dana
af „túrismanum" voru 150
milljónir danskra króna.
Þannig fara
Danir að.
Danir leggja sig mjög í
framkróka við að hæna
feröamenn að landinu. Eg
las fyrir skömmu kennslu-
bók, sem dönskum þjónum
er skylt að lesa. í þessari bók
var sagt frá siöum og venj-
um ýmissa þjóða, hvaða mat
ur þessari eða hinni þjóð
þætti beztur, hvernig heppi-
legast sé að ávarpa t. d. Svía
bg Englendinga o. s. frv. Fyr-
ir fáum dögum flaug Mog-
ens Lichtenberg, forstjóri
ferðamannaskriístofu Dan-
merkur, til London með 200
danskar brauðsneiðar meö
áleggi. Brauðsneiðar þessar
voru ætlaðar ferðaskrifstofu
stjórum frá ýmsum löndum.
Við sama tækifæri var sýnd
dönsk kvikmynd og höfðu
Danir þá ,,njósnara“ hingað
og þangað um salinn, sem
rnyndin var sýnd í, til þess
aö hlusta á dóma gestanna.
Ferðamannapésa með lit-
myndum eru Danir að senda
út um allan heim þessa dag-
ana í 250.000 eintökum. —
Bandaríkjamenn halda enn
áfram að hvetja fólk til feröa
laga þrátt fyrir Kóreustríð-
ið, svo að Danir búast við
eins miklum tekjum í ár af
„túrisma“ og á síðastliðnu
ári.
Hvernig er
aðstaða okkar?
Nú' munu ef til vill ein-
hverjir spyrja, hvort við ís-
lendingar getum grætt til-
tölulega eins mikið á ferða-
mönnum og Norðmenn og
Danir. Við getum athugað
röksemdir bæði með og móti.
Okkur vantar gistihús,
segja menn, þess vegna get-
um við ekki tekið á móti
ferðamönnum. Þessi rök-
semd er álíka viturleg og ef
cinhver héldi því fram, að við
gætum ekki stundað sjósókn
af því að okkur vantaöi báta.
Myndum við ekki og höfum
við ekki byggt eða keypt
skip til þess aö geta stundað
sjóinn? Myndi nokkrum
heilvita manni detta önnur
lausn í hug? Úr því aö „túr-
ismi“ er arövænn, því skyld-
um við þá ekki byggja gisti-
hús eins og viö byggjum eða
kaupum skip? Þar að auki
eigum við þegar þó nokkur
gistihús og aðrar byggingar,
sem að skaölausu mætti
breyta í gistihús á sumrin.
í Reykjavík mætti t. d.
nota nýjustu skólabygging-
arnar til slíkra þarfa áð sum
arlagi og sama mætti vafa-
laust gera víðar um land.
En okkar gistihús eru svo
léleg, segja þá aðrir. Síðast-
liðið hálft ár hefi eg gist í
eitthvað hundraö gistihús-
um hingað og þangað á
Norðurlöndum, mest í Nor-
egi. Eg þori að fullyrða, aö
okkar gististaðir eru víöa
Þegar kjötskammtur Breta var minnkaður í nýtt lágmark
í vetui-, fóru húsmæður í Bretlandi í mótmælagöngur tii
stjórnarbygginga. Hér sésí ein þeirra með kröfuspjald sitt.
eins góðir eða betri en með-
algistihús í þessu mikla
ferðamannalandi.
M.s. Gullfoss er
ágœtt dæmi.
En íslendingar eru svo
miklir dónar — þeir kunna
ekki að taka á móti gestum,
segja sumir.
í þessu mati felst vanmeta
kennd og vantraust á þjóð-
inni. Því skyldi ekki eins vel
gefin og vel menntuð þjóð
og íslendingar geta lært að
taka á móti gestum? Eg skal
viðurkenna, að mjög miklir
misbrestir geta verið á fram
komu veitingafólks á ís-
landi. Eg hefi til dæmis aldr-
ei séð eins afkáralega af-
afgreiðslu né eins dónalega
framkomu við gesti á veit-
ingastað og eg og nokkrir
vinir mínir urðum fyrir á
Laugarvatni, þegar við
skruppum þangað á sunnu-
degi sumarið 1948. En þetta
er frekar undantekning en
regla, undantekning sem
sýnir aö óhæfur stjórnandi
hafði ráðið til sín óhæft fólk
og hlaut því afgreiðslan að
vera óhæf. En framreiðsla og
framkoma þjónanna á fyrsta
farrými Gullfoss er óyggj-
andi sönnun þess, að við ís-
lendingar erum engir eftir-
bátar í fullkomnum þjón-
ustusiðum. Þjónn á ekki að
vera nein undirlægja eða
skriðdýr, en hann á að vera
kurteis maður, sem kann
sín störf og það er ekki meira
en hægt er að krefjast af
hverjum sæmilega greind-
um manni.
En það er of dýrt að fara
til íslands, segja enn sumir.
Þeir, sem halda því fram,
eru vinsamlegast beðnir að
ná sér í heimskort og at-
huga, hvort lengra sé frá
Bandaríkjunum til íslands
en til Noregs eða Danmerk-
ur.
Rétt röksemd
að nokkru.
En fólk veit ekkert um ís-
land og þess vegna koma
hingað svo fáir feröamenn.
Þessi röksemd er að miklu
leyti rétt, en það er okkar
hlutverk að kynna landið.
Engum finnst nema sjálf-
sagt að við sendum fjölmenn
ar og hálaunaðar sölunefnd-
ir út um lönd til þess aö selja
ýmsar afurðir, en engu ís-
lenzku yfirvaldi hefir enn
hugkvæmst að senda menn
út um heim, til þess að
kynna íslenzka náttúrufeg-
urð og menningu. Að vísu
hafa einstaklingar gert slíkt
á eigin spýtur en mjög hefir
sú kynningarstarfsemi verið
tilviljunarkennd, enda vafa-
' samt hvort alltaf hafa valizt
' til þess starfa þeir, sem helzt
var treystandi til þess.
Ef við eigum að gera „túr-
ismann“ að arðbærum at-
vinnuvegi, þurfum við að
skipuleggja ferðamannamái
in betur en nú er gert. Við
þurfum aö senda menn, sem