Vísir - 22.03.1952, Blaðsíða 5

Laugardaginn 22. marz 1952
V I S I B
Rabbað yið Sigurgeir Finnsson
meistara um framkyæmdir
og framfarir.
Meistari í þremur iðngrein-
um og iSjumaÖur með afbrigð-
um.
Rabbað við Sigurgeir Finns-
son meistara.
Finnssynir voru ailir alkunn-
og voru mer
löngum dýrmætir gripir.
Dýri maðurinn.
Bogi Pétursson, sonur Péturs
ir fyrir óvenjuiegan dugnað og biskups, var þá farinn að búa
að Kirkjubæ. Var ég lánao.'r
til hans um sumarið til þess
að smala rollunum, en þeg tr
haustaðj, vildi Bogi ekki sleppa
mér og varð það úr, að ég vann
hjá honum í 6 ár, og síðan
eitt ár hjá- ekkju hans. Fyrsta
árið hafði ég 6 krónur í kaup,
en hækkaði síðan, fyrst í 50 og
þá í 60 krónur á ári, sem þá var
mikla framtakssemi.
Tveir eru nú látnir, Gísli
Finnsson járnsmiður og Hákon
Finnsson bóndi í Borgumí Nesj-
um. Sigurgeir er hættur störf-
um, segir sjálfur, að hann sé
orðinn gleyminn og gagnlaus.
Gleymskan er nú samt ekki
alvarlegri en það, að hann ,man
orðrétt sámtöl fólks, sem rædd-
svo níikill hálli að við ufðum
að táka þrýstingirín af á þrem-
ur stöðum á léiðinni. Var það
gert á þann hátt, að vatnið
var látið safnast í stóra geyma.
Spjald var í botni geymannu
og keðja í. Einu sinni varð eg
að fara niður í einn geyminn til
þefis að loka spjaldinu en sog-,
aðist þá að gatinu méð svo 1
miklum krafti, að eg hélt að
dagar mínir væru taldir, en
kreiddist þó einhvernveginn
hj’álparlaust upp úr.
Skrítið bónorð.
Sigurgeir kann margar
gamansögur, en er lítt fús aö'
flíka þeim. Þó féllst Hann ,á
að segja frá sunnienzku bón-
voru Svanberg Sigurgeirsson og 1 orði, eins og það gat veríð fyrir
Jósef faðir Jóhannesar á Borg, rúmum 60 árum.
,en nokkra aðra fékk ég líka j Stúlka austan úr Skaftafells-
■eins smáriss. Þetta~tóksGsamt' stund °S stund. Varð eg stund-1sýslu hafði ráðst í vinnu-
slysalaust, miðstöðin komst í um a® iíiækja méi í Eyibekk- . mennsku sUður í Rangárvalia-
Hæðarmunurinn á bænum og i

Magnússyni en hjá honum vann
eg áratugum saman. Jón heit-- dýunum er 500 mctrar.. Er það i
inn Þorláksson fékk mig þá
lánaðan fii þéss að léggja
leiðsluna úr Kræklingahlíð og
1 niður áð Akureyri. í Kræklingá
hlíð höfðu fundizt fjögur dý,
þau voru sameinúð í eitt og
reyndist þar þá vera nóg vatn
hand!a bænum.
Sumarið, sem leiðslan var
lögð var síldveiði mikil fyrir
, norðan og því erfitt að fá
menn til þess að grafa fyrir
leiðslunum. —- Akureyrarbæt
hafði menn í vinnu frá Eýrar-
bakka og kom það til af því,-
að Eyrbekkingar tóku minná
kaup en Akureyringar. Eg hélt
míhu fasta Imupi, og hafði 5
eða 10 aura á tímann að auki.
Fastir aðstoðarmenn míhir
íhæsta vinnumannskaup á Suð-
ist við í áheyrn hans fyrir'
50-60 árum og. má það teljast urlandi' Fjármennska var aðal-
dágott minni. j starf mitt, og gekk ég ekki að
. slætti á sumrin. Haglendi var
Sigurgeir er 27. máður fra
Agli Skallagrímssyni, en vitað
er, að Borgarfeðgar voru smið-
ir góðir og Skallagrímur vann
fyrstur manna að málmbræðslu
(rauðablæstri) á íslandi svo að
menn viti. Síðan lagðist sú iðn
niður og er ekki getið fyrr
en nrðji Skallagríms,, Sigurgeir
Finnsson, hóf hana að nýju og
hefur hún, verið iðkuð liér síð-
an, þótt aðrir tækju við, þegar
allt var vel á veg korrííð.
Eg gef nú iðjuhöldinum
sjálfum orðið;
,,Ég fæddist að Brekku á
Rangárvöllum þann 16. nóv. j
1870. Móðir mín hét Kolfinna;
Einarsdóttir og faðir minn
Finnur Gíslason. Þegar ég var
þá svo gott, að sauðir gengu að
miklu leyti úti um vetur en öllu
fullorðnu fé hélt ég mjög íil
beitar, og var Kirkjubær þá
‘ eini bærinn í sýslunni, þar sern
staðið var yfi-r fé.
í miklum byl fennti einu
sinni 25 sauði, en allir fundust
strax nema einn, sem talinn
i var af. 17 vikum seinna fa-nn-
ég hann li-fandi, þá. að koma
I undan fönn. Ég tók sauðinn
- undir höndina og var hann
I litlu þyngri, að mér fannst, en
' neftóbaksdósirnar mínar. Sauð-
urinn var a-linn á rjóma og
söxuðu heyi, náði sér alveg og
i varð síðan uppáhald allra á
bænum.
Frá Kirkjubæ fór ég af-tur
pínulítill angi hættu foreldrar
, að Reyðarvatm og fekk eg þa
mimr buskap m. a. vegna , . .
.hvorki meira ne mmna en 100
harðinda, og var ég þá tekinn
til Guðmundar Jónssonar á
Kornabrekkum. Þessar jarðir
eyddust ásamt fleiri jörðum á
Rangárvöllum sökum sandfoka,
og eru nú eig-n- sandgræðslunn-
ar.
Þriggja daga
nám í æsku.
Þegar ég var 10 ára gamall,
dó fóstri minn og úr því varð
ég' að fara að bjarga mér sjálf-
ur. Fór ég þá fýrst að Kétils-
húshágá.og þaðan. að Reyðar-
vatni, en þæf -jarðir eru- éinnig
í eyði nú. Á þeim tímum v-aí
fræðsla lítil, svo áð enginn,
sem einhverja löngun hafði til
náms, átti á. hsettu að fá ógleði
sökum ítroðnings.. Vorið, sem
ég fermdist, stóð þannig á, aÖ
ég var eini krakkinn í sveit-
inni á þeim aldri, og þótti þá
ekki taka því að húsv-itja mig.
Sr. Matthías Jochumsson var
þá prestur í Odda, og var 14
krökkum safnáð þar saman til
spurninga í þrjá daga. Voru þáð
einu dagárnir, sem ég naut
fræðslu á bernskuárum. Sr.
Matthíás var mildur og
skemmtilegur fræðari. Við
áttum að kunna kverið nokk-
urn v.eginn og helzt svolítið í
reikningi. Þótt kröfurnar væru
ekki meiri en þetta, urðu tvö
af þessunr 14 afturreka. Síein-
'grímur Matthíasson gaf ■ mér
skriffæri- og vasabók í ferm-
bezta lag og stóð sig vel þang-
að til 1918, að fólk lét vatn
frjósa í ofnunum, svo að þeir
sprungu. Húsið, sem ég lagði
miðstöðina í, heitir nú Kirkju-
hvoll.
Vatnsleiðsla var þá ekki kom-
in í bæinn og kom ekki fyr en
áratug slöar. Var húsið því-hit-
að með gufuhitun, og vatnið á
ketilinn sótt í tunnu í brunn,
sem var.norðan við barnaskól-
ann. Sem betur fór þurf.ti ekki
að bæta á kétilinn nema ein-
stöku sinnum.
Þvi má skjóta hér inn í frá-
sögnina, að ég stundaði, að af-
loknu sveinsprófi, nám í fjögur
ár í Danmörku og lærði þar
málmbræðslu. Þegar ég kcm
heim, tók- ég aö mér að stjórna
ing, ef illa gekk að ná í fólk, og sýslu. Stúlkuna má kalla Gróu
greiddi eg honum þá 5 aurum
meira á tímann en Akureyrar-
bær.
LauSit,
sem kom að gagni.
én þáð var ekki nafn hennar,
önnur nöfn eru einnig tilbúin.
Á sama bænum var aldráður
vinnumaður, sem Erlingur hét.
Fyrsta sumarið sem Gróa var í
yihnumennskunni dóu fdreldr-
Glerá var alltáf vatnsmikil ar hennar og átti hún þá að
þetta sumar en yfir hana urð-
um við að leggja íeiðslurnar.
Áin var 35 metra breið og ekki
tiltök áð grafá niður árbotn-
inn áök-um vatnsmagns og
straumþungá. Við tókum þá
erfa allgott bú. Eitt sinn þegar
þau unnu að heybindingu, Er-
lingur og Gróa, færði Erlingur
þáð í tal, að hún yrði nú að ná
sér í mann, sem tekið gasti við
búinu. Hún tók því dauflega og
það til bragðs að fylla tunnur(kvað engan vilja sig. Eflingur
grjóti og demba þeim út í kvaðst geta bent henríi á efni-
strauminn. 36 metra Íanga
leiðslu settum við' saman á ár-
bakkanum og fórum siðan váð-
bundnir út á tunnurnár, því
gljúfur var skammt fyrir neð-
nýrri málmbræðslu um hríð, en an‘ vl® voium búnir að
á það er ekki' ástæða til að HPPa ieiðsluna yfir skelltum
minnast hér, því um það var
krónur í kaup á ári auk 20
kinda fóðurs. Bændurnir voru
húsbónda mínum sfórfeíðir
fyrir áð áprengja svona upp
kaupið, og var ég sjaldan káll-
aður annað í þeirrá hópi en
„dýri maðurinn.“
Nám og störf.
Til Reyltjavikur kom ég 27
,ára gamall og hóf járnsmiða-
nám hjá GíSla bróður mínum,
sem þá var útlærður járnsmið-
ur. Námið tók fjögur ár, og
háfðiég ékkert kaup þann tífríá,
en fæði og húáriséði fékk ég hjá
Gísla. Ég hafði Sparáð saman af
háa kaupinu, og notaði spari-
féð', að nokkru leyti til þess að
standast námsk-ostnaðinn og að
nokkru leyti til þess að styrkja
föður minn, en hann var þá
orðinn svo lasburða, að við
bræður urðum áð hlaupa undir
bagga með hónum. Þétta var á
skútuöldinni og skiptu járn-
smiðirnir skútunum á rni'lli sín.
Fyfsta miðstöð
bæjáriris.
Árið 1899 réðst eg í það
að leggja fyrstu miðstöðina,
sem-lögð var hér í Reykjavík.
Jón heitinn Sveinsson trésmið-
ur hafði dvalið um tíma í Am-
eríku og kynnzt miðstöðvUm
þar. Lék honum hugur á að
fá miðstöð í hús sitt. Heildar-
teikningar- hafðf ég engar, að-
skrifað í Tímariti iðnaðarmanna
5. hefti 15. árgangs 1942.
Þegar Landsbankinn var
byggð'ur, var fenginn lærður
nraður frá Höfn til þess að
ieggja hitalagnir í hann. Mað-
urinn kom með teikningar og
áhöld’, en éinhverra hluta vegna
varð hann að fara,‘ þegar hann
var búinn að koma fyrir. katl-
inum. Ég varð þá að taka við
og leggja leiðslurnar ásamt
Gísla bfóði'r ög áð riýju, þegar
barikirin brann 1908. Eru þær
leiðslur í bankanum enn.
Vatnstunnur að
VífilsSíöðum.
Þegar Víf itsstaðah'æiið yar
byggt, var mér falið á'samt
fleh'um að leggja hita í allt
húsið, en í það þurfti 113-ofna.
Vatninu var ekið í tunnum úr
V ífilss taðaiæknurn og þuffti
130 tunnur til þess að' fylla
alla ofnana. Þegar að Íynotól-
lagningunni köm, Várð^að tæina
við henni ofan í ána allri í einu
og dembdum sementspokum
yfir og steyptist þannig yfir
leiðsluna. Mér er sagt að þetta
dugi enn. Samt héfir verið sett
oíanjarðarleiðsla í sambandi við
brú, sem liggur yfir Clerá.
legan pilt í sveitinni, sem
myrídi vera fús. fil að táka
henni. Næsta sunnudag fór Er-
lingur me'ð Gróu til kirkju til
þess að sýna henni marínsefnið
sem Tómas hét. Tómas vissi
ekki að konuefni hans yrði við
kirkju og kom þangað eigi. —
Eflingur fór þá með Gróu
heim til hans en hann var þá
að birkja tryppi fjærri bænum.
Héldu þau áfram unz . þau
mættu Tómasi með bóg í bak
en læri íyrir. Þegar þau kvöddu
alla cfnanna í tun-nur á ríý
og eins ef eitthva’ð varð áð.-
Auk hitalagna lagði ég einnig
vatns- og skolpleiðslu á Vífils-
stöð'um, og var alls eitt ár og
tvo mánuði að puða við þetta.
Var ég einsamall -að -gaula
heilt sumar en fékk mann rríér i
til aðstöðar a'ð haustiríu. Hita-
leiðSlurnar kostuðu með öllu
saman 19000,00 kr. éftir þvi
sem ég' bezt veit.
Vatnsveita
Akureyraf.
Þegár vátnsvéita Akureyrar
Allmörg bréf, sem Vísir hafa
borizt síðustu vikurnar, eru
orsök þess, að þessi nýi þáttur
er upp tekinn.
Til hans eiga lesendur Vísis
að geta leitað með ýmis vanda-
mál, sem þeir kunna að vilja
leita úrlausnar á, og mun blað-
ið svara þeim eftir fongum,
með aðstoð sérfræðinga á
hverju sviði, ef þörf krefur.
Slíkir dálkar, þar sem lesendur
geta leitað ráðlegginga um
hvað eina, sem erfitt virðist úr-
lausnar, birtast í blöðum um
heim allan, þótt þeir séu nýj-
ung hér. Væntanlega aflar þessi
dálkur sér vinsaélda hér og
kemur áð þvi gagni, sem til ér
ætlást. Nafnið bendir til þess,
að nöfn þeirrá eru trúnaðaf-
mál, sem senda honum bféf um
ýmisl'eg efnf.
Héf birtist bréf frá „J. E. S.“,
sem segir svo;
„Dóttir mín, 16 ára gömul
stúlka, fær oft upphrirígingar
frá sama pilti, að því er mér
var lögð,'Vánn ég hjá Helgá' heyrist, og skilst mér, áð þáu
sé mikið saman, fari í kvik-
myndahús o. þ. h., en ekki fást
þau til að sitja hér heima á
kvöldin, þótt eg hafi boðið dótt-
ur minni það. En vegna þess
hefi eg fengið einhverja óbeit
á piltinum, og er hann þó mjög
kurteis í tali. Hvað finnst yð-
ur, að eg ætti að gera?“
Svar: Hvernig væri, að þér
gæfuð yður á tal við hann, þeg-
ar hann hringir næst, og bjóð-
ið. honum svo sjálf, hvort hann
vilji ekki fá kaffispoa einhvern
sunnudagseftirmiðdag. Á eftir
horfir málið vafalaust öðru
vísi við.
Móðir skfifar: „Eg á lít'inn
dreng, tveggja ára. Auðvitað er
hann augasteinn alira á heimil-
inu, en samt er ég í vandræð-
um með hann. Ég vil láta hann
fara að sofa klukkán 7—8 á
kvöldin, en við það er ekki kom
andi — hann vill láta' léilca við
sig, og oftast endar þetta með
því, að hann sofnar ekki fyrr en
klukkan 10—11.' Hvað á ég að
gera?“
Framh. á 6. síðti. t