Vísir - 29.04.1952, Side 5

Þriðjudaginn 29. apríl 1952
y I s i r
5
Yfir handritin á að byggja fyr>
ir frjáls framlög þjóðarinnar.
Þá er sómi vor gerður mestur.
TiSísBsgci fovmanns Stúdentnféímfgs
if.vékur* Æ9úls Áseg. 'Frsýf/fýmsonar.
Á sunnudagskvöld flutti formaður Stúdentafélag Reykja-
víkur — Páll Ásgeir Tryggvason fulltrúi — ávarp á kvöld-
vöku félagsins, og bar fram þá hugmynd, að þjóðin öll stæði að
samskotum til þess að reisa veglega byggingu yfir handritin,
sem eru í erlendra þjóða höndum, en væntanlega verða endur-
heimt áður en varir. •<*
Vísir hefir fengið ræðu Páls
Ásg. Tryggvasonar til birting-
ar, og fer hér á eftir kafli sá,
sem fjallaði um þetta mál:
,,.... Á þessu sumri má og
gera ráð fyrir að til úrslita dragi
í því eina deilumáli, sem vér
eigum enn ósamið um við hina
fyrri sambandsþjóð Dani —
handritamálið. Hin réttarfars-
legu sjónarmið vor íslendinga í
því máli verða hér ekki rakin.
Þau hafa áður verið reifuð svo
sem bezt má verða, enda er gott
til þess að vita, að þótt margt
sé íslendingum betur gefið en
samhyggja og eindrægni, þá
hafa þeir um fátt staðið jafn
fast saman að undanförnu sem
þessi tvö mál, handritamálið og
landhelgismálið, og svo mun
enn verða.
Því það er satt: íslendingar
geta staðið saman þegar þjóð-
arnauðsyn og þjóðarmetnaður
býður, og hafa oftsinnis gert
það. Um kröfur íslendinga til
fulls sjálfsforræðis stóðu þeir
allir saman sem einn maður á
úrslitastund. Um aðrar rétt-
mætar kröfur á hendur öðrum
hefir gegnt líku máli. Yfirleitt
hafa kröfur verið mjög hafð-
ar uppi á undanförnum árum,
og verðum vér varla um það
sakaðir að hafa látið hlut vorn
í slíkum efnum liggja í láginni.
En nú vildi ég í öllu sak-
leysi mega varpa fram eini
spurningu: Gæti það ekki hugs
ast, að oss hafi, þrátt fyrir alla
þessa kröfupólitík — gleymst
ein krafan og ekki sú veiga-
minnsta: Krafan á hendur oss
sjálfum.
Þegar þess var krafizt af rík-
isstjórninni, að hún leggði'hin-
um íslenzku handritum til veg-
legan samastað, þegar til þess
kæmi, að þau yrðu flutt heim,
þá gat hún að sjálfsögðu engu
svarað til öðru en því, að hún
teldi sér skylt að búa sem bezt
og örugglegast að þeim. Enginn
virtist hafa neitt við þetta að
athuga eða gera sér það ljóst,
að allt fé, sem dregið er úr
hendi hins opinbera og varið er
til óvæntra aðgerða, kemur að
sjálfsögðu niður á öðrum frani-
lögum, sem ríkissjóður þarf að
geta innt af hendi til annarra
nauðsynjamála, sem einnig er
hástöfum krafizt. Engum virt-
ist koma annað til hugar en að
það væri nóg að krefjast alls af
öðrum: handritanna af Dönum
og hússins af ríkissjóði. Engin
rödd heyrðist hreyfa því, að þá
væri málstað vorum bezt borg-
ið og sómi vor gerður mestur,
ef byggt yrði yfir þessi endur-
heimtu menningarverðmæti
fyrir frjáls og óþvinguð fram-
lög þjóðarinnar.
En svo um daginn gerðist sá
óvænti atburður, að íslending-
ur, sem ekki hefir látið nafns
síns getið, sendi Þjóðminjaverði
100 kr. í peningum og kvað
upphæð þessa framlag sitt til
jhandritasafnsbyggingar. Þjóð-
minjavörður tók við fénu og
birti þakkir til gefandans í blöð
unum. En síðan hefir ekkert
gerzt í málinu, og enginn, kunn-
ur maður eða ókunnur, sent
Árnasafni gjöf. Og þó verður
Árnasafn á íslandi jafnan minn-
isvarði his ókunna íslendings,
íslendings þáttur hins sögu-
fróða, minnismerkið um hinn
ónafngreinda höfund íslenzkra
snilldarverka.
Nú er oss spurn? Er þjóð-
inni ofvaxið að koma upp þessu
húsi með frjálsum framlögum?
Hús yfir væntanlegt Árnasafn
þarf ekki að vera öllu stærra en
venjulegt íbúðarhús. Mundi
ekki bygging þess tryggð ef
hver íslendingur legði fram sem
svarar tíu krónum? Því sam-
skot sem þessi þurfa að taka til
allrar þjóðarinnar. Það er hinn
almenni og eindregni þjóðar-
vilji, sem öllu öðru framar á að
sanna heiminum hinn siðferði-
lega rétt vorn til hinna fornu
og einstæðu menningarverð-
mæta, og þess vegna varðar
það mestu, að þjóðin öll, helzt
hver einasti einstaklingur henn
ar, votti hug sinn til þess máls
með því að leggja sinn skerf,
stóran eða smáan, til þeirrar
byggingar sem á að verða tal-
andi tákn um menningarlegan
samhug og menningarvirðingu
þjóðarinnar.
En hvers vegna er þetta þá
ekki gert? Mundi svarið ekki
vera það, að íslendingar séu
einatt seinir til viðbragðs og
þurfi oft að láta ítreka- við sig
sjálfsagða hluti, áður en þeir
hefjast handa? Um vilja þjúð-
arinnar til að leggja riokkuð á
sig í þessu máli barf enginn
maður að efast.
Stúdentafélagið he.fi r áðitr
látið sig handritamálið skipta.
Nú vill það einnig leggja þess*-
um þætti málsins lið og skorar
á alla þjóðina að gera slíkt hið
sama. Og hér ætti að vera hægt
um viðbúnað. Hinn ókunni gef-
andi, sem lagði til fyrsta skerf-
inn, valdi þjóðminjavörð til
þess að taka við framlaginu og
hafa á hendi vörzlu þess, og á
sama hátt mun öðrum gefenu-
um óhætt að trúa þeim ágæta
manni fyrir framlögum sínum.
Á sumardaginn fyrsta ákvað
stjórn Stúdentafélagsins að
verja 1000 kr. úr félagssjóði í
þessu skyni og hefir þessi upp-
hæð verið send Þjóðminjaverði
í dag. Er það trúa vor að eigi
muni á löngu líða áður en nægi-
legt fé hefir safnast í bygging-
arsjóðinn.
Hef jumst þvi handa, góðir ís-
léndirigar. í þessu máli erurn
vér allir samhuga. Sýnum það
í verki. Látum samskotin ganga
fljótt og greiðlega, án allra
nefnda og áróðurs. Leggjumst
allir á eitt. Byggjum hús yfir
Árnasafn, hús íslenzkrar sögu,
sem standi tilbúið að taka á
móti hinum fornu þjóðardýr-
gripum. Verum þess viss, að þá
höfum vér um leið gefið sjálf-
um oss og komandi kynslóðum
verðmæta og eftirminnilega
sumargjöf.“
Eins og Páll tekur fram,
hafði ónefndur maður sent Þjóð
minjaverði 100 kr., sem ganga
eiga til handritabyggingar, en
eftir að Páll flutti erindi siít,
hafa þjóðminjaverði þegar bor-
izt fleiri framlög frá ónafn-.
greindum mönnum. Vilji fleiri
taka þátt í samskotunum, mega
þeir snúa sér til Þjóminjavarð-
ar fyrst um sinn.
Hér þarf ekki að hafa mörg
orð um, því að þetta er málefni,
sem hver íslendingur vill koma
í höfn sem fyrst og bczt. Stefn-
an hefir verið mörkuð, og leggi
hver fram svo marga skildinga,
| sem hann hefir efni og vilja til,
er víst, að hér rís fljótlega
glæsileg bygging yfir þjóðar-
dýrgripi okkar. Og það á að
vera metnaður okkar, að allir
leggist á eitt, því að þá verður
verkefnið auðleyst.
Sjö fastar ágizkanir mí.
íslenskir, enskur, norskir og sænskir leikir.
Hér fara á eftir ágizkanir um
úrslit í þessari viku.
K.R. — Fram. — 2
í byrjun keppnistímabils er
ávalt erfitt að benda á þá þætti,
sem að gagni mega koma við
ágizkunina. Benda má þó á úr-
slit leikja þessara félaga frá í
fyrra: Vormót 0—1, íslandsmót
1—2, Rvíkurmót 1—0 og Haust-
mót 1—0. Liðin voru því mjög
jöfn í fyrra í innbyrðis leikjum
sínum. Einnig - má nefna að
K.R. mun líklega vanta þá Berg
Bergsson, Stein Steinsson og
Ólaf Hannesson í þessum leik.
Getur það orðið þungt á met-
unum þegar segja á um úrslitin.
Ráðlegt er að gizka á sigur
Fram þ.e. 2.
Valur — Víkingur — 1.
Valur var betra félag í fyrra.
Innbyrðis leikir félaganna
fóru þá svo: Vormót 1—3, ís-
landsmót 1—0, R.víkurmot
3—3, Haustmót 2—0. Æfinga-
leikur fór fram milli þessara
félaga í s.l. viku og sigraði
Valur með yfirburðum. Ráðleg-
ast virðist að gizka á sigur
Vals þ.e. 1.
Arsenal — Newcastle — 2.
Urslitaleikur ensku bikar-
keppninnar. Leikurinn er mjög
tvísýnn. f síðustu leikjum sín-
um í deildarkeppninni á laug-
ardagirin, tapaði Arsenal fyrir
Manch. Utd. 6—-1 (úti), en
Newcastle vann Aston Villa
6—1 (heima). í síðustu leikjum
deildarkeppninnar hafa margir
aðalleikmenn Arsenal meiðst
svo að þeir geta ekki verið með
í þessum leik, en hafa verður
þó í huga að Arsenal hefur á
að skipa mjög sterku varaliði.
Hinsvegar er ekki vitað' um
nein stórmeiðsli á liðsmönnum
Newcastle. Sigur Newcastle er
líklegri en hafa verður 1 sem
stóran möguleika þ.e. 2 (1).
Þá eru leikir milli norsku
liða (Hovedserien A- og B-
deild).
Árstad — Odd — 2.
Odd er í efsta sæti í B-deild.
Liðið vann 5 síðustu leiki sína
á hausttímabilinu. Þá vann Odd
(heima) 4—1. Ráðlegast er að
gizka á sigur Odd þ.e. 2.
Válerengen — Asker 2.
Á hausttímabilinu stóð Asker
sig betur en Válerengen. Asker
hlaut 8 stig úr 6 leikjum en
Válerengen 5 stig, einnig úr 6
leikjum. A. sigraði V. tvisar í
fyrrahaust (í Hovedserien
(1—0) og í Noregsmeistara-
keppninni (1—0). Ráðlegast er
að gizka á sigur Asker en hafa
jafntefli sem moguleika 2 X-
Víking — Brann. — 1.
Á hausttímabilnu hafði Vík-
ing hlotið 8 stig úr 7 leikjum
en Brann 9 st. úr jafnmörgum.
Liðin eru mjög jöfn. í haust
sigraði Brann (heima) 3—2.
Ráðlegast er að gizka á sigur
heimaliðsins þ.e. 1.
Örn — Skeid. — X-
Bæði þessi lið eru neðarlega
í B-deild. Örn er þó verr sett.
Skeid vann í haust heima 4—2.
Jafntefli er líklegustu úrslit, en
hafa verður 2 sem möguleika
X (2).
þ. e.
Lyn — Kvik. — 2.
Á hausttímabilinu stóð Kvifc.
sig mun betur en Lyn. Kvifc
kom upp í B-deild í íyrravor.
Leikur þessara liða í haust
(Kvik heima) éndaði með jafn-
tefli (1—1). Ráðlegt er að-
gizka á sigur Kvik, en hafa þóc
1 sem möguleika þ. e. 2 (1).
Strömmen — Sparta. — 1.
Þetta eru tvö af beztu liðun-
um í B-deild. í haust sigraði
Sparta heima 3—2. Leikurinn.
er mjög tvísýnn, en ráðlegast er-
að gizka á sigur Strömmerv
þ. e. 1.
Leikir milli sænska liða
(Alsvenskan).
Degerfors — Djurgárden. — 2.
Eftir hausttímabilið stóð-
Djurgárden nokkru betur í
keppninni, var í 4. sæti en Deg-
erfors í 9. Leikur liðanna i
haust fór svo að Djurgarden
sigraði heima 2—1. Bezt mun.
að gizka á sigur Djurgárden, ea
hafa jafntefli sem möguleikat.
þ. e. 2 (X).
Elfsborg — Örebro. — 1.
Eftir hausttímabilið hafði
Örebro hlotið 11 stig og var í 8.
sæti, en Elfsborg 6 stig og var £
10 sæti. Fallhættan vofir yfir E.
(en tvö neðstu liðin (af 12):
falla á hverju vori). Liðið verð-
ur að yinna þennan leik til aðt
forðast fall. Líklegasta ágizk—
unin er sigur heimaliðsins þ.e. 1.
GAIS — Halsingborg. — X-
í haust sigraði Hálsingborg:
heima 2—1. Staða liðanna £
keppninni er svipuð. Leikurinn.
er tvísýnn en jafntefli er lík-
legasta ágizkunin þ.e. X-
KVðEÆÞþahkar.
SIÐASTLIÐNA DAGA hefir
athygli Reykvíkinga beinzt frá
vígstöðvunum í Kóreu að víg-
stöðvunum í Reykjayík. Að
vísu hafa nýtízku vopn lítt verið
reynd á Reýkjavíkurvígstöðv-
unum, sýklahernaður ekki verið
nefndur, og engar umræður
verið hafnar um fangaskipti. Á
Reykjavíkurvígstöðvunum hef-
ir verið um borgarastyrjöld að
ræða og eru þar ungir og „efni-
legir“ borgarar, sem hafa farið
með ófriði hverir á hendur
öðrum. Borgarastyrjaldir eru
sem kunnugt er meðal skæð-
ustu styrjalda, sem mannkyns-
sagan kann að greina frá, og því
sízt að undra, þótt uggur sé í
friðsömum borgurum, sem
vafalaust hafa slitið barna-
skóm sínum upp til agna á-
greiningslítið við nágrannana.
♦ Ekki er vitað með vissu
hvaða ráðstafanir kunnj
að verða gerðar, til þess að
draga úr borgarastyrjöldinni.
Þó hefir því verið fleygt, að
lögreglan ætlaði að grípa til
sérstakra ráðstafana, ef friður
kemst ekki á. Hinsvegar er
ekkert látið uppi um fyrirætl-
anir hinna einkennisklæddu
manna. Sýnilegt er, að víga-
mennirnir eru miklir fyrir sér
og sterkir, og munu, þegar tím-
ar líða, verða forustumenn f í
málefnum bæjarins, hvort sem
þeir nota þá barefli eða brjóst-
vit, til þess að hrinda áhuga-
málum sínum í framkvæmd.
♦ Ekki er nema gott eitfc
um það að segja, að Vest-
ur- og Austurbæingar keppi um.
ýmsa hluti. Hitt er jafneðlilegt,
að þeir sem vilja hinum ungu
efnismönnum vel, vilji ekki
leyfa þeim að berja menn.
grjóti. Hefir það þótt Ijótur sið-
ur allt frá dögum þeirra Bjarka
og Hjalta.
♦ Þess er þó skylt að minn-
ast, að það hefir löngum.
þótt sæmandi fræknum mönn-
um að takast á við steina og
sýna með því mátt sitt og meg-
in. Með tilliti til þess gamla
siðar færi vel á því, ef Vestur-
og Austurbæingum yrði úthlut-
að jafnstórum svæðum í Öskju-
hlíð til ruðnings og skyldu
hvorugir linna ruðningi sinum,
fyrr en lokið væri eða hafa.
hvers manns ámæli ella.
♦ Vafalaust myndu þessir
dugmiklu bardagamema.
ganga berserksgang við grjót-
ruðninginn, en hæfilegt væri.
að bærinn héldi þeim hópi, senx.
fyrr lyki hlutverki sínu, veizlu
að verkinu loknu, en þeir-
myndu vafalaust sem fræknir
sigurvegarar bjóða þeim, er-
lytu í lægra haldi.að vera í kosti
með sér við slíkt tækifæri. For-
ustumenn vígamanna ræða..
væntanlega við bæjaryfirvöld-
in um þetta mál og fá leyíi tit
keppninnar. ■