Vísir - 12.07.1952, Blaðsíða 6

-'S
X I S I K
Laugardaginn 12. júlí 1952.
Fonrihvammur og Ljósafoss.
StiMÍi aihugasewnd.
í þættinum „Hvað viltu
•vita?“, sem kom í Vísi 5. þ. m.,
svaraði blaðið tveim spurning-
um um íslenzkt mál, er lesandi
hafði varpað fram. Fjallar önn-
ur um orðmyndirnar Ljósifoss
og Ljósafoss, en hin um það,
hvort réttara sé Fornahvammur
eða Fornihvammur. Þessu er
svo svarað í þættinum, en held-
ur flausturslega. Slíkt er ó-
verjandi, því að menn verða
að gæta þess að svara spurn-
Sngum eins nákvæmlega og
kostur er, því að annars er allt
. gagnslaust — og jafnvel verra
en það.
Svar blaðsins við fyrri spurn-
jngunni getur gengið að nokkru,
en er þó villandi að því leyti,
að orðmyndin Ljósafoss í nefni-
falli er einnig algeng og komin
inn frá aukaföllunum, sbr. t.d.
Breiðafjörður í stað Breiði-
fjörður. Þar var þó talað um
upprunalegu myndina í svar-
ínu.
Hér mun ég svo gera örsutta
athugasemd við síðari spurn-
ínguna. Blaðið svarar henni á
þessa leið: ,,Sá hét Forni, er
reisti bú að Fornahvammi, og
• er því Fornihvammur rangt.“
iArinað segir ekki um þetta, og
.virðist það því afgreitt mál í
hendur lesendanna. En hér er
þörf nánari skýringar.
Ég verð að játa, að mér hefur
ekki tekizt að finna heimild þá
,um þennan Forna, sem á að
hafa búið í Fornahvammi, og
ekki er hann nefndur í Land-
námu. En hins vegar er til
önnur skýring á þessu nafni, og
veit ég ekki annað en þeir
fræðimenn, sem um þetta hafa
fjallað séu þar sammála í að-
alatriðum.
Þegar menn tóku að flytjast
hingað frá Noregi og öðrum
löndum, gættu þeir þess ekki
alltaf, að staðhættir voru áð
mörgu leyti aðrir en í heima-
landinu. Þeir komu hingað að
sumarlagi og reistu margir býli
sín uppi til fjalla, þar sem sum-
arhagar voru góðir. En brátt
komust þeir að raun um, að
vetrarríki var mikið, og hörfuðu
því oft undan niður í dalina.
Þá urðu auðvitað rústirnar
einar eftir. Þannig álíta fræði-
menn, að það hafi t.d. verið í
Norðurárdal.
Býli hefur verið reist, þar
sem nú er Fornihvammur, og
kallað Hvammur. En ábúand-
inn hefur síðan orðið að hrökkl-
ast þaðan undan vetrarríkinu
og setjast að neðar í dalnum.
Þar hefur hann svo reist bæ
að nýju og kallað hann aftur
Hvamm. Hefir þá gamla bæjar-
stæðið verið kallað Forni-
Hvammur til aðgreiningar frá
hinum nýja Hvammi. Síðar
hefur nafið svo haldizt, þegar
byggt var aftur á rústunum.
Þessi skýring á bæjarnafn-
inu er mjög sennileg, enda á
hún hliðstæður víða um land.
Eru mörg dæmi þess í jarðabók
Árna Magnússonar og Páls
Vídalíns frá um 1700, og get
ég nefnt hér nokkur að lokum.
í Stokkseyrarhreppi eru Fornu
Baugstaðir til aðgreiningar frá
Baugstöðum. í Borgarfirði eru
Fornu Brennistaðir og Forni
Breiðibólstaður. Á Snæfellsnesi
geta þeir um Fornu Fróðá, í
Dalasýslu Forna Belgsdal í
Saurbæ og Skagafirði Fornu
Velli.
Ég vona, að þetta nægi til
þess að sýna, að skýring sú, sem
blaðið kom með um daginn á
orðmyndinni Fornahvammur
er a. m. k. ekki einhlít.
Með þökk fyrir birtinguna.
J. A. J.
BftlDGEÞATTUIt
VÍSIS
Mörgum er það á móti skapi
að spila út frá gaffli, þ. e. Ás
og D. í fyrsta slag. Það er hægt
að fallast á það, að slíkt útspil
þurfi að varast í litarspili, en ef
um grand er að ræða gildir
önnur regla, þótt sumir vari sig
oft ekki á því. Eftirfarandi er
tekið sem dæmi um þessa reglu
og sýnir hve illa tókst til íyrir
Vestur.
& 8
¥ Á-K-10-3
♦ G-10-3
* Á-D-G-10-4
A A-D-10-7-4
¥ 6-4
♦ K-8-7
* 7-5-2
és 9-6-3
¥ G-9-7-5
♦ 6-5-4
* K-8-3
A sagði pass og S einnig, en
V hóf sögn á 1A. N tvöfaldaði
og S sagði 2 grönd til þess að
sýna styrk sinn. Þá sagði V
pass og N 3 grönd. V kom út
með ¥ 6, eins og sagnhafi hafði
búist við og fær S slaginn á D.
Suður spilar út 4» 9 og „svín-
ar“ og A tók með K. —
Hann spilar út A 9 og V fékk
á D, því S lét G, en A og V
höfðu orðið fyrir leiktapi með
því að byrja ekki á A og sögn-
in örugg.
A K-G-5-2
¥ D-8-2
♦ Á-D-9-2
A 9-6 ',V
Þótt S segði 2 grönd, er sýndi
örugga fyrirstöðu í A, eins og
sagnir gengu, átti V að koma
út í A, þótt hann yrði að spila
út frá Á-D. V átti að koma út
með A 7 og hefði spilið þá ver-
ið tapað, hvort sem sagnhafi
tók eða gaf.
Þing ILO haldið
í sl. mánuði.
Hinn 28. júní síðastliðinn
lauk þingi alþjóðavinnumála-
stofnunarinnar, sem haldið var
í Genf.
Mættir voru þar af íslands
hálfu þeir Jónas Guðmunds-
son, Jón S. Ólafsson, Kjartan
Thors og Magnús Ástmarsson.
Auk þeirra sótti Haraldur Guð-
mundsson þingið sem sérfræð-
ingur í tryggingamálum. Ræð-
ismaður íslands var einnig þar
á þinginu fulltrúunum til að-
stoðar. Flutti Jónas Guðmunds-
son þar ræðu af hálfu íslands.
Á þinginu voru gerðar þrjár
samþykktir auk nokkurra á-
lyktana, og fjölluðu þær um
félagslegt öryggi og almanna-
tryggingar, mæðrahjálp og or-
lof landbúnaðarverkafólks. Af
þeim mun hin fyrsta tvímæla-
laust vera talin merkust. —•
Fjallar hún um tryggingar og
sétur lágmarksákvæði um
tryggingar almennings. Loks
var eitt nýtt ríki, Líbýa, tekið í
sambandið og eru aðildarríkin
nú orðin 66.
póstL Um völlinn fóru samtals
5,069 farþegar, 185,538 kg. af
flutningi og 32,284 kg. af pósti.
Pappfrspokagerðin ii.f.
Vitastíg 3. Allsk. pappírspokar
Z-EISS 2
piHKraa
r!Éis?p
trlllanglði.r röpToin
Qœfan fylgir hringumaa fré
SIGURÞÓR, Haíaarstræít 4
Margar gerSir fyrirltggjandt.
99
LeyncSardóinur 1
pylsunnar.44
Einkaskeyti frá AP.
London ígær.
Matvælaráðherra Bretlands,
Lloyd George tilkynnti í gær,
að kjötskammturinn yrði auk-
inn og smjörlíkisskammturinn
en smjörskammturinn minnk-
aður frá 1. ágúst að telja.
Ein af konum þeim, sem sæti
eiga í neðri málstofunni, Mrs.
Maugham, kvartaði yfir því, að
pylsur væru ekki af þeim gæð-
um, sem vera ætti og auk þess
dýrar, og væru brezkar hús-
mæður óánægðar yfir þessu á-
standi. Krafðist hún strangara
eftirlits með pylsugerð. Af hálfu
stjórnarinnar var lýst vand-
kvæðum á að framkvæma slíkf
eftirlit, — það vaéri erfitt við-
fangsefni, — og alkunnugt, að
pylsan væri „einn af leyndar-
dómum daglegs lífs!“
Vogabúar!
Munið, ef þér þurfið að
að auglýsa, að tekið er á
móti smáauglýsingum í
Vísi í
' * •
Verzlun Arira J.
Sigurðssonar,
Langliolísvegi 172
Smáauglýsimgar Vísis
eru ódýrastar og
fljótvirkastar.
Borðdúkar
og borðdúkaefm.
Mikil flugum-
ferð í maí.
Umferð var mikil lun Reykja-
víkur- og Keflavíkurflugvöll í
maímánuði.
Á Reykjavíkurflugvelli voru
alls 313 lendingar, þar af lentu ;
millilandaflugvélar 15 sinnum,
innlendar farþegaflugvélar 155
sinnum og einka- og kennslu-
flugvélar 143 sinnum. Með
millilandaflugvélum komu og
fóru til Reykjavíkur 357 far-
þegar, 6127 kg. af farangri,
10533 kg. af vörum og 1699 kg.
af pósti. Með innlendum far-
þegaflugvélum komu og fóru
til Reykjavíkur 3305 farþegar,
46,505 k. af farangri, 101,165
kg. af vörum og 4,417 kg. af
pósti.
Á Keflavíkurflugvelli lentu
153 millilandaflugvélar og tíu
innlendar vélar, og með þeim
komu og fóru 101 farþegi, 4,041
kg. af vörum og 1205 kg. af
VERZLC
ALUMINIUM skillistar
fyrir þilplötur, töpuðust af
bíl á Suðurlandsbraut sl.
fimmtudagskvöld. Finnandi
vinsamlegast beðin að snúa
sér til Vilhjálms Bjarnason-
ar, Laufskálum. Sími 6095.
(260
- £anikwttf ~
ALMENN SAMKOMA
annað kvöld kl. 8,30.
Jóhannes Sigurðson talar.
Allir velkomnir.
RÓÐRARFÉLAG Rvíkur.
Æfing í dag, laugardag, kl.
2 og á sunnudag kl. 2 í
Nauthólsvíkinni. (256
VI§IR
Nýir kaupendur fá blaðfó ókeypis
tit mánaðamóta. Sími 1660.
LÍTIL íbúð óskast strax.
Uppl. í síma 80217. (253
KVISTHERBERGI með
innbyggðum skáp til leigu.
Uppl. í Drápuhlíð 28, rishæð.
(261
GOÐ STOFA, með hús-
gögnum, í miðbænum, fæst
leigð í styttri eða lengri
tíma. Uppl. í síma 3033. (254
1. VÉLSTJÓRA vantar á
reknetabát. Uppl. Rauöarár-
stíg 30. Sími 80287. (262
Björguuarfélagið VAKA.
Aðstoðum bifreiðir allan
Bólarhringiim. — KranabílL
Stmi 81850
RAFLAGNIR OG
VIÐGERÐIR á raflögnum.
Gerum við straujárn og
önnur heimilistæki.
Raftækjaverziunin
Ljós og Hiti h.f.
Laugavegi 79. — Sími 5184.
VIÐGERÐIR á dívönum
og allskonar stoppuðum
húsgögnum. Húsgagnaverk-
smiðjan Bergþórugötu 11. —
Sími 81830. (224
GUITAR. — Amerískur
Gibson guitar í vönduðum
kassa til sölu. Uppl. í síma
2608. (266
DÖMUKÁPA, stórt núm-
er, og peysufatapils til sölu
á Hverfisgötu 55. (265
ÞRIHJÓL, nýlegt, handa
4—6 ára barni, til sölu að
Laufásvegi 14. (263
TIL SÖLU Wauxhall 14,
nýskoðaður. Verð 11000 kr.
Sími 81421. - (259
BARNARUM, helzt sem
hægt er að leggja saman,
óskast. Sími 3799. (257
LAXVEIÐIMENN. Stórir, nýtíndir ánamaðkar til sölu.
Litluvöllum við Nýlendu-
götu. (258
KARLMANNS reiðhjól,
gott, kolakyntur ,ofn og
steypujárnsklippur til sölu á
Laufásvegi 50. (240
TIL SOLU tvísettur
klæðaskápur (birki), borð
með tvöfaldri plötu og
bókahilla (eik). Lokastíg 3,
hæðinni. (255
BARNAKOJUR óskast til
kaups. Uppl. í síma 81382.
(252
VEIÐIMENN. Ánamaðkur
til sölu. Höfðaborg 72, Borg-
artúnsmegin. (251
PLÖTUR á grafreiti. Út
vegum áletraðar plötur k
grafreiti með stuttum fyrir-
rara. UppL á Rauðarárstíg
20 (kjallara). — Sími 6120.