Vísir - 16.09.1952, Blaðsíða 5

Þriðjudaginn 16. september 1952
VlSIR
GUÐMUNDUR FRA MIÐDAL:
Eg renni kannske í
árnar í Lapplandi.
FýÖB*wtjt listtilíi í Æfelsinkt.
Helsinki 8. sept. 1952. barytonsblæ). Holmström söng
Áhrifa Ólympíuleikanna gæt- Linkerton með tilburðum Mario
ir hér ennbá, bótt alt sé nú að
færast í fyrra horf en borgin
og daglegt líf hefur breytt um
svip
Skemmtistöðum hefur fjölg-
að, og hafa yfirleitt úrvals-
krafta til að bjóða gestum. Á
götunum er framreitt kaffi og
góður bjór, heitir smáréttir og
allar tegundir ávaxta.
í ,,Brunnparken“ og á þök-
um hinna miklu gistihúsa er
dansað og sungið. Unga fólkið
þreytist ekki á að ,,prominera“
hinn nýja undur fagar strand-
veg sem gjörður var nú fyrir
Ólynipíuleikana, frá höfninni
og meðfram gamla Brunnsgarð-
inum — þar sem íkornarnir
borða úr lófa mans.
Ópera, leikhús og ballett æía
Lanza svo vel, að oft var klapp-
að fyrir opnu leiksviði. Anna
Mutanen (bezti „sporan“ óper-
unnar) söng aðdáanlega vel
hlutverk Cho-sha-eli en Maiju
Kuusoja þjónustuna af slíkri
snild, að blómum og aðdáunar-
hrópum ringdi yfir listakonurn-
ar. Þessar tvær listakonur
syngja aðalhlutverk í „Norð-
lendingunum“, óperu, sem von-
andi verður sýnd í Reykjavík
á næsta ári. Mér hefur gefist
kostur á að sjá æfingar ball-
ettisins, en nú eiga Finnar
marga dansendur, sem hafa
hlotið heimfrægð, t. d. Margar-
etta von Bahr, Elsa Sylvester-
son og nýja upprennandi
stúörnu, Doris Laine.
D. Laine dansar nú aðal-
nú fyrir vetrarstarfsemina og hlutverk í ballett, sem bygður
ennþá þreyta íþróttamenn ým-
issa landa leiki á Ólympíuleik-
vanginum. í fyrradag sá ég
landskeppni leikfimiflokka og
einstaklinga — það var ógleym-
anlegt. Leikfimin er lífslind
íinsku þjóðarinnir. Þegar
stúlkur leikfimiskólans
(Kennaraskólans) undir stjórn
Jak. Jalkanen sýna, þá tárast
Finnar af hi’ifningu (það gjöri
ég reyndar líka). Suma leik-
fimimennina þekkti ég frá því
þeir sýndu heima, en margir
ungir hafa bætzt í hópinn.
Ópei’an hefur fengið nýjan
forstöðumann próf. dr. Adolf
Olberg og Ráikkonen er svið-
meistari (indentant). Er nú
verið að æfa fjórar óperur og
3 balletta.
Jussi Jalas er nú kominn
heim úr för sinni til megin-
landsins og byrjaður að æfa.
Hann stjórnaði um helgina
Madame Butterfly — gestaleik
Egnar Holmström, ungs
tenors (með hreimmiklum
er á æfintýrabók Yrjö Kokko,
undir stjórn Liisa Faxell. Tove
Janson (sem málaði fresko-
málverkin í ráðhúsi Helsinki
og skrifaði æfintýrið um Mum-
iutröllið) hefur málað tjöldin.
Ballettin heitir „Pessi och
Illusia" (bölsýni og bjartsýni).
Þennan ballett þyrftu íslend-
ingar að sjá. Þeir myndu skilja
hann og dást að æfintýrablæn-
um og snildinni
Dr. Wennervirta varð 70 ára
þ. 6. — einmitt sama dag og
sýning mín var opnuð í Kunst-
hafien. Ludvig Wennei'virta er
„Nestor" finskra listfræðinga,
framúrskai-andi vinsæll sökum
þesss að hann er ávalt „positiv“
(en hinsvegar meira af „nega-
tivum“ í þessari stétt. Honum
voru haldnar margar veizlur,
og sat ég þær allar, en sá
fagnaður stóð í þi'já daga. Að-
alveizlan var haldin í „Kunst-
hallen“ — einmitt í sölum þeim
þar sem sýning mín hafði ver-
ið opnuð sama dag.
Finska Akademian hélt
véizluna og var þar saman
komið flest virðulegasta fólk
Helsinki. Þar voru margar
skemmtilegar ræður fluttar
(að vísu skildi ég fáar þeirra)
og það kom í minn hlut að
skila kveðjum frá f jórum Norð-
ui'landaþjóðum. Dr. Wenner-
virta er mesti íslandsvinur.
Hann hefur haldið marga fyrir-
lesti’a og skrifað mikið um ís-
lenzka menningu og íslenzka
list. Væri vel til fallið að sýna
honum opinbetlega vii’ðingar-
vott og tjá honum þakkir fyrir
sýningu Axel Gallen-Kallela
og fyi’irlesti'a í Reykjavík.
Helsinki-borg heíur gjört
það og í veizlu, sem stai'fsbræð-
ur og listamenn héldu þessum
ágæta manni var berlega sagt,
að hann væri faðir hinnar hóg-
væi’u gagni’ýni, sem hefur leyst
„Iistdómara“ af hólmi.
Á leiðinni hingað sá ég í
Stokkhólmi hina miklu sýningu
frá Mexiko og svo sýningu H.
Moore (sem hefur haft vafa-
söm áhi'if á íslenzka list). Báð-
ar voi'u þessar sýningar mei'ki-
legar — hvor á sinn hátt. Mexi-
könsk menning og list er vaxin
af stei'kum rótum og hefur á
sér blæ eilífðai'innar, en vesa-
lings Mooi'e er barn sinnar
samtíðar, óskapna. arins, og
lausungarinnar.
Ég held, að það bci''aði sig
að fara pílagrímsför frá íslandi
til Svíþjóðar til að sjá þessar
sýningar og bera þær saman.
Það var mikill heiður. sem
mér var sýndur með þ í að
„opna“ sýningai'tímabilið hér- í
Helsinki, blöðin hafa ski.iað
mikið og vel um sýninguna o;;
birt fjölda mynda. Aðsókn hcí-
ur verið mjög mikil ogmargar
myndir þegar seldar. Sýningin
stendur til 21. þ. m. — Ég mun
nota tímann til að skoða Lapp-
land og renna í ái'nar og vötn-
in þar. E. t. v. sendi ég blaoinu
línur frá landi hii'ðingjanna og
bjaxmdýranna en þar er „hrím-
kalt haust“ og litaskrúð skóg-
anna dýrðlegt.
Með beztu kveðju.
Guðmundur' Einarssoxi
Miróf:
Spámaður fornmenntanna, skáld-
ið Lárus Sigurjónsson.
Þegar eg laugardagskvöldið
23. f. m. hlustaði á upplestur
Lárusar skálds Sigurjónssonar
á „Ávarpi Alföður“, sem um
leið eru inngangsorð Alþingis-
ljóða hans 1930, varð eg allt
öðru vísi og meira hrifinn en
þegar eg áður hafði hlustað
á upplestur sama skálds.
Eflaust var það af því að eg
var nú betur undir það búinn
að skilja þennan magnaða
skáldskap. — „Stefjamál“ Lár-
usar hafði eg lesið að nokkru,
en ekki fengið, að mér fannst,
verulega skýra heildarmynd af
skáldinu. Því að eiginlega
fannst mér, að þarna væri á
ferðinni tvö skáld — hið ljóð-
ræna skáld frá aldamótunum
og hinsvegar kraftaskáld goð-
sagnanna og hinna fornu hátta,
er helzt líkist endui'bornu forn-
skáldi. Það er, eins og réttilega
hefur verið sagt, í hinni síðari
mynd, sem Lárus sýnist hafa
fundið sjálfan sig og komið
þeim kröftum við, sem hann
raunverulega ræður yfir. Og
í þessu gervi birtist hann ein-
mitt áðurnefnt laugardags-
kvöld. — Eg sat þá og hlustaði
ásamt nokkrum körlum og kon-
um, sem eg að vísu vissi að
höfðu gaman af ljóðum, en
trúði þó tæpast til að skilja eða
kunna að meta ljóðagei'ð af
þessu tagi. En hvað skeði? —
Öll sátu undrandi og hugfangin.
Og þegar lestrinum lauk, lok-
uðu þau fyrir með þeim orðum,
að smekklaust væri að blanda
svona háfleygu efni saman við
venjulegan kvæðalestur.
Þetta var mér full sönnun
þess, að enn lifir í kolunum -
ennþá leynist eitthvað af anda
hinnar fornu menningar í sál-
ardjúpum þjóðarinnar, sem
kemur strax í ljós er einhver
hæfur maður gerist til að glæða
neistann. Og satt að segja veit
eg ekki hver af núlifandi ís-
lendingum gæti komið þar til
greina á móts við skáldið Lárus
Sigurjónsson. Og tel eg það vera
þjóðarslys og þjóðarskömm, að
ekki skuli hafa verið tekið eftir
þessu fyrr en nú, þegar hann er
oi'ðinn 78 ára og ef til vill far-
inn að heilsu. Upplesturinn
fyrrnefnt kvöld sýndi þó ekki
nein veruleg ellimörk skálds-
ins, en trúlegt að langur lestur
í senn kunni að reynast erfiður.
Og er þá það ráð við því, að
hann lesi aðeins upp á plötur í
ekki lengri lotum en hann
treystir sér til. Á slíkar plötur
þyrfti Útvarpið að ná sem flest-
um af hinum veigameiri ljóð-
um Lárusar og þar á meðal öll-
um Alþingisljóðunum.
Auditor. ,
Dr. Schacht helduir
heim aftur.
Einkaskeyti frá AP. — ’
Teheran í morgun.
Dr. Hjalmar Schacht, fyrr--
verandi aðalbankastjóri Ríkis-
bankans í valdatíð nazista, er
nú Iagður af stað lieimleiðis
frá Teheran.
Hann hefur skýrt frá því, að
hann muni eftir heimkomuna
til Þýzkalands senda Mossa-
degh skýrslu um athuganir,
sínar varðandi efnahags- og
fjármálaástandið í Iran. j
K\TÚMM)>mk«r.
Fyrsta herskipið frá Nýja Sjálandi, sem ltemur eftir stríð í heimsókn til Englands, er beiti-
skipið „Be!lona“. Það kom nýlega til Portsmontuh flotahafnarinnar í Suður-Englandi til þess
að taka bátt í flotaæfingunum, er nú fara frarn. Nokkrir áhafnarhmar eru innfæddir frá Maor-
eyjum, og sýndu þeir forna bjóðdansa á þilfari skipsins, þegar það lá í höfn.
EFTIR FRETTUM að dæma,
hlýtur Naguib stríðsmaður í
Egyptalandi að vera mikill karl.
Ekki nóg með það, að hann
steypir af stóli akfeitum kóngi
alveg fyrirhafnarlaust, heldur
innleiðir hann í skjótri svipan
þann sið m. a., að opinberir
starfsmenn skuli komnir til
vinnu kl. 7,30 að morgni, og
sýnist xnér það í fljótu bragði
vera öllu meira afrek en hið
fyrra. í tíð Fai'úks, sem nú lifir
við sult og seyi’u í fyrirmenna-
hóteli á Kaprí, var víst sá siður
hafður á, að menn kæmu til
starfa einhvern tíma milli kl, 9
og 10 á morgnana, og þótti nóg.
Naguib sagði nei-takk, þetta er
ekki hægt.
Á þessu stigi málsins skal
auðvitað ekkert um það
sagt, hvort Naguib þessi muni
í'eynast þjóð sinni umbóta-
frömuður og mildur en ákveð-
inn landsfaðir, enda varðar
okkur eiginlega lítið um það
hér í Austurbænum, og ekki
trúi eg því, að Vestui’bæingar
fari neitt að „rexa“ í þessu. En
gaman væri annars að velta því
fyrir sér, hver viðbrögð yi’ðu
hér, ef allt í einu yrðu þau
fyririnæli látin gilda, að opin-
berir starfsmenn ættu að vera
komnir á skrifstofuna kl. 7,30
stundvíslega. Hér er ekki ótítfc,
að erfitt sé að ná í mann í slík-
um skrifstofum fyrir kl. 10,
þótt el^ki sé þetta algild regla,
sem betur fer.
En enginn vafi leikur á
því, að skrifstofumenn á
íslandi, hvort heldur opinberir
eða hjá einkafyrirtækjum, eru
heldur seinir í ,,startinu“, svo
að íþróttamál sé notað, og allt
of margir eru ekki komnir á
sprett fyrir 10 á morgnana.
Finnst mörgum þetta vera tölu-
vei'ður galli, og að dagurinn
myndi nýtast betur, ef hafizt'
væri handa fyrr. Verkamenn
hefja vinnu sína eldsnemma á
morgnana, og auðvitað eru
bændur árrisulir, en það er orð-
in eins konar hefð, að skrif-
stofumenn þurfi ekki að vera
vaknaðir fyrr en laust fyrir
níu.
Nú þykir mér ekki senni-
legt, að breyting verði á
þessu hér fyrst um sinn, og
enginn Naguib vii’ðist vera hér
í uppsiglingu. En við gætum
þó lært svolítið af hinum her-
skáa manni á Nílarbökkum í
þessu tilliti. Jafnvel þótt okkar
Naguib léti sér nægja að reka
menn á fætur kl. 8,30, væri slíkt
talsverð bót.
ThS. ,