Vísir - 19.08.1953, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 19. ágúst 1953
▼ lSIR
Dælustöðin í Revkjahlí5
er algerlega sjálfvirk.
Nýr og futfkominn útbúnaður tekinn í notkun,
— stöðinni stjórnsð frá Reykjum.
Vísie Iteinisækii* liiíaitæðið í
Iteykjaltlíð og skoðar manuvirkí |»at*
Um þessar mundir er verið að ljúka við sjálfvirkan útbúnað
á dælustöðinni í Reykjahlíð í Mosfellsdal, en hann gerir það að
verkum, að dælustöðinni þar verður nú að öllu leyti stjórnað
frá stöðinni að Reykjum, — vcrður sem sé fjarstýrð.
Er útbúnaður þessi allur hinn
merkilegasti og eins öruggur og
nútímatækni frekast leyfir. —
Þýða umbætur þessar m.a. það,
að ekki þarf að vera nema einn
maður í stöðinni í Reykjahlíð
til þess að smyrja sjálfvirkan
útbúnað og til eftirlits, en að
öllu leyti er vélakostinum
stjói'nað frá Reykjum eins og
fyrr segir.
Líklega gera fæstir bæjar-
búar sér grein fyrir, að meiri-
hluti vatnsins, sem rennúr um
hitakerfi bæjarins, kemuv alls
ekki frá Reykjum, heldur frá
Reykjahlíð. í daglegu tali er
oftast sagt, að vatnið komi frá
Reykjum, sé leitt í stokk í
geyma á Öskjuhlíð, en þaðan
dælt í æðarnar í bæinn Þelta
er sem sé ekki rétt n«na að
nokkru leyti. Sannleikurinn er
hins vegar sá, að af um 360
sekúndulítrum, sem til bæj-
arins renria, eru um 200 lítrar
frá Reykjahlíð, eða talsvert
meira en helmingur.
200 Iítrar
á sckúndu.
Tíðindamaður Vísis og ljós-
myndari í för með honum
brugðu sér upp að Reykjahlíð
og Reykjum fyrir nokkrum
dögum, ásamt þeim Sveini
Torfa Sveinssyni verkfræðingi
og Hauki Eyjólfssyni, fulltrúa
hjá Hitaveitunni, og skoðuðu
mannvirki þar efra.
Reykjahlíðarveitan var tekin
í notkun rétt fyrir jólin árið
1949. Þaðan berast nú, eins og
fyrr segir, um 200 lítrar af
heitu vatni (87 gr. er það kem-
ur upp úr jörðinni) til bæjar-
ins, en auk þess fær sveitin
sjálf um 25 lítra á sekúndu.
Á sumrin er ekki notað allt
vatnið sem til fellur i ReyKja-
hlíðarlandi, eins og að íikum
lætur. En það er þó ekki með
öllu ónýtt, því að það er nota*
til þess a<5 hita gróðurhús þar
efra, og eins til þess að hita
kartöílugarða undir beru lofti,
en vatnið er leitt um það i svo-
nefndum kílræsum. Spretta
kartöflur örar í þessum óvenju-
lega garði, eins og nærri má
geta. Annars er það Reykja-
víkurbær, sem á ReykjahlíSar-
hitasvæðið, eins og kunnugt et,
—- en hann keypti það af Stef-
áni Þorlákssyni á síhum tima.
Þar eVu nú nokkúr gvóðurhús
á vegum bæjarins, þar sem
ræktuð eru blóm og ávextir,
þar á meðal gómsæt vínber,
sem tíðindamaður fékk að
bragða á. Þá má geta þess, að
blómin fögru, sem prýða Ausl-
urvöll á sumrum, eru flest úr
gróðurhúsunum i Reykjahlíð.
Borað
í 319 m. dýpi.
Síðan bærinn keypti Rejkja-
hlíðarland, hefur verið haldið
uppi borunum þar til þess að
freista þess að auka vatns-
magnið, og hefur mikill árang-
ur náðzt.
Skammt frá stöðvarhúsinu
sjálfu getur að líta uppmjóan
ein 30 hús, og má af því marka,
að þýðingarmikið er að halda
þessu vatni til haga, ef svo
mætti segja. Skammt frá er
önnur hola, sem 2% sekúndu-
lítri rennur úr, og bráðlega verð
ur gerður safstokkur og
vatn úr báðum holunum leitt
honum í safnþróna, sem er rétt
utan við stöðvarhúsið. Sannast
hér, að margt smátt gerir eitt
stórt, en safnþróin er um 60
rúmmetrar, og safnast í hana
allt heitt vatn, sem til fellur á
þessu svæði. í safnþrónni er
hæðarmælir, sem sýnir á mæla
borði uppi á Reykjum vatns-
hæð í þrónni á hverjum tíma
Þannig er umhorfs í borturni.
til 1/7 af öllu vatnsmagni Hita-
veitu Reykjavíkur, og má það
Þróin er þannig útbúin, að hún teljast sæmileg útkoma.
getur aldrei tæmzt, en þá Reykjaá fellur um hita-
myndu vélar stöðvarhússins svæðið. í henni þrífst víst ekki
eyðileggjast. Ef of miklu vatni nokkurt kvikindi, því að „yfir-
er dáelt úr þrónni til Reykja, fallsvatn“ svæðisins rennur í
drepa dælurnar á sér af sjálfu hana, og veldur því, að stund
Með því að snúa takka má
stöðva vélarnar í Reykjahlíð,
hægja á þeim eða herða. Er
þetta hinn fullkomnasti útbún-
aður, eins og fyrr segir, en auk
þess sparar hann mannahald,
og kostar þó ekki meira en sem
svarar árslaunum þriggja
sér, en í þessu felst hið mesta um er ádn 60 stiga heit, og er manna (sem sparast) og hús-
næði þeirra yfir árið.
Ekki telur tíðindamaður Vís-
is sér fært að skýra nánar frá
hinni tæknilegu hlið þessa máls,
en nokkra hugmynd kann þetta
að gefa um framkvæmdir þær,
sem nú er unnið að í Reykja-
því vafalaust heitasta á heims-
ins á stundum.
í stöðvarhúsinu á Reykjum
er meðal margra tækja mæla-
borð. í því eru tæki, sem sýna,
hvernig „ástandið“ er í Reykja-
hlíð, vatnshæð í safnþrónni, hiti
á vélunum og margt fleira, sem hlíð.
stöðvarstjórinn verður að vita.
Um þessa pípu streymaf 50
lítrar af 87 gráða heitit vatni á
hverri sekúndu. Þetta er vatns-
mesta borholan í Reykjahlíðar-
landi.
borunarturn, ekki ósvipaðan
þeim, sem sjá má á myndum
frá olíulindasvæðinu í Texas.
Þar er verið að bora eftir vatni
með stærsta bor hitaveitunnar,
en þeir eru þrír. Þessi bor
myndar 20 cm. viða holu, og nú
er hann kominn niður á 319
metra dýpi. Geta má þess, að
yfirleitt er ekki borað dýpxa en
í mesta lagi 400 metra. Úr
þessari holu koma nú um 6
lítrar á sekúndu.
Safnþróin getur
ekki tæmzt.
Sex lítrar á sekúndu sýnist
ekki vera há tala, en þó nægir
þetta magn til þess að hita upp
rr yryvw Trf.f.r “
öryggi, eins og nærri niá geta.
Sjálfvirkt kerfi.
Inni í stöðvarhúsinu eru 2
dælur, danskar að gerð, sem
dæla vatninu yfir að Reykjum.
Önnur þeirra getur dælt 180
lítrum á sekúndu, en báðar sam
] an 220 lítrum. Þá er þar diesel-
stöð til vara, sem fer sjálfkrafa
í gang, ef rafmagn bregst, en
sú stöð er notuð til þess að dæla
heitu vatni um sveitina.
Nú er verið að vinna að því
, að setja upp „mótstöður" svo-
nefndar í stöðvarhúsinu í
Reykjahlíð, en það eru tæki til landi, og frá flugvöllum þess-
þess að herða eða hægja á vél- um er tiltölulega skammt tlug
unum. Allt verður þetta þáttur Til Don-héraðanna. Jatníramt
í hinu Sjálfvirka kerfi, sem er hafa Tyrkir treyst samvinnuna
þýzkt, smíðað hjá hinu kunna við Grikki og Júgóslava, svo að
fýrirtæki A. E. G., en Bræð- algert hernaðarbandalag mnli
urnir Ormsson hafa annazt upp þessara landa kann að vera
— Tsgrtiir
Frh. af 4. s.
milljarð doliara. „Nato“-flug-
vellir hafa verið gerðir í Tyrk-
setningu þess.
Tíðindamanni Vísis var tjáð,
að heita vatnið væri betra nú
en fyrr, þ. e. a. s., það veldur,
ekki nálægt því eins mikilli
ryðmyndum og á fyrsta skeiði
Hitaveitunnar. Niðri í dælustöð
inni á Öskjuhlíð er útbúnaður
til þess að dæla natríum-súlfít
í vatnið, en það kemur í veg
fyrir ryðmyndun.
! skammt undan.
I
Reykjaá er
stundum 60° C.
Vatnsmagn í borholunum
Reykjahlíð er fjarska mismun-
andi. — Stærsta holan gefur
hvorki meira né minna en 50
litra á sekúndu, eða hún leggur

Séð yfir hitasvæðið í Mosfellsdal. Á miðri myndinni sjást
Þá hefur vinnuskóli bæjarins 1 gróðurhús bæjarins. í uppmjóa turninum til hægri við þau er j Hefði ekki átt að
haft afnot af gróðurhúsunum,' boriun mikli, sem nú er komin í 319 metra dýpi. Til hægri á breyta kröfunum.
en sú starfsemi þj'kir hafa tek- ! myndirmi er Reylcjaá, en lága byg:grngin ltii vinstri við ána ef
. izt mjög vel-. - stöðýarhúsið með dælunt óg sjálfvirkum útbúóaði.
Rússar hefðu að meira eða.
minna leyti verið þvingaðir til
fyrri samningsgerðarinnar, en
einnig voru bornar fram mjög
vafasamar þjóðfræðilegar og
sögulegar röksemdir. Nú hafa
fyrrnefnd tvö ráðstjórnar-lýð-
veldi fallið' frá kröfum sínum,
og er í hvívetna haldið á loft
þeirri auðsæju blekkingu, að
þau hafi sjálf ráðið þar stefn-
unni og af eigin hvötum, en
þet.ta hentar vel, svo að vald-
hafarnir í Ki’eml geti konúð
fram sem góðviljaðir milli-
göngumenn í málum lýðveld-
anna tveggja annarsvegar og
Tyrklands hinsvegar, en í aug-
um Tyrkja, sem aldrei hafa
viðurkennt landakröfurnar, er
að sjálfsögðu litið svo á, að
Rússar hafi aðeins stöðvað það,
sem þeir hefðu aldrei átt að
hrinda al' stað.
Ef yfirlýsingu Rússa um
Dardanella-málið ber að skiija
þannig, að þeir hafi afturkaliað
kröfut sínar frá 1946 um víg-
g'irtar herstöðvar við sundið,
mruiu Týrkir' einnig líta svo á,
að þeir hafi afturkallað kröfur,
sem þeir hefðu aldrei átt að
ynipra á. En það liggur alls,
ekki Ijóst 'fyri'r, að' Rússar. haíL
áfturkallað neitt í þessu efni,
þótt Jjóst sé, að þéir séu ó-
ánægðir’ með núvérandi 'íyrir-
komúlag varðandi éftirfitr ineð
súndihu. Þó verður að taka
frám, áð' í lokauppkastinu að
Montreux-sáttmálanum fra
1336, var um mikilvægar til-
slakanir að ræða í þágu Rússa.
Engar hömlur voi-u lagðar á
fjölda herskipa, né heldur hve
stór, þeir mættu senda um
sundið inn í Miðjarðarhaí á
friðartímum. Það var aðeiir;
takmörkunum háð hvers mörg
og stór herskip mættu senda
um sundið á einum og sama
Kröfurnar vorú endúrnýjað- ; tíma. Montreux-sáttmálinr. se‘-
ar 1946 á þeim grundvelli, að J ur því engin takmörk fyrir þvi
Tyrkir eru of
vinmargir.
Á 19. öld höfðu Rússar aí
því miklar áhyggjur, ef Tyrkja-
veldi liðaðist sundur, þvi að þá
vofði sú hætta yfir, að eitthvert
stórveldanna næði sundinu á
sitt vald. En nú eru yfirráð
þess enn í höndum Tyrkja —
og þeir eru óumdeilanlega hús-
bændur á sínu heimiii — og
árvakrir verjendur sundsins, —
En Rússar líta svo á, að Tyrkir
1, hafi eignast of marga vini, sem
’ ekki séu sem ákjósanlegastir.
1 Þróunin seinustu árin hlýtur að
hafa vakið i hugum valdhafa
Rússlands svipaðar grunsemdir
og í hugum fyrrverandi vald-
hafa á keisaraveldistímanúm.
Vel má vera, að Rússar harmi
nú fjandsainlega afstöðu sína
til Tyrkja fyrstu árin eftir
styrjöldina. Hún' hlýtur. að hafa
ýtt Tyrkjum í b.andalag við
vestrænu þjóðirnar. Sérstaklega
kunna þeir að iðrast nú ákvörð-
unar sinnar frá 1946, að vekja
upp kröfu Grúsíu og Armeniu
um tilkall til tyrknesku hérað-
anna Artvin og Ardahan. Lenin
aíturkallaði 1921 kröfur Rússa
til þessara héraða, þar sem
Mohammeðstrúarmenn eru í
yfirgnæfandi meirihluta, gegn
því að Tyrkir hyrfu frá Batum.