Vísir - 14.10.1953, Blaðsíða 5

Miðyikudaginn 14. október 1953
... V í SIR
Engar skýrslur hefur höfundur Samborgaraþáttarins í hönd-
unum, sem bent gætu til þess, hve margar skrifstofu- eða
símastúlkur þessa bæjar eru nú. Vafalaust skipta þær þó þús-
undiun, og hagfræðilega séð eru þær því löngu orðinn mikill
þáttur í atvinnulífi bæjarins. Reykjavík hefur á tiltölulega mjög
skömmum tíma færzt í nútíma horf, einnig á þessu sviði. Hér
er risin upp stétt, sem verður æ fjölmennari, og svo þýðingar-
mikil, að án hennar geta hin stóru heildsölufyrirtæki og opin-
beru stofnanir ekki verið. Stúlkurnar, sem streyma upp i
strætisvagima laust fyrir 9 á morgnana eru ekki lengur neitt
tímabundið fyrirbæri hagstæðs árferðis, heldur varanlegur
liður í hagkerfinu.
En stúlkan á skrifstofunni gcrir fleira en að anza í síma,
vélrita verzlunarbréf eða hraðrita fyrir forstjórann. Ugglaust á
hún sín hugðarefni, sín framtíðaráform, sína dagdrauma, sem
engan grunar, sem sér hana við vinnu sína.
Hið furðulegasta fyrirbæri í lífinu er fólkið sjálft, nágrann-
fan, hinar óþekktu þúsundir, sem maður þekkir ekki, en veit
a£ í kringum sig, fólkið á Vestm’götuuni, Skjólunum, Klepps-
holti, Teigunum eða Hlíðunum, allir þessi samborgarar okkar,
sem hver hefur sínar áhyggjur, gleði- eða raunastundir. Og það
hlýtur stundum að vera gaman fyrir forstjóra mikils fyrirtækis
að velta fyrir sér, hver skyldu nú vera hugðarefni stúlkunnar,
sem gætir símans hjá honmn eða skrifar fyrir hann á ritvél. Nú,
eða hvað bókarinn fáist við í tómstundum sínum. Það er með
þessu hugarfari, sem Samborgaraþáttur Vísis er skráður, en
hann vill helzt ekki láta sér neitt mannlegt óviðkomandi. —
I dag ætluni við að rabba við símastúlku, Kristínu Finnboga-
dóttur að nafni. Hún vinnur hjá Sambandi ísl. samvinnufélaga,
og hún á sér óskadraum, eins og aðrar stallsystur hennar í
hundruðum fyrirtækja um allan bæinn.
Kristín Finnbogadóttir er ein Kristín, „en við sáum eiginlega
af þessum nutímastúlkum, sem
vita hvað þœr vilja. Ekki má
misskilja. þessi orð á þann veg,
að framkoma hennar. mótist af
frekju og ágengni, því að fjarri
fer því. Þvert á móti sameinar
hún í fari sínu kurteisi og á-
ákveðið viðmót, en slíkt er jafn-
an líklegt til árangurs í lífinu.
Þegar ég spyr hana, sam-
Jcvœmt gömlum vana, hve göm-
ur hún sé, segir hún, að vel
megi komast svo að orði, að hún
sé „liölega tvítug“. Finnst mér
fara vel á því, enda alviðtekin
regia, að aldur kvenfólks sé eitt
af því, sem það meðhöndlar sem
leyndarmál. Svo látum við svar
Kristínar gott heita, enda sann-
leikanum samkvœmt.
Hún er fædd í sveit, nánar
tiltekið að Hítardal á Mýrum,
dóttir hjónanna Sigríðar Teits-
dóttur og Finnboga Helgasonar,
sem þar bjug.gu, en þau létust
bœði í hitteðfyrra. Um heimilis-
hagi Kristínar má annars segja
frá svo óvenjulegum hlut sem
þeim, aö hún er eina stúlkan af
tólf systkinum, og með brœðrum
sínum elzt hún upp í Hítardal,
sem er efsti bœr í Hraunhreppi
í Mýrarsýslu.
Þar dvelur Kristín til 16 ára
aldurs, en þá fer hún í Kvenna-
skólann í Reykjavík, og er þar
i tvo vetur. Hana fýsir þá til a.ð
lœra meira um það, sem lýtur
að vefnaði og matreiðslu og
öðrum kvenlegum íþróttum, e.
t. v. vegna þess, hve mikið
„karlaríki“ hún hafði átt viö að
búa heima fyrir, og tekur að
stunda nám við húsmœ&raskól-
ann að Staðarfelli í Dölum. Þœr
voru þar samcln 30 stulkur, sem
aldrei komu úr skólanum, að
heita mœtti, og höfðu litið sam-
neyti við annað, jólk., Skólinn
var ágætur í sjálfu sér, segir
aldrei aðra karlmenn en prest-
inn og fjósamanninn“, og þó að
þeir séu báðir heiðursmenn,
vildu þœr gjarna sjá fleiri kyn-
brœður þeirra, eins og vonlegt
er. Fyrir því var vistm heldur
daufleg á stundum, og þá var
það, fíð' Kristín tekur að fást
við leiklist til gamans og dund-
urs, Setur hún á svið leikrit með
stailsystrum sinum, og þótti
þetta liin bezta skemmtun. Var
þetta upphaf þess, sem síðar
verður greint frá.
Það gerist næst, að Kristín
leggur land undir fót, fer til
Reykjavíkur og tekur að stunda
leildistarnám hjá Lárusi Páls-
syni. Hún er tvo vetur í leik-
skóla hans og líkar prýðilega
kennslan, en viðfangsefnin ná á
henni æ fastari tökum. En hún
verður, eins og fieiri ungar
stúlkur, að fá sér eitthvað að
gera, hún getur ekki iifað á
leiklistarnámi.
Þér unnuð við
ritsímann um tima?
Já, eg vár svo heppin að fá
virnxu hjá ritsímanum í Reykja-
vík, eða í 1020. Þar tók eg við
skeytum og vann að því ein tvö
ár. Það var skemmtileg vinna,
lifandi og aldrei tilbreytingar-
snauð. Þar unnum við í vökt-
um, kl. 8—2 eða 2—9. Hins
vegar ætlaði eg að sækja skól-
ann kl. 5—7, og þess vegna var
erbfitt að koma þessu vel fyrir.
Eg ákvað því að fá mér aðra
vinnu, og það tókst, hjá Sam-
bandinu. Þar var ágætt að
vinna, liprir samstarfsmenn og
yfirboðaðar. Þarna vann eg í
tvö ár, en hætti svo árið 1951,
er eg fór til Englands, til leik-
listarnáms þar. í haust kom eg
svo aftur heim frá Englandi, og
vinn nú aftur hjá Sambandinu.
Segið okkur frá
Englandsdvölirini.
Eg var fyrst í Birming'ham. í
leiklistarskóla, sem nefnist
„The Training School of the
Crescent Theatre“. Þetta var
ágætur skóli, og til gamans má
geta þess, að Magnús Pálsson
leiktjaldamálari stundaði þar
nám. Þarna var eg einn vetur.
Eg var vitaskuld auralítil, en
komst af með því að vinna hjá
fjölskyldu einni fyrir fæði og
húsnæði. Fyrst var eg heldur
óheppin með vist, því að fjöl-
skyldan sem eg var hjá, notaði
mig einkum til þess að tína
ætisveppi í kjallaranum, skera
þá og „sör,téra“. Síðan hefi eg
ekki þolað ætisveppi. Síðar
komst eg til „betri“ fjölsk5ddu,
sem ekki stundaði ætisveppa-
rækt. Annars er Birmingham
leiðinleg borg, óhrein af reyk
og sóti þúsunda verksmiðju-
reykháfa, en þungaiðnaður er
þar mikill, eins og allir vita.
(Við komum ’bkkur þó saman
um, að til séu sæmileg hverfi
í Birmingham, t. d. Edgbaston,
en þar bjó eg í tvo mánuði end-
ur fyrir löngu sem mennta-
skólastrákur. En það er nú
önnursaga).
í London.
Að lokinní dvöl í Birming-
ham fói eg til London. Þar
stundaði eg nám við „London
Academy of Music and Drama-
tic Art“, var þar sl. vetur ,og'
tók próf þaðan. í London vai’
reglulega skemmtilegt að vera,
þótt oft hafi fjárhagurinn vei'-
ið þröngur. Annars var yfriö
nóg að gera á leiklistarskólan-
um. Þar var í fyrstu lögð á-
herzla á að vera eðlilegur og
óþvingaður í framkomu, enn-
fremur kenndur framburður,
framsögn og hreyfingar. Við
vorum látin koma fram í ýms-
um hlutverkum, og eftir þrjá
mánuði í skólaleik, en þar eru
viðstaddir ýmsir leikstjórar og
kvikmyndatökumenn, sem eru
hafa fleiri en einn jólasvein
að svipast um eftir efnilegum
leikurum. Þá lærði maður einn-
ig sitt hvað, sem að gagni kem-
ur vegna sjónvarps- og út-
varps-leikrita. Eg fekk að vera
með í leikriti eftir Evripídes,
en forngrísk leikrit voru mikið
notuð við slcólann.
Ú tlend ingslegur
framburður.
Það háði mér vitanlega nokk-
uð, einkum fyrst i stað, að eg
þótti hafa útlendingslegan
framburð á enskunni, eins og
vonlegt var. En það varð þó j
til þess, að eg fekk að leika
hlutverk þýzkrar stúlku í leik-
riti einu, allstórt hlutverk. Við
fengum einnig að leika í fræg-
urn leikritum eins og t. d. Sem
yður þóknast og Kaupmannin-
urn í Feneyjum eftir Shake-
speare, Heilagri Jóhönnu eftir
Shaw og Einkalífi Noel Co-
wards, sem hér var sýnt um.
daginn. Þetta var. erfitt nám,
en fjarska heillandi, að mér
fannst.
Kristín kom frain í brezka útvarpinu meðan hún dvaldi í
London. Hér sést hún við hljóðneniann.
í atvinnuleit.
En það kom að'því, að eg
varð að verða mér úti um
vinnu, og ekki var hlaupið að
því. Þó vann eg fyrir mér um
tíma með því að vísa til sætis
í kvikmyndahúsi, ennfremur í
veitingahúsi í Kensington og
loks hjá stórvei’zluninni Self-
ridges. Þá bar svo við um jólin
í fyrra, að eg var í atvinnuleit,
en gekk erfiðlega. Minnstu
munaði, að eg fengi vinnu hjá
aðalpósthúsinu í London, en
þangað er ráðið mikið af auka-
fólki um jólin. En svo datt við-
komandi manni, sem ætlaði að
ráða mig, í hug, að eg væri ekki
Englendingur, en það verður
rnaður að vera til þess að fá
vinnu við þá stofnun, svo að
eg varð af vinnunni, enda vildi
eg ekki afneita þjóðerni rnínu.
Þegar eg' kom heim, hálfleið í
skapi, settist eg niður og skrif-
aði Berzka útvarpinu bréf, þar
sem eg sagðist vita, að það heíði
einhvern þátt, sem heitir „In
Town Tonight“ („Gestir í bæn-
um“), þar. sem útlendinear
kæmu stundum fram. Sagðisf
eg vera íslendingur á ferð í
Lond.on og spufði, hvor menn
vildu nokkuð tala við persónu
frá því landi. Svo stakk eg bréf-
inu í póskassann, og gleymdi
því undir eins.
í brezka
— útvarpinu.
En viti menn, daginn eftir
var mér sagt, að hringt hefði
verð til mín frá BBC (brezka
útvarpinu) og beðin að hrineja
í tiltekið númer. Það gerði eg,
og var þá sagt að koma daginn
eftir. Það gerði eg vitanlega.
og var svo tekin í þenna þátt
hinn 29. nóvember í fyrra. Þar
kynntist eg ýmsu kunnu fólki,
m. a. Hildegard Knef, þýzku
leikkönunni, sem leikið hefii
undanfarið í myndinni „Synd-
uga konan“ í Nýja Bíó. Hún er
ákaflega eftirtektarverð, a. m.
k. fyrir karlmenn. Hún hefir
víst það, sem orðhagir menn
nefna kynþokka, eða „sex“ á
ensku. Bretar kalla hana núna
Marlene Dietrich númer tvö.
Eg var látin segja frá jóla-
sveinunum heima, en það þótti
þeim merkilegt, að við skyldum
Ýmislegt fleira til gamans var
minnzt á í þætti þessum, en
fyrir 3 mínútur fekk eg 3 Gui-
neur (1 Guinea er 21 shilling-
ur), og það var góð borgun.
Mig munaði fjarska mikið um
þetta, fjárhagslega.
Eignaðist
góða vini.
En það, sem var meira um
vert var það, að við þetta tæki-
færi eignaðast eg góða vini hjá
BBC. Einn þeirra kom mér í
samband við háttsettan mann
hjá stórverzluninni Selfridges,
sem minnzt var á áðan. Þar
fekk eg vinnu, með fjögra
punda launum á viku, en fyrir
það má komast af í London
þegar sparlega er á haldið.
Þarna var skemmtilegt aö
vimia. Yfirleitt finnst mér
gaman að vinna vinna, þar sem
margt er af fólki og margt að"
gerast. — En hingað til lands
kom eg í septemberlok sl. og’
byrjaði aftur hjá Sambandinu.
Eg vona þó, að mér takist að
fá tækifæri til þess að sinna
leiklist eitthvað hér, þegar ein-
hver verkefni fást, sem eg verð
talin nothæf í.
Hafið þér fleiri
hugðarefni?
Mér þykir fjarska gaman að
tónlist, sérstaklega symfóníum.
(Þegar Kristín segir þetta,
horfi eg athugandi á hana, því
að þetta er heldur sjaldgæft um
ungar stúlkur, eins - og allir
vita. En allt vii’ðist með felldu).
Helzt vil eg hlusta á Beethoven,
og þá einkum 9. symfóníu hans,
sem mér finnst dásamlegt lista-
verk. En annars er eg vita-lag-
laus, því miður, en við því er
ekkert að gera, og eg get
skemmt mér við að hlusta á
aðra leika eða syngja.
Hvað finnst yður
um kvenréftindi?
Vitanlega finnst mér, að kon-
ur eigi að' íá sömu laun fyrir
sömu vinnu og karlar, en ann-
ars þykir mér konur "gera ó-
þarflega mikið að ýmislegu
„brölti“ í . sambandi við hin og'..
þessi réttindi. Þetta lagast víst
allt af sjálfu sér, enda er ykk-
ui', karlmönnunum ekki stætt á
öðru. En mér leiðist kvenfólk,
sem „vesenast“ of mikið í
nefndum.
Svo þökkum við Kristínu
rabbið, og vonura, að óska-
draumur hennar um leiklist og
fleira megi rætast.
orrSTAF \. SVEINSSON
EGGERT ULAESSEN
nœscarettarlógmenn
rernplarasundl S,
(Þórshamarl
Allskonar lögfræðistörf.
Fasteignasala.