Vísir - 22.10.1953, Qupperneq 4

V.ÍS.l-R
Fimmtudaginn 22. október 1952.
■mí
WfiSXR
DAGBLAÐ
Eitstjóri: Hersteinn Pálsson. jí
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR HJ.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Kennt í skólum, meðan
útför biskups fór fram.
Kennari mótmæiir þeim skorti á hóttvísi.
Um aldaraðir hafa biskupar sögu þjóðarinnar — að íslenzka
verið æðstu og virðulegustu kirkjan, undir forystu biskupa
embættismenn á íslandi. Öld sinna, stofnaði til fyrsta skóla-
af öld voru þeir einu innlendu ! halds í landinu og veitti
Smíði vélbáta mnanlands.
Það hefur vakið nokkra ólgu meðal iðnaðarmanna, að leyfður
hefur verið innflutningur á allmörgum vélbátum, er keypt-
ir verð'a frá útlöndum á næstunni. Er það eðlilegt, að iðnaðar-
menn kunni þessu illa, því að þeir telja réttilega að þeir haíi
næga kunnáttu til þess að smíða slika báta hér, og auk þess
sé nauðsynlegt að bæta atvinnu skipasmiða með því að örva
til smíði báta og skipa innanlands.
Sú skýring er hinsvegar gefin á því, að ákveðið hefur verið
að heimila innflutning þenna nú, að þörf hafi verið fyrir uð
. bátarnir kæmu sem fyrst til landsins og kæmu þegar í stað aö
notum við öflun gjaldeyris. Er það eðlileg skýring og vitan-
lega mikill kostur að þurfa ekki að biða lengi eftir því, að
. bátarnir geti tekið þátt í gjaldeyrisöfluninni. Við höfum séð
það betur en áður á síðustu árum, að gjaldeyrisþarfir þjóðar-
innar eru svo miklar, að allra bragða verður að neyta til þess
fullnægja þeim — jafnvel þess, sem er gjaldeyrisfrekai'a en
að smíða bátana innan’ands, þar sem þeir geta byrjað fyrr að
skila þeirri erlendu r: nt, sem til þeirra var varið í upphafi.
Væntanlega eru allir menn sammála um það, að nauðsynlegt
er að hlynna sem bezt að þeim greinum iðnaðariris, sem mikil-
vægastar eru og skapa til dæmis framleiðsluverðmæti, þétt
óbeint sé, eins og skipasmíðastöðvarnar. í raun réttri á allur
iðnaður rétt á sér, en þó rnjög misjafnan, eins og allir sjá. I
fyrsta flokki eiga að sjálfsögðu að koma þær iðngreinar, sem (
framleiða til útflutnings eða staría fyrir þá atvinnuvegi, er!
afla þjóðinni gjaldeyristekna. Þær verður að efla og styrkja
eftir mætti, og margt er hægt fyrir þær að gera.
Þegar gerður er samanburður á bátasmíðum innanlands cg
kaupum á bátum erlendis, er venjan að benda á það, hversu
miklu dýrara sé að.kaupa báta, sem smíðaðir eru hér á landi en
hina eriendu framleiðslu. Slík'ur samanburður er þó ekki alveg
einhlítur, því að margt kemur til greina, svo sem efni og
vinnubrögð, sem munu sízt verri hér á landi en annars staðar,
og svo það, að þegar útgerðarmaður lætur smíða bát fyrir sig
hér á landi, eru þær kröfur uppfylltar, sem hann setur, en ekki
er víst að eins fari, þegar keypt er erlendis.
Nokltur krónumunur er að vísu, og það er hætt við því, að
menn líti fyrst og fremst á það, þegar fjárráðin eru ekki ótak-
mörkuð, en þá á ríkisvaldið að koma til skjalanna. Það á að
þjöðhöfðingjarnir, forystumenn
andlegra og jafnvel veraidlegra
mála, lærimeistarar og leiðtog-
ar þjóðarinnar. fslendingasag-
an geymir nöfn biskupanna og
dóma um afrek þeirra og inn-
ræti.
Til þessa dags hefur þjóðin
varðveitt biskupsémbættið
sem æðstu andlega tignarstöðu
íslendinga, sem virða bæri að
hætti siðaðra manna hver sem
trúarskoðun þeirra væri.
En nú virðist öldin önnur. í
dag er áttundi landsbiskup
hinnar íslenzku þjóðkirkju
borinn til moldar og tilkynnt,
að ríkisstjórn heiðri minningu
hans með því að kosta útför
hans. Það voru tíðindi eða hitt
þó heldur. Hitt sætir meiri tíð-
indum — og skal hér skýlaust
átalið — að eigi þótti ástæða
til að heiðra minningu biskups
með því að stöðva skólahald í
landinu þá stund, sem útför
hans fór fram, svo að nemend-
ur sem kennurum gæfist kost-
ur að hlýða á útfararathöfn
hins andlega þjóðhöfðingja. Sú
var þó tíð — ef nokkur man
fræðslumálum þjóðarinnar
leiðsögu um áldaraðir. Þar er að
vísu nú komin önnur forysta,
en varla mun þjóðin þó telja
sig svo ókristilega og óþjóðlega,
að hún sætti sig umtölulaust
við það virðingarleysi, sem hér
hefur birzt í dag.
Eg fullyrði, að kennarastétt
landsins telur þessa framkomu
óhæfu, sem aldrei megi endur-
takast. Þegar þjóðhöfðingjar —
forseti eða biskup — falla frá,
á öll þjóðin að staðnæmast
stundarkorn, minnast með
hljóðum hætti og sameiginlega
þeirra þáttaskila og vptta æðstu
táknum íslenzks þjóðernis og
menningar fulla virðingu sína.
Ef þjóðin hefur ekki ráð á að
staðnæmast þannig tvær til
þrjár stundir, þá hefur hún
varla ráð á að tefja við að nema
sögu sína, menningar- og frels-
isbaráttu.
Æskunni er fundið margt til
foráttu og talin stefnulítil og
áhugasnauð. En hvers er að
vænta, ef allt uppeldisstarfið á
að bera svip flatneskjunnar og
Frh. á 6. síðu.
\Margt er sktítiS\
„Gésen-laiicl", þar
dagurinn er 3
í Swat í Pakistan eru engin bíó, ekkert
dagblað og engin járnbraut.
sem vmnu-
slundir.
Samtímis því sem iðnaðar-
lönd hins vestræna heims berj-
ýta undir það, að bátarnir sé smíðaðir innan lands, skapaðir af ast v;g ag bægja atvinnuleysis-
íslenzkum höndum, með því að ívilna þeim, er ráðast í bátakaup vofunni frá dyrum sínum, leysa
eða að láta smíða fyrir sig innanlands. Slíkar ívilanir munu íbúar Swat-fylkis í Pakistan
borga sig, því að krónurnar, sem varið væri í landinu, munu vandann með því að vinna
margfaldast en ekki vera kvaddar í síðasta sinn, eins og sagt ekki nema þrjár stundir á dag.
er um þær, sem notaðar eru til að greiða erlend vinnulaun,1 Þessir áhyggjulausu menn
líkt og gert er, þegar það er keypt erlendis, sem hægt er að vinna frá kl. 8—11 f. h., en síð-
framleiða hér. an ekki alvarlegri vinnu eftir
Það er líka á allra vitorði, að erlendir bátar hafa reynzt það en að hreinsa og fægja
misjafnlega, og þótt engu sé hér spáð um að eins hljóti að riffla sína, sem þeir hafa rnikl-
fara framvegis, þá eru hægari heimatökin með að lrafa eftirlit ar mætur á.
með smíðunum og fá þ.yí kippt í lag, sem aflaga kann að fara, Þjóðhöfðingi þessa fylkis,
skólum. Þar er ræktað korn, en
bústofninn er einkum sauðfé.
Nær hver fullvaxinn karlmað-
ur ber byssu um öxl..
Um þessar mundir er að ger-
ast friðsamleg bylting í þessu
landi. Nú er það svo, að Pak-
istan ræður öllu í þessu fyiki,
annast utanríkismál þess, sam-
göngur og landvarnir, og getur
því einnig ráðið stjórnendum
þar. Til þessa hefir héraðið þó
verið látið afskiptalaust. Hins
vegar má nú búast við, að þjóð-
þegar allt er gert innart-iiandsteinanna. Og væntanlega verður sem er fjöllum girt landsvæði kjörnir starfsmenn taki við
það stefnan framvegis.
Vínverzhinum lokað.
í Pakistan, heitir Jahan Zeb, stjórn þessa undarlega fylkis
og er 45 ára að aldri. Hann rík- . innari tveggja ára .eða svo.
ir sem nokkurs konar einvald- i 1
ur við mikla ánægju þegna j Engin kvikmynd —
.t
tsölum ÁVR hefnr nú verið lokað á tveini stöðum úti á lanui
í Vestmannaéyjum og á ísafirði — þar sem.slíkt var
samþykkt við atkvæðagreiðslur, er fram voru látnar fara, er1
ákvæðin um héraðabönnin voru látin koma til framkvæmda ^
sl. vetur.1 : ' •
Þét’ta táknar þó ekki, að algert bann sé á þessum stöðum,
Menn geta eftir sem áður ■ ferigið áfengi,'-. þótt það sé fyrir -
hafnai'meirá en áður og auk þesg1 kostnaðarsamara,. Þar. serri
hver kaupandi verður að fá vínið alla leið frá Reykjavik,
hlýtur næstum af þessu að leiða, að þeir einir, sem græða eitt-
hvað á þessu banni, eru leynivínsalarnir. Hér er því ekki um
neina lækningu á áfengisbölinu að ræða, og héraðabönnin
munu aðeins sanna það, sem haldið hefur verið íram, að slik
höft á írelsi manna leiði einungis til aukinna afbrota.
Leióin úí úr ógöngunum er frjáislynd afengislöggjöf ásarnt
öflugu upplýsingastarfsemi þeirr.a, er vilja vinna gegn áfengis-
nautn. Þar er til dæjmis starfsgrundvöllup'fyrir templara, sem
eiga að fara út á meðal fólksins og predika en loka sig ekki
inni á fundum sínum, svo að enginn fái á þá að hlýða, nema
hlotið hafi áðuiytilhlýjSilega vígslu, -■ A .<i , :
sinna, en þó ekki
sem hann tók við
fyrir þrem árum,
föður síns,
völdum af
né heldUr
bróður sms, sem hann hefir
ekki talað við í meira en ár.
56 skólar —
16.000 nemendur.
Forneskjubragur er á mörgu
í landi Jahans Zebs. Þar draga
naut þunglamalega vagna
framhjá höll þjóðhöfðingjans,
sem er tryggilega varin af
harðskeyttum stríðsmönnum,
en skólabörnin bera bækur
sínar og töflu á höfðinu, og'
rninna helzt á leikna ballett-
dansara.
Fylki þetta lifir á landbún-
aði einvörðungu, og námsfólk
þaf er úiiát* 16-.’OO0 talsins.-í .56']'
engin járnbraut.
Jahan Zeb byggir nú stjórn
sína á 12.000 vel vopnuðum
hermönnum, og vel getur verið,
að hann kæri sig ekkert um
að innleiða lýðræði eða neitt
þess konar stjórnarfar.
í Swat-fylki. er engin járn-
braut, engin kvikmyndahús og
ekkert dagblað. Þar eru um
500 bílar, sem 120 Hinduafjöl-
skyldur og 30 Sikh-ar eiga, en
þeir stunda einkum kaupsýslu.
Flestir landeigenda kjósa að
geyma f.jármuni sína heima, en
nota ekki banka. Hins vegaf
þykja þeir skotmenn góðif, og
þ'ykif það'öruggari vörn gegn
gripdeildarmönnum en pen-
■ingaskápar.
hI
Eitt af mestu vándamáiunuin
cr að koma sér upp þaki yíir.höf-
uðið, eða svo mim flestum finn-
ast, sem hafa fyrir fjölskyldu aS
sjá og enga eiga ibnðina. Það er
því eðlilegt að það vaki fyrir
mörgum, að reyna að komast í
byggingarsamvinnufélög, sem
vinna að þvi að byggja ódýrari
ibúðir en hægt er að fá með þvi
að byggja npp á eigin spýtur. Kn
byggingarkostnaður hefur fatið
ört vaxandi ár frá ári, og virð-
ast íbúðir í byggingarsamvinnu-
félögum vera orðnar það dýrar
líka, að það sé aðcins á fæi-i cfn-
aðra að eignast ibúðir í þeim.
En flest munu þó byggingarsam-
vinnufélogin lrafa annan og greið
ari aðgang að láhum en einstak-
lingar og njóta þar sérstöðu með
rikisábyrgð og betri vaxtak.iör.
Dýrir verkamanna-
bústaðir.
Verkamaður skrifar mér ettir-
farandi bréf og óskar upplýsinga,
sem ég lief ekki tök á að gcfa
honum. Hann segir á þessa leið:
„Það er altalað, að rúmmetrinn
í hinum nýju verkamannabústöð-
um kosti um krónur 800.00, eða
jafnmikið og kostar að byggja
liinar íburðarmiklu lúxusvillur.
Æskilegt væri að fá greinargerð
frá réttum aðilum um lrvað rétt
er i þessu. Er það mögulegt, að
síðustu 20 ibúðirnar liafi verið
byggðar án þess að leitað væri
cftir lægsta byggingariilboði?
Sérstaða byggingar-
félaganna.
Yegna þeirr'a lilunninda með
lán, sem bvggingarfélög verka-
manna og örinur samskonar njóta,
cr það skylda félaganna að byggja
fyrir sem lægst verð, svo að sem
flestir félagsmenn verði aðnjól-
andi þess að fá íbúðir með hag-
kvæmum kjörum. Verkamaður".
— Þannig var fyrirspurnin frá
verkamanninum, sem einhvern
líma i framtiðinni vill vérða i
hópi þeirra útvöldu, scm eign-
ast þak yfir höfuðið á sér og
sínum. Það er eðlilegt að svona
lsé spurt, því húsnæðismálið er
vandamál allra og skiljanlegt að
allir vilji fylgjast með því, hvern-
ig sé bezt og auðveldast að koran
sér upp íbúð. Gott væri að svar
fengist við þessarri fyrirspurn,
scm þá mundi birt hér í dálkin-
um.
Húsnæði gegn
símaláni.
Nú i húsnæðisvandræðumim
ber það alloft við, að fólk aug-
lýsir eftir liúsnæði og lofar værit-
anlcgum Iiúseiganda eða íbúðár-
eigandá afnotum af síma, ef sanin
ingar takast. Hræddur er eg urn
'að fjöldinri allur liafi aldrei al-
Iiugað að þetta er óliéimilt, eins
og livers konar önnur lán á sím'a,
nema leyfi bæjarsímastjóraris
lcomi til. Stranglega liefur sem
betur fer ekki verið farið út i
þessar sakir, en vera nrá, að hert
verði á eftirlitinu, þar sem vitað
er, að mikil ekla er á síinum. —
Kjölmargir eru á biðlista, en sim-
uiri i bæniuri yerður yæntanlega
ekki fjölgáíS fyrr én Viðþýggingu
EándssímalVússins 'er lokið, én
það getur tekið sinn tírna, eink-
um öll innrétting fyrir viðbót-
ina með iippsetningu véla o. l'l.
Undanfarið hafa birzt auglýsing-
ar í dagblöðunum frá Eandssim-
anum þess efnis, að öll símaúf-
lári séu óleyfileg, og er rétt að
benda almenningi á þetta utriði
bér, ef ske kynni að það gæii
firrl einlrvern þeim vandræfiuiíi
að tapa simanum af ókunnugleika
á reglugerðiniii um símaáfnot.
- kv .