Vísir - 13.03.1954, Qupperneq 4

s
VTS I B
Laugardaginn 13. marz 1954.
WXSXR
D A G B L A Ð
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstoíur: Ingólfsstræti 3.
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm línur).
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Þjóðleikbiísið :
„Sá sterkasti.4i
Leikrií i 3 þátium eftír Karen Bramson.
Leikstjóri: Haraldur Björnsson.
Áfenglsmáíin og heimilin.
Tillögur þær, sem fram hafa komiS til breytingar á áfengis- j
löggjöfinni, og nú eru ræddar á Alþingi, hafa vakið almenn- |
ing til nýrrar umhugsunar um áfengismálið. Áreiðanlega er það
ósk og von allra góðra manna, að Alþingi auðnist að afgreiða
frumvarpið, sem fyrir liggur á þann veg, að til bóta verði, —
að grundvöllur verði lagður að því með frumvarpinu, eins og
það verður afgreitt sem lög, að unnt verði smám saman að
uppræta það ófremdarástand, sem ríkjandi er í landinu, vegna
sívaxandi ofnautnar áfengis.
Margt getur orðið f! þess að stuðla að því, að afgreiðsla
málsins geti orðið gií iúa nleg þjóðinni, t. d. það, að menn gæli
þess að ræða málið af stillingu, á mannfundum og í blöðum, —
forðist að gera málið að hita- og æsingamáli. Um fram allt ber
að hafa hugfast, allur almenningur, ekki síður en háttvirtir
alþingismenn, hver er kjarni. málsins
i En kjarni málsins er og verðiur sá, að vernda heimilin í
landinu gegn þeirri hættu, sem þeim stafar af áfenginu. Heimilin
eru styrkustu stoðir þjóðfélagsins og ef þær stoðir bila eða!
bresta er vá fyrir allra dyrum. Öllum er kunnugt, að á undan-
gengnum tímum hafa heimili tugum, ef ekki hundruðum saman,
verið lögð í rúst hér á landi af völdum áfengisnautnar annars
eða beggja foreldra, og framtíð fjölda ungmenna eyðilögð af
sömu orsökum.
Verndun heimilanna er kjarni málsins. Heimilin eru mikil-
vægustu uppeldisstofnanir þjóðarinnar. Það er því mikið, sem
er undir því komið, hverja afgreiðslu málið fær á þingi. En
jafnvel skynsamleg löggjöf getur ekki ein komið því til leiðar,
að stórbreyting verði til bóta í þessum efnum. Það þarf meira
til, það þarf að vekja almenning enn betur en gert hefur verið
til umhugsunar um það, hverjar afleiðingar verða, fyrir æ
fleiri einstaklinga, fyrir æ fleiri heimili, fyrir alla þjóðina, ef
ekki tekst að bæta það böl, sem orðið er, og afstýra frekara
böli.
Þegar athugaðar eru af gaumgæfni allar hinar geígvæn-
legu afleiðingar ofnautnar áfengis og auknar útgjaldabyrðar
einstaklinga, bæjar- og sveitafélaga og ríkissjóðs af þeirra
völdum ætti að liggja nokkurn veginn í augum uppi, að það
eru takmörk fyrir hve langt ber að ganga í því, að gera ráð
fyrir ríkistekjum af áfengissölu. Ef einblínt er um of á þelta
atriði er hætt við, að ekki verði nægilegt tillit tekið til þess,
hvað kemur í staðinn í ýmsa útgjaldadálka. Vafaiaust yrði það
allra hagur og sparnaður, ef hér yrði unnt að finna hinn gullna
meðalveg.
Það voru athyglisverð orð, sem sögð voru í ágætu útvarps-
erindi í þessari viku um fangahjálpina hér á landi, sem hei'ur
unnið stórmikið gagn á fáum árum, en þau orð voru á þá leið,
að íslendingar væru ekki að eðlisfari hneigðir til afbrota, heldur
væru nærri öll afbrot, sem framin eru hér á landi, af þeiin
rótum runnin, að áfengisnautnin hefði náð valdi á mönnum.
Sjónleikurinn „Sá sterk-
asti“ var frumsýndur í Þjóð-
: leikhúsinu á fimmtudagskvöld-
: ið, og eftir undirtektunum að
j dæma, má ætla að leikrit þeíta
1 geti orðið langlíft á sviði Þjóð-
leikhússins.
Höfundur leikritsins, Kareri
Adler Bramson er fædd í Dan-
mörku árið 1875, en fluttist
ung til Frakklands, þar sem
hún hóf rithöfundarferil sirin
og skrifaði á frönsku. Hefir
hún skrifað allmörg leikrit og
nokkrar smásögur, en kunnast
af leikritum hennar er „Sá
sterkasti", sem Þjóðleikhúsið
sýnir nú, en leikrit þetta hefir
verið sýnt víða um Evrópu við
agætar undirtektir. Hér á landi
hefir það verið sýnt tvisvar
áður, fyrst á Aureyri 1927 og
ári síðar hér af Leikfélagi
Reykjavíkur. Var Ilaraldur
Björnsson leikstjóri í bæði ^
‘skiptin, en hann hefir einnis
þýtt leikritið. Að þessu sinni
er Haraldur einnig leikstjóri
og leikur jafnframt aða'lhlut-
verkið.
Leikritið er í þrem þáttum
og gerist fyrsti þáttur á heim-
ili prófessorsins, annar þáttur á
báð'Aað ið Miðjarðarhafið og
sá þriðji og síðasti í húsi pró- j
fessorsins.
Efni leikritsins er harm-
rænt og heldur huga manns
föngnum allt frá upphafi til
enda, jafnvel þótt segja megi,
að leikurinn sé helzt til lang-
dreginn á köflum.
Aðalpersóna leiksins er Ger-
hard Klenow, prófessor í heim-
sepki, en hann er bæklaður og
valda líkamslýtin honum mikl-
um sálarkvölum, og þar við
bætist, að hann er að Trmð=
blindur. Er prófessorinn. þrátt
fyrir gáfur sínár oe frægð,
haldin sterkri minniTT'-'.fvai-_
Guðbjörg Þorbjarnardóttir, sem
Agneta og Baldvin Halldórs-
son, sem Eiríkur Wedel, mynd-
höggvari.
kennd, sjálfsmeðaumkun og
ekki svo litlum refsskap. Á gam
als aldri verður hann ástfang-
inn af ungri umkomulausri
stúlku, sem hann hefir tekið
upp af götunni og svífst þess
ekki að hindra hamingju henn-
ar til þess að þóknast eigin-
girni sinni. Stendur baráttan
milli hans og ungs listamanns
um þessa stúlku, en hinn
bæklaði blindi öldungur verð-
ur sá sterkari, — sigrar unga
glæsimennið, þótt aldrei nái
hann ástum stúlkunnar, sem af
ótta þorir ekki að yfirgefa
hann, þar til hún fremur
sjálfsmorð, þegar hún getur
ekki lengur afborið það, að vera
eins og fangi í húsi heimspek-
ingsins.
Þannig er efni leikritsins í
stuttu máli. Eins og áður seg-
ir leikur Haraldur Björnsson
Gerhard Klenow og er leikur
hans hnitmiðaður í hvívetna,
ekki sízt eftir að prófessorinn
er orðinn blindur. Tekst hon-
um afburða vel að túlka sál-
gerð og viðbrögð þessa bækl-
aða manns, og hefir hér enn á
ný unnið eitt af sínum stóru
leikafrekum.
Guðbjörg Þorbjarnardóttir
leikur Agnetu Forsberg, mjög
sannfærandi, og er skapgerð-
arleikur hennar mjög sterkur
og geðþekkur. Þessi unga leik-
kona vex með hverju hlutverki,
og er tvímælalaust komin á
bekk með fremstu leikkonum
okkar.
Baldvin Halldórsson leikur
Erik Wedel, liðlega og sköru-
lega á köflum. Framsögn hans
er skýr, en fasið stundum held-
ur yfirdrifið.
Valdemar Helgason leikur
Theódor Forsberg, vínsala, og
skapar þar sérkennilega per-
sónu, gaur og glæframenni,
enda er mannlýsingin og gerfið
í samræmi við þetta.
Regína Þórðardóttir leikur
Mariu Kristehnsen, ráðskonu
hjá prófessornum og er leikur
hennar öruggur og smekkvís,
þótt hlutverkið sé annars ekki
sérlega stórt.
Loks leikur Jón Halldórsson
Laxdal hótelþjón, lítið hlut-
verk — aðeins augnabliks-
mynd.
Leiktjöld hefir Lárus Ing-
ólfsson gert, og ljósameistari
var að venju Hallgrímur Bach-
mann.
Að leikslokum voru leik-
endur hvað eftir annað kallað-
ir fram á sviðið og þeim þökk-
uð góð frammistaða með dynj-
andi lófataki.
Kolon.
En þeir menn, sem dæmdir eru til farigelsisvistar fyrir
afbrot, sem þeir hafa framið undir áhrifum áfengis, eru ekki
nema lítill hluti þess mikla fjölda, sem er hjálpar þurfi, vegna
þess, að lífshamingja þeirra er í rústum eða í veði, af völdurn
afengisnautnar.
Þab vorar við Reyk-
holtshver.
f Biskupstungum er nú orðið
all vetrarlegt, eins og víðast
hvar austan fjalls. Allmikill
snjór eftir því sem liér gerist
og erfiðleikar með mjólkur- og
mannflutninga og alla aðdrætti.
Mjólkurbílar hafa þó komið
flesta daga, en stundum teppst
og einir tveir eða þrír brotnað
í þeim hörðu átökum.
Þrátt fyrir þetta má segja að
vori við Reykholtshver en hér
er nú risið upp eitt meðal
stærstu gróðurhúsahverfa lands
ins, og héðan fá Reykvíkingar
fyrstu gúrkurnar og fyrstu tó-
matana á vorin, en aðal fram-
leiðsla garðyrkjustöðvanna hér
eru tómatar og gúrkur. í fyrstu
húsin voru gróðursettar tómata
plöntur um miðjan janúar. Eru
það plöntur sem sáð var til í
haust. Þá hefur verið gróður-
Sett í gúrkuhúsin fyrir nokkru
og þessa dagana er unnið að því
að „planta út“ þeim tómata-
plöntum sem sáð var til um ára
mót. Það má því með sanni
| segja að það vori í gróðurhús-
j unum, þótt. vindsvalur. vetur sé
, utan veggja þeirra.
| Fyrstu gúrkurnar héðan
i koma svo á Reykjavíkurmark-
að í apríl-byrjun og dæmi eru
til að þær hafa komið í marz-
lqki., Fyrs[tu; tómatarnir koma
svo um þkð ’bii mánuði séiriha
eða í maíbyrjún.
Á s.l. ári átti gróðurhúsa-
ræktin erfitt uppdráttar, vegna
hins gífurlega ávaxta-innflutn-
ings og var það þessari ungu
atvinnugrein mikið áfall. í ár
c. ,, , , * , , , .............. mm/m mmm - i ■■r— ,erumennþóvongóðir ogtreysta
Sjaiuan hefur verið mein þorf a þvi en nu, að islenzka ;KLi«|H m. a. á æðri sem lægri máttar-
þjóðin leitist við, samstillt og af góðum hug, að stuðla að því, vuld ; þessum cfnum.
að mikill sigur vinnist í þeirri baráttu, að vernda heimilin í st. Þ.
landinu. Og um það ættu menn,. hvar í fylkingu sem þeir
standa, að geta verið sammála, að stefna beri að því marki, Haraldur Björnsson, sem Gerhard Kienow prófessor og Guð- IBEZTABAUGLTSAIVBI
þótt menn greini á um Jeiðirnar. ^ j björg Þorbjarnardóttir, sem Agneta.