Vísir - 26.03.1954, Side 5

'
Föstudaginn 26. marz 1954.
VlSIB
Frásogn Svetlana Gouzenko.
Þcgar Igor Gouzenko yfirgaf rússneska sendiráðið í Otíawa
í septembermánuði 1945 hafði hann í fórum sínum sönnunar-
gögn fyrir skipulagðri svikastarfsemi Ráðstjórnarríkjanna gegn
bandamönnum sínum og vakti þetta heimsathygli á sínum tíma
og enn iðulega tun þetta ritað í blöð og tímarit. Síðan liefur
Gouzenko verið í felum fyrir rússnesku leynilögreglunm. í
öryggis skyni tók hann sér annað nafn og þar sem hann býr
með konu sinni og börnum veit enginn, nema bílstjóri þeirra,
hvaða fólk þetta er, en hann er raunar lögreglumaður. Svet-
lana, kona Gouzenko, hefur Iýst daglegu lífi þeirra, mcðan hau
eru í felum fyrir leynilögreglu Ráðstjórnarríkjanna, og út-
dráttur úr greininni hefur birst í Reader’s Digest. Henni segist
frá á þessa leið:
Við hjónin sátum við mið-
degisverði í hópi vina, sem,
eiga heima skammt frá okkur
í Kanada. Einhver minntist á
fregnir, sem um þær mundir
voru birtar undir stórum fyrir-
sögnum blaða, og voru fregn-
irnar þess efnis, að tveir þing-
menn úr öldungadeild Banda-
ríkjanna hefðu ferðast til Kan-
ada, til þess að ræða njósna-
starfsemi Rússa við Igor Gou-
zenko fyrrverandi upplýsinga-
málaritara Rauða hersins í
rússneska sendiráðinu í Ott-
awa.
Vinir okkar ræddu um Gou-
zenko og hvemig flótta hans
bar að frá starfi hans í sendi-
ráðinu og afhenti kanadisku
ríkisstjórninni um 100 opinber-
ar skýrslur, sem vörpuðu ljósi
á njósnastarfsemi Rússa.
„Mér þætti gaman að vita,“
sagði einn í kunningjahópnum,
„hvort það á fyrir nokkrum
okkar að liggja, að hitta þennan
Gouzenko. Blöðin segja, að
hann eigi heima ásamt konu
sinni og börnum einhverstaðar
í Kanada. Vitanlega er ekkert
látið uppskátt um hvar þau
eigi heima, því að Rússum mun
leika hugur á að Idófesta hann.“
Eg gat ekki varist því, að líta
sem snöggvast á manninn minn.
Hann neytti matar síns án þess
að mæla orð af vörum. Eftir
svip hans að dæma leiddist
honum umræðuefnið. Og eg fór
að hugleiða hvaða hugsanir
myndu vakna í þessum hópi,
ef menn vissu að hann væri
Gouzenko.
„Ef Rússar kæmust að hvar
dvalarstaður hans er,“ sagði
einn karlmannanna, „væri úti
um hann. Líf þeirra hjóna hlýt-
ur að vera einmanalegt."
Eg gat vart varist að reka
upp hlátur. Það er satt, að í 8
ár höfum við leynt hver við er-
um. Engir vita hvar Gouzenko-
fjölskyldan á heima, nema
nokkrir embætcismenn sam-
bandsstjórnar Kanada, og líf—
vörður mannsins míns, sem er
úr konunglegu kanadisku ridd-
aralögreglunni, ,en énginn veit
annað eh að hann sé bara bíl-
stjóri okkar og vikamaður. Þeir
eru ekki margir, sem komist
hafa í kynni við okkur, og vita
hver við erum. Þeir eru: Lög-
fræðingur mannsins míns, rit-
stjórar, sem hafa fengið grein-
ar frá honum til birtingar, og
nokkrir bandarískir og kana-
dískir fréttamenn, sem hafa
haft tal af okkur.
r
Þeir hitta okkur
á heimiltim vina. ■ • r •
• Þegar þeir hitta okkur er það
á heimilum vinar, sem ekki
veit hvar við eigum heima. Bif-
reið okkar er skilin eftir í all-
mikilli fjarlægð frá húsi þessa
vinar okkar, en það sem eftic
er ferðarinnar förum við í
leigubíl.
En við erum ekki óttaslegin.
Langt í frá.
Félagslíf.
Við tökum mikinn þátt í fé-
lagslífi undir þeim nöfnum,
sem við höfum tekið okkur.
Við höfum eignast marga nýja
vini og við förum í boð og iðk-
um íþróttir. Eg er önnum kaf-
in í ýmiskonar kvenfélagastarf-
semi og tek þátt í sameiginleg-
um fundum foreldra og kenn-
ara.
Við förum
varlega.
En við verðum stöðugt að
hugleiða, að fara varlega. Les-
endumir verða að sætta sig við,
að eg segi ekki nánara frá
íþróttaiðkunum okkar — á
hvað íþróttum eg hefi mestar
mætur. Einhver þeirra kvenna,
sem þekkir mig, og læsi grein-
ina, gæti ef til vill farið að
gruna margt.
Stundum kemur sitthvað
fyirr, sem okkur þykir grun-
samlegt. Fyrir nokkrum vikum
nam bíll staðar fyrir utan hús-
ið okkar, vegna þess að hjól-
barði hafði sprungið. Maður-
inn minn veitti þessu nána at-
hygli og tók myndir af bílnum
úr setustofuglugganum. Ein-
kennisstafir bifreiðarinnar
komu í ljós á myndinni.
„En þetta er bara maður,
sem er að skipta um ,,dekk“,“
sagði eg.
,."'reit eg það,“ sagði Igor, „en
hvers vegna fyrir framan húsið
okkar?“
Lögreglan féklc málið til at-
hugunar. Og hún komst að því,
að grunurinn var ástæðulaus.
Maðurinn átti nefnilega heima
við sömu götu og við.
Erlendur málhreimur.
Við hjónin tölum bæði með
ejúendum hreim og reynum því
ekki að koma fram sem inn-
fæddir Kanadamenn, en vinir
okkar — og ekki heldur börn-
in okkar, 10 ára drengur og 8
ára tela — liafa hugmynd um,
að- við séum fædd í Ráðstjórn-
arríkjunum. Öll halda þau, að
við höfum komið til Kanada fr
einhverju öðru Evrópulandi.
Eg hefi aldrei verið í þessu
Evrupulandi, þar sem
talin hafa verið fædd.
þetta get eg sagt ýkkur
farandi:
Það var rituð fyrir
hana ævisaga.
Sérfræðingar leyniþjónustu
Kanada sömdu æyisögu mína
- sögu minnar liðnu ævi, og eg
kann hana utan að. Eg er á-
gætlega vel að mér um bæinn,
þar „sem eg ólst upp“, þekki
smákaupmennina og barna-
kennarana með r.afni, get lýst
nákvæmlega húsinu, sem eg
ólst upp í, garðinum, trjánum
þar og blómunum. Það mundi
verða nokkrum erfiðleikum
bundið, að reka mig á stampinn.
Við höfum tvívegis skipt um
úr kgl. riddaralögreglunni á
frásögn mannsins míns og fóru
yfh- skjölin. Þessir lögreglu-
menn höfðu verið vitni að hús-
rannsókn NKVD hjá okkur.
Uraniumsýnishorn
sent til Moskvu.
Skjölin sýndu, að uranium-
sýnishorn úr bandarískum
kj arnorku-efnárannsóknar-
stöðvum, höfðu verið send til
Moskvu, og að dr. Alan Nunn
May sem vann að framleiðslu
á kjarnorkusprengjum, hafði
látið Rússum í té ítarlega
skýrslu. Síðar játaði dr. May
og var settur í íangelsi í Eng-
landi. Það sem fram kom, í máli
hans, leiddi til dómfellingar
nafn. En við getum ekki gert | yfir Klaus Fuchs og Rosenberg
það oftar. Börnin eru komin á hjónunum.
þann aldur, að það er ekki hægt. | Kanadisk yfirvöld sannfærð-
Það mundi verða of erfitt að ust urn sakleysi okkar, og fluttu
útskýra fyrir þeim, ef við tækj- ( okkur í tryggan felustað upp í
um okkur nýtt naf-n. sveit. — Þrátt fyrir varúðar-
ráðstafanirnar, sem eg gat um,
Tíðir flutningar. ! njótum við dásamlegs frjáls-
Á undangengnum sex árum | ræðis. Sambandsstjórnin hefir
höfum við flutt þrisvar. Igor i aldrei lagt neinar hömlur á
telur hyggilegt, að dveljast fer'ðir okkar, né heldur þátttöku
ekki mjög lengi á sama stað.
Eg er ekki hrædd lengur. Eg
held, að mesta hættan hafi liðið
hjá fyrir löngu. Eg held, að
fyrst snápar leynilögreglunnar
rússnesku gátu ekki klófest
okkur á mesta liættutímanum
haustið 1945. þá muni þeim
aldrei takast það.
Þegar lgor flýði stakk hann
skjölunum undir skyrtuna sína.
Það tók ákaflega á taugarnar,
að fara huldu höfði þá. í sendi-
ráðinu vissu yfirmenn, að Igor
hafði horfið og haft með sér
mikilvæg skjöl, en þeir vissu
ekki hvort hann ætlaði að af-
henda þau Bandaríkjamönnum
eða Rússum. Þeir leituðu hans
ákaft, næstum af örvæntingu.
Þeim var það mikilvægt að
hremma hann, áður en hann I
leysti frá skjóðunni.
Þeir brutu
upp dyrnar.
Nóttina eftir að Igor flýði
brutust 4 starfsmenn sendi-
okkar í félagslífi. Við höfum
aldrei farið til Bandaríkjanna,
ekki vegna þess, að okkur hafi
verið bannað það, heldur vegna
þess, að Igor telur, að með því
mundum við bjóða hættunum
heim.
Igor á skáldsögu
í smíðum.
Undangengin 4 ár hefur Igor
verið að semja skáldsögu um
lífið í Ráðstjórnarríkjunum
Hún nefnist The Fall of the
Titan, og kemur bráðlega út í
Bandaríkjunum, Kanada og
Bretlandi, undir hans rétta
nafni. Ef vinir okkar vissu, að
hann væri rithöfundur kynna
þeir að ætla, að hann væri höf-
undur bókar Gouzenko, en þeir
vita ekki, að hann vinnur heima,
og ætla að hann sé iðnteiknari.
Við höfum ekki nema gott að
segja um lýðræðið. Við eigum
því mikið að þakka. Tw'ent-
ieth Century Fox greiddi Igor
75.000 dollara fyrir réttinn til
Þær eru þannig komnár, að>
Kanadamaður, Frank Shearn,
lagði fram fé til þess, í þakkar-
skyni fyrir þjónustu Igors við*
Kanada. Hús okkar í Kanada
er blátt áfram, en almenning-
ur í Rússlandi mundi líta á það~
sem höll.
Er eg minnist
Rússlands
verður mér hugsað til gam-
als manns, sem eg talaði viír-
á hafnarbakkanum í Vladi-
wostock. Hann horfði á okkur
og sagði;
„Eg hefi séð marga Rússa.
eins og ykkur fara til Ameríku
og koma þaðan aftur. Nú hlæg-
ið þið, en þið grátið þegar þið^-
komið aftur“.
Nú hefur mér skilist við hvað -
hann átti.
En hverju máli skiptir það,
þótt við endrum og eins verð-
um dálítið óstyrk á 'taugum,
þegar einhver slangrar í ná-
lægð húss okkar? Kannske-
hryggir þáð okkur dálítið að
við getuni' ekki sagt börnúnum
okkar hver við erum, og sýnt
þeim myndir af afa þeirra og“
ömmu. Og það er kannske-
þreytandi að verða oft að skipta.
um skrásetningarmerki á bíln-
um og flytja í nýtt umhverfi„
og að geta ekki tekið þar á móti
þeim fáu vinum, sem vita hver-
við erum í raun og veru.
En allt er þetta betra en að-
hverfa aftur til Rússlands.
í'áðsins inn í íbúð okkar við. þess að kvikmynda sögu hans,
Somerset-götuna og leituðu í og The Iron Curtain og Cosmo-
herbergjum okkar. Við hjónin j politan (tímarit) greiddu hon-
og litli drengurinn okkar föld- , um 500.000 dollara fyrir birt-
umst í nágrannaíbúð — hinum
megin við forstofuna. Næsta
morgun hlustuSu lögreglumenn
ingarréttinn. Við fáum líka
mánaðargreiðslu alla okkar ævi
og nema þær 100 dollurum. —-
Bilakossar eru
bannaðir.
Egyptar hafa nýlega bannað?
með lögum að kyssast í bílum
og á járnbrautarstöðvum.
Samtímis er ákveðið með-
lögum, að sá sem gerist nær-
göngull við egypzka stúlku á
almanna færi, skuli dæmdur £
minnst 7 daga fangelsi, en við-
annað brot í allt að 50 daga
fangelsi og 50 punda sekt.
Refsingu þessari skal beitt, þótt
athæfi mannsins sé stúlkunni
hugþekkt, ef hann aðeins lætur
í ljós, að hann viti af kvenlegri
nærveru hennar á opinberum
scað.
Einarsson
héraðsdómslögmaður
.....i 2« B. Sími 82631
þéssi var tekin eftir skothríðina í þiughúsi Bandaríkjanna á dögunum. Hér sjást hinir
i þrír Puerto Rico-búar. í vörzlu lögreglunnar.