Vísir - 26.04.1954, Blaðsíða 4

VISIR
Mánudaginn 26. apríl 1954
WXSXH
D A G B L A B
Ritstjóri: Hersteiim Pálssom.
Auglýsingastjóri: Kristjáu lónssoa. j
#•
. . Skrifstofur: IngólfsstxKtt 3.
■ Útgefandi: BLAÐAÚTGAFAN VlSIR HJ*.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1680 (fímm Mnur).
Lausasala 1 króruu
Féiagsprentsmiðjan h.f.
'Ur
Forsetaheimsóknin. i Finnlandi.
Q>g ávörp.
Ræða Finnlandsforseta
24. apríl 1954.
I langt burtu, þá er það oss furðu.
nákomið. . Þegar betur er áð
„Gamli“ hefur sent Bergmáli
TT .• f , . . , , ' gáð, sameinast þessi fjarlægu eftirfarandi pistil: „I blöðum í
ena oise í s an a og ru, >lönd í norrgenu bróðurþeli. ' gær og í fyrradag var sagt frá
Það er okkur komnu minni, Náttúran og sagan hafa á slysum> sem urðu á götum hér í
mikil. anægja að megja bjoða ýmsan hátt mótað þjóðir vorar bsémim með þeim hætti, að sér-
yður forsetahjónin velkomin . syipaðan hátt< Eg hefi áður stök ástæða er til að yara við
hingað til Finnlands. baeði fyrir | verið‘í Finnlandi; andað að mér '?*rri hsfttu’ sem vir.mst
vera
Aidsn $em er ai rísa.
fndanfarin fimm ár hefur mikið verið rætt um nauðsyn
i — þess, að ná og halda við jafnvægi í efnahagskerfi lands-
ins. Stærsta skrefið sem stigið var til þess, að, ná þessu lang-
þráða jafnvægi, var gengisfelllngin 1950, þegár erlenáur
gjaldeyrir var hækkaður í verði um 75%.
' Á árunum 1940—1950 jókst misvægið í efnahagskerfinu
ár frá ári. Verðbólgan færðdst . aukana jafnt og þétt og mis-
vægið var leiðrétt gagnvart neyzlu þjóðarinnar með vísitölunni
Fn 1947 var misvægið í efnahagskrefinu innanlands farið að
.verka svo á aðstöðu útflutningsins, að nauðsynlegt var að
greiða honum miklar beinar uppbætur til þess að geta starfað.
1950 var talið að þessar uppbætur þyrftu að vera hátt á annað
hundrað milljónir króna. Þá varð ekki lengur staðið gegn
því að lækka gengið. i„ ónan var orðin fölsk mynt.
, Við gengisbreytinguna, sem allir telja nú að hafi verið
.nauðsynleg, breyttist margt til batnaðar í efnahagskerfinu.
Peningamálin tóku aftur að leita jafnvægis. Árangur af þessu
varð svo meðal annars sá, að verzlunin, sem verið hafði í
ijötrum i tvo áratugi, var nú að miklu leyti leyst úr böndum.
En skilyrði fyrir því að frjálsræðið í verzluninni gæti haldist,
var fyrst og fremst það, að jafnvægi í efnahagskerfinu yrði
náð og það héldist.
, Síðustu tvö ár hefur sama og engin breyting orðið á vísi-
tölu framfærslukostnaðar. Benti það til þess að verulegt jafn-
vægi hefði náðst og margir hafa verið þeirrar skoðunar að
þjóðin væri nú komin með efnahag sinn í örugga höfn. Gerðust
því margir bjartsýnir á það, að óhætt væri að örva fjár-
festingu í stórum stíl eins og verið hafði á stríðsárunum En
það hefur ekki reynst rétt ályktun.
Um nokkurt skeið hefur verið ljóst, að verðbólgan hefur
verið að búa um sig á nýjan leik í efnahagskerfinu, eins og
graftarbólga, sem farin er að hjaðna en tekur sig upp aftur
og fer vaxandi. Þótt oft sé erfitt að segja um hverjar orsakir
séu fyrir slíkri þróun, er líklegt að aðalorsakirnar hér sé stór-
aukin útlán banka og opinbera sjóða og framkvæmdir
varnarliðsins, sem hafa valdið mikilli eftirspurn um vinnuafl
og fengið mörgum í hendur óeðlilega háar tekjur.
Afleiðingar þessa ástands hafa verið að búa um sig síðastliðiö
ár. Verðbólgan hefur verið að grafa um sig í efnahag'skerfinu,
þótt vöxtur hennar hafi ekki verið skráður á mælitæki vísi-
tölunnar. En vísitalan sýnir ekki verðbólguna fyrr en hún er
komin á ákveðið stig og keðjuverkun hennar er farin að koma
fram í þjóðlífinu með vaxandi óánægju atvinnustéttanna. Kaup-
kröfur geta sprottið af tvennskonar orsökum. Af því að verðlág
hækkar á móti kaupgjaldi og af því að sumar stéttir telja sig
bera skarðan hlut frá borði, samanborið við aðrar. Hvorttveggja
getur orðið orsökin að verðbólgu.
Nú getur engum lengur dulist að verðbólgu-aldan er risin
á ný. Togarafloti landsmanna er að stöðvast vegna þess að
togarasjómenn una ekki lengur sínum hlut. Sjómenn eru að
segja upp samningum á togveiðum og síldveiðum. Stærsta
verkalýðsfélagið er að búa sig undir uppsögn samninga og
verkfall. Allir verkfræðingar í opinberri þjónustu eru að segja
upp störfum af því að þeir una ekki sínum hlut. Sagt er að
ýmsir hópar af starfsmönnum ríkisins, séu að gerast órólegir
út af launakjörum sínum.
Aldan er þegar risin og þjóðin stefnir í sama verðbólgu
fenið og hún komst í á árunum eftir stríðið. Síðan er svo
stuttur tími, að öllum ætti að vera í fersku minni hvaða
erfiðleika, ófrelsi og upplausn slík þróun hefur í för með sér.
Þess vegna ætti það ekki aðeins að vera áhugamál þings cg
stjórnar, heldur allra stétta í landinu, að sporna af öllum
mætti gegn slíkri þróun. Hún getur aldrei haft annað í för
með sér en erfiðleika, efnahagslega og stjórnmálalega. Og fái
hún óhindruð að færast í aukana, leggst hún eins og mara á
þjóðina — sem þá hefur aðeins eina leið til að létta henni af
sér. En þá ieið fer enginn ótilneyddur.
eigin hönd og fyrir hönd allrar
fihnsku þjóðarinnar.
. Þér komið frá landi,. sem utn
víða veröld er þekkí undir
nafninu Sögueyjan. Mérkileg
er sú þúsund ái'a saga, er
þjóðþ essa lands á að baki sér.
Hún hefur skapað og várðveitt
til óborinna alda hin elztu pg
dýrustu djásn norrænnar
menningar. Með stolti . getur
íslenzka þjóðin haldið því fram,
ao hún eigi elzta lifandi rifc-
mál Evrópu. Á stjórnmálasviS-
inu greina fornar fræðibækur
frá því, að fyrir meir en þús-
und árum hafi þjóðarþing —
Alþingi — verið sett á íslandi.
Allt sannar þetta, að íslending-
ar eiga, þrátt fyrir fólksfséðinaj
aðdáanlegri andlegri orkú og
hæfileikum á að skipa. Frelsis-
ástin hefur einkennt sögu ís-
lands frá fyrstu tíð.
-. Þróun samgangna heíur gert
fjarlæg'ðirnar minni. Á síðustu
árum hefur ísland oft .boðið til
norrænnar samvinnu. Hafa
norræn þing og fundir verið
lia|din í landi yðar. í því satn-
bandi hafa einnig margir tand-
ar vorir átt þess köst að kynn-
ast yðar sævi girtu byggðum.
Al'lir hafa þeir komið fróðar':
heim, hrifnir af landi yðar og
þjóð.
Með ánægju höfúm vér
Finnar staðreynt, að viðskiptin
milli landanna hafa þröazt
mjög á undanförnum árum, og
að þau byggjast á gagnkvæm-
j um þörfum. Iðnsýhihgin
í finnska, sem innan skamms
| verður opnuð í Reykjávik,
j verður ánægjulegur stuðningur
i í þessu efni.
ísland liggur vestast Norður
ihni skóganna, notið gufubað-
atma og kynnzt fólki úr öllum er átu viS> komu við sögu hin
stéttum. Mér er óhætt að full- jottu bifhjól, sem nú er farið að
yrða. að mér fannst eg vera bera svo mikið á hér á götunum.
sem heima. Hér er lítill munur Með þessum orðum er ég ekkert
hárra og lágra, hér er hörð að gefa i skyn, hverjum sé um að
lífsbarátta og bróðurleg gest- kenna þessi tvö slys, er hér er
risni, lestrarfíkn mikil, trú- um a® ræ®a> en samkvæmt blöð-
rækni ag áhugi um andleg mál, ununl voru> er annað sl>’sið varð'
, ' . ^ . . þrir unglingar a sama bifhjohnu,
svo sem i voru landi, og þa eigi ,
. • sem lenti fyrir bifreio, og meidd-
sizt norræn rettarvitund og mt þeir ^ en j hinu varð barn
lýðræðislegur hugsunarháttur. fyrir bifhjóli, Eg veit ekkert um
Hér er eg staddur meðal þjóð- hvort þeir, sem óku bifhjólunum,
ar, sem í Kalevala-kvæðunum óku gætilega eða glannalega og
hefir varðveitt sið feðranna og áfellist engan. Fyrir mér vakir
fornar erfðir á sama hátt og vér aðeins að vekja athygli hlutað-
höfum varðveitt slíkt í Eddum ; eigandi ráðamanna á þeirri hættu
og sögum. Loftið er þrungið al- ' sem af hinum léttu bifhjólum
vöru og stórum tíðindum. Eg.tíann að stafa'
endurtek það, að hér finnstl
mér eg veira sem heima, og hiði Hvers vegna er hér
sama hafa margir íslendingar' hætta á ferðum?
), .. .........
'reynt, sem á undanförnum ár-I Það ætti ekki að þurfa mikilla
jum hafa sótt finrisku þjóðina útskýringa við hvers vegna hætta
heim, skóga Finnlands, vötn og stafar af Þessum farartækjum.
bvggðir. Gömul þekking og að- Fyrir er geysileg bUamergS og
,, ... _. * , , , \ gotur viða þrongar. Hm iettu
daun a sogu Fmnlands og bok- ... .
° ° 1 bifhjol eru flest ef ekki oll eign
ungra manna, jafnvel 15—16 ára
unglinga að því ér virðist, ef ekki
yngri. Unglingar á þessum aldri
eru ekki svo þi'oskaðir að á-
menhtum hefir ásamt hraðvax-,
andi samgöngum gert kynnin
nánari. Leikfélag Reykjavíkur
hefir heimsótt Helsingfors, og
finnska óperan heimsótt ^ byrgðartilfinningu og gætni að
Reykjavík. Söngur Finnlands jafnaði, að öruggt geti talist að
— Suoirien laulu — ómar af hleypa þeim á svona farartækj-
fegurð og hátíðliek um víða um ut 1 há hílaumíe.'ð, sem hér
veröid..
er. Unglingar á slíkum farartækj
um hafa sést aka í kapp á götum
Lísbaráttan hefir verið hörð eins og Miklubraut, Flókagötu,
með báðum þjóðum, og' að vissu Ægisgötu og víðar. Og lieyrt hef
léyti er sumt líkt um andstæð- é§> að ymsir er bílum aka> kvar!i
, „ u í ot - • yíir að þeim verði ónotalega við,
urnar: skog og haf. Skogurinn
, , er unghngar hendaSt fram lija
skapar Fmnum utflutnmgs- þeim meS geysihraða> enda kvað
verðmæti, hafið oss íslending- þa6 vera mikið sport bifhjóla-
um. Skógurinn hefir um aldir pnta> að „stíga í botn“, aka eins
skýlt Finnum, hafið oss. En hratt og komist verður, og þótt
hvað framtíðin ber í skauti sér,' slikt sé kannske ekki gert á mikl-
veit enginn, því að nú þýtur um umferðargötum, þarf ekki
landa Finnland hinsvegar aust- j hættan um loftin með hraða miklð ut af að bera hl Þess að
' hljóðsins. I elttbvað alvarlegt gerist.
Finnar hafa um margar aldir
staðið vörð um nonæna menn-
ast. Lega landanna skapar beim
hvoru um sig ólík yandamál.
En fjarlægðin hefur engin
áhrif á vináttuna, því að hva 3
sem legu landanna líður, sum-
einast þjóðir Norðurlandanu&
um menningu sína og djúp-
stæða írelsisást.
Það er mér ánægja að bjóða
yður, herra forseti, og frú yöar
velkomin til Finnlands. Ég
lyfti skál minni og óska ySur
dáumst að þessari þjóð, sem
og íslenzku þjóðinni velfemað- ; lyft hefir byrðum margra styrj-
ar.
Ávarp forseta íslands
í veizlu Finnlandsfoiseta
24. apríl 1954.
Herra forseti!
Frú Paasikivi!
j Fyrir íslands hönd .þakka eg
yður af hjarta fyrir hina 'hlý-
legu og vingjarnlegu ræðu yðar
i og fyrir hinar glæsilegu mót-
'tökur, er við höfum hlotið hér.
j Við hlökkuðum mjög til þess-
( arar heimsóknar til Finhlandsi
, en raunveruleikinn hefir orðið
I öllum vonum meiri. Að íiitta
I yður, herra forseti, það er eins
og að horfast í augu við Finn-
land.
j Finnland og ísland eru einu
lýðveldi Norðurlanda, og béridv
ir það til þess, að nokkuð mjir.i
vera sameiginlegt um bróun
þeirra. Þó að Finniandi liggt
komin til sögunnar á götum borg
arinnar, í þeim slysum, sém hér i
Byrgjuni brunninn.
, Byrgjum þennan hættulega
mgu. Með mmlegn aðdaun brimn> áður en illa fer. Gerum
höfum vér Islendingar fylgzt oss ^ ]lugariund hvernig hér verð-
með því, hvernig' þessi þjoð ur> ef slíkum farartækjum fjölg-
stóð vörð um föðurland sitt ar enn að verulegum mun, sem
með vopn í hendi. Aftur og aft- vafalaust verður, þvi að það gríp-
ur hafa hér ,,með Lífinu og 11 r 11 m sig) að ungir piltar, jafn-
Dauðanum tekizt harðar svipt- vel drengir, vilji eignast slík far-
ingar“, eins og Kivi segir. Vér artæbl> °& er Það skiljanlegt. Ln
það veröur að gæta skynsemi. og
almennt umferðaröryggi krefst
þess, að girt sé fyrir hverja
nýja hættu. Öryggi unglingamia
alda og aldrei dignað, og greitt
skuldir og staðið við skuldbind- sjáifra krefst þess einni
ingar af ýtrustu samvizkusemi. |
Það er auðveldara að dá en að Fyrirspurnir.
skilja. En meðal skýringanna t Og nú vil ég biðja Vísi að koma
mætti nefna skóla hin-nar höi’ðu á fi’amfæri fyrir mig til rettra
lífsbaráttu og íþróttir Finn- aðila þeirri fyrirspurn, hvaða
larids. Finnar g'eta með sanni skilyrði unglingur verði að upp-
sagt: „Fyrir ykkur. drerigjr, fylla> sem fær 111 að aka hif-
þurfum við ekki að skammast hjóli> Hvert er aldf stakmarkið?
okkar,a Þeir eru orðnir furðu • °g erU þeSSU' unSllngar latnir
okkai. Pen era oiðmr tuioa ganga undir próf? Eg spyr> því
margir „dterigirnir , sem varp- j að ág er sannfærður um, að hér
a.S hafa Ijóma á land sitt og J um ættu að gilda jafnsti’aiigai’
þjóð: Runeberg, Topelius, reglur og um bifreiðaakstur.
Galién-Kalléla, Sibelius, Nurmi, Menn verða að læra að alca bíl
— hér yrði of langt upp að hjá löggiltum kennara og ganga
telja á öllum sviðum. „Enn
lifir andi feðra, enn elur þjóð-
in menn.“'
Á st.und. hættunnai’, þegar
undir próf, og er það eigi nema
rélt. Rétt til að aka bifreið fær
heldur enginn, sem ekki hefur
náð 18 ára aldri. Ef einhver er
„ , „ , , haldinn þeim misskilningi, .,að
fpðudandið-kallar. koma fram I ekki þeri að hafa eins strangar
þeír menn. sem örlögum ráða. reglur um rétt tij að aka bif-
Það hefir glatt oss íslendinga
Framli. á 2. síðu
hjóli, þótt svo nefndum léttura
bifhjólum sé, vil ég aðeins segja