Vísir - 22.05.1954, Blaðsíða 5

Laagardaginn 22. maí 1S54.
VfS!ll
MetrsÉmimm Mmlssmm:
IP'l •!
ini mela,
Þar byrgja sandbyljir oftar fyrir
sólina en ský eða skárir.
Farið hhi < íirl^Iiiiíl-liellii — ofan s
íl<MI £e<a dVpi.
Albuquerque,
N. Mex., 23. apr.
Þ-egar komiS er vestast í
Texas og síðan norður í Nýja
Mexíkó, gæti íslendinguriim vel
kaldið a£ ýmsu í Jandslaginu,
að banii væri kominn íieim.
Það er fjalllendi um þessar
slóðir, og gróðurinn er af skorn-
um skammti. Landið er grátt og
guggið, og það er ekki nema
eðlilegt, því að það er þyrst —
það er lítið um úrkomur hér,
og uppblástur mikill af þeim
sökum. Landið er hálfgerð auðn,
cg alger eyðimörk á köflum.
Leið mín hingað lá fyrst.vest-
Ur um Texas til EI Paso(Skarðs
ins') sem stendur á nyrðri bakka
Rio Grande del Norte (Stóru-
Norðurár), er skilur milli
Bandaríkjanna og Mexíkó á
löngum kafla. Það- verður þó
ekki sagt, að þessi Stóra Norð-
urá beri nafn með rentu, þvi
að hún er eiginlega ekki annað
en smáspræna. Hún er væð
hvarvetna, og. sums staðar er
hægt að stikla yfir hana, án
þess að vökna í fætur. En vit-
anlega er hún stór, þegar tekið
er tillit til þess, að á þessum
slóðum er eiginlega ekki um
nein vatnsföll að ræða.
Eg kom til E1 Paso að næt-
urlagi, og þar sem hér er eng-
in „nóttlaus voraldar veröld“,
sá eg lítið af landiny. En siðan
fór eg í stórum áætlunarbíl 250
km. leið frá E1 Paso til Carls-
bad í Nýja Mex.íkó, og þá leið
fór eg í björtu, svo að ekkert
byrgði útsýnina — nema sand-
bylur við og við.
Eyðilegt umhvert’i.
Jafnskjótt og komið er út
fyrir E1 Paso byrjar hálfgerð
eyðimörk. Þarna er meðal-úr-
koma aðeins um 12 sentime,trar
á ári, og mikill hluti hennar
kemur ekki að neinu gagni, því
að uppgufunin er ,svo ör, Þó er
þarna nokkur gróður, gras, sem
er bæði snöggt og gisið, gráleitt
áf þurrki, og innan um sjást
kannske hvirfingar lágvaxinna
kaktusa, því að jafnvel þeir
hafa ekki getu til að verða
verulega stórir. Jarðvegufinn
er gulleitur og sendinn, en öku-
maðurinn, sem er skrafhreyf-
arinnar í suðvesturhluta Banda
ríkjanna.
Um þetta skarð, sem bíllinn
ekur nú um, var alfaraleið
löngu áður en menn fór að
dreyma um farartæki eins og
bílana. Þá fóru hér vagnalestir
landnemanna, og um þetta
skarð — Butterfield-skarð —
lá leið fyrstu hraðpóstanna, er
þustu með póstinn milli aust
í fyrsta áningarstað. Sá staður
er nefndur „Leðurblökuskúti",
og þar er sumarbústaður mill-
jóna leðurblakna, sem eiga
heima suður í Mexíkó að vetr-
arlagi. En um miðjan maí lifnar
yfir þessum hluta hellsins, því
að þá koma „túristarnir“ og
taka sér bólfestu í loftinu. Þeir
halda kyrru fyrir um dagana,
en er rökkva tekur, heldur all-
urstrandarinnar og Suður- jur skarinn út, til að afla mat-
Kaliforniu. En það var ekki fanga, skordýra, sem nóg er til
inn í bezta lagi, segir, að þetta
sé þó góður jarðvegur. Eftir
góða dembu verði þessi hálf-
gerða eyðimörk haf blóma á
einum degi, en þau „fölna á
einni hélunótt“, verða ekki
langlíf, því að það er sjaldgæft
að úrkomurnar .standi lengi.
Fyrst er ekið lengi um slétt
lendi, þar sem ásar einir gera
nokkra tilbreytingu, en fram-
undan eru þó 8000 feta há fjöll,
og yfir þau eða gegnum á að
fara. Og þarna er „beljuland",
þar .sem bændur eiga þúsundir
nautgripa, en fjöldinn fer eftir
því, hve mikið land bóndinn á.
Hann verður að ætla hverri
skepnu sem svarar tveim hekt-
urum lands til hagbeitar á ári,
því að annars fær skepnan ekki
í sig. En bílstjórinn upplýsir,
að þótt grasið sé snöggt, sé það
bætiefnaríkt, svo að einn hest-
burður af því jafnist á við níu
hestburði af safaríku grasi af
láglendinu austan til. Munur-
inn er sá, að í hinu safaríka
grasi er svo mikið, vatn, sem
vart er fyri.r hendi á þessum
stað.
Miklir fjárbænclur.
Á þessum slóðum stunda
margir bændur sauðfjárrækt,
og mér er sagt, að þeir sé marg-
ir, er hafi 2—3000 nautgripi og
allt að 2000 fjár. En sumir eru
þó enn gildari — ef þeir hafa
nægilegt landrými.
Hingað og þangað meðfram
veginum eru vindrafstöðvar,
en þar er engin bygging nærri,
svo að eg spyr bílstjórann,
hverju þetta sæti. Hann hefir
svarið á reiðum höndum. Hér
bora bændur eftir vatni, og
koma sér upp brunnum og
vatnsþróm. Þegar bóndi hefir
fundið góða vatnsæð í landi
sínu, kemur hann sér upp vind-
rafstöð, sem knýr vatnsdælu,
og þarf hjörð hans þá ekki að
kvíða þorsta, meðan hún er þar
í grennd. Bílstjórinn kvað þess
dæmi, að menn boruðu 1000 fet
í leit að vatni, og vatnsgej'mar
gildra bænda talra tug milljónir
litra. í sambandi við þá eru svo
jpft áyeitur, þar sem það þvkir
• borga sig.
3,Sólanminsterið“ — í stóra salnum í Carlsbad-bellutsum
Kiettur aldanna — kalksteins-
myndun í stóra salnum.
42ja km. þráð-
beinn spotti.
Það er fátt um beygjur á
þessum vegi, enda þarf ekki að
krækja fyrir hóla eða hæðir.
Á einum stað er beinn spotti,
sem er 42ja km. langur, og
liggur hann meðal annars yfir
saltflesjur, sem eru 12 km.
breiðar. Það er óþægilegt að
líta út, þegar farið er þar, því
að þarna er jarðvegurinn 95%
hreint salt, og kristallarnir
endui’kasta geislum sólarinnar,
svo að mann svíður í augun.
Fyrir nokkrum árum var reynt
að hagnýta saltbirgðir þær,
sem þarna eru, en menn gáfust
upp við það. Flutningskostnað
urinn varð of mikill, því að það
varð að flytja „hráefnið“ lang-
ar leiðir á bílum til verksmiðja.
Þar með var sá draumur búinn.
En nú eru fjöllin varla stein-
snar undan. Hlíðar þeirra eru
algerlega gróðurlausar, eigin-
lega ekkert annað en stórgrýt-
isurðir. Mér flýgur í hug, að
þessi fjöll sé furðanlega lík
fjöllunum heima á Fróni. Þegar
við ökum upp eftir dal í áttina
að skarði yfir fjöll þessi, sem
heita Guadelupe-fjallgarður,
birtist tindur framundan, sem
kemur einkennilega kunnug-
lega fyrir sjónir. Já, það er eins
og Þyrill hafi verið tekinn úr
Hvalfirði, stækkaður og hækk
aður til muna og settur þarna
niður. Urðir neðst, þverhnípt,
klettabelti ofar. Það er aðeins
eitt, sem eyðileggur þessa sam
líkingu. efst á þessu fjalli eru
grenitré, sem eru 60-^—80 fet á
hæð.
Hættuleg Ieið — að
fornu og nýju.
Þetta fjall heitir E1 Capitan,
því að hér bera flest kennileiti
spænsk nöfn, því að Spánverj-
ar réðu hér lögum og lofum um
aldir. Rétt hjá er annar tindur
— þeir eru báðir rúmlega 8000
fet — sem heitir ensku nafni,
Signal Hill, eða Merkjatindur.
Hann kom mikið .við sögu áður
fyrr, þegar Indíánar voru enn
að reyna að liefta ffanisókn
hvítra manna vestur á bóginn.
Þá var þetta land Apasja,
grimmustu, Indiána-ættkvísl-
alltaf auðgert að komast þessa
leið. Apasjar voru alltaf fúsir
til að afla sér höfuðleðra hvítra
manna til að sýna hreysti sína,
og á Merkjahæð var þeirra
Þríhyrningur, sem mjög kemur
við sögu í Njálu, og svo var
hvítum mönnum veitt fyrirsát
í skarðinu. Enn kemur það
fyrir, að þeir, sem rölta út fyrir
veginn þarna, finna skinin
bein þeirra, er féllu fyrir örv-
um Apasjanna fyrir manns-
öldrum.
Og hætturnar eru ekki úr
sögunni, því að hér liggur veg-
urinn víða utan í snarbröttum
Alíðum, og hingað og þangað
liggja brotnir og beyglaðir bíl-
ar, sem hafa farið of hratt eða
verið ekið ógætilega að öðru
leyti. Á einni viku í fyrra, segir
bílstjórinn, fóru sex bílar út af
veginum efst í skarðinu, en
þess má geta til gamans um
leið, að þar er vegurinn í 6100
feta hæð yfir sjávarmáli.
Carlsbad-hellarnir.
Á 200 km. leið um þetta eyði-
lega land höfðum við aðeins
séð fjóra bóndabæi og við höf-
um ekið um eitt þorp með tíu
húsum. Þó er umferð mikil um
veginn, og skýringin er sú, að
þessi vegur er önnur höfuðleið-
in til Carlsbad-hellanna, sem
taldir eru meðal fallegustu
náttúrufyrirbrigða í heimi.
Þeir og umhverfi þeirra eru nú
þjóðgarður, og þangað leita
900—1500 manns daglega að
vetrarlagi, en á sumrin koma
allt að 7000 manns á dag til að
skoða þenna Víðgelmi.
Leið mín eins og allra, sem í
bílnum eru, liggur einmitt
þangað, ög rétt hjá endastöð
áætlunái'bílsins birtist gat mik-
ið — inngangurinn. Þar bíða
nokkrir ungir menn, sem hafa
þann starfa á hendi að fylgja
komumönnum um hellana,
skýra það, sem fyrir augun ber,
og gæta þess að enginn týnist,
því að þeir gangar hellisins,
sem kannaðir hafa verið, eru
um 37 km. á lengd, og „þriðja
hæð“ hans er meira en 1000 fet
undir munna hans.
Sumarbústaður
leðurblakanna.
Leiðin ofan í fyrsta hluta
hellisins liggur niður snarbratta
brekku, og stígurinn er í ó-
teljandi bugðum, til þess að
létta mönnum gönguna. Voru
þó margir orðnir óstyrkir í
hnjáliðunum, þegar komið var
af á þessum slóðum.
Enginn veit, hve langt er
síðan hellar þessir — því að í
rauninni er hér um marga,
samhangandi hella að ræða —■
tóku að myndast, og menn vita
heldur ekki, hvenær leður-
blökurnar tóku sér fyrst ból-
festu þarna. En það má nefna
eina tölu, sem gefur til kynna,
að þær muni hafa átt þarna
sumarbústað ærinn tíma.
Skömmu eftir aldamótin tóku
ménn eftir því, að í Leðurblöku-
skútanum var ákjósanlegasti á-
burður — guano — á gólfinu
— drit leðurblaknanna, og
fyrirtæki eitt tók sig til og fór
að nýta þessa „gullnámu". Á
tíu ára tímabili, frá 1904—14,
voru þarna unnar hvorki meira
né minna en 100 þúsund smá-
lestir af þessum áburði, og varí
þó ekki búið að hreinsá til, eC
starfseminni var hætt.
Konungs- og drottn-
ingarhallir.
Carlsbad-hellarnir eru dropa-
steinhellar, þar sem rigningar-
vatn hefir leyst upp kalkið S
jarðveginum, en um Ieið og
fellingar hafa myndast í jarð-
skorpunni, haf a ótrúlegustu
súlur, drangar og styttur mynd-
azt, þar sem kalkvatnið hefir
runnið, vatnið gufað upp og
kalkið eitt orðið eftir.
Skrautlegustu „herbergin“
eru kölluð Konungshöllin og
Drottningarhöllin. Mig skortir
orð til að lýsa þessu, því að það
er eins og þetta sé af öðrum
heimi. Víða eru súlur, sem eru
eins og skornar út af listamanni
af Guðs náð, annars staðar sér
maður stirðnað vatnsfall, sem
kemur beint út úr lóðréttum
klettavegg, mannamyndir eru í
öllum áttum, og sumstaðar er
gólfið eins og þær kynjamynd-
ir frá tunglinu, sem stundumj
er brugðið upp.
í Konungshöllinni er tignar-
legt hásæti, og þar eru súlur,
sem eru allt að 30 fet á hæð.
Þar eru líka furðanlegar mynd-
anir í loftinu, sem vekja hjá
manni hugleiðingar um, hvort
þyngdarlögmálið hafi vérið
upphafið, er þær urðu til, fín-
gerðasta víravirki eða köngul-
lóarvefir.
í höll drottningar eru svo
aðrar einkennilegar súlnamynd
anir. Þar hefir kalkvatnið runn-
ið sitt á hvað um leið og það
draup úr loftinu, svo að þar eru
dýrleg veggtjöld, sum svo næf-
urþunn, að maður sér bjarmann
Starisstúlha
ekki yngri en 18 ára, óskast nú þegar við veitmga-
hús úti á landi. Uppl. aS Mjóuhlíð 16 til kl. 20.00
í dag.