Vísir - 08.10.1954, Síða 3

Föstudaginh 8. október 1954.
VISIR
FRAMFARIR OG TÆKNI ♦
Söliit er mesti orkugjafi,
sem maðuriim þekkir.
Yísindamenn allra þjóða vinna að
því að beizla sólarorkuna.
Allir vita, að sólin er ein-
hver mesta „aflstöð“, isem
manninum er kunnugt um, og
fullvíst er, að unnt er að. fram-
leiða milljarða kílóvatta úr
sólárhitanum.
Vísindamenn heimsins vita,
að kola- og olíubirgðir jarð-
arinnar hljóta að þrjóta í fyr-
irsjáanlegri framtíð, og allt
vatnsafl á jörðinni getur ekki
fullnægt orkuþörf mannkyns-
ins, sem notar sífellt meiri raf-
orku. Þess vegna glíma vís-
indamenn um heim allan við
ýmisleg verkefni, sem miða að
því að finna orkugjafa, sem
gæti komið í stað olíu, kola eða
vatnsafls. Meðal þeirra verk-
efna er auðvitað hagnýting
kjarnorkunnar og sólarinnar.
Rússar eru sagðir komnir
langt í rannsóknum á hagnýt-
ing sólarorkunnar, að því er
segir í þýzku tímariti fyrir
skemmstu.
Þar er m. a. sagt frá frú
Nadesjdu ívanovnu Mjelni-
kovu, konu verkfræðings, en
þau eiga heima í borginni
Tasjkent, sunnarlega í Asíu-
ríki Rússa, skammt frá Kara-
kalpa-steppunum og Tsjen-
tsjanfjöllum, en þar er sólfar
geysimikið, yfir 300 daga sól-
skin á ári. _
Þessi kona lifir fyrirhafnar-
minna lífi en margar. kynsyst-
ur hennar, því að hún eldar
mat sinn, bakar, steikir eða
þvær þvott við orku, sem hún
fær frá „sólarofninum" sínum.
Utan á húsveggg hennar,
móti suðri, hefur verið komið
fyrir miklum halspegli, sem
snýst sjálfkrafa eftir því, sem
sólin „færist til“ á himinhvolf-
inu. Á speglinum er hol pípa,
og í henni annar spegill, sem
tekur við geislasafninu frá
stóra holspeglinum og kastar
því gjpgnum brennigler á suðu-
plöti| I’etta.^r fjarska einfalt,
og „jstsáúihúíiinn^u fcostar sem
sagt I'ekkii-í Ábitt.' • iprú Mjelni-
ú.úiifcniM-yi;
kova færir í bók, hve margar
mínútur vatnið er að sjóða í
pottinum, eða kjötið að stikna,
o. s. frv., en allt er þetta liður
í athugunum, sem miða að því
að rannsaka, með hverjum
hætti sé unnt að hagnýta sól-
argeislann á einfaldan hátt.
Þá er unnið að því í Turk-
menistan að gera tilraunir með
sólareimingartækjum, að eima
saltvatn á eyðimörkum þar og
gera það. drykkjarhæft fyrir
búpening íbúanna þar, en
vatnsskortur er ægilegur þar
um slóðir.
Hafa vísindamenn búið til
sólar-ofna, sem geta framleitt
um 1000 lítra af eimuðu vatni
á dag, en það á að nægja
2000 fjár og allmörgum úlf-
öldum. Ennfremur eru uppi
áform um að breyta eyðilegum
saltsteppum í gróðursæl héruð
með svipuðum hætti.
En unnt er að hagnýta sól-
arorkuna með miklu stórfelld-
ari hætti en hér hefur verið á
minnzt, og vinna vísindamenn1
allra þjóða að því einkum með
hliðsjón af rýrnandi olíu- og
kolabirgðum heimsins. |
Þannig er kjarnorkuhreyfillinn í Nautilus útlits. Þessi mynd
er af hreyflinum, sem gerður var í tilraunaskyni.
Skip seít á fEot meB
símtali.
Nýlega hljóp skip af sokk-
unum með all-óvenjulegum
hætti í Hollandi.
Má segja, að skipið hafi
runnið í sjóinn vegna símtals
milli landa. Svo var mál með
vexti, að Hollendingar smíðuðu
4800 lesta vöruflutningaskip
fyrir Venezúela-búa, og skírði
forsetafrú Venezúela það
gegnum símann. Um leið rann
skipið í sjó fram.
Skip þetta, sem hlaut nafnið
„Merida“, er eitt af fjórum,
sem Venezúela-menn hafa
pantáð hjá Hollendingum, en
þau verða síðar í förum milli
Bandaríkjáhna og Venezúcla.
Fiat-verksmiðjunum í Torino á Ítalíu hefur tekizt að smíða
bíl, sein ekki er knúinn venjulegum benzín-hreyfli, Iieldur
túrbínu. Hann getur náð miklu meiri hraða en tíðkast um
venjulega bíla, eða um 250 km. hraða á klst. Túrbínuvélin er
200 hestöfl, miðað við 22.000 snúninga á mínútu, en venjuleg-
ur benzínhreyfill snýst 3—4 þúsund sinnum á mínútu. Það ér
enn ‘talsverður ókostur á þessum vagni, að hann eyðir uni
helmingi meira benzíni en venjulegir bílar. Fyrst um sinn
má segja, að hér sé um tilraunabíl að ræða, en margir telja,
. að með þessu sniði verði bílar framtíðarinnar.
Hvsfir cfeyddir þrautalítið ntei
rafmafns-vetðiaiferð.
Skotift onsakar löuiuii og dauða
hvalsins íniian 3|a mínútna.
Fyiir nokkru hefir rafmagns- taug, sem Pirelli hafði fram-
vöruverksmiðjunum General leitt. Þykir hin nýja veiðiað-
Electric, tekizt að framleiða út- ferð hafa mikla yfirburði yfir
búnað, sem notaður er við hval- ' fyrri aðferðir.
veiðar, sem deyðir hvalinn á 1
rmiklu sársaukaminni Siátt og á
skemmri tíma en áður var unnt.
Rannsóknir og tilraunir á
þessu sviðústóðu í fimm ár, og
var höfð samvinna við hval-
veiðafélögin United Whale Ltd.
og Elektrohval í Osló.
Mikill tími hefir unnizt við
hina nýju veiðiaðferð. og tek-
ur skemmri tíma að skjóta
hvalinn til dauða og binda hann
við skipshlið. Við mikla örðug-
leika var að etja, ekki sízt í
sambandi við rafmagnsleiðsl-
una, sem er tengd við skutul-
inn,
Norðmenn hafa tekið mjög
virkan þátt í þessum tilraun-
um, enda eru þeir mesta hval- i
veiðiþjóð heims. Vopnasmiðj-
unni í Kóngsbergi tókst að
smíða skutul-by.ssu, sem dugði,
og er hún ærið frábrugðin hinni
hefðbundnu tegund, sem kennd
er við brautryðj andann Svend
Foyn,
Um svipað leyti tókst fyrir-
tækinu Pirelli-General Cable
að . framleiða raftaug, sem
reyndist nógu sterk, til ’þess að
þolá hnjask pg aták’, sem veið-
unún fylgir. jjif Ú.V •’!
Sannað þótti, að ef sko.tið
hepjjnaði'st veí,‘ %rsálíaðl ’ þá'S’
tafarlausa lömun hvalsins; sem
kom upp á yfirborðið án lrokk-
urrar baráttu; og iniian þriggjá'
min'útna' var hann dáúður.
Siðan veiddi' Nofðmaðurinn
Dagfinri* Braáthén frá EJpktro-
hval marga hvali með þessum
hætti.
Gefðúr ’ var út tilraunaleið-
angur til 'eyjar' einnar undan
ströndum Vestur-Afríku, og
þaðkn ‘ var háldið á véiðar.
Veiddust m. a.; mjög fljótlega
50 smál. hvalur, og eftir ýmsar
tilraunir, er hvalurinn .sökk
niður á 100 m. dýpi, var hann
dreginn upp á yfirborðið á
Rafhlaðan fær
orku frá só!W.
Vísindamenn hefir Iengi
dreymt um að geta breytt sói-
arorkunni beint í rafniagn.
Verkfræðingum Bell-síma-
félagsins hefir tekizt að leysa
þessa þraut, þótt í smáum stíl
sé. Þeir hafa búið til rafhlöðu,
sem getur breytt sólargeislum
beint í rafmagnsstraum án
kostnaðarsams útbúnaðar.
Sól-rafhlaðan er gerð úr
þunnum ræmum úr efni, sem
silicon nefnist. Þær geta safnað
nægilegri orku úr sólargeisl-
unum til þess að unnt sé að
nota strauminn til símasamtala
á stuttum vegalengdum eða
nægt í lítinn radíó-sendi. Upp-
finningamennirnir fullyrða, að
rafhlöður þessar geti framleitt
nægilegan straum til símtala
milli fjarlægra staða, meira að
segja á sólarlausum dögum. Ef
tekst að framleiða nógu stórar
og ódýrar sól-rafhlöður, verð-
m- þess ekki langt að bíða, að
þær verði notaðar sem orku-
gjafi fyrir kæliskápa, sjón-
varpsviðtæki og til heimilis-
þarfa.
Svifið í sjónum gctur bjargai
svdtandi mannkyrci síðar.
Viðbúið, að matur verði ónógur annars
handa sívaxandi fóiksmergð í heiminum.
16 feta löng, sem ætti að geta
framleitt hálfa lest af svifi á
dag.
Dr. Lucas hefur ennfremur
skýrt svo frá, að það sé ekkii
einungis fæðan, sem mikilvæg
sé í svifinu, heldur og ýmis
lífefnafræðileg efni, svo sem
penicillinn og cortisone.
Rússar smíða
kjamorkuíklukku.
Útvarpið í Moskvu skýrði
nýlega frá því, að ,nú vi.ti Rúss-
ar nákvæmlega, livað klukk-
an sé, því að sovét-vísinda-
Brezkir vísindamenn halda
því fram, að innan tíðar muni
ákaflega fíngerðar síur verða
notaðar til þess að ná svifi úr
sjónum, sem liaft yrði til mann
eldis.
Dr. Cyril E. Lucas, sem starf-
ar við hafrannsóknastöðina í
Aberdeen, hefur lýst yfir því,
að svo geti farið, að mann-
fjöldi í heiminum verði svc
mikill, að ekki verði unnt a£
framleiða nægilegt magn a.
fæðu handa þessum aragrúa
af fólki með þeim aðferðum
sem riú þekkjast. Hinsvegai
telur hann, að óþrotlegt magr
matar sé að finna í svifi sjáv-
arins. M. a. sagði hann, að í
Ermarsundi mætti fá 2—3 lest-
ir af svifi á ekru á ári, og enn menn hafi fundið upp kjarn-
meira væri af því í Norðursjó, orku-klukku. . .
og langmest í Norðurhöfum. ) Útvarpsþuluripn . skýrði frá .
í svifi því, sem hér úiri ræðir, því, ’ áð ■ hiriár.. nákvæm.ustu;
eru um 45 %• af eggjahvítuefn- klúkkur væru; ekki' -óskeikular,
um, 30% kolvetni, en hitt erú vegna þess að komið hefur x
ýmis fituefni, verlmæti ’og Ijós, að snúningur jarðar er
riauðsynlegt efni, svo 'sem ekki alltaf samur og jafn, Þess
ribolavíu og' b-vitamíri. ' vegna eru klukkur,. sem sett-
• Svifið er aðaLfæða-fiska-ög-ar eru ef.tir stjörnum og . sól,
'hýálá, • éiifs•• o^Rufeiiigf-'ér,!’eri!'eK*líi;i nægilega nakvæmár við
'tálið eiú-'áð'' úm ÚðriiÚ svifsins í •ynisár vísindalegar tiíraunir.
sjonuni fari forgÖrðúm á þanri Hins vegar hefur komið í ljós,
■hatt,' að ,ónýtsamleg“' dýr lifí • sagði þúlui’inn, 'að klofning át-
á því. 'i ómsiris (sumar tegunda) fer
Dr. Lucas lífur svo á, að alltaf eftir sömu reglum og
menn ættu að reyna að hag'- tekur jafnlangan tíma. i Nú
nýta sér svifið „beint“, enda liafa rússnéskir vísindamenn
þótt nokkuð skorti á í bili, að búið til klukku, kjarnorku-
það sé arðbært. Reynt hefur tímamæli, sem getur ekki
verið áhald, sem er eins konar skeikað um 1/1.000.000 úr
hverfiskál, 8 fet í þvermál og sekúndu á einum sólarhring.