Vísir - 14.12.1954, Blaðsíða 9

l>riðjuctagiim 14. ðescmbcr 1954.
VfSIR
M
I
í ostabænum...
Framh. af 3. síðu.
fáum enga genever. En ég fékk
hugífl'ýndina handa m'jólkuitbúi
Plóamanna og kem herini hér
með á framfœri. ]iví ekki að
koma upp ostamarkaði einu sinni
í viku riieð gíaum og gleði og há-
tíðlegheitum? Uppboðsþing eru
ein af þjöðlegustu skemmtunum
íslendinga fyrir utan tömbólur.
Kanriske mætti sameina þetta í
ostamarkað og ostatombólu. —
Eftir tvö, þrjú ár myndi osta-
neyzla vor íslendinga vera kom-
in í nokkurn veginn hæfilegt
hbrf ef laglega væri á þessu
haldið. Og þarna væri verksvið
fýrir Baldur og Konna og aðra
dýrriiæta hæfileika, sem nú eru
misbriúkaðir í pólitík. þessu er
vitanlega slegið fram til athug-
uriar, og byggt á þeirri staðreynd
að það er hægt að framleiða og
séljá veraklarinnar bezta ost
fyrir svo ótrúlega lágt verð. —
En sem sagt: Hér er okki meira
að gera. Við ókum til Den Héí-
der. ' ' J .
Den Helder.
■Den Helder er flotahöfn Hol-
lands'og ein af stærs'tri flotaliöfn-
um á meglnlandi Evrópu. Húri
liggur á norðvesturodda Nöi’ð-
ur-Hbllands og hafa sttiám sam-
an verið byggð þar mikil hafnar-
naannvirki til þess að fúllnægja
kröfum flotans. Borgin sjálf er
ekki stór, eitthvað nálægt fjöru-
tíu þusund íbúar, en flotahöfn-
in og það sem henni; heyrir til:
gefur nokkra hugmynd um hví-
líkt sjóveldi Holland var til
forna. í Helder er gamall, virðu-
legur sjóforingjaskóli, sjómanna-
skóli, merkileg fiskirannsókna-
stöð og tvær flugstöðvar fyrir
flotann. Við skoðuðum þaraa
kafbáta, hraðbáta og beitiskip og
var það í sjálfu sér fróðlegt og
skemmtilegt, en tekur varla a.ð
lýsa því nánar, því að við kom-
umst áð engum hernaðarleynd-
armúlum, og tréystum okkur
ekki heldur til að heimsóknhmi
lokinni að gera neinar tillögur
um aukið öryggi Atíantshafsins.
En Alkmai’ 'og Den Helden eru
tveir furðulega ólíkir heimar, þó
að skamrnt sé á milh. Og það
var gaman að sjá báð.a sama
daginn, og brjóta síðan heilan að
kvöídi nm þessa undarlegu ver-
öld osta og onaistuskipa, sem við
lifum í.
Amsterdam stemdur á
gömlum skógi.
bíæsti áfárigí okkar í Hollandi
er Amsterdam, sem 'er í ráun' og
veru önmir höfuðborg ríkisins og
ásamt Rottérilam, stærsiu verzl-
unar- og hafnarborg landsins.
Borgin er reist í féni á Suður-
strönd Ij-flóa, sem skarst inn úr
foma Zuiderseé, en hefur nú ver-
ið skilinn frá honum með flóð-
garði og flóðgáttum. Grunnur
Iborgarinnar var treystur með því
að reka tugi milljóna af trjábol-
um ofan í Ieðjuna svo áð Ariist-
ermam stendur raunverulega á
gömlum skógj, sem stendur á
lvöfði. Borgin niinnir allmikið á
Feneyjar, því að um hana þvera
og ondilánga ganga sjki, seiri
■Holléndingar kalfa Gráchten.
Innsiglingin til borgarinnar ligg-
ur nú eftir Norðursjávarskurð;
inum mikla beint austur í.gegn-
um landið frá Ijmuiden. Frá
Amsterdam liggur einnig iriikill
skipaskurður yfir í Rín, svo að
hún er enn scm fyrr í miðdep-li
mikilla siglinga, þó að Zuidersce
liafi verið lokað. íbúar eru. nú
um 900.000.
Viðskiptasvipur Amsterdanv
hefur. öldum saman verið mólað-
ur af AustrirIandasigiingunum
og innfluíningi og iðnaðarlegri
íullkömnum ýinsra dýrmæta riý-
lenduvörutéguhda. Koma þar í
fremstu röð tóbak, káffi, te,
kakao, jarðolía, gúmmí og ýms-
ar dýmvætar austrænar krydd-
-og viðartegundír. Amterdam er
því riiikil iðnaðarboi’g, Fyi'i’ á
tímum var hún ernnig miðstöð,
igimsteinasölu og gimsteináfág-
unar í heiininum, og keppti full-
,um fetum við London ,og New
York, senv vörvimarkaður og
peninganvarkaður. En á þessum
sviðum hefrir hún nvi eftir síðari
heimsstyi’jöldina orðið að þöka.
Hins vegar eru Amsterdam og
Rotterdám þannig í sveit settar,
að þær liljótá ailtaf að verða
miklar verziunarbovgir.
Ég veit, að rnjög margir ís-
ienzkir sjómenn hljóía að koma
til Amsterdam, og serinjlegá eitt-
hvað talsvert af kaupsýslumönn-
unr og almennum ferðamönnum.
þess vegna langar mig til að
benda á það, að -Anrsterdam er
menningarleg mi ðstöð Ho) I ands
ög listauðugust allra borga á
Nlðui’löndum. Má þar einkum
benda á Rikissafnið. (Rijksmus-
éum), Hús Rembrándts, Nýlendu
safnið og dýragarðinn. í borg-
inni er víðfræg sönghöll, þar seni
heýra má úrvalið af fegurstu
tónlist heimsins. Og háskólinn
og lista-háskólinn cru meðal
virtustu menntastofnana sinnar
tegundar í Evrópu. jiarna er því
í mörg hora að líta fyrir þann,
sem tómstund liefur til og langi
ar að sjá og heyra eitthvað
merkilegt.
Táraturninn.
Að sjálfsögðu var það fátt eitt,
af öllu sem Amsterdam hefur að
bjóða, sem okkur gafst kostur á
að skoða til nokkurrar hlítar.
þó sigldum við um höfnina og
síkin, og þannig, einmitt á sigl-
ingu um Herrengi’acht og önnur
gömul borgarhvérfi, nýtur mað-
ur þess bezt, hve Amsterdam er
sérkennileg horg óg fögur. Úti
við aðal hafnarsundið, er gam-
alí, sérkennilegur og fallegur
tui’n, Táratúrriinn. Hann fékk
nafri sitt af því, að fyrr á öldurn
á meðan siglingarnar til Austur-
landai voru áhættuspil, sem eng-
inri vissi, hverriig enda myndi,
söfnuðust konur Amstcrdam-
borgar saman fyrir innan hrjóst-
rið þessa turns til að kveðja Ind-
íaförin er þau lögðu úr höfn. Og
þarna stóðu þær í þröng, mæður,
húsfreyjur og unnustur, veifuðu
ög hrópuðu og grétu, en golan
sem þáridi hin stæltu segl og bar
hábyrtar skeiðarnar frá landi,
bar einnig kvein þeirra og grát
út yfir turna, síki og torg. Hinn
ævintýralegi auður þessarar borg
ar er skapaður af sæförum, vík-
ingum og kaupsýslumönnuma
sem nauðugir eða viíjugir lögðvý
út á höfin, meðan kvenþjóð stað-i
arins grét og kveinaði við brjósD
rið Táraturnsins. — Nýlendu-
safnið í Amsterdam, sem er eitts
hið merkilegasta í sinni röð il
Norðurálfu, gefur ofurlitla hug-
mynd um það, hvílík firna auð-
æfi þessir leiðangrar færðu heiml-
til Hollands, en jafnframt ogi
engu síður, um það, stórkostlega.
menni ngarstarf, sem Hollending-
ar unnu i nýlendum sínum. það
er gott og hollt fýrir litla þjóð aði
glíma við mai’gþætt og stórbrot’t
in viðfangsefni.
GuII og silfur og gimsteinar.
Rijksmuseum í Amsterdam erj
fjölskreytt safn og merkilegt.
það er ekki einungis listasafn,
heldur og listiðnaður. það er
einnig sögusafn og þjóðminja,-
Ég held að ég hafi aldrei á ævi
rninni séð önnur eins kynstur af
undurfögru gull- og silfur- og!
gimsteinasmíði, eins og þar en
saman komið. Og íburðarmikl-
um húsbúnaði, góbelinvefnaði
og postulíni. Og allt Sber þettai
vi’tni hagleik, og listgáfu, og erl
glöggur vítnisburðvjr um háttu
og tíðaranda á ýmsum tímuvn,
og þó ef til vill framar öllu öðru!
um hóflaust ríkilæti og íburð
hinnar rísandi borgarastéttar
upp úr landafundunum miklu,
og síðan aftur eftir að iðnþróun-
in kom til sögunnar. En það var
þó ekki þetta sem ég dvaldí
lengst við. það sem mér verðurr
minnisstæðast frá Rijksmuseunx
er tvennt: Hinar undursamlegvt
Framh. á 11. síðm-
(jrœmneti:
Grænar baunir
Gulræiur
Gulræiur & grænar batmír
Blandað grænmeti (6 teg.)
RauSroíur
■4'
Sjfíiís.x'
MZiíweivJkæfta
flf enz'ítiB' s íesputts
4-
JFtixk Hsss’ ék
Fi&jíe bsséies ejfies’
an/omr:
Norðaníandssaltsíld heil & flökuð
í dósum og tunnum.
GaffalMtar
BismarkrúHur
Sííd i hkupi -
Reykí síldarflok í olíu
Reyki síldaríiök í tómat
ím. s&r e^ítstjf-
f’íi7 ;f Ífg Sf’íd’ ÉSSÍ
'ÉB
JÞ& ýtkir&fgn
-uommar es-
it íiáttÉass
auomr
ii