Vísir - 29.12.1954, Side 7

Miðvikudaginn 29. desember 1954,

Josoph Wcclisltersj:
Sehmidt ,verkfræding-
ur4 ikemmtir sér.
Skemmtileg hrekkjabrögð ungs
manns, er minna á Köpenickmáiiö
Málið rar þag^að nídiir, en varð>
þó nokkriini niönnuni líl hjai'»ar.
Elfried Sclnnidt er 32 ára og pretssetrinu hékk stór teikn-
Rtrætisvagnstjóri í Vínarborg. ing af diesel-rafmagnsvagni,'
Hann er magur og þunglyndis- sem hann hafði teiknað. Elsa,
legur, uuglingslegur á svip og stúlkan, sem hann vonaðist . til
augun blíðleg. Schnúdt er lág- að ganga að eiga einhverntima,
róma og varfærínn í málí, eins sagði oft: ,,Það er hörmulegt,
«>g hann óttist jafnan alla, Elfried, að þú skyldir ekki
Þessi hægláti Áustiirríkis- verða verkfræðingur!"
maður ífamdi þó, fyrir 16 ár- 1
um, hin furðulegustu nrekkja-
brögð, sein kunn erij. í síðari ‘ nja ræ U
tímum. Hann notaði aðferð a
Teikningin og bréfin nægðu
ekki til að hafa áhrif á Gestapo
liðið. Schmidt vélritaði nú bréf
og í því tilkynnti Berlínarhá-
skóli Elfried Schmid-t, að hann
| hefði þar veriS. gerður að heið-
‘ ursverkfræðingi. Schmidt verk
| fræðingi var boðið að koma og
sýna sig í kahziarah-ollinhi
Berlín 25. ágúst kl. 11 árdegis.
.Foringinn ætlaði að fá að sjá
hann.
„Móðurbróðir minn las bréf
ið. Hann var rólegur eins og
hann átti vanda til og leit
mig einkenniiega,“
Schmidt. ,,Klukk.utíma síðar
vissi allur bæ.rinn ;• um hinn
litis við okkar heitt elskaða for- | vörur sem herinn notaði. En-
ingja.“ Eg lýsti því hvernig hann svaraði því til, að silfur-
Hitler hefði gengið til móts við snúruna ætlaði hann að nota „á!
mig og brosað eins og góður (leiksýningu“. Hann keypti
faðir. Hann hafði hlustað á mig snúruna, einnig armbindi með?
með krosslagða arma — svo- j silfurrönd og Þórshamri.en slíkt
leiðis hafði eg oft séð hann á ( bindi var aðeins notað af hátt-
myndum. Eg sagði þeim að settum flokksmönnum nasista.
hann hefði veitt mér titilinn, j í annari búð keypti hann húfu,
heiðursverkfræðingur. Þegar með fögru silfurskrauti.
þeir spurðu um hvernig hann
liti út í nálægð, varð eg hrifinn
Þegar hehn kom saumaði
hann silfursnúruna öfugu meg-
á svip og sagði: „Eg býst við in (vinstra megin) á svartan
að hann líti út alveg eins og jakka og lét annan axlasprot-
þið ímyndið ykkur.“
Noltkrar konur tóku að gráta
og karlmennirnir sný'ttu sér.
Fólkið horfði á mig svo
1 heimskúlega og gapandi af að-
dáun að eg mátti til að bæta því
við, áð foringinn hefði sagt við
mig: „Kæri Schmidt, ef yður
liggur á einhvena tíma, þá skul-
ann á vinstri öxl „Eg ætlaði að-
hafa einkennisbúning allt öðru
vísi en aðrir menn í Þýzkalandi.
Þá gat enginn sakað mig um að:
eg hefði látizt vera foringi,1"
sagði Schmidt. ,
Allir heilsa
Hitlei's:
Því stórkostlegri
' sem lýgin er, því meiri líkindi
eru til þess að hún sé tekin
! „Eg held að mér hafi fyrst
■komið í hug þessii' prettir,“
sagði S.chmidt 'og var hugsi,
honum tókst að'”Þeear Það fregnaðist að nas-
istar ætluðu að senda móður-
bróður minn í fangabúðir. Eg
uð þér leita til mín.“ Og eg gai i e!1d>enisbúningnum.
í skyn, að hann hefði sagt mér ' , llann reúí-aðimii um í
sagði hver leynisími sinn væri.“
Schmidt hristi höfuðið á ný
„Þetta er eins og hreiim fávita
Irúanleg — og
gera svo gys að Gestapo, naz-
istaflokknum og þýzka hernuin,
að -þegar hann loks var tekinn sat « um nætur °S,velti >ví
fastur voru allir aðilár því fynr méf hvernig ég-gætihjálp-
fagnastir að máiið væri þaggað að hunum' ES væðað 8era eitt‘
j^u-r ihvað, sem ■ yröL þess valdandi,
“Eg' kom nýlega í íbúðjað Getsapóliðið óttaðist mig.
Schmidts, þar sem hann býr Þa fekk eg þessa flugu. Eg _gæh
íc i í sagt þeun að eg hefði gert aiuö-
arneð konu sinm og þrem born-, ^ .
um í einu herberginu ■voru andi uPPg°tvun> sem nasistar vií'ðulegan stimpil meö erni og
veggirnir alþaktir teikningum hefði tekið fegins hendi? ES, Þórshamri og krotaör nokkur
«g myndum af strætisvögnum. j Sat meh'a aö se®.a látizt vora ■ nöfn ,síðast.
Schmidt sýndi mér bók, þar, verkfræðmgur, sem Hitler
í?em hann hafði skráð lýsingar j«*** ^hefði . sæmt heiðurs-.j'
merki. Þvi meira sem eg.hugs- •• s
mikla heiðúr, sem mér Jéll í( skapur, en þeir kingdu þvi öllu.
— gleyptu við því.“
Emkeimisbiuiiiigiu'
útvegaður.
Tveim dögum síðar hitti hann
Pétur bekkjarbróður sinn. Og
skaut. Föðurbróð-ir mmn ; var-
ekki tekinn fastur.“ '
24. ágúst fór Schmidt til Ber-
línar, Þar var hann ,í nokkra
daga og skoðaði s.ig um og skrif-
aði . heim bréfspjöld um' heim-
sókn- sina hjá foringjanum. Þá
kom honum í hugað.hann þyrfti( hann spurði hvernig hania hefði
að útvega sói' heiSursskjal, til. ávarpað foringjann. Schmidt
sönnunar. Hanii keypti :sér þáj yppti öxlum. „Eg sag'ði: Heil —
pappaspjald; var lárviðarkrans herra ríkiskanzlari!‘
dregmn á það og innan í hon-
um-'stóð „Iíeiðui'sskjal“. Hann
ritaði nú nafn sitt og hinn nýja
titil á spjaldið, sett-i svo undir
á öllum strætisvögnum, sem
nokkurntíma höfðu verið í
notkun í Vínarborg. Það var
Jhrifning hans og áhugi fyrir
ísfcrætisvögnum senvkom af stað
himi einkennilega ævintýfi
hans.
Var andvígxir
ssazistum.
Sagan hefst árið 1938 í þorpi,
sem er 20 mílur .frá Vínarborg
og eg vil kalla Ramþersdorf.
Presturinn 1 þorpinu var móð-
urbróðir Elfrieds Schmidt og
<ng Elfried móðir hans bjuggu
á prestssetrinu. Þetta var
siokkurum mánuðum eftir að
Þjóðverjar réðust inn í Austur-
ríki og þeir nazistar, sem þar
voru fyi'ir, voru himinlifandi.
Ef einhver lagði óþokka á ann-
an eða vildi ná í íbúðina hans,
þá þurfti ekki annað til en að
kæra hann fyrir Gestapo ög
/ségja að hann væri „óvinuf
fólksins“. Gestapo sá þá um
það sem ,á vantaði. Nasistarnir
hötuðu þorpsprestinn og þeim
geðjaðist- ekki að móði.v
Rchmidts. Það hafði flogið fyr- ! ina. Með þenna stimnil í hönd-
ir, að hún hefði hjálnað flótta- j urn var það ekki erfiít að út-
mönnum til þess að flýja yfir ( vega sér aðra stimp!a.“
ungversku landamærin, sefn j
voru skammt frá. j Bragðið ber
Schmidt var þá 19 ára. Hann j árangur.
var mjög andvíeur riasistutti ovj Þegar heim kora' s°tt-i. Schmidt
berorður um það og starfaði nú I ýmiskonar stimpla o« morV? á
sem nemi hjá lásasnv.ð, Fé var. teikningu síná. svo sem: M‘>t-
ekki fyrir hendi til þess að j tekið, Athugað o<* Samh*-Tfkt
senda hann á iðnfræðáháskól- j og setti svo nokkrar ólæsileg-
ann. svo.að harin gæti orðiðjar undirskrif'm. n"ðCTó tji á
verkfræðingur. En ávum sama" j teikni.nvuna, Það kvö.ld frótÞ
hafði hann verið á vakki viðjhann' hjá einum vina 'sinuá.-'að
endástöðvar strætisvasnanna móðurbróðir. hans æt-ti á ltettu
aði um þetta bíræfna. áform,
þvi betur féll mér það í,..géð.“.
Næsta dag fór Sebrniul til
Vínarborgar; hann kom 'aftur
eftir fáeina daga og. hafði þá
meðferðis nokkra gúmmí-
stimpla og mörg furðuleg bréf.
í' fyrsta bréfinu, ,sem aðeins var
eftirrit, baðst Schmidt þess, aí
þýzku járnbrautai'stjórninni,
að hún athugaði hjálagða teikn-
ingu. í svarinu var Schmidt til-
kynnt, að teikning hans af
dieselvagninum hefði, ásamt
meðroælum, verið send flutn-
ingamálaráðuneytinu í Berlín
Iiann hafði líka í fórum sínum
bréf frá þýzku ríkisjárnbrauta-
st.jóminni og í. því var Schmidt
tilkynnt, að ráðuneytinu litist
vel á teikningu hans og myndi
stórri verksmiðju vera falið að
hefjá framleiðslu á slíkum
vögnum.
„Við unglmgar í kaþólska
ungmettnafélagmu,- sag'ði
Schmdt ennfremur, „höfðum
staðið í bréfaskiptum við'
f luiningaf áðuney t ið og ribtaö
togleðursstimpil fyrir áritun-
„Það var jkrítið," sagði Pét
ur. „Faðir minn fór einu sinni
í opinbera móttöku og þar var
öllum gestum sagt að segja:
Heil foringi minn!“
„Getur verið að þeir hafi
í þorpimv.
einn dag svo að fólkið gæti séð
dýrðina og fór síðan til Vínar.
Á járnbrautarstöðinni stóð her-
maður og hélt utan um stúlku,'
en hann sleppti öllum tökum
og héilsaði Schmidt í snatri. í”
Vín var honum heilsað með--
virðuleik af ofurstum og öðrum
hátt settum foringjum. Þetta.
fór nú að verða skemmtilegt.
Margir af vinum Schmidts-
voru í vandræðum og báðu.
hann hjálpar og hann liðsinnti
þeim eftir megni. Hann bjó sér-
til skírteini með áletrunimii:
Schmidt, li ciðu rsvcrkfræðingur,
,þar sem þess var getið, að for-
inginn hefði sæmt hann heið-
ursmerki silfursnúi’unnar. Þar -
var og öllum gert að skyldu að:
greiða götu „heiðursverkfræð-
ingsms“. Og þetta skírteini
ekki leiðbeint mér um þetta,
af því að þeir hafi vitað að eg brást aldrei. — Haim frétti afP
vaf '.ekki nasisti áður,“ sagði Huber nokkur, sem .vai' vinui •
t Schmidt. j móður hans hefði verið sendur ■
vlö Hitlcr. I vGetur verið,“ sagði Pétur(til Dachau-fangabúðanna. Þá.
Rampersdorf var í :uppnámi. j éfablandinn. „Eg verð að segja íór hann beina leið í skrifstofu.
.Násistasprauturnar vildu taka pabba þetta.“ hverfisstjórans í 10. hverfí ,
í höiid hans, senl hafði snertj Schmidt fór heim nötrandi á Vínarborgar. Allir óttuðust-
hönd foringjans. Bæjarráðið boinunum. Nú varð eitthvað til þann mann, en hann fleygðí
liélt veizlu hbnum til heiðups
ög þar var þess óskað, að hann
lýsti-■heimsókn smni til foringj-
ans. ,
bragðs að taka. Eitt gat dugað: skírteini sínu á borðið hjá hon-
Einkemiisbúningur. Og því um og setti upp merkissvip og'
skrautlegri því betri. Schmidt spurði þóttalega hverju þetta.
keypti nú í. Vínarborg tvo sætti.
„Hvað sögðuð þér þá?“ spurði axlasprota, samskonar og má
eg.
Schmidt hristi höfuðið, eins
og hann tr>.'ði því ekki enn, að
þetta hefði tekizt.
„Eg sagði: Hurðin. opnaðist
frá Vín, skoðað vagnana, spor-
brautir og slár og í anddyri á
að vefa handtekinn
sem vera skyldi.
hvenær
jórar í þýzka hernum nota. Þá
gi.rntist hann líka forkunar- ’ „Foi inaimi sagði,
fagra silfursnúru, sem herfor- við mig ....
ingjaráðið skreyth- sig með. Af- • Hverfisstjórinn sagði auð-
greiðslumaðurinn spurði hvort mjúklega, að Huber hefði verið-'-'
og þarná stóð eg augliii til aug- hann héföi leyfi til að kaupa kærður fyrir andstöðu. Schmidt-
svax'aði því, að hann hefði ver-
ið kærður af óvini sínum, sém-
vildi komast yfir verzlm'i hans,...
„Og foringinn sagði við mig £
síðustu viku, að þess háttar
aðfarir féllu sér illa í geð. Og
eg fer í næstu viku að finna
hann ög kæri þetta fyrir hön-
um verði því ekki þegar kippfc -
í lag.“
Hverfisstjórinn vai'ð: gulur í.
framan eins og gróðrársmjör.
Hann harmaði mjög að, þetta.
skyld.i hafa komið fyrir.
.,Hvct'fisstjóri,“ sagði Sclunidt,.
,þér sjáið um að Huber komi'.
! til v'ðfais í íbúð. mína innan 48
' stunda.“
j Eftir fáeina daga var hann;
j búinn a.ð koina Huber og konu.
.1 háiis yfir lándaraæh’n til'Ung—
verjalands. Og allt í allt hjálp-
aði ha.nn um það bil 40 manns-
til þe.ss að komast. úr landi.
í n'óvembo” ’38 var hann kall-
aður, > sem skytta.
Þar fekV ha,vn iila meðferð eins
ógfhílh' nýliðar. Þá kom Pétur,
Ííér sésfc hqpur Japana, sem nýlega kom til Tokio eftir 10 ára þ^viHarbvóðir lians, til hans bg
dtviil i Kína <»g Vieimmh, en fólk þetta hefur verið látiö laust.! aagði hónum, að pabbi sinn
Börnin sjá föðurland sitt í fyrsta sinn.
iáliti að heiðustitillinn og silf-