Vísir - 10.01.1955, Qupperneq 6

6
VÍSIR
Mánudaginn 10. janúar 1955
D A G B L A Ð
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson.
Skrifstófur: Ingólfsstræti 3.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm línur).
Útgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmi'ðjan h.f.
ardómeir
20.000 kr. í skaðabætur vepa
, er
75 þús.
s
í nýútkomnu tölublaði af tímari-tinu „Flug“, ritar Hákon Guð-
| mundsson, hæstaréttarritari, sem er í stjórn Flugmálafélags
| íslands, dómsmálaþátt, jþar sem hann segir frá skaðabótamáli
| er réis út af flugslysi, sem faér varð fyrir nokkrum árum. —
| Leyfir Vísir sér að birta grein jþessa þar sém slík mál eru, sem
betur fer, sjaldgæf hér á landi.
Vísir skýrði frá því í vikunni sem leið, að ætlunin væri að
efla bindindisstarfið í landinu til muna á því ári, sem nú
er hafið. Yrði sitt af hverju gert í þessum tilgangi, og mundu
meiri fjármunir verða til notkunar í þessum tilgangi en áður,
svo að hægt væri að hafast meira að í þessum efnum en ella.
Það leikur ekki á tveim tungum, að íslendingum er nauð-
synlegt að kunna að koma fram í sambýli við áfehgið, eins og
margt annað. Það er tvímælalaust ein af afleiðingum þess,
hve landsmenn hafa haft mikið fé handa á milli en áður,
hversu mikil lausung hefur grafið um sig í þjóðlífinu. Hún
gerir vart við sig á flestum sviðum, en eitt hættulegasta ein-
kenni hennar er tvímælalaust aukin drykkjuhneigð og drykkju-
skapur, jafnvel ekki sizt meðal æskulýðsins. Drykkjuskapur
unglinga er ekni góöur fyrirboði um framtiðina, því að mjög
.er hætt við, að sá æskulýður, sem unglingar þessarra ára eiga
síðar að al upp, „læri átið“ frekar en þeir, sem hafa orðið að
alast upp við krappari kjör eða hinar fornu dyggðir, sem nú
virðast senn úr sögunhi að miltlu eða. öllu leyti.
Samtök bindindismanna hafa verið starfandi áratuguni
safnan hér á landi, en árangurinn af því starfi virðist því miður
ekki hafa vaxið að sáma skapi og aldurinn hefrir færzt yfir
þessi samtök. Að minnsta kosti verður þess ekki vart, að
þeim takist að vera sá varnargarður gegn áfengisflóðinu, sem
þau þyrftu að vera, enda er starfið unnið of mikið innan
þröngra vébanda en ekki farið út á meðal almennings, til þess
áð prédika og afla nýrra lærisveina. Starfsemi bindindissam-
takanna ætti að vei'ða fólgið í því að fara á fund almennings,
úr því að hann kemur ekki til samtakanna í leit sinni að
stoð og styrk í baráttunni við Bakkus. Þarf varla að efa, að
árangurinn væri meiri og. sýnilegri, ef .þetta hefði verið haft
að leiðarstjörnu. Uppeldis- og mannúðarstarf, sem á 'að vera
fyrir alla þjóðina, verður éltki le3rst þannig áf hendi, að árang-
urs sé að vænta, ef þáð er unnið innan fjögurra veggja og
aðeins þröngur hópur tekur þátt í-því.
Ekki alls fyrir löngu tók hér til starfa félagsskapur, er berst
gegn áfengisbölinu á annan hátt en þann, sem t. d. góðtemplara-
reglan heíur tamið sér. Svo vii-ðist sem árangurinn sé mikill,
þótt félagsmenn sé. ekki margir. Það er því eSIilegt, að menn
spyrji, hvort þetta sé ekki leiðin, sem fara eigi. Dómur skal ekkf
á það lagður hér, en hitt virðist liggja í augum uppj, að tií
þess að aukið bindindisstarf beri árangur, verður að )æra aí
reynslu sem flestra avila, er vilja vi'rina að' þessum raálu.m.
og hafna þeim aðferðum, sem árangurslitlar eða — lausav t. a.
til .þess að kröftunum sé ekki eytt til ónýtis.
Samningar án verkfaHs.
‘jr vlkunhi sem leið tókust samningar milli Vélstjórafélags ís-
. lands og skipaeigeiida, og múnu vélstjórar hafa fengið
ilestum kröfum .sínum framgengt. Er það í sjálfu sér ekkeht
nýnæmi, þótt gerðir sé nýir kaupgjaldssamningar, því að
næstum livert féiag mun ganga frá samningum með einhverjum
breytingum á ári hvérju eð-a því'sém næst. Hitt er í frásögur
færandi, að samningar höfðu staðið í um það bil þrjá mánuði,
þegar aðilar urðu .lo.ks á eitt sáttir Qg undirskrift fór-fram í
vikunni sem leið. Eldri samningar . voru útrrmnir í byrjun
október. ' * ' ' ' ' ' ’'
Hætt er við, að einhverjir hefðu verið búnir að ákveða
vferkfall og láta það skella á, ef þeir hefðu ekki fengið kxöfum
sínum framgengt þegar er samningstímabil var á enda, en hér
var önnur leið kosin, og er víst, að hún er heilladrýgri. Samn-
ingarnir verka að sj'álfsögðu aftur' fyrir sig, svo að véistjórar
fá þær uppbætur, er um getur í hinum nýja samningi fyrir
allan bann tíma, sem liðinn er frá því að eldri samningar
gengu úr gildi. Hefur bvi ekki komið til neinnar siöðvunar,
sem allir hefðu haft tjón af, meira tða minna. Mættu ýmsir
af þessu læra, að menn komast þótt seint fari, eins og Njáll
gagði forðum.
Í.byrjun s.l. nóyembermár.-
aðar gekk dómur í Hæstarétti :
skaðabótamál, sem flugvélar-
farþegi höfðaði gegn eigenduni
flugvélar vegna meiðsla, er
hann hlaut við það, að flugvél-
inni hlekktist á í lendingu.
Málsatvik voru þau, að hinn
26. júní 1946 var flugvélinni
Norseman TF-RVD, eign Loft-
leiða h.f., flogið frá Siglufirði
til Reykjavíkur. Var flugvélin
í áætlunarflugi, og voru far-
þegar hennar 4 fullorðnir —
tvær konur og tveir karlmenn
. — og eitt ungbarn. Flugið norð-
an frá Siglufirði gekk vel, og
var komið til Reykjavíkur ki.
11.00 að kvöldi og skyldi lent
á flughöfninni í Vatnagörðum,
því flugvélin var aðeins gerð
tii þess að lenda á sjó. En svo
slysalega tókst tii, að flugyél-
j inni hvolfdi í lendingunni með
þeim afleiðingum, að einn far-
þeganna hlaut meiðsl af.
{ Farþeginn taldi, að flugfé-
lagið, eigandi . flugvélarinnar,
ætti að bæta sér það tjón, sem
hann hefði orðið fyrir við flug'-
slysið og krafðist hann 75 þús,
lcróna skaðabóta úr hendi þess..
| Flugfélagið leit hins vegar
svo á, að það bæri ekki neir.a
ábyrgð á tjóni þvi, sem farþeg-
inn hefþi orðið fvrir. Var su
afstaða félagsins fyrst og fremst
stúdd þeim. rökum, að’. slysxð
hofði ’nvorki átt ríétur sínar oð-
rekja til mistaka af hálfu flug-
xnannsins né til ástands flúg-
vélgrinnar, sem hefði verið í
fullkomnu lagi, og eftirlit af.
hálfu félagsins í engu áfátt.
Víð rannsókn þá, sem frair.
.’ór daginn eftir slysið, var það
í Ijós leitt, að lendingarskilyrði
’nefðu yerið hin beztu, bæði að
bví er snerti sjó og loft. Kvaðst
tlugmaðúr. sá, er fór með stjórn
vélarinnar, hafa lent með venju
legum hætti og fulh'i varkámi.
Kvað hann, bæði flotholt vélar-
innar hafa snert sjóinn jafn-.
snemma og vélin þá verið á
réttum flughraða, 80 mílum
miðað við kíukkustund. En úm
léið og flotholtin sriertu sjóinn,
hafi vélin snuizt snöggléga til
vinstri og haldið því áfram,
enda þótt hliðarstýrinu væri
samstundis beitt alveg tiJ
hægri. Þoldin vélin ekki beygj-
una og valt um koll. Var það
álit . flugmannsins, að veltan
hefði annað hvort stafað af því,
að flötholt vélarinnar hafi lent
á einhverju, er marað hafi x
sjónum, eða þá hinu, að vinstra
flotholtið hafi bilað um leið ög
lent var. Ekki varð ráð.ið af
framburðum vitna, er á slysið
horfðu úr landi, né heldur af
vitnisburðum farþeganna, hvað
valdið hefði kollveítunni. Kona,
sem stóð á bryggju flughafnar-
innar taldi þó, að sér héfði virzt,
flugýélin stefna óvénju mikið
niður I lendingunni og vélin
stingast niður að framan rétt
! am leið og hún ienti. Hins vegar
I far.nst fluglærðum manni, er á
] bryggjunni stóð, ekki neitt at-
; hugavert við stefnu flugvélar-
: innar í lendingunni, og leit
; hann af henni, rétt áður en hún
; byrjaði' að sveigjast til vinstri.
Einum farþeganna virtist vélin
rekast á eitthvað, eftir að hún
hafði snert sjóinn, en engin
rannsókn virðlst þó hafa verið
i
; gerð eftir slysið a lendingar-
| svræði vélarinnar.
I Héraðsdómur, sem skipaður
i var tveimur flugfróðum mönn-
; um auk héraðsdómara, leit svo
i á, að farþeganum hefði ekki
; tekizt að sýna fram á, að slysið
I hefði orsakazt af því, að flug-
j véiin hefði ekki verið í full-
jkomnu lagi eða stjórnandi
j hennaþ hefði sýnt vangæzlu í
■ starfi sínu, og var flugfélagið
! sýknað af skaðabótakröfu fai'-
1 þégans. ;
Máli þessu var síðan skotið
■til : Hæstaréttar, en þar urðu
úrslit þess þau, að flugfélaginu
Vai’ talið skylt að greiða far-
þeganum fébætur fyrir tjón
það, er harm hlaut við veltu
fítigvélarinnar. Segir í dómj
Hæstaréttar, að skilyrði til
Lendngar virðist hafa verið góð
og hafi flugfélagið ekki gert
sennlegt að gætt hafi verið
nægilegrar varkámi af ; lxendi
flugmannsins eða annarra starfs
marina flugfélagsins, sem að
fluginu stóðu. Voiv faþeganum
arnkvæmt þessu dæmdar kr.
20.000,00 í skaðabætui' úr hendi
flugfélagsins.
Þessi dómsmðurstaða virðist.
benda í þá átt, að svinuð’ regla
skuli gilda um skaðabætur
vegna flugslysa og bifreiðar-
slysa, en samkvæmt bifreiða-
lögunum skal sá, er ábyrgð ber
á bifreið, skyldur til þess að
bseta slys eða tjón, sem hlýzt
rif hotkun bifreiðarinnar, rierna
•Íeitt sé í ljós, að tjóni hefði
ekki orðið afstýrt, þótt bifreiðin
'héfffi verið í iagi og ökupaaður.
sýnt fúlla aðgæzlu og varkámi.
Hefur þessi regla reyndar þegar
verið lögfest, að því er varðar
loffflutninga milli landa með
iögum frá 1949 um gi.ldistöku
alþjóðasamnngs um íoftfiutn-
úiga milli lahda. Samkvæmt
17. gT. bess samnings er flj'tj-
:ándi ábyrgur vegna Ííkams-
meiðsla, sem farþegi loftfars
hlýtur í loftfari, eða þegar farið
var í það eða úr því. Og í 20. gr.
sama samnings segir, að til þess
að losna undan ábyrgð verði
flytjandi að sanna, að hann og
starfsmenn hans hafi gert allar
nauðsynlegar ráðstafanir 1 '■!
. þes@ að komast þjá tjópi; og að
það ’h'afi eÚki heldúr. staðíð í
þeirra valdi að gera. sUkar ráð-
stafanir.
Bergmáli liefuf borizt eftirfár-
andi frá gömliim knnningja, seni
ekki hefur látið til sín heyra
um langt skeið. „Gói“ skrifar: .
„Þrettandinn1 .
„Einu sinni þótti þrettándinn
mei'kísdagúr. Nú er þetta breýtt
eins Ög.fleira, sém var gamalt og
gott. Þrettándinn táknaði, áð nú
væru jólin „formlega * á enda, og
af því tilefni Var ýmislegt gert til
Íiátíðabfigða: Allir kannást við
álfadahsinn og brerinnna, sem
jafnan var mikið tilhiökknnarefni
ungum sem görníum. Þá þustu
allir, sein veltjjngi gáíu valdið
suSur á iþróttavöll, þar sem mik-
ill bálköstur liafði verið hlaðinn.
Þar var álfakóngur og drottning,
alls konar trúðar og' fimleika-
menn, hÓrnablástur og annarleg
nýársstemning. Þá glumdi við
1 „Fagiirt er rökkrið", og allir voru
í hátíðáskapi. ' .
j Bálið mikla.
Þeir, sem ekki komust suður
cftir, gátu fylgzt með að nokkru
| heiman að. Til dæmis gátu Þing-
hyltingar séð bjarman af bálinu
,’niiMa, og ef Vindiir var „liagstæð
| ur“, mátti finna lyktina af brenn-
unrii alla leið þangað, en allt þótti
þetta næstá æsilegt, en uin leið
skéinmtileg tilbreytni frá önnúm
dagsins. Ýmsir þjóðkunnir söng-
mpnn, svo sem Gisli bókbindari
Guðmundsson, Einar Markan og
fleiri, gerðu garðinn frægan, en
úrvals söngfólk íék, álfa og tók
hraustlega undtir. Nú neiiha inenn
þessu ekki lengur, heldur logiir
allt í alls konar dansböllum óg
ómerkilegu fylliríi.
i • '[■; ?■:'5 ’ ' • .'. . ■'' -
Hvérnig væri að endur-
vekja þettá?
Mig lángar til að skjóta því áð
Rergmáli. sem oft hefur léð góðu
máli lið, að það skoraði á íþrótta-
og æskulýðsféiögin að beita séi:
fyj’ir álfadansi og hretmu a þrelt
áiulnmiiii næstii ár, og halda'þess-
ari skei'tuutilégii venjú við. Sáíin-
léikurinn er.sú, a,ð við eigum ekki
of inai'giir ,,i radisjönir“. Ailir
niyndu fagiia þéssti, ekki aðeins
IViuir yngsiú meðai okkar, heldur
eihnig þ.-ir, seni eldri eru,- og
vilja, þóll ekki sé nema stutta
l.völdslúml, dvdja með álfum i-
ævintýraheiini barnanna. — Gói,“
Vel athiiKandi.
Við, jiökkum ;,Góa“ bréfið, pg
'UMn. að bann Játi, aftur til siri
heyra áðiir en langt um liður.
Þeuit virðist yera góð hugmynd,
sfyiii við hér með' konnim á fraiii-
Iii-fi. Ekki tiúum við öðrn én
; iV iiéir .ít-ns Guðbjörnssori, E. ().
I'. ,og aðrir ágxetir iþróttafrömúð-
ir vte.rit liðta’kir í jiessum máluin
’.'.em öðnnn, serii til frariifara
Jio'rfii i mák-liuim iesk.unnar. Þá
.g.-riii skátiir yerið hlutgengur aiV
iii í máli'nu, jijóðdansá- og ung-
íriérinaíélög, og svo mætti .leiigi
h'lja. ;
• F.gjptar Jiafa skilað áhöin*
ísvaclska skipsins, sein þeir
lögðu hald á í september,
en ekki skipinu sjálfu. Yið
knmuna til Israel kvaðst á-
liöfnin hafa sætt illri með-
ferð í fyrstu.
@ Bnndarískur, opinber starfs-
maSur, Peterson að nafni, sein
sakaður var um njósnir, hef-
ur vcrið dæmdur í 7 ára fang-
elsi. Hann hafði í torum símiin
skjöþ.sem tálinvoru varða ör-
yggi Bandaríkjanna.