Vísir - 04.02.1955, Blaðsíða 4

VÍSIR
Föstudaginn 4. febrúar 1955
'A
Einn á fleka V;
Landtaka á 115. degi.
Ebi erfiðSeikar og hisndraBiir
urðu þó á vegi Wiliis.
Flekunn ú uð geyma á íérsíoku
safni.
Þegar ég hafði siglt fleka
mínuni, „sjö litlum systrum“,
6400 mílna leið á hinu mikla
kyrrahafi, náði ég loks eftir
16 vikur til ákvörðunarstaðar-
ins á Samoa-eyjum í hjarta
Polynesiu.
En það kom í ljós, að ekki
var auðvelt að ná landi. Sár-
ustu vonbrigðin biðu mín í
nánd við Tutiula, stærstu eýna
í amerísku Samoa-eyjum.
Eg var tilneyddur að fara
framhjá amerísku Samoa-eyj-
um og sigla til brezku Samoa-
eyjanna — og varð jafnframt
að sigla 700 mílur í viðbót til
Fiji-eyja — þegar mér loks
barst sú hjálp, sem ég þurfti
til þess að-geta lent.
Eg varð ætíð að halda mig
norðanvert við eyjamar, því að
sunnanvindarnir hefðu áreið-
anlega hrakið mig í strand, ef
ég hefði siglt sunnan við þær.
Og ég varð að finna eitthvert
op á skei^jagörðunum — og það
var vandamálið mesta.
Eg hafði siglt alla leið frá
Pallav í Peru til þess að ná
hingað. En síðasti spölurinn,
sem var aðeins nokkur hundruð
metrar, virtust loka öllum leið-
um fyrir mér.
Landsýn.
Klukkan 6.15, síðdegis, 11.
október, kom ég auga á Samoa-
eyjuna Tau — og það var fyrsta
landsýn eftir að ég sigldi frá
Flint-eyja 18. sept. Verið gæti
að ég gæti tekið land einhvers
staðar á ströndum Tau. Nóttin
íól hana sýnum hálfri stundu
síðar, en ég gerði ráðstafanir
til að uálgast hana daginn eftir.
Þegar morgnaði hafði vind-
ur aukizt töluvert og skýja-
bólstrar hrönnuðust upp á him-
inhvolfið. Eg vissi, að nú vai'
erfitt verk fyrir höndum, þvi
að rifin verja eyjarnar vel. En
ég gerði mér vonir um að fá
hjálp til þess að finna leiðina
til lands.
Hugsast gat, að ég gæti sent
út skeyti, sem einhver gæti
tekið við í lítilli fjarlægð. Eft-
ir 27. sept., þegar ég fór yfir
160. lengdarbauginn — en þá
voru Samo-eyjar í 600 mílna
fjarlægð — hafði ég sent út
boð um að ég væri að koma,
og óskaði eftir að bátur yrði
sendur móti mér, til að leið-
beina mér.
Nú var ég 5 mílna leið frá
Tau, en enginn bátur var sjá-
anlegur og engin flugvél. Að
líkindum hafði enginn tekið við
boðunum frá mér. Kl. 7.45
reyndi ég að kalla á einhverja
stöð, tilgreindi hvað langt frá
Tau ég væri staddur og sagðist
þurfa aðstoð við að lenda.
Vindur jókst enn. Mér mið-
aði lítið. Um kl. 11 var ég mjög
næi'ri Tau. Hin rauðu rif virt-
ust umlykja ströndina gersam-
lega. Nei, þarna voru engin tök
á að lenda, það gat eg séð. Eg
varð að reyna v.ið Olosega; það
var næsta eyja og aðeins sex
mílur undan.
Kóralrif og mikið brim.
Eg nálgaðist Olosega og sá
brátt, að rifin umhverfis hana
voru mjög há. Sjór var mikill
og brimið lamdi skerjagarðinn.
Eg sigldi mjög nálægt, í þeirri
von að ég fyndi einhvers stað-
ar vör eða. lag — ég hef líklega
verið aðeins 300 metra frá landi
— en.hvergi var þurrð á skerj-
um og brimi.
Eg sigldi nú til annarrar eyj-
ar, Ofu að nafni, og hprfði á
þverhníptar strendurnar, skógi
vaxnar eins og annars staðar.
Hátt uppi á fjalli sá ég reyk
stíga til himins. Það var fyrsta
lífsmark sem ég sá á Samoa-
eyjum. Annað lífsmark sá ég
ekki. Og enga leið sá ég til
að nálgast strendur eyjarinnar.
Tutuila var næsta eyjan og
hin síðasta af amerísku Samo-
eyjunum og þótti mér gott að
hugsa til hennar. Eg sagði við
sjálfan mig að ég væri nú kom-
in svo langar leiðir um Kyrra-
haf, að eg þyrfti ekki að láta
mér finnast, til um 55 mílur í
viðbót.
Kl. 9.15 árdegis, 13. október,
kom ég auga á Tutuila nokkuð
til hlés. Eg stefndi á hana og
sendi þangað út kall með sendi-
tæki mínu, lýsti því, hvar ég
væri staddur og bað um bát
og leiðsögu.
Síðan lagði ég senditækið til
hliðar. Eg sá hvorki bát né
flugvél svipast eftir mér. Eg
trúði þó ekki að neinn hefði
heyrt þetta boð mitt, frekar en
þau, sem ég áður hafði sent.
Eg sá í hendi mér, að ég yrði
sjálfur að finna lendingarstað.
En á brezku eyjunni Rara-
tonga, 650 mílur til suð-aust-
urs, sat maður, Doug Cunnold
að nafni, og hlustaði í tæki sitt.
Hann gerði það, sökum þess, að
eftirrit af bréfi konu minnar
hafði borizt til annars útvarps-
manns, en hann. hafði beðið
Cunnold að yera á verði eftir
boðum frá mér. Það var því
fyrir aðstoð Cunnolds, að boð
bárust til Pago Pago, sem er
borg á Tutuila. En þar voru
forráðamenn að undirbúa leit
að mér.
Erfið ferð tii latuls.
Þegar á daginn leið átti ég
erfiða ferð meðfram ströndum
Tutuila. Það var hvasst og
þungur sjór. Eg sá ekkert merki
um líf nema nokkur Ijós um
nóttina.
Eg ákvað að gefast upp. Ég
sneri frá Tutuila. Eg gat hvergi.
lent á amerísku Samoa-eyjun-
um. Eg varð að halda förinni
áfram — fara lengra.
Eg þurfti nýja áætlun og
þegar í dögun gerði ég roér
hugmynd um norðurströnd
næstu eyjar, 36 mílum frá
Tutuila. Kl. 8 árdegis kom ég
auga á hana. Ef nauðsyn krefði
gæti eg lagt flekanumvið stjóra
rennt út eintrjáningsbát mín-
um og fengið síðan landsmenn
til þess að hjálpa mér til að
koma „sjö litlum systrum“ á
land. Ef þetta reyndist ókleift
ætlaði ég að hálda áfram til
Fijieyja.
Eg var rétt að leggja frá mér
rakstrartæki mín, er mér var
af hendingu litið til auaturs, í
áttina til Tutuila. Sá ég þá dep-
il á hafinu — það var skip.
Eg ætlaði ekki að trúa mín-
um eigin augum. Voru enn til
skip í heiminum? Þetta var
fyrsta skipið, sem ég hafði séð
— og raunar hið eina áreiðanl.
merki um mannlegt líf, í 114
daga. Tíu mínútum síðar varð
það augljóst, að skipið stefndi
til mín. Áður en aðrar 10 mín.
væri liðnar gat ég greinilega
séð í sjónaúka, að skipið hafði
ameríska fánann uppi.
Einhver hafði þá samt sem
áður heyrt til mín. Síðar komst
ég að því, að skipið hafði leit-
að mín því nær eins kappsam-
lega og ég hafði leitað að lend-
ingu. Þetta var lítið skip í eigu
stjórnarinnar og hét Manua-
Tele.
Eftir þetta gerðist margt sam
stundið. Þrír Samoa-sjómenn
steyptu sér í sjóinn og syntu
með taug yfir að flekanum, til
að hjálpa mér við að festa hana.
Við tókumst í hendur, er þeir
höfðu klöngrast upp á flekann.
Mörgum þykir* ástandið bágt
í fangelsismálum okkar, en þó
©r það ekki betra víða út un?
heim, þótt í stærri og efnaðri
þjóðfélögum sé.
Skal sögð af þessu óvenju-
leg saga, sem birtist ekki alls
fyrir löngu í amerísku blaði,
og „leiksviðið“ er Nashville,
ein stærsta borgin í Tennessee,
sem er í suðurhluta Banda-
rikjanna. Sú borg hefur verið
hegningarhússlaus frá því í
september, með þeim afleið-
ingum, sem nú skal greina:
;:• Þeir, sem gerast brotlegir
við umferðanieglur, hirða
ekki um að mæta hjá dóm-
ara og harðneita að greiða
sektir.
• Fyrrverandi afbrotamenn,
sem flykkjast til borgar-
innar, láta ekki skrá sig hjá
lögifeglunni, og afbrotum
hefur stórfjölgað.
• Handtökum hefur fækkað
úr 1300 á mánuði í 350
þrátt fyrir fjölgun afbrota.
Þetta byrjaði allt með því, að
hitakerfi fangelsis borgarinnar
Eg minnist þess, að ég hugsaði
hversu unaðslegt það væri, að
geta tekið aftur í hönd á mann-
legri veru. Augnabliki síðar
synti þéttvaxinn Ameríkumað-
ur líka þenna stutta spöl. Hann
kynnti sig — hét dr. Dean
Smith, var læknir frá Bing-
hamton í New York-fylki. Var-
hann í hnattsiglingu og hafði
verið staddur í listisnekkju.
sinni á höfninni í Pago Pago.
Landstjórinn á amerísku
Samoa-eyjum, Richard Barrett
Lowe, hafði beðið lækninn að
fara með leitarskipinu, ef ég
skyldi þurfa á læknishjálp að
halda.
Eg var dálítið grennri en ég
átti að mér, og sólbrenndur var
ég, en ég var áreiðanlega stál-
hraustur og leið vel.
Klukkan var hér um bil 11
árdegis, er snúið var við og'
stefnt til Pago Pago, sem var
í 60 mílna fjarlægð. Þangað
komum við rétt eftir miðnætti..
— kl, 1.30. Næsti dagur var 15.
október.
bilaði. Kom þá heilbrigðis-
nefnd staðarins til skjalana,
rannsakaði alla 300 klefa bygg-
ingarinnar og gaf þá lýsingu
á henni, að þar væri allt að
fyllast af rottum og að kafna
í ýmiskonar óværu. Skipaði
nefndin svo fyrir, að byggingin
skyldi sett í sómasamlegt lag
eða lokað ella, og tóku dóm-
stólar borgarinnar undir þetta.
En nú leigir þæjarsjóður fang-
elsið af sýslunni, og síðan hef-
ur verið deilt um það, hver
eigi að borga brúsann eða end-
urbæturnár, og á meðan er allt
lokað, en fangarnir voru reknir
út. —
Það, kom annars talsvert ás
fyrirmenn borgarinnar, þegar
einn þeirra fanga, sem út höfðu.
verið reknir, kom aftur í fang-
elsið og gerði kröfu til þess, að
hann fengi að afplána refsingu.
sína. Var skotið á fundi út af
manni þessum, en að síðustu;
neyddist lögreglan til að tjá
honum með hryggð í huga, að
hún yrði því miður að úthýsa
honum.
jVWVWWWWA/W/WWWWlWWWWrt/WTWVWryWWVWWW'.'W
Lögreglan varð að
hýsa glæpamanninum.
Algert öngþyeiti í löggæzlu amerískar
stórbargar.
þetta, sem tók málstað þinn?“
„Hún gerði það ekki mín
vegna. Hún taldi það réttlætis-
mál,“ sagði Paul og brosti.
„Gerði hún það!“ Frú Bliss
vék nú máli sínu til Johns. „Og
hvernig kom yður til hugar að
Paul væri sekur?“ Hún hleypti
brúnum. „Hr. Wetherill getur
ekki verið vondur maður, hann
hefir komið svo göfugmann-
lega fram við Paul áður fyr.
En hvers vegna fer hann að
ljúga þessu á hann núna —
hvemig stendur eiginlega á
þessu?“
John sagði eftir stutta þögn:
„Dóttursonur yðar heldur, að
þetta sé eitthvað föður sínum
viðkomandi. Segið okkur frá
honum, Hvenær kom hann til
Granger Falls?“
„Látum okkur sjé. Það var í
desember 1929. En hann ætlaði
sér ekki aðsetiast.að hjá-okkur.
Það var svo mikil hríð, að
hraðlestin var heilan dag veð-
urteppt á brautarstöðinni hjá
okkur. Og margir í bænum
tóku þá farþega heim til sín.“
Þannig komst dóttii* hennar i
kynni við Tom Reed. Hraðlest-
in fór en Tom ílentist. Þau
giftust svo bráðlega Nancy og
Tom.
„Við hjónin vissum aldrei
hvaðan hann var; hann sagði
Nancy allt um sinn hag en það
varð að vera leyndarmál þeirra
á milli, eða svo sögðu þau. Við
treystum Nancy og létum þetta
því afskiptalaust. Tom gerðist
svo ljósmyndari í bænum okk-
ar — það hafði áður verið tóm-
stundavinna hans. Svo fæddist
Paul, en læknamár gátu ekki
bjargað Nancy. Tom var harm-
þrunginn. En hann var aUtaf
eins og hann væri sonur okkar
— -alla tíð þangað til Jifi hans
lauk í Frakklandi“, sagði frú
Bliss blíðlega. „Þetta er nú
ævisaga Tom Reeds.“
Ævisaga Tom Reeds, hugsaði
John. Eða öllu heldur launung-
armál hans. Auðsætt var að
honum hafði verið sama um
það hvar hann lenti, þenna
stórhríðardag í desember. Og
það mátti vel hugsa sér að hann
hefði flúið að heiman til þess
að byrja nýtt líf. Var Tom
Reed nafn hans í raun og vem?
Desember 1929 — tveim mán-
uðum eftir hið mikla fjárhags-
hrun? —• Var þetta í sambandi
við það?
„Gerum ráð fyrir,“ sagði Bill
Stuart og reyndi að ráða gát-
una, „að Tom Reed hafi verið
héðan úr bænum. Og að Weth-
erill hafi gert honum rangt á
einhvem hátt. WetheriU getúr
ekki gleymt því að hann er
sekur. Og til þess að létta á
huga sínum fer hann að styrkja
son Toms. Raunar ekki fyr en
Paul var kominn á unglingsár.
Eg get varla hugsað mér, að
Wetherill hafi látið samvizk-
una kvelja sig lengi.“
John sagði: „Kannske eitt-
hvað hafi vakið hana í millitíð.
Eg held þú sért þama á réttri
leið, Bill.“ Hann komst nú í æs-
ing og stikaði fram og aftur
um herbergið. „Gamalt rang-
læti gæti verið undirrót að
handtöku Pauls til að vama því
að hann kæmist að því. Til
þess að bægja honum frá ein-
hverjum skjölum — eða vitn-
um. En ef til er sönnun fyrir
þessu, hvar er hana þá að fá?“
Og aftur sagði hann: „Við
skulum nú athuga málið betur.
Lögfræðingur Wetherills heimt
aði ekki að Pau! yrði settur í
fangelsi — hann talaði uiri
bétrunarheimíli. Þá yrði-hann
undir eftirliti og gæti ekki farið
út fyrir fylkið. Reyndar er nú
ekki mjög stranglega haldið á
þessu. Menn geta ferðast til
annarra fylkja, en verða að
sækja um leyfi til þess. Nei,
bíðið nú við,“ asgði John og
sneri sér að Reed. „Þér hafið
líklega ekki látið yður detta £
hug að fara úr landi?“
Paul varð dálítið hissa, en
kinkaði kolli. — „Því var al-
veg stolið úr mér, vegna allsi
þessa, sem yfii' dundi. En eg;
ætti líklega að sýna yður þettá.
Það kom til okkar með því„
sem faðir minn lét eftir 'sig erí
hann félL“ Hann tók upp gam-
ált veski, seinlega og úir því
máð pappírsblað.
John og Bill lásu það. ÞatS
var bréf frá hermanni, sem.
'var í þáhn vegihh’ að Tara í óf-
ustu og hahn skrifaði þátð ■ 1 &
Frh.