Vísir - 24.02.1955, Blaðsíða 4

4
VTSIR
Fimmtudaginn 24. febrúar 1955,
tffl
OAGBLAÐ
Ritstjón: Hersteiim Pálsson
Auglýsingastjon: Kristján Jónsson
Skrifstotur: lngólfsstræo 3
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm imur).
Otgefandi: BLAÐAOTGÁFAN VlSIR ELF
Lausasaia 1 krona.
Félagsprentsmiðjan h.f
Hva& viija þeir ?
Fyrsti vélbáturinn til Eyja
fyrir hálfri öld.
irautrySj'andsmi var GísSi J. Jobnsen og
fislásr eitn naeolÉiia hiátt á foft
Frá því hefur verið skýrt, að verkalýðsfélög þau, sem sagt
hafa upp samningum, er falla úr gildi um næstu mánaða-1
mót, hafi tilkynnt, að ekki muni koma til verkfalls þegar
1 . marz. Ástæðan er sú, að þótt félögin hafi verið búin að
segja upp samningum sínum fyrir löngu eða fyrir síðustu
mánaðamót, hafa þau ekki gengið frá kröfum sínum á hendur
atvinnurekendum fyrr en síðustu dagana, eða þegar aðeins
vika eða þar tun bil er eftir af samningstímabRinu. Ber þetta
nokkur merki þess, að félögin hafi ekki almennilega vitað,
hvqð þau vildu, og má setla að eftirrekstur kommúnista og
fylgifiska þeirra hafi ráðið mestu um það, að sum þeirra afréðu
að segja upp samningum við atvinnuveitendur.
Það er vissulega gott, að ekki skuli eiga að efna til verk-
falla þegar i stað um mánaðamótin, og væntanlega verður
tíminn notaður vel til þess að reyna að komast að niðurstöðu
um ágreiningsatriðin. Hins er þó ekki að dyljast, að settar
hafa verið fram mjög háar kröfur, svo að atvinnuveintendur
iíta svo á, að þær sé lítt aðgengilegar, eins og um atvinnuveg-
ina er búið. Er því állt í sömu óvissunni, þótt verkalýðsfélögin
hafi tilkynnt, að ekki muni verða gripið til vinnustöðvunar
þegar, eins og.menn gerðu ráð fyrir, ef samningar tækjúst ekki
þegar í stað.
En þótt vinnuveitenduni hafi ekki borizt kröfur verkalýðs-
félaganna fyrr en nú nýverið, verður samt ekki sagt, að ekki
hafi verið unnið að lausn deilunnar. Ríkisstjórnin hefur fyrir
nokkrum vikum byrjað að leita fyrir sér hjá ýmsum aðilum
um niðurfærslu á vöruverði, til þess að gera þær krónur, sem
verkamenn fá nú, verðmeiri, gera þeim kleift að fá meiri
nauðsynjar fyrir þau laun, sem þeim eru greidd samkvæmt nú-
gildandi samningum. Ríkisstjórnin vill forðast allt, sem gæti
komið nýrri verðbólgusknífu af stað, því að þá mundu laun
alJra verða minni, enda þótt þau kynnu að vaxa eitthvað að
krónutölu.
í þessu sambandi er einkar fróðlegt að lesa skrif Alþýðu-
biaðsins þessa dagana. Það veit sýnilega harla lítið um það, sem
er að gerast. Á þriðjudaginn kennir það vinnuveitendum um
það, að samningar skuli ekki vera hafnii’ við verkamenn. í
gær birtir það svo tilkynningu frá framkvæmdarnefnd þeirri,
sem verkalýðsfélögin hafa kosið, þar sem viðurkennt er, að
samningar hafi ekki getað byrjað, af því að kröfur félaganna
hafi ekki verið lagðar fram. Blaðið segist ennfremur vera með
niðurfærsluMðinni, en gallinn sé bara sá, að ríkisstjórnin
viti ekki, hvað hún vilji. Slíkt eru vitanlega hin mestu öfug-
mæli. Það er Alþýðuflokkurinn, sem veit ekki hvað hann vill,
eða þorir ekki að taka afstöðu. Um vilja ríkisstjórnarinnar vita
allir og Alþýðublaðið skrifaði á sínum tíma um það, að hún
væri að kanna niðurfærsluleiðina.
f Vísi í gær var sagt frá 5?ví,
að nýkominn væri til Vest-
mannaeyja nýr vélbátur, Fjal-
ar, sem Gísli J. Johnsen stór-
kaupmaður útvegaði frá Sví-
þjóð, hinn fjórði sem hann hef-
ir útvegað þaðan á skömmnm
tíma,
Gefur þetta tilefni til að
minna á, að fyrir hálfri öld
(1954) kom fyrsti vélbáturinn
til Vestmannaeyja. Frá þessu er
sagt í grein í nýútkomnu hefti
sjómannablaðsins Víkings, um
„Upphaf vélbátaflotans í Vest-
mannaeyjum'1, og er þess þar
getið, að hann hafi verið fyrsti
vísirinn að hinum mikla og
glæsilega fiskiflota Vestmanna-
eyja. Þetta var líka fyi-sti bát-
urinn, sem „smíðaður var á
íslandi til þess að vera vélfiski-
bátur. Tildrög voru samkvæmt
bréfi Bjama Þorkelssonar
skipaskoðunarmanns ríkisins
dags. 14. jan. 1932, að laust
eftir nýár 1904 kom Gísli J.
Johnsen að máli við hann, og
bað hann að byggja fyrir sig
mótorbát, og tókust samningar
um þetta greiðlega. „Það má
segja, að bátur þessi, sem kall-
aður var „Eros“, eigi sér í i-aun-
inni merkilega sögu, því að hann
mun mega telja fyrsta íslenzka
vélar-fiskibátinn, sem smíðaðm'
var með það fyrir augum, að
setja í hann vél. í Víkingi segir
m. a. um hinn mikla dugnað og
framsýni Gísla J. Johnsen:
„Það þurfti mikið átak fyrir
Gísla J. Johnsen, að leysa þetta
vandamál, að útvega Eyja-
mönnum vélbáta, án þess að þeir
væru þess megnugir í upphafi
að leggja nokkuð fram til kaup-
anna, en Gísli var duglegur
með afbrigðum og viljasterk-
ur, og' sökmn hins mikla
trausts, er hann naut innan
lands og utan, reyndist hon-
um þetta kleift, og mun þó hafa
útvegað til Eyjanna nokkra
tugi vélbáta."
G. J. J. réðst einnig í að
káupa 14 rúml. vélskíp til
fiskveiða, ,Ásdísi, og voru menn
svo vantrúaðir á, að hægt væri
að gera slikt skip út á linu-
veiðar, að enginn fekkst til að
fáða sig á hana, og komst hún
ekki á sjó til veiða í 2 ár, en
svo hætti farmaður einn á það,
að fá hana lánaða, er hann
komst ekki á sjó vegna vélbil-
unr, og gekk allt vel, og reynd-
ist skipið ágætlega, og eftir það
varð engum vandkvæðum bund
ið að fá háseta á skipið.
Það er mjög athyglisvert hve
margt gerðist eimnitt í Vest-
mannaeyjum um aldamótin,
sem til framfara varð í sjósókn
og útgerð, og verður það ekki
skýrt með öðru en því, að þar
hafi komið nýr andi framfara
og atorku • til sögunnar, með
ungum. og nýjum mönnmn, og
lagt á nýjar braútir, og mun
það furðu margt varðandi út-
gerð, sem þai' átti upptök sín.
Þar var Gísli J. Johsen maður-
inn, „sem braut ísinn með stór-
hug og framsýni.“ (Víkingur).
G. J. J. lét fyrstur manna
setja morse- og radíótæki í
vélbáta til fiskveiða (1926) og
mun það ekki hafa verið gert
fyrr í neinu öðru landi. Hann
vai-ð og fyrstur manna til þess
að taka í nötkun skilvindu til
lýsishreinsunar (við fram-
leiðslu meðalalýsis) og hiaut
fyrir það viðm'kennihgu á al-
þjóðasýningu í K.höfn 1912.
Hér hefir verið stiklað á
stóru I athafnalífi þessa merka
brautrj'ðjanda,- sem þrátt fyrir
háan aldm- nýtur óskerts at-
hafnaþreks og fjöi-s. G. J. J.
hefir nú í rúma hálfa öld starf-
að af kappi í þágu íslenzkrar
útgerðar og jafnan látið sig
hagsmuni sjómanna miklu
varða og heldur enn merkinu
hátt á lofti og á sinn mikla þátt
enn í dag í eflingu vélbátaf-loí-
ans.
Félag vændishúsaeigenda á
Ítalíu snýst til vamar.
Af forustugrein Alþýðubíaðsins í gær um þessi mál er ekki
hægt að sjá, að blaðið eða flokkurinn hafi hið minnsta þrek
til að berjast fyrir niðurfærsluleiðinni, sem það hefur þó skýrt
frá, að tveir af þingmönnum flokksins hafi borið fram 'frum-
varp um á öndveröu þessu þingi. Ætti þó að mega vænta
þess, að flutningsmennimir legðu á það nokkra áherzlu að fá
úr því skorið, hvort ekki mætti reyna hana. Annar flutnings-
mannanna var Hannibal Valdimarsson, sem nú er einn valda-
mesti maður Alþýðusambandsins, en hinn Gylfi Þ. Gíslason,
Sem allir vita að berst jafnan ótrauðlega fyrir sannfæringu
sinni, hver sem hún er.
Af Alþýðublaðinu í gær verður ekki annað ráðið, en að
fclaðið vilji alveg hverfa frá niðurfærsluleiðinni. Blaðið segir,
að ríkisstjórnin sé á móti henni, því að þá lendi byrðarnar á
þeim, sem bökin hafi til að bera þær. Ætti það að vera nokkur
hvatning til að hefja baráttu fyrir henni og kúga ríkisstjórn-
ina í þessu efni. En ekki bólar á því hjá Alþýðublaðinu. Hins-:
vegar segir blaðið, að verði sú leið ekki farin, verði vinnandi
iólk að „fylkja liði og heyja miskunarlausa baráttu til að knýja
íram kauphækkun.11
Alþýðublaðið vill því ekki berjast fyrir úrræðinu sem það
lofsamaði fyrir fáum vikum, en það hvetur til miskunnar-
iausrar baráttu fyrir annari leið, sem það taldi á sama tíma
istórhættúlega, Er nokkur fúrða, þótt rnenn áþyrji nú sem oftar;
JHver er stefna Álþýðuflokksins? M
ÖMnagadeild J»ingsiii§ iM'fir §am-
þjkkí að banna J»an.
Fréttabréf frá AP.
Félagsskapur hér í lar.di, sem
venjulega hefur ekki hátt um
sig, hefur nú sent þinginu áköf
mótmæli gegn frumvarpi, sem
öldungadeildin er þcgar búin að
samþykkja.
Félagsskapur þe.ssi nefnist
„Samtök eigenda löggiltra húsa“,
og eru meðJimir hans éigendur
vændishúsá í landiiiu, en frnm-
varpið, sem félagið -vill feigt,
bannar rekstur sjikra „fyrir-
tækja“ um landið þvert og endi-
langt. Þau, sem fengið hafa lög-
gildingu valdliafanna, samkvæmt
eldri lögum, eru alls 715, og
benda eigendurnir á, að það sé
engin smáræðisfúlga, sem hús
þeirra greiði i skatta eða sem
svítrar 75 millj. ísl, króna, qg
þessti muni ríkið tapa, ef hús-
unum verði lokað.
Það er kona, sem situr í öld-
uugadeildinni, sem borið liefur
fram frumvarpið. en liún liefur
árurn saman barizt gegn löggild-
ingu vændis. — Vill hún, að
þær '1000 kontir, senv starfa í
húsum þessum, verði settar i sér-
stök hæli, og þeim siðan útveg-
uð sómasamleg ’ atvinna. Það réð
úrslitum í ínáiinu, að páfi var.
ínálinu litynntur, og greiddu þess
vegna þingmena Kristilegra demó
lcrata- atkvæði með frumvarpinu.
Þnð á þó eftir’uð fara gegnuin
fúlltrúadcildina,
-------«--------*
49 I gær varð vart við tvo kaf-
báta við strendur Karólínu-
fylkis sem menn vita ekki
delli á. — Bandaríski flot-
inn hefir Jfengið fyrirskipun
um -að athwga mólið.
„Hlustandi‘1 hefur sent Berg-
máli bréf, þar sem hann fjallar
um leikrit það, sem flutt var i út-
varpið s.l. sunnudag. Hefur hann
ýmislegt við það að athuga. Bréí-
ið er á þessa leið:
Sum og sum ekki.
„Stundum dettur manni i hug,
að þeir, sem stjórna leikritum í
útvarpinu, geri sér alls ekki ljóst,
að sum leikrit, sem eru ágætlega
fallin til flutnings i leikhúsi, eru
lítt liæf til flutnings í útvarp. —
Það er sitthvað, sem Danir
myndu kalla Hörespil og Skue-
spil. S.l. sunnudag var flutt leik-
ritið Lokaðar dyr i útvarpið, en
áður hafði þnð verið sýnt í Þjóð-
leikliúsinu. Það leikrit fékk mis-
jafna dóma þá, eins og menn e.
t. v. relcur minni til, en yfirieitt
ómilda. Þótti gæta um of endur-
tekninga, með þeim afleiðinguin,
að leikritið þótti langdrcgið og
leiðinlegt.
Ekki í útvarpinu.
Að mínum dómi átti þctta leik-
rit ekkert erindi í útvarp, að
minnsta kosti ekki í því formi,
sem það var flutt.. Þessu leikriti
hefði orðið að breyta stórlega til
þess að gera það útvarpshæft, en
það virðist ekki hafa verið gert,
nema þá að sáralitlu leyti. Ég
lilustaði á þetta leikrit ásamt
fleira fólki, og vorum við yfir-
leitt á 'cinu máli um, að þetta var
ákaflega léleg skemmtun. End-
urtekningarnar voru alveg óþol-
andi og í því voru engin leiftur-
snögg samtöl eða stígandi, sem
ætti að vera i útvarpsleikriti,,
þar sem allt byggist á liinu tal-
aða orði, en engum leik.sviðsúl-
búnaði, biiningni eða öðru,
Oft góð leikrií.
Utvarpsleikrit eru oft og einatt
eínhvér bezta skemmtun, sem völ
er á í úlvarpinu, og mörgimi leik-
stjórum er sérl.ega sýnt um að
koma þar fram með góð leikrit.
Ég minnist í því sambandi leik-
rits, sem flutt var fyrir skemmstu
og fjallaði um lögmann einn í
Bandaríkjunum, — bráðskemmti-
legt og „spennandi“, vel leikið og
ágætlega stjórnað af Þorsteini Ö.
Stcphensen. Þetta var leikrit, sem
var lilustandi á, Það voru þess
vegna mikil viðbrigði og von-
brig'ði að hcyra „lokaðar dyr“
urn daglnn.
Samtölin lifandi.
í útvarpsíéikriti verða sam-
tolin umfram allt að vera lifandi,
og nfaður verður að hafa það á
tilfinningunni, að eithvað sé að
gerast. Þá verða „effektin", þ. e.
ýmis hljóð, scm hcyrast eiga i
leikritinu, auk liins talaða orðs,
að vera góð og mynda þá iim-
gerð og það undirspil, ef svo
mætti segja, til þess að gera leik-
ritið lifandi og eftirtektarverl.
Þetta tókst með miklúm ágætuin
í leikritinu um lögmanninn, sem
fyri’ er getið. Vona ég, að leik-
stjóri útvarpsins, móðgist ekki al'
þessu tilskrifi mínu, ef hann
skyldi lesa það, en gæti þess, að
úivarpa ekki fleiri leikrituin á
borð við Lokaðar dyr.“
„Hlustandi“ hefur ekki orð sín
fiéiri, og látum við þetta gott
heita í dag. — kr.
--------•—-------
® N.-Vietnam vUl hefja venju
lega stjórnmálalega sambúð
við S.-Vietnam, án þess
það slcerði vopnaliléssamn-
ingana. Litið er á tilkynn-
ingu um þetta Sem bragð til
að vinna að „politiskri cin-
ingu“ loudshlutaana. _