Alþýðublaðið - 27.10.1928, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
kemur út á hverjum virkum degi.
Afgreiisla í Alpýðuhúsinu við
Hveriisgðtu 8 opin irá bi. 9 árd.
tii kl. 7 síðd.
Skrifstofa á aama stað opin kl.
9*/» —10*/, árd. og bi. 8 — 9 síðd.
Síftiar: 988 (aigreiðsianj og 2394
ískriístoian).
Verðlag; Áskriitarverö kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15
hver mm. eindálka.
Prentsmiðja: Alpýðuprentsmiðjan
(í sama húsi, simi 1294).
Þökk fyrir sumarið!
Gleðilegan vetur!
Su'míarið kvaddi í gær með
sólsikini og he-iðríkju. Hefir jiað
Verið eitt hið hagstæðasita og far-
sælasta til lands og sjávar. Sær-
inn hefir verið eindæma stórgjöf-
uil, moldin örlát og sólin svo
hugulsöm að purka fiskinn og
heyið bæði fljótt og vel. Nótt-
úran heefir sýnt örlæti og um-
hyggjusemi, fólkið elju og atorku.
Aldrei hiefiir iðja hinna starfahdi
stétta borið ríkulegri ávöxt en uú
í ár, aldrei meira verðmæti skap-
ast hétlendis á svo skömmum
tíma.
Slíkt ber að þakka forsjóninini,
sem gaf, fóilkinu, sem vanm.
En, því miður, enn er ekki alt
sagt.
Margir þeirra, sem unnið hafa
baki brotnu í alt sumax, standa
nú með tvær hendur tómar, bíða
kvíðaMlir vstxarins, kulclans, at-
vinnuleysisins.. Afgangur sumar-
kiaupsins hefir hjó þeim farið tii
að borga skuldilrnar frá í fyrra
vetur. Og yfirle-itt eru kjör víe*rka-
Jýðsins alls jafn óviss og ömur-
leg og venjulega, þrátt fyrir ár-
sæld og auðsöfnun.
Hvað Veldur? Hverjiir hafa
, fengið verðmætið, sem árgæzkan
og vinina almiúgaus hefir skaípað ?
Því er auðsvarað:
Þeir, sem eiga, hafa fengið
arðinn, þeir, sem vinna, að
eins haup sitt klipt og skorið.
Hvort arðinum er eytt í óþarfa
,eða hann er notaður tl nytsalmra
framkvæmda, sem auka atv.ínmu
og skapa nýjan auð og fólkimu
o«auo, um það ræður verkalýð-
urinn eugu- Þeir ráða, sem eiga,
ekki þeir, sem vinna.
Eitt þúsund menn hér í Reylrja-
vík telja fram skattskyldar eign-
ir um . 37 milljóna króna viröi,
ier þó mat eigna þeirra úr hófi
iágt, auk þess sem- þeir eiga að
tminsta kosti 5 milljóna viaðl í
skattfrjálsum eignum. Mun sízt
oftalið, þótt eignir þeirra séu
taldar 60—70 milljóna virði; eða
60—70 þús. krónur á hvern aö
jneðaltali. Hinar 24 þúsundirnar,
sem hér búa, eiga ekkert eða nær
ekkert, enginn þeirra á yfir 5000
krónux, að því er skýrslur her'nm.
Þessi 1/25 hluti bæjarbúa, sem
ALÞÝÐUbLAÐIÐ
Skattamál Reykjavfknr.
--- Nl.
Það mun rétt vera, að tekjiu- og
eigna-skatti sé þannig fraimfylgt
tál sveita, að litlar tekjur kami
af í rlkiissjöð, en útsvörin munu
þó venjuSiega vera sæmdega rétt-
lát þar víðast hvar. En í Reykja-
vík sjálfri er framkvæmd tekju-
skattsjlaganna þannig, að enginn
vafi' er á því, að mjög mikið af
hátekjum og stóreignum smýgur
undan skatti. Með nákvæmu eft-
árliti mætti sjálfsagt ná miklu
réttari framtölum og því hærri
skatti hjá ýmsum, sem lítið
greiða nú. Eg það mundi aftur
verða til þess, að skattaþvingun-
in á tekjiím almennings gæti
lækkað og tekju og eignaskatt-
urinn pó gefið rikissjóði i aðra
hönd meira en hann gerir nú.
Til þess að fcouia þessu í
framkvæmd þarf samt áð breyta
fýrirkomuílaginu. Nijjc.n skdtl-
stijóra þarf að fá í stað þesis, sem
er nú, og það mann, sem hiefix
stöðuna að aðalstarfi, en ekki að
aukastaríi, og ef til vill gæti
hianin verið að nokkru Jeyti skatt-
stjóri ails landsiins jafnframt.
Svo vel vili til, að núveramdi
sfcattstjóri mun hafa sótt um
lausn, og ætti því að vera auð-
velt að fá dugandi mann í hahs
stað, Enn frsmur þarf sikattstjóri
að Játa skattstofuna leysa meira'
verk af hendi en nú er gert, út-
vega isér niæga aðstoð hiæfha
manina tíl að geta rannsakaö
fraimitöl og bæíkur gjaldenda
istmám saman. Þá á skattstjóri og
að fá greiimilegain úrskurð um
sfcilning á skattalögunum í ýms-
urn atriðum. Lofcs á hanin, hvé-
nær sem upp fcemst um undan-
drátt tíl sfcattar, að láta beita
sektarákvæðunum einis og gerí er
í öðrum löndum. Myindi, ef þamjn-
lig væri að farið, skatíurinn
smáto saman verða réttur á
gjaldendunum og ná tilgangi sín-
urn, að hvila á þeárni eftir tekj-
um þeárra og eignum. Valdisvið
yfirskiatianefindar ætti að verða
skýrt betur og rýmtoaö og komið
á llandsyfirskatlanefnd fil að
samræma iskattmn í ýmsum hsr-
uðum landsúiis. Rétt væri og að
löggjafarvaldið breytti sjáifum
á 60—70 milljóna virði, hefir
fenigið mestan hiut þess, sem fall-
ið hsfir í hlut Reykjavíkur af
arðmurm sem hiihiar vinnandi
stéttir landsins hafa skapað. Þær
hafa fengið lífísviðurværið. Ann-
að ekki.
Er þetta réttiát skifting?
Nei, það er hróplegt ranglæti.
j Ranglæti, scm ekki fæst af létt
j fyrr en alþýðan, hinar vinniaindi
stéttir, ná völdumi, byggja upp
nýtt þjó&skipulag, þar sem rétit
er skift-
Vetur heiilsaði í morgun með
blíðu og hægu veðri,
Jörð er enin þýð og al-
tekju- og eigna-skattsl ögunum á
ýimsan hátt, sérstaktega gæfi
mairi persónufrádrátt en nú er.
Sílðiaista alþingi skipa&i skattn.-
úiá|Iiainefnd, er nú er að starfa.
Má v.ænta þess, að ítarlegí frum-
varp kOmi frá henmi til lagfær-
ingar á verstu göllum tekju- og
eignaskattsins,
Um lögun á niiöurjöfnun út-
isvara, er öðru máli að gegna, Er
óljkt erfáiðara að lagfæra það, því
að fyrsta skilyrdid til þess að
koma því i lag er að koma ihald-
inu í bæjarstjórn í minnihluta,
svo að það geti ekki ráðið
kosniiingu niðurjiöfhunarnefndar,
eins og hann hefir hingað til
gert. I öðru lagi væri rétt að
lögákveða reglur ' um niðurjöfn-
unána eða með öðrum orðum
láta í stað útsvaranna tooma löc-
ákveawm skatt, þó að hanrn væri
á nokkurn annian hátt en tekju-
og eigna-skatturinn til rikisisjóðis,
þá gæti hver gjaldandi fylgst
mieö því, hivort á hann væri lagt
rétt, eða hvort hann væri rang-
.indurn beittur um biæjargjöldini.
Þá væri niðurjiöfnuniarnefndm af-
numán í þvi formi, scm hún nú
ler, þ, e. a. s. alvöld um á hvaða
hátt hún tæ'mir pyngjur gjald-
endianna. Þ.á gæti ekki lengur
gengið isú regian, sem Ihaldsfloikk-
tirinn niotar nú, að láta bæjalr-
isjóð lifa á lágtekna- og mið-
tekna-mönnum, en hlífa hátekna-
mönnum. —
Fjáírmálm eiru lífæðin í stjórn-
máium bæj;ar og ríkis, Alxftmn-
ingur getur bezt við athugun
þeílrra Béðl, hvernig stjórnað er,
Ég vit óska þes's, að þeir, sem
þesisa grein lesa, íhugi hlut-
drægnislaust þesisi mál án, tillits
,til þess, til hvaða flokks þeir
hafa taliist, og ákveði svo mieð
sjálfum isér, hvort þeir teljá rétít-
ara og hagkvæmara fyrir heild-
ina að halda þeirri fjármála-
stefnu, semi hér hefir ríkt í bæn-
um síðustu árin, eða breyta tii.
Eft’ir þessu geta þeir í framtfð-
inmi sikipað sér í flSokk íhalds-
manna eða jafnaðarmanirc).
Hédirm Valdimarsson.
auð, nema hæstu fjöll. Fjármagn.
hennar er þó burndið til næista
vors. Verkalýðurinn er starffús,
en mikill hluti hainis verður þó
líka að bíða næsta vors — eftir
vinnu.
En lán. er með í ólámi. Vetur-
inn gefur mörgum færi á að sinna
verfcefnum, isem oft sitjia á hak-
anuui í önnum og erfiðd sum-
arsájns. Þá er tími til að styrkja
og efila sa'mtöikin, ireysta félags-
böndift, útbreiða jafmaðars.!efn-
unia, fræðast og fxæða aðra.
Aldrei hiefir varið meiri þöirf
samtáka en nú, aldrei mairi þörfi
félagslegs þroska en nú, og held-
ur aldrei: meiri von um góðori.
árangur öflugra samtaka en ei«-
mitt nú.
I vetur verða gerðir samningaK
um kaup eða kauptaxti ákveðinn
flestra verkamanna og kvenna á
sjó og landi Á verkalýðurinn þar,
nú sem endranær, mest undir
sjálfum sér, samtökum sínum og
félagsskap, • hver þau málallok
yerða. Undir þeim. eru arðskifti
næsta suiftars komin. Undir
verkalýðnum .sjálfum, hVenær oki
auðvjalds og rnglætis verður af
honúm létt.
Notum því veturiftn veL
Gleaileg&n vatur.
íhaldið og skóIamáSin.
Átök hafa orðið .víðsvegar um
heim á síðustu áratugurn miili
umbótamanina í skóilatoálum og
kyrstöðu, eða íhaldsmannai. Hér
á landi hefir þessa lítt gætt, svo
að almenimingi hafi verið kunnugt,
enda er hér , býsna hljótt um
skólataál. í sumar birtist þó í
Lesbók Morgunblaðsins þýdd
grein, eftir dr. ,Sigurd Næsgaard,
einn helzta forkólf umbótamanna
í iskólamálum hjá Dönum. Grein
sú var ádeila ,á ýmislegt, er hann
telur aflaga fara í hinu ríkjandi
skipulagi um skólamál og afskift-
um hins opinbera af uppeildi
barna. Var þar margt djarflega-
oig skemtilega sagt og vel til
þess faliið að vera iningaingur að1
umræðum um þessi mál, sem les-
endum væri gróði að.
Það eitt þótti ýmsurn fur'ðulegt,
að grein þessi skyldi birt á veg-
um „Mgbl.“., því að hún ber ó-
tvíræð merki róttækrar umbóta-
stefnu, sem mætir menn víðsvegar
um lönd fylkja sér um, Er þar
einnia fremst í flokki italsiki upp-
eldisfræðingurinin,, dr. Maria Mon-
tessori, heimisfræg kona. Væri
langt mál að lýsa skoöunum
þeirra rækilega, en aðalatriðin
eru þau, a& börnum sé eðlilegra.
og hiollara að læra sem mest' af
eigin starfi og reyinslu en að sitja
grafkyr á skóiabekk og taka við
fróðjeik eingötngu af bókum eðe.
vörum kennara.
Hófust vonum bráðar deilur út
af fyrnefnidri grein, mdli Ásgeins
Magnúsisionar og Arngrims Kriist-
jánssonar kewiiaTa. Deihli Ásgeir
mjög-á umbötastefnuina, starfs-
bræður isína og bönn.iin, sem haftn
nefnir mieð fám undantekniftgum
„óþjóðalýð“. Hállaðiist mjög á um
prúðmem&ku í rithætti þeirra og
Varð or&bragð Asgeirs að lokum
á þá lund, að oifbauð jafnvai
mörgum lesiendum Morgumblaðs-
ins, þeim,, sem ekki eruý.Stormr1
vanir.
En merkilegast er hið síðasia í
þessu málL Morgunblað/ð neitar
ar Arngrími um stutta svargrein,
sem ekkert er annað en hógværð-
in, borin saman við skrif Ásgeiirs.
Gretoin var svo birt í „Vísi“.
Með þessu atferli hefir blaðið