Vísir - 10.08.1955, Blaðsíða 5

Vísir - 10.08.1955, Blaðsíða 5
MlSvikudaginn 10. ágúst 1955. vrsrn aiir aðir nieH ýmsuin liætíi. Peir voru ófyrirlíeitnir, og há5u; næstiFiiE styrjaldir innbyrðis. IStt' /lí'/i' liiffön f/runtit'iplliitn uii uniii ISít n t/uríiijju n n u . Aúðjöfrárnir auðguðust .... á ýmsa vegu. .................. Siunir voru Suigsjónamenn, KSrir snillingar, en einnig voru í hópnum varmenni og „svindl- »rar“ af öllum tegundum. En allir hafa þeir átt hlut að því, að skapa hinn gífurlega auð Bandaríkjanna. Pierre Dupont dó íyrir rúrnu ári, eða í apríl 1954. Hann var einn af auðugustu mönnum á jörðunni og einn af. ráða- rnönnum í hinni risavöxnu þúð- urgerð Duponts de Nemours i Bandaríkjunum. ..Einn af aölu- mönnum Heljar“, var sagt á kreppuárunum kringum 1930. Það varð éngjnn hvéllur í Wall street þegar Duporit- dó. S’íkir atburðir hafa eklci mjög rnikil áhrif á viðskipti. Hin miklu verzlunarfélög,; lifa og starfa -eftir sem áður og 'fýrið- irnar eru öruggar. Sér í lagi hjá Duponts fjölskyldunni. Hún er mánnmörg, heldur sinn hóp og hefir aldrei viljað taka ' óviðkomandi menn í féiagið. ' Það vill helzt giftast aettingj- um sínum, blessað fólkið. Þama er því allt í röð og reglu. Sam- anlagt á félagið og fjölskyjdan 1500 milljónir dala. Þessir .pén- ingar hafa verið dregnir .sam- im bæði á . friðartímum I.bg í styrjöldum. Aðallega þó styrj- öídum. Ættfáðir fjölskyldunnar, Pierre Samuel Duponts, t'ór ctil Ameríku á bylt ingatímu núm í t'Vakklandi. Tók hann tii. þess fé að íáni: hjá mektarinönnum í’rönskum og hugðist stofná ný- lendu handan við liafið, Atti hún að verða reglulegt- sælu- riki fyrir útvalda menn. og konur. En þetta varð þó. aldrei að vemleika, land var alltof dýrt. Þess í stað keypti .P.ierre Samuel Dupont litla lóð við Brandywine Creek í Dclaware og þar byggði hami púðurverk-' •smiðju. Veggimir vom þrefald ir á þykkt vxð veggi ' .arinara, <slíkra Verksmiðja, en þak’ið.var • miklu léttara. ■■ t'ykkir veggir —:, 'þuunt þak. „Þá geta veggirnir kannske staðið þó þakið fjúki áf — ef til sprengingar skyídi'kömá — hafði hann sagt við fólk i byggðarlaginu. ri A.<.:: " Þetta reynd.ist; réit vera. En að mörgu leyti, öðru;. voru Dú- pont-mehn i'ofsjálii'. Þeii’ græddu auð fjár í ensk-amér- íska striðinu 1812 af því áð ..— ............. 1 'i» En væri ckki eiumitt þáð eina ráðið til þéss að verja styttuna, að gera tjörn umhvcríis haria, svo að óvandaðir götústrákar gætu ekki haft huna að skot- sþæni með flöskum og grjóti, og hrókarbráðir dónar yrðu að leysa buxnahald sitt á öðrum stöðum en.-á há-Skólavörðuholtý inu. við staiHlins'fiú' tleD'fi.. EÍi'iks-'’ sonar?" þeirra púður var bezt og þeir voru viðbúnir. Þeir urðu sterk- ríkir i borgarstyrjöldinni. Púðr- ið þeirra sigraði í ;Krím-stríð- inu og einnig í Eúbu-stríðinu. Það réð úrslitum í báðum heimsstyrjöldunum. Og alltaf héldu þeir hópinn, þeir skipuðu sér umhverfis þann. sem elztur var — eða dugmestur. j En púðrið varð þeim mörgum j að aldurtila. Þeir voru hug- i djarfir menn. Einn var sjó- hetja. Annar sá um nótt, að j eitthvað :var að i. 'púðurverk- smiðjunni. Það'flugu neistar frá einni vélinni. Hann stökk niðurj i að ánni, fyllti hatt siim með, vatni og'stökk með það inn í yerksmiðjuna ög tókst að kæfa eldinn áður en harin næði púð- urtunnunum......... En Pierre Dupont, sem dó fyrir skömmu, fór ekki troðnar brautir ættarinria'r. Hann.'var fyrsti maðuf áettavinnar, sem réðst í að fj-amleiða annað en púður. Hann lagðimikið af pen- ingum ættarimiar í General j.Mótors fyrirtaekið. Urðu -þeir þar stærstu hluthafar qg var Pierre Du'pont í stjórn þess fé- lags árum samah t. d. á kfépþii- árunum. •:■' ^ '; Nú á 'dögum er Dupont die Nemóurs risaváxið ; fyfirtæki, sem ffápiléjðir ailt mögulegt ~ púður, nælonsokka, ' bil'reiðar og benzm. tNylega hefir komið út bák' ýurri ' apðjöfra ; Vestur- heirhs. Hefé.' höfúridur hennar lýst'^þéim lilutlaust, en ’ áður urðu þeii' oft fyrir hatursfullum ái'ásum af sumum er um þá x-it- uðú, eða þá að þeir voru lófaðir mjög af mönnum er vildu „hreinsa þá af allri synd“. um i það, áð þeir hefði aflað.'fjárins ‘ með lastvéfðu móti.’’"Vóru þeir höfundár stúridum' launaðir af aúðmönnuriúm sjálfum að sögn. Connnodore Vamlerbilt. 'Eínn af ihipum fyrstu miklu peningafurstum var Vanderbilt, Ilanh' dó' þégar Uierre Dupont (sefn nú éi' riýléga látinn) var 9 ára. Lát Vanderbilts vaktí miklu iheiri áthygli en lát Du- þonts nývérið, og átti Vander- bilt þó ekki íimmtung þess auðs með Duponts fjölskyldan hefir •. ejgnast. Váh'defbilt lá, sjúkur hálft ár, og allan þann 'tMa' Satú blapmetin í.héfb^rg^.. sérii þeir höfðu léígt' sér arid- spænis höll Vanderbilts ’vio 'Wdshington Place 10, ''í New York. Skiptust þeir á að spiía á spil og halda vörð við glugg'- ann, sem var andspænis höll- inni. • Vanderbilt auðgaðist fyrst á skipum sínum, er fluttu varn- ing- og l'arþega eftir Hudson- fljófinu;' Síðar fekk hann áhuga 'fýrir jámbrautum, meðal ann- ’ápp jágnhfáut frá New Yprk' tU Eri éSvattísins, en í- þvj fyrírtáeki keypti hann á sinnj tíð hluti fyrir mai'gar milljónir dala. Það voru einu stór-kaupin, sem hann hafði ástæðu til að sjá eftir. Því að þar hitti hann fyrir þrjá karla, sem voru jafn snið- ugir og hann sjálfur, en öllu samvizkuliðugri. Það voru þeir Daniel Drew, Jay Gould og Jim Fisk. Nafn Goulds er enn illræmt. Fundur þessara þriggja risa varð ekki hávaðalaus. Og árum saman héldu þeir uppi hinni svokölluðu .,Erie-styrjöld“. Hún vaktj mikið athygli í Am- eríku og skemmtu menn sér við hana, nema þeir vesalingar. sem keypt höfðu hlutj í Erie- brautinni. Átök. Vanderbilt var alveg magn- laus gagnvart þeim. Hann gat ekki náð meiri hluta hlutabréf- anna og eftir nokltur ár gafst hann upp. Hann kallaði Drew á sinn fund og kannaðist við að hann hefði beðið lægra hlut. Þeir greiddu honum þá 4V2 milljón út í hönd og héldu síð- an áfram að ræna járnbrautar- arðinum. Gutlkaup. Drew var síðan bolað burt af hinum. Físk átti í ástarævintýri og varð það hans bani. Mellu- dólgur skaut liann með skamm- byssu. Gould var þá einn eftir. Eftir mörg ár tókst þó að koma honum burt, en það kostaði stór kostleg átök — einnig hafði það áhrif á hann að honum var ságt, að hlutabréfin myndu hækká um 15 hundi-aðshluta er hann væri úr sögunni og gæti hann þá grætt eina milljón aukreitis á að selja meiri hluta sinn í hlutabréfunum. Hafði hann þá rænt járn- W.C. SKÁLAR W.C. KASSAR W.C. SETÖR W.C. SAMBYGGT KASSI OG SKÁL í _ . ^ brautina svo óþyrmilega að hún Daniel Drew varð fyrstur til, jgaf engan arð fyrr en eftir 69 ár. ... að koma auga á Erie-brautina. Og um miðja öld síðastliðna tók hann að kaupa hlutabréf henn- ar með leynd og keypti mikið. Og þegar hann hafðj afl til þess kom hann í ljós og hagræddi sér í stjjórn fyrirtækisins, en Arið 1896 mútaði Gould mági Grants forseta, sem Corbin hét og vara-fjármálaráðherranum Butterfield, og gerði tilraun til að kaupa upp gullmagn allt, ógn og óhug sló á þá menn, sem isem fáanlegt var. Til þess þar voru, fyrir — þeir voru allir heiðarlegir menn. En Daniel Drew hafði orð á sér fyrir að svífast ejnskis í viðskiptum. Með brögðum og nýjum kaup um á hlutabréfum var hann brátt búinn að koma sér svo vel fyrir, að; hann gat sett tvo vini sína, þá Fisk og Gould, í félags- stjórnina og nú hófst styrjöldin við Vanderbilt, en hann hafði meirihluta í nokkrum járn- brautum, sem lágu upp að Erie- brautinni. Vanderbilt barðist á þann veg, að hann keypti æ meira a£ hlutabréfum Eire- brautarinnar hvaða verð, sem á þau var sett. En Drew, Fisk og Gould voru ósvífnir í tiltektum sínum, Einu sinnj tóku þeir sig til og gáfu í heimildarleysi út forgangs-hlutabréf handa sjálf- um sér, fyrir 3 milljónir dala. Þetta var algeiiega ólöglegt og þegar lögreglan kom tóku þeir allt sem járnbrautarfélagið átti í reið.u fé — það voru 6 milljón- ir dala — létu það í ferðakoff- ort og flýðu með það til New Jersey, því að þar voru lögin ekki eins ströng. Þar víggirtu þeir sig á hóteli og settu þar upp skrifstofur Erie-brautarinnar ,,í bili“. Og' frá New Jersey rændu þeir öllu, sem hægt var að hafa , upp úr brautinni og gerðu það | árum saman. Vanderbilt sat t New York og gat ekki að gert. i En á méðah þessú fór fram; þurfti fjármálaráðuneytið að stöðva alla sölu á gulli. Einnig keypti Gould mann, sem ritaði mikið um fjármál í New York, til þess að halda því á loft í greinum sínum, að miklu hent- ugra væri fyrir bændur og' all- an almenning að eignast ódýra peninga, sem ekkj væru gull- ti-yggðir, en að vera ao sækjast eftir gulltryggðu fé. Á meðan þessu fór fram keypti Gould sjálfur gull fyrir alla þá dali, sem hann gat tínt. saman. Hann hafði ætlað sér að vera búinn að koma sínu braski í kring þann 24. september 1869. Og þann dag hafði hon- um og vinum hans tekizt að koma- gullverði upp , 162, en þá sá fjármálaráðuneytið hváð var á seyði og tók þégar í óða ömi að selja af gullforða rikis- bankans, til þess að koma ró á markaðinn. F.n þá kom líka svo skyndilegt verðfall að verðið var hrapað úr 162 í 138 er klukkan sló 12 á miðnætti..... Þúsundir manna töpuðu eign- um sínum. Ekki er vitað hvort Gould var búinn að selja gull- forða sinn er verðfallið varð. En líklega hefir hann haldiö öllu siiju, þó að mútur hans kæmu ekki. að gagni. HANÐLAUGÁR HORNLAUGAR HANÐLÁUGAR Á FÆTÍ margar fyrirliggj’andí. 1 Þorláksson & Not^mann b.f. Bankastrætr 1J. Skúlagötu 30. íj'* kvæð hugmynd, sem miðaði tiffi uppbyggingar, er fleyttj þess- um ævintýramönnum fjár- magnsins fram á leið. Járn- brautimar urðu til fyrir þeirrife. atbeina og hafa þær hina mestu. f járhagslegu þýðingu enn í dag. Áuðævi Ameríku hvíla á þeinx. að miklu leyti. Bergmálið a£* þessum átökum náði aha leiö»- til Norðui'landa, þáðan sótti IIill þúsundir af iimflytjendum,. sem áttu að byggja hinar við- áttumiklu auðu sléttur og' ger- ast vi ðski ptamenn meðfi-anx hinum nýju járnbrautum. | Aðrir peningafurstar æstu. Vara-fjármálaráðherrann; va'r verkamenn til ofþeldísverka- rekinn úr stöðu sinni óg Grant Carnegie ' var einn af þeiro. forseti sleit öllu sambandi vjð harðsnúnustu. Eir nú er nafm mág sirín, Cói’bin. En Gould hans kunnugt fyrir aö hann.... hnignaði öllum eígnum bráut-'!eekk af hólminum frjáls mað- ^hefir gefið,bókasöfn,.o.Th til aE-... arfélagsins. Brautarteinai*nir ur ~ éftir þetta hneyksli. Það menningsþarfa. Grinimjr bar- biluðu, vagnar, járnbráutár- jhriun þýkja ótrúlégt • — en at- hæfi hans var okkj gagnstaitt lögúnum! stöðvar og öryggistæki, allt^ •át^mmdist óg 'for' í vánhirðu. .Járnbrautin. varð órðíÖgð': um "ailt land, þar gerðust ný stör- slys á hverjum mánuði. Og ef skerast átti'í leikinn frá Was- hington, var jafnskjótt komið í veg fyrir það með mútum. Fyi-ir nokkuð af ránsfengn- um gerðu þeir Drew, Fiss og Gould sér skrautlegar aðseturs- stöðvar. Var þar t. d. fúllkomi.n ópera og þar skemmtu þeir ýmsmn. .hátt settum mönnum, fevé’Wábift - Alexej ; storfuráía.' ít RussTandi og Grant forseta.; {oftast var það þó einhven já-vleitar hugsjónh’, aðrir hugsúðvv Styri* um jámbrautir. Meim eins og Gould og Fisk eru ekki lengur til í fjármála- herrni Ameríku. Síðar hafa þó harðshúnir bardagar átt sér stað — t. d. jámbrautarstríðin milli Harrimans og Jim Hills, en þar var bæði notast við dagar urðu í ■ kringum verk- smiðjur haus og lágu þar sum- •• ir eftir dauöir, bæði vei’kamen».. og leynilögreglumenn. Þá hafði Skotinn, sem var afar nízkur, ráðið til að vernda verksmiðjur*- sínar. í þeirri styrjöíd vort». bæði notaðar fallbyssur ogí. bryhvarðir pi-ammar....... Ford liafði aðrar bugsjóttú-. Péaingafurstar Ameríku vons. af mörgum tegundum. í þeirra. spr-engijefni, kúlur, púður og hópi voru bæði góðir ftreíín og •- fjáridsámlega Rauðskinna. En; ómérkilegir. Suinir áttu sér há-; '

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.