Vísir - 05.10.1955, Page 4

v í r t b
Mið'vlkuáaginn 5. október 1955.
Síldlawertiðlii.
Grein sú, sein bér fer á eftix,
liirtLst í síðasta hefti Ægis, og
gerir Vísír ráð fyrir, að ;narg-
ir, sem sjá ekki það tímarit,
jnuni þykja fróðlegt að lesa
Tiana. Hefir blaSið þess vegna
leyft sér að birta hana.
Nú er liðinn meira en heill
Ttugur ára síðan breyíing sú varð
•á göngum síldarinnar, sem hef-
ir orðið svo afdrifarík fyrir
þennan atvinnuveg, sem raun
■er á. Á hverju ári hafa menn
.skyggnzt eftir ummerkjum, sem
gæfu til kynna einhverja breyt-
úngu til hins betra, en árangurs-
laust.
Vertiðin í surriár bar öll eiri-
Itenni aflaleysisvértíðanria, enda
þótt sumir teiji sig hafa séð
Tnerki um einhvérjai' bíéýíírig-
ar. Síldin hélt sig langt viridan
landi, áta var lítil á miðunum
•og síldin óð illa. Þá vár veiðin
aðallega framan af vertíðinni,
í júlí, en svo hefir jafnan verið
Hi'ísey. Var haitn enn í sumar
skipstjóri á skipi sínu bý. Jór-
undi frá Ak.ureyri, en þa'ð skip
var aflahæsta skip á síldveið-
unum. Fer grein Guðmúndar
hér á eftir:
Við skjóta yfirsýn, virðist
ekki vera hægt að ~ségja, að
nokkur veruleg breytíng jhafí.
átt sér stað á gangi og háttérhi
síídarinnar sl. vertíð viS norð-
urströndina frá því sem verið
hefur undangengin á. Þö var
það tvennt, sem sérstaklega
valtti athygli manna. Það íyrra
var, að all oft kom það fyrir,
að síld kont áftur óg áftur upp
á sarria'svæðinu, með nokkurra
dága millibili. Eri þáð er ekki
haégt áð segjá, að hún hafi'geft
slíkt svo teljándi sé imdan-
gengin' afláleýsisár. Hitt átríðið
..f.
þéssá vértíð, ef hin þráláta
sunnan- og suðvestanátt hefði
ekki stöðugt torveldað veiðarn-
ar, því þáð vár ríæstum hægt að
segjá, að íiær aiðréi kæmi heill'
logndagúr á vertíðinni.
Mitt álit ér það — og eflaust
fleiri — að talsvert méira síld-
armagn hafi gengið upp að
norðurströndinni en undan-
gegnar vertlðir. Því til sönnun-
ar má berída á það, að hve mjög
oft veiðiskipin fengu góðar
lóðningar á bergmáis og „Asdic“
tæki- sín. Og ennfremur benti
hinn góði' veiðidagur 27.- júlí
mjög í þá átt, þar sefn- síld sást,
að sjélfsögðú mismuriandi mik-
ið, að heita mátti um állt veiði-
svæðið frá Kolbeinsey og aústur
í Þistilfjarðardýpí.
Atuskilyrði og sjávarfiiti.
Á síðastliðnu vori sáust þess
glögg merki, að rauðátan var
ekld eins snemma á ferðinni
við Norðurland eins og að uncl-
YaéOin' svökölluðu “'Ksclie"-
tæki (Simrad) og gerðu tilraun-
ir með þau í sambándi'við síld-
veíðárnar s.l. surftar, én með hefði orðið.
uíari ’állá ' óbeina aðstoð við
flotann, sem að sjálfsögðu gerði
lí að meira veiddist eri ella
var þáð, áð hér'kóm nú fram, anförnu. Enda sagð-i það fljótt
aftur -hin Mórá og iafná „vest- til sin á síldarvertíðirini, að all-
ansíid", sefri ég vil svo rivína verulega miklu meiri rauðáta
og okkur vár vel kurin á arum var á veiðisvæðinu en að und-
anförnu og það sem betra var,
ina þrátt fyrir erfið skilyrði.
Nýjar aðferðir, sem m. a. styðj-
ast við notkun nýrra og full-
komnari tækja en áður þékkt-
ust, eru rejmdar og -g.ofa von
una, að e. t. v. verði unn?*aS’ sögðu vandsvarað og munum
sigrast á nokkrum þeim erfið-
leikum, sem hrjá þennan veiði-
skap. Vertíðin í sumar var mjög
þýðingarmikil einmitt í þessu
tillit og á e. t. v. eftir að marka
tímamót í sögu síldveiðanna hér
við land.
Með tilliti til þessa hefur Ægi
þótt rétt, að fá sem gleggst yfir-
lit yfir vertíðina og einmitt frá
manni, sem hefir um mörg ár
tekið þátt í veiðunum og jafnan
verið í fremstu röð aflamanna.
Er það Guðmundur Jörundsson
skipstjóri og útgerðarmaður frá
var
blönduð
magurri
farið.
yngri árgöngum og
síld, eins og undan-
en áður.
Eitt var það, sem mér virtist ;
einkennandi fyrir þessa vertíð, j fttirannsoknír, sjavarhitamæl
hve oft bar á því á síldarsvæð
þegar aflabrestur hefir verið. ;águr og veiddist í storum stíl á
Aftur á móti virðist það hafa mið_ og vestur-síldarsvæðinu.; a3 hán hélzt lengúr við á hverj-;
venð regla, að þegar afli hefir Greinilegt var það. að mjög lít— ' um stag
verið mikiU hefir ágúst Verið|ið var síldin á’ miðSvæðinu '
bezti veiðitíminn.
Hin sífelldu vonbrigði hafáj
leitt til þess, að leitað er nýrra
ráða í því skyni að veiða síld-
Þá kériiur að þeirri spurn-
ingu, hvort ganga þessarar stór
síldar upp að Norðurlandi
kunrii að boða nOkkra breýtingu
í framtíðinni? Því er að sjálf
ndkkúð misöfmnri áfángri. Mún
þar eflaust hafa valdið mis-
jafnlega mikil nákvænoni
þeirra, er méð tækin föfu og
ennfremur misjöfn útkoma
tækjanna sjálfra í hyerju skipti.
Þrátt fyrir þetta : fékkst sarrit
talsverð veiði, sem óhætt er að
fullyrða að þakka má eingöngu
umi-æddum ,,Asdic“ -tækjum.
Fullvíst má það íeljasi, að vér
getmn vænzt.þess í framtíðinni
aðná enn beíri áfangri eri hing-
að til hefur náðst með tækjum
:þessum.
Hamisóknarskipið Ægír.
Allir þeir, sem við síldveiðar |
íengust s.l. vertíð, munu vera 1
á einu máli um það, að Ægir
hafi unnið mjög þýðingarmikið
og gott starf með rannsóknum
sínum'í sumar. Ekki sízt þegar
á það er litið, að í raun og veru
er hér um byrjunarstarf áð
ræða og það • mjög margþætt.
En það gefur auga leið, að það
hlýtur að vera erfitt starf fyrir
þá menn, sem þessum rann-
sóknum stjórna, að þurfa alltaf
að sinna mörgum störfum sam-
tímis. Til dæmis að leita að síld
með „Asdic“-tækjum og dýpt-
armælum hafa á hendi allar
■'Ég vil nota þetta tækifæri,
og veit ég mæli þar íyrir munn
alhrá sem líísafkomu ína eiga
undir þessum - síldveiðunt, til
að fáera beztu þakkir Alþingis,
ríkisstjórn, íiskifræðingúm og
öllum öðinri, - sem að þessum
rannsóknum stóðu fyrir þeirra
aðstoð í þessu sambandi.
Síðan flestir urSu ieiSir |
á gíæpa- og kynferSis-
ríttíuumj lesa tnn i
h'elst

við fæstir, sem við veiðar fá-
umst, þora eftir 11 ára þreng-
ingar, að láta nokkra bjartsýni
í ljós í því sambandi. En ó-
neitanlega varð okkur mörgum
hlýrra um hjartaræturnar í
upphafi síldarvertíðarinnar,
þegar við sáum aftúr hrna stóru
glitrandi vinkonu okkar steyp-
ast úr háfnum inn á þilfarið.
Því miður reyndist það of fá-
liðaður hópur, þegar öll kui'l
komu til grafar. Þó má eflaust
fullyrða, að allverulega miklu
meira magn af .síld hefði veiðzt
inu, þar sem ég hafði fengið
góða rauðátu í átuháfinn, að
yfirborð sjávarins, stundum
4—6 faðma niður, var algerlega
átulaust. Þetta hafði þær af-
leiðingar í för með sér, áð síld-
in stóð dýpra í sjónum og óð
ekki. En hins vegar bar nokkuð
mikið á því að fuglager sæti á
blettinum, þar sem síldartorfa
var undir og notaðist veiðiskip-
unum all oft af því.
Um sjávarhitann er það að
segja, að hann var hinn ákjós-
anlegasti, eða að öllum jafnaði
frá 7,5 til 8,5°. En það ,er sá
hiti, sem talinn er hæfa síid-
inni bezt hér við land á meðan
hún er að ná sinni hröðu fitun á
svo skömmum tíma.
Asdic-tækin.
Nokkur skip
eru nú komin
ingar og fleira, sem allt er tíma-
frekt og krefst margra fag-
lærðra manna, sem því miður
voru of fáir um borð í Ægi í
sumar, til að geta haft undan
að vinna úr öllum þeim verk-
efnum er til lögðust á vertíð-
inni. Vonandi verður úr þessu
bætt í framtíðinni, svo fiski-
rannsóknirnar tefjist ekki af
þeím sökum. Ennfremur er það
von okkar, sem við þessar síld-
veiðar fáumst, að háttvirt Al-
þingi gefi gaum að þessum þýð-
ingarmiklu rannsóknum og
leggi rétt mat á gildi þeirra
fyrir þjóðarbúið í heild og sníði
fjáívéitirigar til rannsóknanna
í réttu hlutfalli vlð það.
Mætti í þessu sambandi benda
á þá staðreynd, áð óhætt er að
áætla, að fyrir leiðbeiningar
Ægis hafi veiðzt s.l. vertíð um
25—30 þúsund tunnur, fyrir
IMÝTf-úrval
OpiS frá
’fel. 6 að
morgra,
til kl. ,
11% aS
kvöídh,
Heitur
maíur.
Smurt
brauð.
Kaffi o., f
Vita-Bar, Bérghórugötu 21
VVWVVVVVVV%Maaa^»%*v-c"JVí
Svaladrykkir
Raflagnir
— viðgerðir
Fljót afgreiðsla.
Rafleiðir
Hrísateig 8. — Sími 5916.

“henda sér séðilinn og hét öllu
fögru. Lét Bjariii þá loks til
leiðast og sagði: „Það geri eg
því aðeins að þú heitir því við
allt, sem þér er héilagt — það er
að segjá, ef það er nokkuð —
að þú glettist aldrei framar við
mig eða mína.“ Hét prestur því
■og éfndi það vel.
Eftir þetta hélzt vinátta með
þeim síra Jóni og Bjarna eins og
ekkert hefði í skorizt. Aldrei
vildi Bjarni þó ganga til altaris
hjá síra Jóni. Kvaðst hann éitt
sirin hafa verið fylgdarmaður
en sú leit bar engan árangur.
Leituðu þeir mjög vándlega á
Söndum og Sandahúsum. Fyr-
irliðinn kom upp á baðstofú-
loft, fletti ofan af rúmunum og
gáði inn undir þau. Var hann
þó hinn kurteisasti og bað fyí-
irgefningar á ónæðinu. Þegar
þeir gáfu upp leitina, beiddi
foringinn síra Jón að taka á
móti manninum, ef hann fynd-
búa, að honum dyggði. Sendi
hann inaririinn síðári beint heini
til frönsku stjórnarinnar, skrif-
aði með honum langt varnar-
skjal • og bað honum náðunar.
í fýrst’u, en er honum þótti nóg
komið, óð 'Haritt fneð steytta
hnefa fram að síra Jóni og
mælti:
„Komdu bara í hvers nafni,
Vorið eftir, þegar franskarsem þú villt eða seridu*'sendi-
herskipið kom, fékk síra Jón snakka þína, ef þu hefir hug til,
tvö bréf frá -Frakklandi. Vár þvi að vita skaífu það að fleiri
ánnað frá stjórninni og fylgdi
því peningasetíding allrífleg.
geyma hann. Hét prestur því.
Skömmu eftir brottför skips-
ins kom strokumaðurinn heim
haris yfir heiði eina. Hefði að Söndum illa til reika og nær
-prestur þá verið ölvaður mjög
iOg ságt sér of margar aðferðir
við hin fornu frséði til þéss að
hann gæti þegið af honum
.sakramenti.
Eirihverju sinni meðan síra
.Jóri var á Söndum bar svo til,
-er franskt herskip kom á
Haúkadalsbót að liðsforingi
einn á skipinu, sem eitthvað
hafði gert fyrir sér, komst í
Iand og strauk. Var hann þó í
handjárnum. Tókst honum áð
dyljast undir snjóskafli, í gili
éinu uppi í Sandafelli. Var hans
.Jsiiað af mönnum frá skipinu,
Var horiuni í bréfi þessu- þakk-
ist, taka hann úr járnunum og að, hve iriannúðlega hbnum
hefði farist við mann þenná ög
að hann hefði ’verið náðaður
aðeins végriá beiðrii -síra Jóns
og hans drengilegu frammi-
stöðu i því riiáli. Hitt var þíikk-
lætisbréf frá liðsforingjanum,
og hafði það verið rirjög innilegt.
Þegar síra Jón for frá Sönd-
um 1859, fór frárn' úttekt á
dauða en lífi af hungri og vos-
búð. Tók préstúr vél við hon-
um og lét hann dveljast þar á
héimilinu, unz hann' fékk far
handa honum til útlanda. Gaf
hann honum bæði fatnað og
aðrar nauðsynjar. Var máður
þessi hinri prúðasti í allri um-
gengni. Mjög var hann þó
kvíðafullur um framtíð sína,
þá er heim kæmi og kVaðst bú-
ast við að fyrir s-ér lægi annað
hvort liftjón eða fnárgra árá
fangelsi. Prestur hughréysti
hann og bað hann engu kvíða.
Kvaðst hann svo mundu urri
hafa litið í ýmsar h............
skræður en þú,“
Klappaði sxra Jón þá á öxl
síra Bjarna og báð hann að
vera góðan. Hefði sér aldrei
kómið til hugar að óvingast' við
'hánri, þótt hanri hefði talað
svona áf því áð honum hefði
-runríið í skap og skyldu þeir
jafnan vera vínir og eigast gott
við. Síra Bjami kvaðst setja
honum það aíveg í sjálfsvald
og vséri' harirí Vxðbúinn að taka
préstssetrinu. 'Uttéktarmenn á-móti hverju, sem heldur yrði
voru prestarnir síra Oddur af hans hálfu. Ekki er þess get-
Sveirisson á Rafnseyri ög sira
Bjarni Sigvaldason i Mýraþing-
um. Þótti síra Jórii -hlutúr sinri
ið, að þeir síra Jón og síra
Bjarni ættust oftár illt við.
Hiris vegar töldu sumir að það
Síra Jóni var svo lýst af
þeim, er þekktu hann, að hann
hafi verið í lægrá lagi að hæð,
snotur í vexti, rjóður í andliti,
fremur fríður sýnum, hár og
skegg svart. Var af því dregið
auknefni hans. Tilfinninga-
maður var hann tálinn, við-
kvæmur, hjartagóður og hjálp-
samur við þá, sem bágt áttu.
Tvö fósturbörn mun hann hafa
alið upp. Var annað þeirra
María Eiríksdóttir, er síðar varð
kona Sigurðar Baldemans,
kaupmanns á Vatnseyri við
Patreksfjörð. Var til þess tékið
af sérfróðum mörinum, hve vel
og lipurt hún hefði talað
franska tungu.
Síra Jón dó á Háfnarhólma
á Sélströnd hinn 20. des. árið
1870 83ja ára gamall.
Lbs. 3135, 4to, hdr. J. N.
mjög fyrir borð'borinft, reiddist að -síra Oddur • fýrirfór sér
og hafði í heitirigum við þá
prestana. Virtist . síra Oddúr
taka sér það xiærri, því að hann
var friðsamur maður og veik-
geðja'. Síra Bjarrii fór sér hægt
skömmu síðar, hafi verið áf
völdum síra Jóns, en það mun
ekki hafa við rök að styðjast,
því áð til þess munu hafa legið
alft- aðrar orsakir.
9 l(lu inin tj a rápjölu
• : v ■£ ?