Vísir - 05.10.1955, Qupperneq 7

Miðvikudaginn 5. október 1955.
VlSIH
T
Heimsókii á vínyrkjubii
©g í vopnaverksmiiijii.
Síðusiu dagar Frakklands-
dvaflar blaðamanna.
París, 20. september.
Fimmtudaginn 15. þ. m. fór-
um víð í bifreið til Chalon
við Saone. Á leiðinni þangað
komum við á stórbýli, í Bour-
gogne, hinu mikla vínræktar-
héráði, en daginn eftir skoð-
uðum við SchneiderCreuzot
verksmáðjurnar miklu, sem eru
á þessum slóðum.
Byggingarnar á hinu mikla
vínræktarbýli virtust ekki til-
komumiklar, er við nálguðumst,
og fegurra yfir að líta grænar
vínekrurnar, en mér flaug í hug
eftír á, að hér kæmi í ljós sem
oftar, að réttast væri að gera
sér ekki of ákvæðnar hugmynd-
ir fyrirfram um þá hluti, sem
maður þekkir ekki, því að þeg-
ar við komuna inn 1 húsagarð-
inn, var þar margt sem þegar
bar vítni, að hér var hið gamia
í heíðri haldið, svo og margt,
sem bar smekkvísi vitni. Stór-
býli þetta er félagseign, og sýndi
ráðsxnaðurirm okkur nú miklar
foyggmgar, þar sem risastórar
ámur voru og vínpressur, en
því mæst inn í sal mikinn, þar
sem safnast var saman á upp-
skeruhátíðum og við önnur
tækifiæri. í>ar næst var gengið
um stofur aðalbyggingarinnar,
sem voru þá raunverulega
störmerkilegt safn með fjölda
listaverka, m. a. málverka úr
sögu vínræktar héraðsins. Allar
voru stofur þessar í rauninni
allrúmgóðir salir, búnir hús-
gögrium frá fyrri tíma, hver
salur samkvæmt sínum tíma.
Vélsmiðir íslands
hefðu átt að vera komnir í
minn stáð til þess að ganga um
hínar miklu verksmiðjur, sem
í upphafi var um getið. Hið
mikla félag, sem á þær, er á
annað hundrað ára gamalt, og
framleiðir m. a. eimreiðatúr-
binuvélar risastórar, og und-
angengín 2—3 ár skriðdreka
'fyrir NA-bandalagið og frönsku
ríkisstjórnina. Þarna sáum við
m. a. rauðglóandi stálstykkin
komu út úr ofnunum og' með-
böndluð, sum tugi smálesta
að þyngd og var þetta allt mik-
ilfenglegra en eg geti lýst, svo
sem vélaútbúnaður allur, og
hverníg glóahdi málmbáknin
fara frá einni vélinni til ánn-
arar, úr einum skálanum í ann-
an, unz skilað ér í hendur kaup-
andans einhverri furðuvél nú-
tímans, sem hundruð verk-
fræðínga og vélsmiða eiga ein-
hvern þátt í:
Til fjTÍrmyndar
er það hvernig þétta félag
annast aldraða aðstandendur
látinna verkamanna. Við
skoðuðum tvær slíkar stofnanir
félagsins fyrir gamlar konur,
ekkjur verkamanna, sem þörfn-
uðust sérstakrar umönnunar í
ellinní. Báðar þessar byggingar
eru i nútímastíl og' ákaflega
bj-arlar og vistlegar. í annarri
hafði hver vistkona sitt eigið
herbergi, með mundlaug og
rennandi vatni, heitu og köldu,
og höfðu gömlu konurnar þarna
sýnilega margt af sínum gömlu
munurn. í einu herberginu var
til dæmis klukka, sem náði frá
gólfi og næstum til lofts, gamall
og stórfagur gripur, og sagði
gamla konan, sem átti hann, að
hann hefði gengið mann fram
af manni, í ætt hennar. — í
hinu vistheimilinu réðu nunnur
húsum, en þar voru fleiri vist-
konur í herbergi, og var þetta
vistheimili fyrir þær, sem mjög
voru farnar að heilsu og sjúkar.
Sami snyrtibragur var þar á
öllu.
Gestalieimili mikið,
sem er í rauninni nýtízku
hótel, á félagið og gistum við
þar um nóttina. Um 30 gesta-
herbergi voru í þeirri álmunrii
sem eg var í, og var þar mund-
laug; með heitu og köldu renn-
andi vatni, en ekki sérbaðher-
með árnaðaróskum til Frakk-
lands og frönsku þjóðarinnar og
mælti þau oi’ð bæði á mínu eigin
máli og ensku. Ungfrú Cadel,
fulltrúi utanríkisráðuneytisins,
sem ferðaðist með okkur, end-
urtók orð mín á frönsku, vegna
þeirra, sem ekki skildu ensku.
Mér var það mikið ánægjuefni,
hverjar undirtektir þessi orð
mín fengu, því að menn komu
hver um annan þveran, er staðið
var upp frá borðum, og þökk-
uðu mér með handabandi. Mér
þótti eftir atvikum rétt að geta
hér, hvað eg sagði, er mér hafði
verið falið þetta, þar sem eg
gerði það frekar sem einskonar
fulitrúi minnar þjóðar, en ekki
eingöngu sem talsmaður okkar
blaðamannanna.
Seinna um kvöldið var hald-
ið í járnbraut til Parísar og er
nú aðeins eftir lokaþáttur Par-
isardvalarinnar. Fyrstu blaða-
mennirnir eru þegar farnir,
bergi, eins og var hvarvetna í en við sem eftir erum
þeim gistihúsum franskra borga
sem við gistum í, talsími, skrif-
borð auk annarra þæginda. —
í gestaheimili þessu er að sjálf-
sögðu samkomusalur mikill og
var okkur boðið þar til veizlu,
og síðan setið í góðum fagnaði
fram yfir miðnætti.
Skriðdrekar.
Daginn eftir skoðuðum við
verksmiðju, þar sem settir eru
saman og prófaðir skriðdrekar
verksmiðjunnar. Að því loknu
var ekið út fyrir borg'ina, þar
sem beið okkar einn hinna full-
gerðu skriðdreka. Landslag' er
þarna hæðótt og snarbrattar
brekkur og djúpar lægðir, og
förum í kvöld og fyrramálið.
Reyndust þeir allir hinir beztu
félagar og' hafa sumir þeirra
mikinn hug' á að koma til ís-
lands.
A. Th.
Eiga að athuga
ástæður á óþurrka-
svæðinu.
Ríkisstjórnin hefir f alið
tveimur mönnum, þeim Árna
G. Eylands stjórnarráðsfulltrúa
og Páii Zophoníassyni búnaðar-
málastjóra að athuga ástæður
um fóður og fénað á óþurrka-
svæðinu og gera tillögur um.
á hvern hátt verði helzt hægt
að greiða fyrir þeim bændum,
er þess hafa mesta þörf, til þess
að þeir þurfi ekki að skera bú-
stofn sinn óhæfilega mikið í
haust.
Áríðandi er að oddvitar og
sýslumenn á óþurrkasvæðinu
hafi náið samband við þessa
tvo menn og veiti þeim allar.
upplýsingar er að gagni mega
verða.
Jafn^ramt vill ríkisstjórnin
vekja athygli bænda og verzl-
ana þeirra á þvi hve afar nauð-
synlegt er að þessir t aðilar
tryggi sér fóðurbæti í tæka tíð
og láti slikar aðgerðir eigi
dragast úr hömlu.
Byrgðir af síldarmjöli og
fiskimjöli eru mjög takmark-
aðar í landinu, og að sjálfsögðu
verður að selja þessar vörur úr
landi ef ekki kemur fram eftir-
spurn eftir þeim innanlands.
(Frá ríkisstjóminni).

PílHir, svartar og galv.
Fittings, svartur og galv. 11!
Ofnkranar, beinir og vinkil>!
Rennilokur
Stopphanar
Ventilhanar
Kontraventlar
Vatnskranar
Hitamælar
Vatnshæðamælar
Rörkítti
Rörhampur
Loftskrúfur
Loftskrúfulyklar
Skolprör úr potti
Skolpfittings úr potii o. fl.
tilheyrandi vatn's- og
hitalögnum.
Fyrirliggj andi.
Ingólfur Davíðsson:
Haustlitir á laufi.
Náttúran hefur ltamskipti á
hausíin. Grænu litimir doína
laufvindarnir falása.
En fyrir lauffallið skrýðist
sfcögurinn og h ngið rauðum,
gulum og bninum litum. það cr
iauffaHshátíÖ trjánna. Hvað velcL
j.ur? Laufið springur út á voiin,
stóð nú hverjum okkar, sem fagurgrænt og frísklegt. það
vildi, til boða, að setjast upp í
faþlbyssuturninn, og sitja í með-
an ekið var svo sem fimm min-
útur með hvern þama upp og
ofan brekkurnar. Vorum við
fjórir, sem notuðum okkur
þetta.
Þakkir fram bomar.
Síðdegis þennan dag var
okkur veizla haldin í aðalgisti-
húsinu í Chalonborg, og
munu hafa setið hana um 50
manns. Þetta var seinasta borg-
in á ferðalaginu, sem við gidt-
um, áður en aftur væri haldið
tií Parísar. Það kom nú í minn
hlut, að flytja þarna ræðu, en
tveir höfðu áður sagt nokkur
orð í veizlum í þakkar skyni,
annar á frönsku, hinn á ensktl.
í upphafi ræðu minnar minnt-
ist eg þeirrar hjartagæzku, sem
við börnin í Reykjavík nutum
af.hálfu franskra, sjómanna á
dögum frönsku húsanna um
aldamótin, og reyndi að draga
upp dálitla mynd frá þeim
tíma, drap á menningarleg
tengsl milli íslands og Frakk-
lands, og minntist þess, er eg
fór á hermannsdögum mínum
yfir Fakkland 1918, þar sem
við kyntumst aðeins fólki, sem
hafði misst allt, nema gott
hjarta og göfuga lund. og' að
lokum komu okkar nú og ferð-
arinnar ’vn Frakkland, þar
sem við allir hefðu notið göf-
uglyndi og hjartagæzku í rík-
um mæli. Máli minu lauk eg
jnikilvœgra efna frá laufinu.
Efmigreiningar sýna, að þetta
byrjar verijulega á þvi. .að
mjöl.vi brcytist í sykúr. A því
stigi getur rauði liturinn kom-
ið i Ijós. Næsta stigið cr bui't-
flutningur sykursins- og græhu
litarcfnanna. þá gulnar lafið.
Lithrígðin ge.ta verið dáiílið
gegnii' iilutverki sínn að vinna breytleg vegna ytri álirifa.
kolefni úr loftinu allt sumaríð. Haustlitirnir eru ekki hinii’
þá er jafnvægi í líísstarí'serninni. sömu í frosti og heiðríkjum >— og
Eri' þegar líður að liausti, og lauf- i dirntnviðrum og rcgnþrunginui
iö tekur að eldast, verður breyt- liaustveðráttu. Eftir frostnætui'
ing á. Næringarstarfsemin ber sérlega mikið á rauðu litun-
rninnkar, mikilvæg efni flytjast um. það stcndur þannig t) því, að
iir~laufinu, án þess að jafnmikið þegur kált er, þ.c. nálægt frost-
.se unnið.eða byggtupp í staðinn, marki, þá hreytist mjölvi mjög
hausílitimir koma í ljós. Venju- ört. i sykur, en jiifnfrarnt liægir
lega ber mikið á rauðu haustlit- á flutningi sykursins frá blöðun
unurn, áður en hinir gulu láta um . Iíið a.ukna sykurmagn í
að sér kveða. Ekki myndast sámt blöðmumi orsákar myndun
rauðu litarefnin í laufi aílra rauðrn litarefna. Allir vita, að
trjáa, en allt lauf gulnar. sykur hiyndast í kartöflum, ef
Blaðiditirnir t.eljast, til þriggja hitinn á þcim cr nálægt frost-
aðiilílokka. Biaðgrænan veldur marki. Sýkunnynduniir cr nið-
hinum yenjulegu gr;enu litum, stöfun til að v.crjast . kúld.i
en í lienni eru einng tvö giil skemmdum.
litarefni Xantofyl og karótin.1 í votviðrmn á haustin ber
Xantofyl er líka í ýmsum gulmn ó-verijumikið á gulunni og brún-
blómum, t.d. páskaliljum, en kar- .mii Jitum. Orsökin er sú, að þá
ótín einkum í gulrótum. þessi flytzt mikiö af upploysanlegum
Sími 1280.

þrjú litarefni leysast ekki upp
í vat.ni. En rauð liiarefni upp-
íeysanleg i vatni, oni í smnum
þiöntum. t.d’. í rauðrófum. Sá
efnaflpkkur kal.last anthoeyaner
og standa í sambandi við mikinn
kalísöltum o.fl. úr hiöðimuin,
senv þá þorna, gulna og visna.
Saina verður uppi á' teningmnn
lijá innijurtuni, sein vökvaðai'
eru um of. Hægt er að láta laut'-
hlöð í’oðna fyrri tímánn ineð því
svktir í frumunum. BÍáherjalyng i að skera liring í börkinn, t.d
verður stundum rautt, og r.ytj u-
legt vegna sveppaskeinmda.
Brúnir haustlitir e.ru algettgir.
En ekki vejdur þeim ncitt litar-
efni, lieldur orsakast þeir af efna-
hreytingum í dauðu liiufi. þetta
er Samskonar og þegar sundur-
skorin kartal'ia eða epli clökknar
vegna áhrifa.. súre.ínis loítsins.
Oft eiga mörg litarefni þátt í lit-
brigðum laufsins á h.aqstiu.
ujan um grein og hindra þynn-
ig sykurflutning frá lauflnu.
Einnig er unnt að flýta gulnun
blaða með því að lála þau yora
í myrkri nokkra daga. Gömul
blöð gulna fljótast, cn ung blöð
mun seinna. það sé.st líka
glöggt á trjám og run.num á
.háustin.! Pnga laufið, sem er
næstj greinaendum, helzt lcngst
grænt., Ef skorið or á blað-
Haustlitirnir eru háðir flutningi. strenginn gul.na hlöðin seimm
Húsmæöur
Hið nýja
MJJM
ræstiduft
rispar ekki
fínustu
áhöld,
heldur
evðir ryði:
og blettúm
í baðker-
um, vösk-
um og handlsugum, sem
erfitt hefur reynzt að ná í
burt.' R'eynið hið hýja
MUM ræstiduft
strax í dag, — og þér
verðið ánægðar.
en eíla: kalísöltin komast þ»
ekki burtu. BlcVð gulna fyrst 5
nánd við sínði, þar sem efna-
notkun er mikil, t.d. nálægt
aldini, sejn er að þroskiisi, l.oft*
tegundirnár etyíen og acetylen
fíýta gplnun og brúnlitim blaða
'og cinnig þroskun banana, tórii-
ata o.fl. ávu.xta, .
þetta var um <*51l haufetijj-
anna, sem við sjáuin árlega í
skógi, lyngbrekkum, iiiiiimm,
lirakíiöáuum og hríslendi. }