Vísir - 02.11.1955, Blaðsíða 4

■A
VÍSIR
Miovikudaginn 2. nóvember 1955.
Manaiáal felltir niðrar
Állir, sem flytja, verða ú tilkynna það,
svo aé komist ver5i hjá kæru.
Eftirfarandi hefir Vísi borizt
frá Hagstofunni:
Samkvæmt heimild í lögum
hefir bæjarstjórn Reykjavíkur
. ákveðið að fella niður manntal í
haust, og í þess stað kemur
ibúðaskrá frá allsherjarspjald-
skránni, miðuð við 1. desember
1955. Svo var líka haustið 1954,
en þá voru nafnaskrár og eyðu-
blöð undir aðseturstilkynning-
ar borin í öll hús í Reykjavík.
Með þessu var húsráðendum og
öðrum hlutaðeigendum gefinn
kostur á að bæta úr vanrækslu
á að fullnægja tilkynningar-
; skyldu.
í haust eru ekki gerðar nein-
ar. slíkar ráðstafanir til inn-
heimtu aðseturstilkynninga, en
hins vegar er því nú fyigjt fast-
ar. eftir en. nokkru sinni fyrr,
að fólk tilkynni*sig eins og lög-
boðið er. Af illri, enóhjákvæmi-
legri, nauðsyn eru. nú allir,
. sem vanrækja tilkynningar-
. skyldu; látnir sæta ábyrgð lög-
um samkvæmt.
Það er Hagstofan, sem kærir
ínean fyrir brot gegn laga-
ákvæðunum um tilkynningar-
. skyldu, enda sér hún um rekst-
ur allsherjarspjaldskrárinnar,
sem á alla sína framtíð undir
því, að framkvæmd tilkynn-
ingarákvæða komist í gott horf.
Auk Hagstofunnar standa þess-
ir aðilar að spjaldskránni:
Berklavarnir ríkisins, Bæjarráð
Reykjavíkur, FjáCrmálaráðu-
neytið og Tryggingastofnun
ríkisins.
ITm 800 kærur
í Reykjavík.
Tilkynningarákvæðin, sem
hér er um að ræða, komu til
framkvæmda vorið 1953. Fram-
an af var lögð megináherzla á,
að kynna almenningi þessar
reglur, en viðurlögum var ekki
beitt 2 fyrstu árin, þó að mikil
brögð væru að því; að menn
vanræktu tilkynningarskyldu. í
lengstu lög voru aðgerðir mið-
aðar við það, að komizt yrði hjá
kærum í stórum stíi. Haustið
1954 var íilkynnt margsinnis í
blöðum og útvarpi, að hafizt
yrði handa urn beitingu viður-
Páll hús á Bíldudal og fluttist
; þangað ásamt Kristjáni og
Sigurfljóð og börnum þeirra,
og þar dó Kristján skömmu
síðar fjörgamall og saddur líf-
daga.
Páil Ólsen. var ættaður úr
Reykjavík, sonur Jóhanriesar
Ólsens, trésmiðs þar og Pálínu,
dóttur Skáld-Rósu eða Natans-
Rósu, og mundi hann allgreini-
iega eftir henni. Hann stundaði
sjómennsku á sumrum, en vefn-
að og smiðar á vetrum. Hann
hafði éínnig mikinn áhuga á
iejklist og lék oft í ýmsum sjón-
lejkjum.
Sigurfljóð þekkti eg vel. Var
hún fríð sýnum, góð kona og'
vinsæi, skemmtileg í um-
gengni. og viðmótshýr. Bjuggu
þau um langt skeið í húsi sínu,
unz- Guðmundur Þorsteinsson
skipstjóri, er lengi hafði verið
heimilismaður þeirra, reisti sér
steinhús. Fóru þau þá þangað
laga, ef merin bættu ekki ráð
sitt í þessu efni. Því miður varð
lítil breyting til batnaðar og
síðastliðið vor liófust kærur í
stórum stíl fyrir að vanrækja
tilkynningarskyldu.
Sakadómarinn í Reykjavík
Siefir til þessa fengið um 800
kærur frá Hagstofuni. Hafa
þær svo að segja allar verið
afgreiddar, enda hafa verið
gerðar sérstakar ráðstafanir til
að flýta afgreiðslu þessara mála.
í nágrenni Reykjavíkur, þ. e.
í Kópavogi, Mosfellssveit og á
Seltjarnarnesi, ennfremur í
Hafnarfirði og á Reykjanes-
skaga eru kærur eins víðtækar
og í Reyk^vík og hafa fjöl-
margir einstaklingar á þessu
svæði verið kærðir. Fyrir
skömmu var og byrjað að beita
viðurlögum í kaupstöðum utan
Faxaflóa og víðar á landinu.
Stundum líður nokkur tími,
þar til vitneskja fæst um brot
gegn tilkynningarákvæðunum,
en það kemur ávallt í ijós fyrr
eða síðar, enda er unnið að því
á kerfisbundinn hátt, að afla
upplýsinga um aðsetursskipti,
sem hafa ekki verið tilkynnt.
Vanræksla á
að tilkymia
torveldar
opinber störf.
Vanræksla á að tilkynna að-
setursskipti er að sjálfsögðu
enginn glæpur, en hún torveld-
ar mjög störf ýmissa ópinberra
aðila, svo sem sveitarstjórna,
skattyfirvalda, innheimtustofn-
ana o. m. fl. og bakar auk þess
hinu opínbera mikil útgjöld.
Einkum er það bagalegt, þeg-
ar vanræksla á að tilkynna leið-
ir til rangrar staðsetningar
manna í íbúaskrá 1. desember,
þar eð á þeim er byggð skatt-
álagning, skattinnheimta,
kjörskrár og iðgjaldaskrár
Tryggingarstofnunarinnar. Mað
ur, sem hefir verið á réttum
stað í spjaldskránni undan-
genginn 1. desember, sleppur
að jafnaði við áminningu, þó
að hann tilkynni aðsetursskipti
of seint, ef tilkynning kemur
frá honum áður en hann fær
til hans. Nokkru'síðar eða um
1914 fór Páll til Ameríku og
settist þar að hjá Sigríði, dóttur
sinni, og dó hann þar. Sigur-
fljóð var eftir hjá Guðmundi
og var ráðskona hans til dánar-
dægurs. Hún var fædd 29. júlí
árið'1852, en varð bráðkvödd
í rúmi sínu, er hún var nýhátt-
uð að kvöldi hins 10. janúar
árið 1927.
Söguna um drauma Kristjáns
og húsbyggingu hans í Otradal
sagði mér Kristjana. Hjaltalín,
dóttir hans, árið 1898, en um
Kristjönu, konu Kristjáris, Og
reimleikann heyrði eg foður.
minn segja. Hafði hann sjálfur
kynnst lCristjönu, þegar hann
var við verzlunarstorf hjá
Ólsen, kaupmanni á Bíldudal,
og Kristjana var þar ráðskona,
og bar hann henni fremur góða
sögu.
Faðir minn;sem var nákunn-
ugur Kyistjáni, ,lýsti honum
í hendur kvaðninu frá saka-
dómara. En af ofangreindiim
ástæSum er ekki hægt að kom-
ast jhjá því að sekta menn, sem
vegna vanrækslu á að tilkynna
sig eru ekki rétt staðsettir í
spjaldskránni 1. desember, þó
að þeir tilltynni sig áður en þeir
fá kvaðningu frá sakadómara.
Tekið er hart á því, ef menn
láta undir höfuð leggjast að til-
kynna komu sína til landsins,
og sömuleiðis ef menn eru lengi
á einhverjum stað, eða fara stað
úr stað, án þess að tilkynna sig.
Það er eðlilegt, að mörgum
þyki súrt í broti, að vera kærð-
ir fyrir brot eins og þetta, en
á hitt ber að líta, að það skiptir
lrið opinbera, mörg fyrirtæki
og ýmsa aðra aðila, nijög miklu,
að íbúa skrár séu sem réttastar.
Þar við bætist, að það er hverj-
um og einum fyrirhafnarlítið
að sinna þessari skyldu og líka
vorkunnarlaust að gera það eins
langan tíma og menn hafa haft
til þess að átta sig á ákvæðun-
um. Og svo er líka alltaf, í út-
varpi og á annan hátt, verið að
minna menn á að tilkynna sig.
Húsráðendur verða látnir
sæta sektum.
Húsráðendur eru lögum sam-
kvæmt í ábyrgð fyrir því, að
tilkynningarskyldu sé fullnægt.
Hingað til hefur verið látið
nægja að veita brotlegum hús-
ráðendum áminningu, en innan
skamms verða sektarákvæði
látin koma iil framkvæmda
einnig gagnvart þeim.
Dregið verður úr kærum
þegar aðstæður leyfa.
Hagstofan harmar það mjög,
að áminningar og fortölur
dugðu ekki til þess að koma al-
menningi í skilning um, að til-
kynningarskyldan yrði ekki j
umflúin, og að héðan af er ekki
annars úrkosta en að kæra alla, j
sem vanrækja tilkynningar
skyldu. En vonandi líður ekki á
löngu áður en framkvæmd til-
kynningarákvæðanna kemst
það gott horf, að óþarft verði að |
kæra menn eins almennt og nú
er gert.
ALLT Á SAMA STA
■ i n:
fcjjj;,..,.. Sanrc?* a O
,j
- P ^'1
IJf
jtéf
«?/
Einkausnboð á SsSandi:
H.F. Efil
Laugavegi 118. — Sími 8-18-12
Fyrlr noxkru var sú breyt-
ing gerð á tilkynningarákvæð-
unum, að aðkomumenn voru1
skyldaðir til að tilkynna sveit-1
arstjórn dvalarsveitar brottför|
sína úr henni jafnt ög komusína
í hana, svo framarlega sem þeirj
eru tilkynningarskyldir (t. d.
skólafólk er ekki tilkynningar-
skylt í dvalarsveit). Aðkomu-
maður í Reykjavík með heim-
ilisfesti annars staðar, verður
þannig að tilkynna brottför
sína úr Reykjavík, ef hann á
sínum tíma átti að tilkynna
komu sína þangað.
Breyting á skyldum
húsráðenda.
. i
Aðkomunxenn eiga að til-
kynna brottför úr dvalar-
svéit jafnt og komu i hana.
Sú breyting hefur líka verið
gerð á tilkynningarákvæðun-
um, að húsráðendum er gert að
skyldu að tilkynna þá, sem
hverfa úr jhúsnæði þeirra, jafnt
og þá, sem setjast að í því, enda
sé um tilkynningarskylda ein-
stæðinga að ræða. Húsráðanda
á brottfararstað ber þannig að
tilkynna alla þá, sem flytja í
annað hús í umdæminu, og
sömuleiðis alla aðkomumenn,
sem hverfa á brott úr bænurn.
Með þessu eru auknar skyldur
lagðar á herðar húsráðenda, en
þar á móti kemur nýtt ákvæði
um, að tilkynningarskylda hús-
ráðanda falli niður, ef sá, sem
flytur, sýnir honum, áður en
tilkynningarfresti lýkur (þ. e.
innan 7 daga) kvittun fyrir því,
að tilkynning jhafi verið látin
í té. Er svo til ætlazt, að hús-
ráðandi — bæði á brottfarar-
stað og innflutningsstað —
gangi eftir því við þann, sem
flytur, að hann tilkynni sig',
þannig, að yfirleitt sé ekki lá,t-
in í témema ein tilkynning fyrir
hver aðsetusskipti.
Allir eru einhvers
staðar á skrá.
svo, að verið hefði hann méðal- \
maður á vöxt, en þéttur á velli
og karlmenni að burðum. Hefðij
hann verið þrekmenni til sálar
og líkama, stilltur og dagfars-j
prúður, en nokkuð dulur í
skapi; ekki fljóttekinn, enj
tryggur og vinfastur. Hafðii
hann það eftir Kristjáni, að
þótt lífskjör sín virtust ekki
hafa verið lakari en almennt
gerðist, yildi hann engum óska
svo ills, að lifa slíka, ævi. Taldi
faðir minn að Kristján hefði átt
við,eitthvert dulið böl að stríða
og áð ekki myndi allt hafa verið
með felldu um hagi hans eftir
að hann reisti húsið, sem fyrr
getur.
í febrúar 1896 gisti eg eitt
sinn í Otradal hjá Jóni presti
Árnasyni. Á kvöldvökunni kom
maður nokkur upp í baðstofu-
loft, er eg hafði aldrei áður séð
og vakti mjög athygli mína.
Talaði hann stundarkorn eitt-
h-vað við síra Jón, en fór síðan
aftur. Maður þessi var sýnilega
fjörgamall, lotinn og sem væri
hann samanfallinn, með drif-
hvítt hár og skegg. Virtist mér
hann líkari svip frá liðnum öld-
um en samtíðarmanni. Flaug
mér þá í hug að þannig myndi
Norna-Gestur hafa litið út, þá
er hann heimsótti Ólaf konung
Tryggvason. Spurði eg síra Jón,
hver þessi maður væri, og .sagði
hann að það væri Kristján
Hjaltason. Kannaðist eg þá við
manninn. af lýsingu . foreldra
mirina. Fékk eg þá sterka löng-
un til að kynnast manni þessum
og eiga tal við hann, því að eg
vissi að maðurinn var fróður
um margt. og hafði víða farið.
En þess var enginn kpstur, því
að eg var aðeins næturgestur
er fór leiðar minnar að morgni,
og sá eg hann aldrei oftar.
(Lbs. 3135, 4to.).
Sá meginmunur er á eldri til-
högun þessara mála og hinni
riýju, að í stað þess að taka
manntal og skrá alla á hverju
ári, eru nú aðeins gerðar árleg-
1 ar breytingar á vélspjald-
| skránni, eftir tilkynningum um
! aðsetursskipti, og eftir skýrsl-
um presta um fæðingar,.skírn-
ir, hjónavígslur og mannslát.
Að öðru leyti er alltaf sami
sþjaldstofninn notaður við
gerð íbúaskráa, kjörskráa o. fl.
Hver einstaklingur á sitt spj.ald
í skránni, sem notað er ár eftir
ár við skrárgerð, unz viðkom-
andi deyr eða flytur búferlum
til útlanda. Það getur 'því ekki
átt sér stað, að einstaklingur sé
hvergi á íbúaskrá, þ. e. að liann
sé hvergi á landinu skráður,
nema ekki hafi enn náðst til
hans einhverra hluta vegna.
Hins vegar er einstaklingur
ekki á réttum stað í spjald-
skránnr ef farizt hefur fyrir
að tilkynna aðsetursskipti hans,
en það hlýtur að korna í ljós
fyrr eða síðar,
. Áður vgr það algepgt, að
,menn væi;u ýmist hvergi á
manntali; eða að þeir væru sam-
j tímis skráðir heimilisfastir í
tveim eða jafnvel fleiri um-
Jdæmum, en þetta hverfur úr
sögunni með tilkomu spjald-
skrárinnar.
BEZT AÐ AUGLYSAI VlSt
>IiU
i:.., : f.. Tjjt.; t j\: ■