Vísir - 02.11.1955, Blaðsíða 6

VlSIR
Miðvikudaginn 2. nóvember 1955.
3

Davíð Ólafsson fiskimála-
stjóri formaður Varðar.
D A G B L A Ð
Ritstjóri: Hersteinn Pálsson.
Auglýsingastjóri: Kristján Jónsson
Skrifstofur: Ingólfsstræti 3.
Aígreiðsla: Ingólfsstræti 3. Sími 1660 (fimm línur),
Ctgefandi: BLAÐAÚTGÁFAN VÍSIR H.F.
Lausasala 1 króna.
Félagsprentsmíðjan h.f.

VWWV"
Kommúnistablaðið „Þjóðviljinn“ birti í gær frásögn, sem bar
nafnið „Hann er einn af snillingunum“. Mun þetía vera þýð-
ing á listdómi, sem birtist í bandaríska tímaritinu „Time“ fyrii
skemmstu. Nú er það vitaskuld ekki venja kommúnistablaðsins
að birta listdóma hins bandaríska tímarits, en ástæðan var
ákaflega nærtæk. Hér var um að ræða dóm, mjög vinsamlegan,
um píanóleik rússnesks snillings, sem verið hefur á ferð vestra.
Hefði maður þessi verið norskur eða enskur, má fara nærri um,
hvort „Þjóðviljinn" hefði talið ástæðu til að birta um hann
listdóm, tekinn úr bandarísku tímariti.
En látum ’þctta vera, —- við öðru er eltki að búast af þess-
um taglhnýtingi Kreml-manna. „Þjóðviljinn“ hefur áður biri
ýmislegt úr þessu víðlesna tímariti Bandaríkjamanna, ekki
sízt ef þar hefur mátt finna eitthvað, sem blaðið gat talið not-
hæft til þess að ófrægja Bandaríkjaþjóðina. Til dæmis taldi
kommúnistablaðið það hiim mesta hvalreka á sínar fjörur, er
,.Time“ greindi frá einhverjum glæpum, sem gerzt höfðu þar
■s'estra, svo sem aftökum negra án dóms og laga, afbrotum
unglinga, o. s. frv. Þá stóð auðvitað ekki á kommúnistablaðinu
•að birta þetta og leggja hæfilega út af textanum.
Kommúnistar hafa aldrei skilið, hvernig á því stendur, að
bandarísk blöð, og önnur vestræn blöð yfirleitt, skuli segja
frá því, sem miður fer í landi þeirra. í Rússlandi er það auð-
vitað ekki gert, og þess vegna telja hinir rétttrúuðu, að þar sé
Paradís á jörð, þar sem glæpir séu með öllu óþeklct fyrirbæri.
Sú staðreyrid, að „Time“ og önnur bandarísk tímarit og blöð
skuli segja frá hlutum eins og aftökum blökkumanna og öðrum
•óhæfuverkum, sein þar kunna að gerast, sýna einmitt, að þar
•er prentfrelsi. Bandaríkjastjórn eða öðrum yfirvöldum dettur
•ekki í húg, umheimsins vegna, að banna slíkt,. enda ekki hægt
samkvæmt stjórnarskrá landsins.
Þess vegna var bað, að velflest blöð og tímarit Bandaríkja-
maona fordæmdu það sem gerðist suður í Mississippi á dög-
unum, er tvö hvít fúlmenni voru sýknuð af þeirri ákæru að
hafa drepið blökkudreng. Auðvitað reyndu kommúnistar af
gera sér mat úr þessu og æptu, að þanriig væri réttarfarið vestra.
Þegar óhappaverk sem þetta, sem nefnt var, koma fyrir, eru
ávallt til frjáís blöð, bæði í Bandaríkjunum og annars staðar,
sem fordæma slíkt. Þar birtist samvizka þjóðarinnar. Og vegns
þessara viðbragða blaðanna og alls þorra mánna á vesturlönd-
um, féll áróður kommúnista út af þessum atburði máttlau:
miður.
Af sömu ástæðu þykir sjálfsagt að birta listdóma um frá-
bæran, rússneskan snilling, sem sækir Bandaríkin heim. Þar ei
■þess getið, sem vel er gert, og skiptir vitanlega engu máli, hvori
snillingurinn er rússneskur eða ekki. Á þann veg geta frjáls
blöð skrifað, og það eitt skipulag, sem leyfir slík vinnubrögð
•er mönnum sæmandi. Þetta er skipulag vestursins^lýðræðisins
Engum ilettur í hug, áð Iýðræðisfyi'irkoinulag sé gallalaust.
og þaðan af. síður, að ekki mégi að, stjéfnarfortni og háttunr
hinna vestrænu ríkja finna. En það ^fýeins og V/illiam Faulknei
sagði á dögunum: „Lýðræðisíormið er það fullkomnasta, serr
manninum hefur enn tekizt að fhma upp.“ Þess vegna munu
vestrænir menn verja það með oddi og egg, ef á það kynni að
verða ráðizt.
í Rússlandi búa að sögn eitthvað nálægt 200 milljónurr
manna, sundurleitt fólk af ýmsu þjóðerni. Skyldi það aldrei
koma fyrir, að þar sé stolið eyris virði, maður drepinn, váleg
tiðindi gerast eða annað,' sem fyrir kemur.í löndum .þeim, sem
■okkur éru kunnari? Hvei-jum dettur í hug að trúa því? .Rússar
eru sjálfsagt hvorki verri 'né betri menn en fólk. upp og ofan
í héiminum, en það hlýtur þó að vera nokkurn veginn vist, að.
■þeir eru engir éhglar.
Hver er 'þá skýringiii á því, að aldrei fréttist um néitt slíkt?
Hún er nærtæk. Hún er sú, að blöðin segja aldreí annað en það
■em kommúnistaflokkurinn og ráðamerm hans vilja, beim er
Jögð línan, og sama er u.m útvarpið. Þar er prentfrelsi ekki til,
irekar en mál-, skoðana- eða fundarfrelsi, að maður tali ekki
um verkfailsrétt.
Þetía er munuriim á austri og vestri, og meðan bessi munur
«r svo djúpstæður, sú gjá svo breið, verður hún ekki brúuð.
Til þess, að einlæg samvinna geti haíizt milli þjóðanna, verða
i>ær að njóta sjálfsagðra mannréttinda.
AðalÍHudnr félagsiias var
í gæi’Í4.v®lali.
Á aðalfundi Varðar, sein
haldinn var í gærkveldi, var
Davíð Ólafsson íiskimálastjóri
kjörinn formaður félagsins.
Birgir Kjaran hagfr., sem
verið hefur formaður þess
undanfarin þrjú ár og stjórnað
því af mikill festu og dugnaði,
flutti skýrslu félagsstjórnar. —
Leiddi hún í ljós, að í félaginu
eru nú á 4. þús. manns, og
hagur þess með miklum blóma.
Meðstjórnendur voru kjörrnr
beir Barði Friðriksson lögfr.,
Páll Björnsson stýrimaður,
>igurður Jónasson trésmíða-
neistari, Sigurður Péturssori
gerlafr. og Sigurjón Jónsson
iárnsmiður. Fumdarstjóri vat
Tóhann Hafstein alþ.m., og
oakkaði hann fráfarandi for-
nanni mikið og gott starf í
’págu félagsins.
i»
tl starfa.
irezkur togari sekk®*
hér við land.
Togariim Barry Castle frá
Grimsby sökk í gær í mynni
ísafjarðar og með honum fjórir
menn.
Fyrr um nóttina hafði skípið
sent út hjálparbeiðni og var þá
statt norður af Horni. Hafð:‘
skipið orðið fyrir áfalli og
flæddi í það sjór. Loftskeyta-
stöðin á ísafirði mun hafa
Eylgzt með skeytasendingurr
togarans, en ekki töldu skip-
verjar ástæðu til að íslenzk
skiþ reýndu að koma til hjálpar
bar sem brezkir togarar vorv
á næstu grösum. Annar brezkúr
togari kom vír yfir í Barry
Pastle og hélt með hann áleið’is
til lands, en þá sökk hann
skyndilega undan Rit.
Matsveina- og veitingaþjóna
skóli íslands var settur í Sjó-
maimaskólanum í fyrsta sinn í
gær, en hann tekur nú til starl'a
sem ríkisskóii.
j Meðal gesta við skólasetn-
’ inguna var menntamálaráð-
herra, Bjarni Benediktsson, er
flutti ávarp. Enn fremur töl-
juðu Lúðvík Hjálmtýsson for-
i maður skólanefndar og Tryggvi
Þorsteinsson skólastjóri, sagði
skólann settan. Skólinn mun
starfa í þremur deildum, fram-1
reiðsludeild, matreiðsludeild og
deild fyrir nemendur er hyggj-i
ast starfa á fiski- og flutninga-
skipum. í vetur vei'ða 16 nem-
endur í skólanum. Námstíminn
hjá tveim fyrrtöldu deildunum
eru 3 ár, 4 mánuðir hvert ár, en
í síðastnefndu deildinni er
'námstímiiin 4—8 mánuðir. ‘
[ |
Auk skólastjórans er Sigurður1
B. Gröndal fastakennari við
skólann, en stundakennarar
verða þeir Óskar Magnússon,
Helgi J. Halldórsson og Þor-
steinn Kr. Þórðarson. Auk mat-
reiðslu og framreiðslu verða
þessar námsgreinar kenndar við
skólann: íslenzka, enska,
danska, franska, reikningur,
bókfærsla, næringarefnafræði
og ef til vili fleira.
Að lokinni skólasetningunni
naælti Theódór Ólafsson nokk-
ur orð fyrir hönd framreiðslu-
og matreiðslumanna er luku
fyrstu sveinsprófunum hér á
jlandi í þessum iðngreinum fyr-
ir 10 árum, og færði skólanum
Iað gjöf frá- þeim matreiðslu-
tæki. í
3R.-gjöld hækka e.tv. aftur
á næsta ári.
Eins og auglýst hefur veriS
blöðum og útvarpi, heftat
tjórn- Sjúkrasamlags Iteykja-
•íkur orðið að hækka iðgjötd
amlagsmanna frá 1. þ. m. að
elja nm 8 krónur og verða þau
■8 krónur á mánuð’i.
Eins og jafnan áður. var dreg
ð að hækka iðgjöldin þangað
il hækkun varð með eiigu
nóti umílúin. í maí í vor vár
isetlað, að samlagið mundi á.
írinu koma út með halla, nokk
ið á annað hundrað þúsund
crónur. Útlitið versnaði eftir
iví sem á leið árið og hinn 1.
iktöber skeði hvort tveggja, að
yfjaverðskrá hækkaði og að
.arnlaginu var tilkynnt hsékk-
in dag'gjalda í Landspítalanúm,
úr kr. 75.00 í kr. 90.00. Hefur
iaggjald annarrá. sjúkrahúsa
jafnan undanfarið hækkað
svipað og sarntímis daggjaldi
Landspitalans.
Þegar svo . var kom'ið, þótti
sýnt að rekstrarhalli á árinu
mundi verða yfir Yz milljón
króna, og þótti ekki fært að
láta samlagið taka á sig þann
hálla. Iðgjaldahækkunin í tvo
mánuði gerir lítið eitt betur en
að vinna upp hallann, verði
hann ekkí méiri. Útgjöld ársins
verða þá um 3 millj. kr. hærri
en árið 1954.
Á næsta ári er áætlað ,að út-;
gjöld samlagsins verði um 28.6
millj. króna bg er það um 5
milljónum meira en gert er
ráð fyrir á yfirstandandi ári.
Nálægt helmingi þeirrar hækk-
unar er vegna daggjaldahækk-
unar í sjúkrahúsum, en dag-
gjöld Landspítalans munu um
áramót hækka í 100.00 kr. —
Af himirn helmingnum er aftur
ríflega helmingur vegna auk-
innar heiibrigðisþjónustu og
munar þar niest um hinn nýja
hjúkrunarspítala í Ileilsuvernd-:
arstöðimii, s.em áætlað er að
kosti samia^ið ca.; 1.3 millj. kr.'
á næsta.á}i,,auk þess se.m síór-
aukin heilsuverndarstarfsemi
og hin nýja, fullkomna slysa-
varðstofa skapa. einnig aukin
útgjöld. —Að öðru leyti er um
að ræða hækkun á þeim lið.um,
sem beint éru buiidnir við vísi-
tölu, en reiknað er með sömu
vísitölu og gert er ráð fvrir í
íjárlagafrumvarpi fyrir næsta
ár.
Það verður sennilega aldrei
nógsamlega brýnt fyrir fólki,
hve nauðsynlégt er að hafa eigur
sínar brunatryggðar. Það er
hörniulegt að lieyra þær fréttir
aftur og aftur, þegar stórtjón
liefur orðið af bruna, að eigur
viðkomandi hafa verið ótryggð-
ar, en það er nijög algengt, alltof
algengt. Það virðist miklu frem-
ur vera undantekning, að verð-
mætin séu tryggð eða nægilega
tryggð. Ennþá er fjöldi manna,
sem ekkert tryggir og myndi
standa slippur og snauðar úppi,
ef eldsvoða bæri að liöndum. En
þó er sá hópurinn stærri, er fylg-
ist ekki með verðbreytingum og
liefur lágar tryggingar, sem tekn-
ar liafa verið fyrir mörgum ár-
um, en svara að engu leyti til
Jieirra breytinga, sem liafa orðið
á verðmætum á Jieim tíma, sem
liðinn er síðan þær Voru teknar.
Bústofninn ótryggður.
Að vísn er gert ráð fyrir þvi
í lögum, að liúsbyggingar séu
allar að cinliverju leyti tryggð-
ar, og er Jiað mjðg nauðsynlegt.
En engu síður ætti það að vera
með tilliti til bústofns bænda.
Það er ekki lítið tjón fyrir bónda,
sein á alla sína afkomu undir sjö
kúm, að vakna við það einn morg-
uninn, að þær liafi allar brunnið
inni í fjósinu um nóttina, og
hann hafi ekki gáð að þvi að
tryggja sig fyrir þessum skaða.
Það er spurning livort bóndinn
á að geta ráðið því, hvort bú-
stofninn er tryggður eða ekki.
Og vel myndi Jiað að minnsta
kosti koma lionum, að fá fjár-
bætur, sem gerðu honum kleift
að kaupa sér nýjar skepnur. —
Bóndinn, sem missir kýrnar sínar
í bruna, verður fyrir tvenns kon-
ar tapi, fyrst og fremst tapi á
þeirri fjárhæð, er kosta myndi
að kaupa nýjar með því vcrff-
lagi, er gildir á hverfum tima og
svo reksturstapi, því engar eru
tekjurnar, þegar eiigar eru
skepnurnar. Bústofninn þýrfíi
því að vera vel tryggður.
Hver bætir?
Ilver bætir svo slíkt tjón? Auð
vitað kemur það beint eða ó-
beint niður á riki og sveit, ef
bóndinn á ekki að flosna upp af
jörðinni. Og svona er það hjá
mörgöm í bæjunum. Það er alltai'
viðkvæðið, þégar t. d. braggi
brennur, að iníiánstoklcsmunir
hafi verið ótryggðir, eða þá svo
lág't tryggðir að ekki stendur í
neinu viðhlítandi lilutfalli við
verðmætin, sem brenna. Það er
rétt, að inn.bú manna er mjög
misjafnt, svo crfitt er að gera ráð
fyrir tryggingu á því, svo ekki
sé meira eða minna tjón. En veí
mætti lögskipa lágmarkstryggingu
til Jiess að menn gætu almennt
fengið sér Jiað alira nauðsynleg-
asta, Jiegar Jieir liafa orðið fyrir
álgeril tjóni vegna eldsvoða. —
Eólk ætti blátt áfram ekki að fá
áð rivðá í þéssum efnum, þvi slíkt
tjóii kemur oftast niður á öðrum,
óbeinlínis, ef engar tryggingar
hafa verið. — kr.
Áð endingu skal það fram
.tekið.að áætlunin, sem hækkun
þessi. byggist; á, yar höfð eins
'íág og nokkur skynsemi var í;
og verður því fljótlega að end-
urskoða hana. Við það bætist,
að á næsta ári er gert ráð í'yrir
talsverðri fjölgun sjúkrarúma,
en hvert nýtt rúm mun kosta
samlagið allt að kr. 38.000.00 á
ári. — Er því mjög hætt við
því að iðgjöld þurfi að hækka
eitthvað fyrri hluta næsta árs.