Vísir - 20.12.1955, Page 7

Þriðjudaginn 20. desember 1955
▼ fSIB
Fpstu tflratmir tii átv arpssenánfa
lér v@ru gerlar á ®ppaw@§i 1920.
''^UVWWV^V/'' V
étvsrpsst©^ ári5 1921
IrrenAári
I tiíefni af 25 ára starfsaf-
imBBÍi Ríkisútvarpsins Siefur
Vísir snúið sér til Ottós B. Arn-
eg beðið hann að segja frá
fyrsíti tildrögunum að stofnun
TÚtvarpsstöðvar hér á landi.
Otto B. Arnar er fyrsti ís-
lendingurinn, sem kynnti sér
útvarpsstarísemi, og rak hann
hér útvarpsstöð ásamt Lárusi
Jóhannessyni hrl. í tvö ár frá
1926—28, en hlutafélagið, út-
voru þá margir loftskeyta á-
hugamenn, og heyrðu þeir þetta
útvarp, og svo skip úndan
austurströnd Ameríku. Heyrð-
ist það, að mig minnir, í allt að
100 km. fjarlægð.
Fyrsta útvarp á Islandi
frá Djúpavogi 1920.
Eg hvarf svo heim, enda var
lítið við að vera þar sem til-
varp hafði fengið einkaleyfi til launir de Forests lögðust niður
útvarpsreksturs. Fyrstu kynni um n°kkur ár, en 1919 tók
Ottos af útvarpi voru í Ameríku hann Þær UPP aftur og bauð
1916, er útvarpað var þar í
■fyrsta sinn fréttum frá forseta-
kosningunum. Með því var á-
hugi hans vakinn og fylgdist
hann með öllum framförum á
þessu sviði s-íðán.
Ottó B. A.rnar tók vel mála-
leitan blaðsins, að skýra í stuttu
máli frá aðdraganda útvarps
mér þá að koma til sín. Þáði eg
það, og dvaldist hjá honum í
nokkrar vikur, haustið 1919.
Það ár tókst honum að útvarpa
í allt að því 1200 km. í þessari
sömu ferð fól þáverandi ríkis-
stjórn mér að kaupa loftskeyta-
tæki fyrir „Sterling", sem rík-
issjóður átti þá, og fékk eg ó-
starfseminnar hér og þróuninni hundnar hendur um val tækj-
fyrstu árin, og fer frásögn hans anna- Með því að mér var þeg-
hér'á eftir:
Aðdragandann að stoínun
útvarpsstarfsemi á Islandi má
xekja .allt aftur til ársins 1916,
en það ár fór eg til Bandaríkj-
anna til þess að kynna mér
ar í upphafi ljóst, að slík upp-
finning sem útvarpið, ætti mik-
ið erindi til okkar lands, keypti
HlutafélagiS Útvarp stofnaði
útvarpsstöð árið 1926.
Næstu ár hélt eg sambandi
við de Forest og fékk að vita
hvað gerðist í þessum málum,
jafnframt því sem eg undirbjó
sjálfan mig. Árið 1924 sendi eg
svo, ásamt Lárusi Jóhannessyni
hrm. umsókn til AÍþingis um
sérleyfi til útvarpsreksturs, en
sú málaleitun fékk heldur dauf-
ar undirtektir, og varð eigi af-
greidd. Fór eg þá utan og dvaldi
hjá brezka útvarpsfélaginu,
B.B.S., til þess að kynna mér
frekar útvarpsstarfsemi; og árið
eftir endurnýjuðum við Lárus
umsókn okkar til Alþingis og
hafði hún nú hlotið stuðning
Jóns heitins Magnússonar for-
sætisráðherra. Komst málið þá
í gegn, og má þakka það fyrst
og fremst þingmönnunum Ás-
geiri Ásgeirssyni, núverandi
forseta íslands, og Jakobi Möll-
er, sem báðir börðust vel og
drengilega fyrir því. Stofnuðum
við Lárus þá hlutafélagið Út-
varp og var því veitt sérleyfi
til útvai’psreksturs í 7 ár. Sér-
leyfiskjörin voru mjög óhag-
stæð, og lá við að við hættum
við allt saman, en þáverandi
atvinnumálaráðhei'ra hvatti
okkur til að halda áfram og lof-
KOBOLD er ekki aðeins
venjuleg ryksuga. Hún er
hið þarfasta tæki til marg-
'víslegra heimilistarfa. —
Ryksugar gólfteppi, glugga-
tjöld,. húsgögn og ýmislegt
sem erfitt er að komast að
með venjulegum ryksugum.
Með aukatækjixm, sem
fylgja, má bera á gólfgljáa,
bóna, hárþurrka o. fl. Þetta
einstæða heimilistæki kost-
ar aðeins 1790,00.
eg tæki af de Forest, sömu garð- aði að sjá til þess að kjörin yrðu
ar og hann notaði við tilraun- bætt. Það loforð varð þó aldrei
irnar í það sinn, en með þeirri J uppfyllt, því að áður eii til þess
breytingu, að hægt var einnig kaéirni urðu stjórnarskipti, og
Jráðlaust&ðtar, einsJog það að senda ske>di með beim- Fórjtaldi nýja ríkisstjórnig, gig eigi
'þá var nefnt. Vísindamaður þarj svo með Steriing til Dan-,brmdna af loforði fyrrverandij
vestra, Dr. Le de Forest,

hafði þá fyrir nokkrum árum
gert stóríellda endurbót á raf-
merkur um veturinn, til þess að ráðherra.
sjá um uppsetningu tækjanna,
og sigldi að því búnu heim með
eindalampanum — en endurbót Eg.vissi af emum manni starfs vorið
1 Tí.lnn/^1 Kn C'X.l —_ t I
Utvarpsstöðin, sem átti að
vera bráðabirgðastöð, tók til
, . , ,. , , , vorið 1926 en tæpum
a Islandi, sem þa hafði mottak-.h . , . ’
, tveim arum semna neyddist fe-
ara fynr loftskeyti en það var j > lT , .
„ , . . ilagið til að hætta starfsemmm,
Þorstemn Gislason, nu stoðvar- !
„ U. _T.._■ ... ,vegna fjarhagsorðugleika.
st^on a Seyðisíirði. Við tokum ^ syo ^ tækis( ^ var
-- an,. 3 an þessi tilraun þó ekki einkis
íilraunastofu de Forests, sem sendl eg orstemi simskeytt og , og tel eg að það hafi verið
tók mér mjög vel, og fékk að bað hann að hlusta eftu' mér. Rikisútvarpinu . til mikillar
kynnas-t þessari nýjung. Þetta Utl f>'rlr Austfjorðum sencii eg ^ hagsbótar að búið var roeð
ár fóru fram forsetakosningar í sv0 u ta ’,og lofi frá granimo" henni að plægja akur þenna að
Bandaríkjunum og voru þeir ±on’ og bratt fekk, eg simskeyti nokkru leyti er það tók til staría
Wilson, þáverandi forseti, og íra ^rstemi þess efms, að
Hughes dómari í kjöri. Að þessu hann heyrði ágætlega til mm.
sem varð til þess að valda gjör-
byltingu í loftskeytatækninni,
og sem raunverulega lagði
grundvöllinn að rafeindatækni
mitímans. Dvaldi eg um hríð á
fyrir 25 árum síðan. :
sinni snerust kosningarnar mik- betía myn hafa verlð íjTsta ut-
ið um styrjöld þá, sem þá geys- varP á Islandi 1 >an' 1920'
aði í Evrópu, þvi að svo var vvvvvwuwvvvvvvvvvvvvvviawaawuwvwvvvvvwvv
komið að Bandaríkin gátu ekki
lengur setið.hjá, en hvoru meg-
in þau færu 1 stríðið var talið
velta nokkuð á því hvort for-
setaefnið næði kosningu. Var
Wilson hliðhollur Bandamömi-
nm, en Hughes talinn Þjóð-
verjamegin. Kosningunum lauk,
sem kunnugt er þannig, að
Wilson var: endurkjörinn. En
út af þessu var áhugi manná
J>ar vestra sérlega mikill um úr-
slitin, og var mikill undirbún-
ingur hafður til þess að geta
tíreift fréttum af þeim og kosn-
ingunum sjálfum sem fljótast
og víðast.
„Eg vakna að morgni —
hvítur fyrir hærum.“
Jakob é. Pétursson:' Hnökrar,
Ijoð og stökitr, Akureyri, Ljóðaútgáfan 1955.
Fréttaútvarp frá
íorsetakosningum 1916.
Þá var það að eitt af stærstu
dagblöðum Ameríku samdi við
De Forest um að útvarpa frétt-
tun af kosningunum, og var
það gert og vakti feikna athygli,
enda mun það hafa verið í fyrsta
sinn að tali og. tónum vaeri út-
varpað svo að nokkurt lag væri
á. Milli fréttanna vóru svo leik-
in lög á grammófón. í Ameríku
Einu sinni var maður ungur
piltur, en sknlfing er nú orðið
:langt síðan. Þó er mér í minni,
|er eg var’ í sumarvinnu við
byggingu Kristneshælis á skóla-
Járunum, að eg kynntist þar
pilti úr Eyjafirði á líku reki.og'
eg', Jak’obi Ó. Péturssyni frá
Hranastöðum. Við urðum strax
málkUnnugir og fór vel á með
okkur, en það sem helzt tengdi
okkur saman var sá sameigin-
legi ljóður á ráði okkar, að við
'höfðum báðir verið staðnir að
því að banga saman bögur og
ekki orðið beinlínis vinsælir af.
Nú er langt síðan vinur minn,
Jakob Ó. Pétursson, varð lands
kunnur fyrir lausavísur sínar
og ferslceytlur. Og nú loks læt
ur hann verða af því. að gefa út
bók með stökum sínum og ljóð
um, sem hann nefnir Hnökra,
en það er eitt helzta einkennið
á ljóðunum, hve fáir eru á
þeim hnökramir. Eg vel aðeins
eitt kvæðanna sem dæmi. Það
heitir Aðsókn:
Dynur á þekju napur
norðanvinduf
við náhljóð ég vakna á slíkum
reginnóttum.
Skammdegishúmið hugann
fjötrum bindur,
þá hópast fram gólfið ótal
, beinagrindur
og h.orfa á mig .holum
augnatóttum.
Vmdurinn ýlir, hriktir hátt
í röftum,
hrákaldur s.úgur .kringum :
rúmið leikur,.
nábleikar vofur æpa af
ölluih kröftum, ■
árarnir hoppa og skella saman I
"1 kjöftum..
Hægt mig nálgast draugur J
dauðableikur.
Hvað þýðir að verjast?
Þótt ég loki augum,
þyrpingin vex, unz lendir allt j
í skærum.
Eyru mín fylla org frá
þúsund draugum,
óvitið loks fær borgið mínum
taugum.1
Ég vakna að morgni, —
hvítur fyrir hærum.
Við Jakob höfðum ekki sézt
í mörg ár^ er við hittumst af til-
viljun síðastliðið sumar norður
á Öxnadalsheiði. Við brugðum
óðar á gamlan leik og færðum
orð í stuðla — sem forðum.
Báðir erum við enn í fullu f jöri,
að maður ætlar, en svo.mun þó
fara einhvern morguninn, að
við vöknum „hvítir fyrir hær-
um“.
Karl ísfeld.

ir
Ógnir dldar
innar.
66
fw’/«»,v i li*t§a r
• /.
folacjfaju'
Vetrarkápur
Peysufatafrökkar
Popliit kápur
*
Peysur
Bfússur
Pils
og fjölmargar aðrar
vörur hentugar til
jólagjafa.
^JCájHl- Oíj
dömnhulin
Laugavcgi 15.
Ógnir aldarinnar heitir skáld
saga, sem út er komin eftir
höfund, er nefnir sig aðeins
Guðmundsson.
Gerist hún á víð og dréif um
Evrópu, og taka söguhetjur
þátt í ýmsum hrikalegum at-
burðum, sem orðið hafa hér í
álfu á undanförnum árum, svo
sem á stríðsárunum. Ógnir ald-
arinnar er 181 bls., prentuð í
prentsmiðjunni Hólum.
MAfiGt A SAMÁ STAJt
éá.
* j.