Vísir - 11.04.1958, Qupperneq 6

VlSIR
Föstudaginn 11. apríl 1958
W1SI3&
DAGBLAÐ
Vísir kemur út 300 daga á ári, ýmist 8 eða 12 blaðsíður.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Hersteinn Fálsson.
''Skriístofur blaðsins eru í Ingólfsstræti 3.
Ritstjórnarskrifstofur blaðsins eru opnar frá kl. 0,00—18,00.
Aðrar skrifstofur frá kl. 9,00—18,00.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3, opin frá kl. 9,00—19,00.
Sími: (11660 (fimm línur)
Vísir kosiar kr. 20.00 í áskrift á mánuði,
kr. 1,50 eintakið í lausasölu.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Fyrirtæki Wm. Morris.
Svar til Björns Th. Björnssonar.
Ekki verður annað sagt en að
þær fregnir hafi borizt frá
Genfarfundinum um land-
helgismálin, er gefi íslend-
ingum átyllu til að vera
bjartsýnir um árangur. ís-
•lendingar geta víst stært sig
af að hafa veriö meðal
hvatamanna fundarins, af
rnjög svo eðlilegum og aug-
ljósum ástæðum, og margt
bendir til þess, að árangur-
inn ætli á margan hátt að
verða strandþjóðum hag-
stæður. Að minnsta kosti
hafa tillögur, sem eru ís-
lendingum hagstæðar, komið
fram af hálfu áhrifamikilla
þjóða, og þær hafa fengið
all-góðar undirtektir hjá
ýmsum fulltrúum.
Á þessu stigi málsins verður
ekkert um það sagt, hvaða
samþykktir eða ályktanir
fundurinn gerir, en mikil-
vægt hefir verið að heyra
, hljóðið í fulltrúunum, og
. það bendir til vaxandi skiln-
ings á því, að réttur strand-
ríkja verði ekki minni fram-
vegis en hingað til. Margar
þjóðir telja rétt og eðlilegt,
að strandríki hafi sérrétt-
indi eða einkarétt til fisk-
veiða á talsverðu svæði með
ströndum fram, þótt um slíkt
viðbótarsvæði gildi ekki
sömu reglur og um þriggja
mílna landhelgina, sem verið
hefir -í gildi og sumar þjóðir
vilja, að verði í gildi áfram.
í fyrstu voru Bretar ósveigjan-
legir í málinu, eins og fram
kom í ræðum fulltrúa þeirra.
Þeir eru mikil fiskveiðaþjóð
og vildu þess vegna geta
verið að veiðum sem víðast
á grunnsævi við strendur.
Þar kom ekki til greina neitt
tillit til þess, að gegndar-
laus veiði hlýtur um síðir
að hafa þær afleiðingar, að
fiskstofninum verður eytt
og afli bregzt með öllu. Þá1
munu formælendur lítillar!
landhelgi gera sér grein1
fyrir skammsýni sinni, en þá1
mun það einnig verða um
seinan, því að lengri tíma
tekur að bæta skaðann en
vinna tjónið.
Bretar hafa hinsvegar síðar
breytt afslöðu sinni, svo að
fuíltrúar þeirra eru nú
hlynntir stærri landhelgi en(
áður, eins og skýrt hefir ver- !
ið frá í fréttum. Er það til
mikilla bóta frá sjónarmiði
margra, en hinsvegar hafa
brezkir togaraeigendur rok-
ið upp til handa og' fóta og
beitt sínum gömlu hótunum,
líkt og þegar íslendingar
stækkuðu landhelgina fyrir
nokkrum árum. Er nú hót-
að ýmsum ráðstöfunum í
hefndarskyni, ef svo skyldi
fara, að landhelgi yrði
stækkuð nokkuð, svo að
togurum yrði bægt frá mið-
um, sem þeir geta sótt á nú.
Slíkar hótanir hafa að sjálf-
sögðu engin áhrif á íslend-
inga. Þeir vilja stærri land-
helgi, til þess að grundvell-
inum verði ekki kippt und-
an efnahag þeirra og mögu-
leikum til að lifa í landinu.
Ilefndarráðstafanir brezkra
útgerðarmanna bitna heldur
ekki fyrst og fremst á ís-
lendingum. Þær koma sér
verst fyrir óbreytta neyt-
endur í Bretlandi, og þeir
munu ekki snúa reiði sinni
gegn öðrum þjóðum heldur
gegn þeim, sem efna til
hefndarráðstafananna. —
Þeirri þróun verður ekki
breytt, að fiskimiðin verði
vernduð fyrir áframhald-
andi rányrkju með því að
friðunartakmörk verði færð
til hafs. Er til lengdar lætur,
verður það einnig þeim til
góðs, er berjast nú gegn því.
Þriðjudaginn 1. apríl reynir
Björn Th. Björnsson að afsaka
ummæli sín í útvarpsþættinum
„Ur heimi myndlistarinnar“,
segist ekki skilja, að eg telji
hann hafa farið með rangt mál,
er hann sagði, að fyrirtæki
William Morris & Co. ,.hafi
runnið út í sandinn“.
Fyrirlestur B. Th. B. gaf
fyllilega tilefni til athuga-1
semdar minnar, og var niér
mæta vel kunnugt um, ao fyr-'
irtækið W. Morris & Co. hafði
öðrum starískröftum á að skipa
fyrir 90 árum og að allir þeir
sem þá störfuðu að hugðar-1
málum hins mikla menningar- ,
frömuðar og skálds W. Morris.j
eru nú látnir. Einnig að fyrir- j
tækið var endurskipulagt 1891, !
og að margt þeirra góðu mannai
er þá tóku við eru nú einnigi
horfnir af sjónarsviðinu. Þrátt
fyrir allt þetta, tel eg ao fyrir-!
tæki W. Morris & Co. séu ekkij
„runnin út í sandinn", þar sem
þau starfa nú með meira ár-!
angri en upphaflega þ. e. a. s.
1861.
Satt er það, að starfsaðferð-
irnar eru ekki hinar sömu og
þá, en svo mun vera um flest
önnur jafn gömul fyrirtæki.
Ennþá eru þar á dagskrá hugð-
armál Williams Morris. Ein-
mitt þetta, að gjöra muni þá,
er við þörfnumst daglega, list-
ræna og fagra. Auk þeirra
deilda er eg nefndi í upphafi
starfa nú hjá fyrirtækjum
W. M. & Co. deildir í tréskurði.
Glerskreytideildin hefur einnig
gert fyrirmyndir með listræna
stílgerð í letri o. fl. (Mr. Fr.
Cole). Nýveriöj hafði deildin
sýningu víðsvegar í Ameríku
og írlandi.
Að öllu þessu athuguðu má
Ijóst verða, að athugasemd mín
var réttmæt. Fræðimaður, sem
er einráður urn það' er útvarpið
flytur um myndlistamál, verð-
ur að haga orðum sínum þann-
ig, að við, sem aðeins störfum
að þessum málum, vitum hvað
meint er/ Hinn látni íslands-
vinur W. Ivl. á það einnig skilið,
að við fylgjumst með fyrir-
tækjum hans. Vissulega væri
það verkefni fyrir listfræðing
að kanna safn fyrirtækja W.
M. & Co. Þar er áreiðanlega
margt að finna, sem upplýst
getur um horfna þætti listsögu
vorrar, teikningar og' lýsingar
listrænna hluta o. fl. Þætti mér
líklegt að rekja rnætti feril ým-
issra gripa íslenzkra sem nú
eru í enskum söfnum. Ráða-
menn fyrirtækjanna myndu
vafalaust hjálpa til í þeim
efnum.
Ekki veit eg, hvað af fram-
leiðslu W. Morris & Co. hefur
farið í „glerskápa ríkra
manna“, end.a er það í mírium
augum saklaust. Hitt veit eg,
að mikill hluti muna þeirra, er
fyrirtækið framleiðir nú, dreif-
ist meðal almennings, og hin
menningarlegu áhrif verkstæð-
anna eru mikil — eða jafnvel
meiri en í upphafi. Fvrirtækin
framleiða einnig „ýmsa list-
ræna nytjahluti til daglegra
þarfa“. — Þannig' þjóna þau
einmitt hinum sömu markmið-
um og vöktu fyrir stofnanda í
upphafi, og hvort sem B. Th.
Björnssyni líkar betur eða verr,
þá eru það sömu markmið og
fyrir 90 árum.
Með beztu kveðjum.
Guðmundur Einarsson,
frá Miðal.
Rannsskar heimiidir i sambandi
við Eddu-útgáfu.
KwBB.sieBti<t>nta$éSacg íslasatSs rvstÍB'
stfgt'Bá til M'BSBasasfíSiBssiBasaBB.
Ungfrú Ursula Brown, lektor ^ um styrk þennan á liðnum ár-
við Somerviile College í Oxford, j um, en ungfrú Ursula Brown
Engiandi liefur lilotið styrk, hefur þótt hæfust umsækjenda
kvenstiídentafélags íslands, sem • og hefur því hlotið styrkinn.
Óheppileg atvik.
Það er mjög óheppilegt, að tveir
íslenzkir togarar skuli tekn-
ir á sama degi, grunaðir fyr-
ir landhelgisbrot, þegar
stækkun landhelginnar er
mjög á dagskrá erlendis og
áróður hafinn gegn fyrirætl-
unum fslendinga í þessum
efnum. Vilja kunnugir gefa
þá skýringu á þessu, að svo
lítið aflist nú á djúpmiðum,
að togaramenn fi’eistist til
að toga meðfram friðunar-
línunni, þar sem meiri afla
er von, og má þá ekki mik*
ið út af þera, til þess að skip
sé komin inn á bannsvæði.
Það er skiljanlegt, að sjómenn
leiti þangað á skipum sín-
um, sem afla er helzt von,
en þeim ætti að vera það
flestum Ijósara, hversu
mikils virði það er, að mál-
staður íslendinga í land-
helgismálinu verði ekki fyr-
ir neinum hnekki, því að alll
er lagt út á versta veg er-
lendis, hvort sem um óhapp
er að ræða eða ekki.
kenndur er við dr. pliil. Björgu
C. Þorláksson.
Hingað til lands er nýkomin
ungfrú Ursula Bi own lektor við
Somerville College, og hyggst
Ungfrú Brovvn er hámsnntuð
kona og starfar sem lekíor í
ensku og miðalda bókmenntum
við Somerville College í Oxford.
Hún lærði á sínum tíma islenzku
hún dveljast hér næstu 6 mánuði hjá Turvilie-Peter prófessor í
við heimildarannsóknir i sam- Oxford en auk þess hefur hún
bandi við útgáfu þá á Eddu, sem þrisvar áður dvalist hér á landi.
hún nú vinnur að.
Kvenstúdentafélag
safnaði fyrir nokkrum
fjárhæð kr. 12.500, — til styrkj
| Hún vann að útgáfu Þorgils
Islands sögu og Hafliða, sem kom út í
árum Oxford árið 1952. Nú vinnur liún
eins og áður er sagt að Eddu
ar, sem veita skyldi erlendri útgáfu meo þýðingum og skýr-
menntakonu, sem lagt hefði ingum.
stund á íslenzk fræði og óskaði i Ungfrú Brown hefur ársleyfi
eftir að dveljast hér á landi sum- frá kennslustörfum við Somer-
part til náms og sumpart. til ville College. 6 mánuði hefur hún
sjálfstæðra rannsókna. Ákveðið dvalist við heimildarannsóknir á
var að styrkurinn skyldi kennd- söfnum í K.höfn, en síðari 6 mán-
ur við dr. phil. Björgu C. Þor- uðina mun hún dveljast hér á
láksson, sem á sinum tírna og landi.
fyrst norrænna kvenna varði | Kvenstúdentafélag Islands er,
doktorsritgerð við Sorbonne 'há- , 30 ára á þessu ári. Félagið fagn- J
skóla. i ar því, að geta á þessum merku ;
Félagið afhenti styrk þennan ^ tímamótum stutt þessa mætu j
■Alþjóðasambandi háskólakvenna menntakonu, sem með starfi
til ráðstöfunar handa hæfri konu sinu vinnur að kynningu is-
innan vébanda sinna. lenzkra fornbókmennta meðal
Ýmsar umsóknir hafa borist erlendra þjóða.
Vaxandi markaður
fyrir gæðingsefni.
Allmjög vaxandi markaður ei*
nú sagður fyrir gæðingsefni til
útflutnings, vegna aukinnar eft-
irspurnar í Þýzkalandi og víðai’
á meginlandinu. Hefur að þeim
málum verið vikið nokkuð hér í
blaðinu við og við, bæði í sam-
bandi við útflutning, þýzku
kvikmyndina, þar sem ís-
lenzkir hestar eru „með í leikn-
um“ o.fl. Nokkuð mun hafa ver-
ið um það, að piltar á Hvann-
eyri, sem eru að læra tamningu,
hafi keypt trippi og tamið, og
selt svo til útflutnings.
Áliuginn
innanlands.
En áhuginn innanlands fyrir
ísl. hestinum er stöðugt vaxandi
og má þakka það hestamanna-
félögum og ötulum forustu-
mönnum, og áhuga einstakiinga.
Það er nú ekki eins mikil þörf
fyrir hestana og áður var og
mætti þó vafalaust nota þá
meira en gert er, með góðum
hagnaði, og allt of lítil rækt er
lögð við að ala upp góða drátt-
arhesta, sannast að segja alveg
vanrækt, en hestamannafélög-
unum má þakka, að menn, karl-
ar og konur, bæði í bæjum og
sveitum, hafa fengið aukinn á-
huga fyrir að eiga hesta, sér til
yndis og skemmtunar, auk þess
sem það styrkir likamann að
koma á hestbak.
Landsmót.
Það verður sjálfsagt margt um
manninn í Skógarhólum í Þing-
vallasveit dagana 19.—20. júlí
næstkomandi, en þá daga fer þar
fram 3. landsmót Landssam-
bands hestamannafélaga, en það
verour með svipuðum hætti og
tvö fyrri landsmót (á Þingvöll-
um 1950 og á Þveráreyrum í
Eyjafirði 1954). Þar verða sýnd-
ir úrvals reiðhestar viösvegar að
af landir\u, sýning á kynbóta-
hrossum (í 5 flokkum), þ.e.
tamdir stóðhestar með afkvæm-
um, tamdir stóðhestar án af-
kvæma, bandvanir stóðhestar
2—5 vetra, tamdar hryssur með
afkvæmum og tamdar hryssur
(sýndar sem einstaklingar).
Loks verða kappreiðar og verð-
ur sú nýbreytni, er keppt verð-
ur í skeiði, að þar verða engar
undanrásir, heldur verður hver
hestur látinn hlaupa tvisvar, á
laugardag og sunnudag, og betri
tími látinn ráða úrslitum.
Síðasta bókauppboð
S.B. á vetrfnum.
Síðasta bókanppboð Sigurðar
Benediktssonar á þessiun velri
verður í Sjálfstæðisliúsinu og
hefst kl. 5 síðdegis.
Þar eru .að þessu sinni færri
númer til sölu en venja hefur
verið á uppboðum Sigurðar, en
þeim mun stærri ritsöfn og bæk-
ur, sem vafalaust fara á háu
verði.
Meðal stórverka á uppboðinu
verða Safn til sögu íslands,
Sýslumanna ævir, Fornbréfa-
safnið, Ferðabók Þorvaldar
Thoroddsen, Almanak Þjóðvina-
félagsins, Vikan, Fálkinn, Les-
bók Morgunblaðsins og Tíðindi
um stjórnmálefni íslands. Þá eru
þarna flestar fyrstu bækur Lax-
ness í frumútgáfum, nokkrar
fágætar ljóðabækur, leikrit, rim-
ur o. fl.
Bækurnar verða fil sýnis á
nnnhnrSsstárS til kl 4 í rlnPu