Vísir - 02.05.1958, Blaðsíða 4

Vísir - 02.05.1958, Blaðsíða 4
4 VÍSÍE Föstudaginn 2. maí 1958 f fyrra erindi mínu um spænsku veikina 1918 skýrði eg frá gangi hennar í Reykja- vík og þeim ráðstöíunum, sem gerðar voru til hjálpar sjúku fólki og bágstöddu. í þessu er- indi mun eg skýra frá sóttinni eins og • hún var suður með sjó, þar sem eg var settur in- flúenzulæknir, og mun eg nú rifja upp ýmsar endurminn- ingar mínar frá þessum örlaga- þrungnu vikum. Eg átti þá heima á Smiðjustíg 11 ásamt konu minni og drengnum okk- ar, sem orðinn var alveg ný- lega ársgamail, en auk þess áttu þar heima tengdaforeldrar mín- ir ásamt yngstu dóttur sinni og mágur minn, Gísli Guðmunds- son gerlafræðingur, ásamt konu sinni og tveimur ungum börn- um. Tengdafaðir minn var sá eini í þessu húsi, auk gamallar og farlama vinnukonu, sem ekki lagðist, og gat hann því verið til hjálpar við að ná í meðul og eitthvað matarkyns. Auk þess kom síra Friðrik Frið- riksson til okkar daglega, en hann var á ferðinni frá morgni til kvölds, hjálpandi og hug- hreystandi, matarlítill og oft blautur í fætur. Á hann beit ekkert, enda hefi eg engan þekkt, sem hefir tekizt jafnvel og honum að beygja líkama sinn og' þarfir hans til hlýðni með andlegri orku einni saman. Facis Hippo- kratica. Á Smiðjustíg 11 veiktist eng- inn alvarlega né lá til lengd- ar nema kona min, sem fékk brj ósthimnubólgu. Sjálfur lá eg aðeins í tvo daga, en var mjög máttfarinn, er eg kom á fætur. Fékk eg þá boð frá einum vini mínum, sem átti heima uppi á Grettisgötu; var beðinn að koma til hans og gerði eg það. Hann lá þungt haldinn í lungnabólgu og í því húsi lágu flestir eða allir. Eg reyndi að ná til læknis handa honum og kom hann eftir einn eða tvo daga. Þessi vinur minn dó úr veikinni og sat ég hjá honum meOan hann háði helstrið sitt. Eg hafði verið fjóra vetur við læknisnám og jafnvel gegnt læknisstörfum um sumarið norður á Hólmavík fyrir Magn- ús Pétursson, meðan hann sat á þingi, en eg hafði aldrei áður séð mann deyja. Eg hafði að vísu lesið um þetta, um þann óreglulega andardrátt, sem kenndur er við Cheyne-Stokes, og önnur bráð feigðarmerki, en eg hafði aldrei áður séð facies Hippokratica, ásjónuna, sem dauðinn hefir sett mark sitt á, né séð bláma helfrórinnar víkja fyrir náfölvanum og þeirri hátíðlegu ró, sem leggst yfir andlit manns, þegar dauð- inn strýkur mjúkri hendi sinni yfir það á andlátsstundinni. Óhugnanlegur draumur. Mörgum árum seinna dreymdi mig einkennilegan draum. Eg var að koma heim til mín og mér var þá sagt, að Dauðinn biði eftir mér inni á herberginu mínu. Það kom að mér beygur og eg var snöggv- ast að hugsa um að snúa við, en sá beygur fór af mér, þegar eg opnaði herbergisdyrnar og sá hann standa frammi fyrir mér á miðju gólfi, háan mann á svörtum yfirfrakka, mjög föl- leitan og grannan í andliti, með alvarlegan og mildan svip. Eg ávarpaði hann og sagði: ,,Eruð þér kominn að sækja mig?“, en hann svaraði: „Ekki núna, held- ur ....“ og nefndi nafn nákom- ins ættingja míns. Við töluð- AsEiEaa" Islsiíi. umst við nokkra stund, svo fylgdi eg Dauðanum til dyra og við kvöddumst með frönsku kveðjunni: „Au revoir“ — — Hittumst aftur. Ef til vill hefur þessi draummynd mín af dauð- anum mótast aö einhverju leyti sjóði. Eg vildi þvi hvorki bregð- ast trausti frænda míns né skyldunum sem heimilisfaðir, en auk þess var það andrúms- loft ríkjandi í læknadeild Há- skólans á þessum fyrstu árum hans, að engum ægði að fara út á land og leggja á sig líkamlegt erfiði. Það var talin sjálfsögð fylgja læknisstarfsins. Mikil og’ góð mundering. Nú var eftir að búa sig til ferðar og gera auðvitað ráð fyrir að fara allt á hestbaki, hvernig sem viðraði. Eg átti strigajakka, fóðraðan gæru- skinnum og með stórum lcð- kraga og auk þess gúmmírosa- bullur, sem náðu upp á mitt Bjarna Snæbjörnssonar, til þess að fá hjá honum fréttir af veikinni og góðar leiðbeiningar um meðferð hennar. Það var orðdð liðið á kvöldið, er við komumst til Keflavíkur og sneri bílinn þar við, því að ekk- ert slíkt ökutæki átti þá heima þar syðra. Mér var fenginn samastaður hjá Eyjólfi Bjarna- syni kaupmanni og átti eg þar ágætan aðbúnað að öllu leyti, auk þess, sem hann var fylg'dar- maður mjnn um Keflavík, með- an eg var þar ókunnugur. Fékk eg lánaða hjá honum vog og blandaði kamfórumixtúru og brjóstsaft í tvær vatnsfötur til þess að flýta fyrir mér við lyfja aíhendinguna. Páll V, (j, Uclka: af þessum fyrstu kynnum mín- um við hann, 16. nóv. 1918. Sendiboðar frá Suðurnesjum. Eg gekk inn stutta spöl heim frá dánarbeði vinar míns í þungum þönkum. Þar lágu fyr- ir mér skilaboð þess efnis, að landlæknir vildi finna mig þeg- ar í stað. Eg gekk til hans og hitti þar fyrir tvo menn, sem sendir höfðu verið til hans af hreppsnefndum Keflavíkur-, j Gérða- og Miðneshrepps | þeirra erinda að fá lækni send- an þangað suður, því að veik- in væri að komast þar í al- gleyming, nokkrir dánir, en gamli læknirinn þar sjálfur las- inn og gæti ekki farið út úr húsi. Landlæknir spurði mig, hvort eg vildi fara með sendi- 1 mönnunum og vera tilbúinn , eftir klukkutíma. Eg taldi á því öll tormerki fyrst í stað, sagðist vera nýkominn á fætur sjálfur, en konan mín veik, auk þess væri eg ekki fær um að inna þetta starf af hendi, svo vel væri, og að öllu leyti vandbú- inn með svo stuttum fyrirvara. Hann kvaðst verða að senda okkur stúdentana út til að fást við veikina, í Keflavíkurhéraði væri hún mögnuðust og því hefði hann viljað gefa mér kost á að fara þangað. Eg þakkaði honum fyrir það traust, en bað um hálftíma frest til að ræða þetta mál við konu mína. Er ekki að orðlengja það, að hún latti mig ekki ferðarinnar, en nokkuð rak það líka á eftir mér, að af því fé, sem eg hafði ætlað að hafa heimili okkar til fram- færis þennan síðasta námsvet- ur minn, sem átti að vera, voru einar hundrað krónur eftir í læri, og hafði fengið mér hvort- tveggja áður en eg fór til Hólmavíkur um vorið, því að þá höfðu allir firðir norður þar verið ísi lagðir eftir frostavet- urinn mikla. Reiðbuxur átti eg aftur á móti ekki nægilega góð- ar og fékk því að láni hjá mági mínurn, sem verið hafði skip- stjóri, togarabuxur úr sauð- hvítu og svellþæfðu Álafoss- vaðmáli. Þær voru ekki með neinni klauf að framan, en með breiðri loku, sem hneppt var upp á buxnastrenginn alla leið út til hliða báðum megin. Auk þessa hafði eg enska húfu eða „six-pensara“ og sjóhatt og var vel búinn að sokkum og vettlingum. í þessari „mund- eringu“ hóf eg praxis mína suður með sjó. Kom hún sér vel, því að oft þurfti maður að vera á ferðinni í slagviðri, bæði á nóttu og degi, og auðvitað alltaf ríðandi eða gangandi. Hnakktösku hafði eg undir lyf og áhöld, en þau voru hlust- pípa, lítil sprauta, hnífur og 2—3 tengur. Það var allur út- búnaðurinn. Lyfjalán og' „smiðjuför“. Eg lagði nú af stað á tilsett- um tíma með sendimönnum hreppsnefndanna, en þegar suður í Hafnarfjörð kom, lágu fyrir okkur skilaboð þess efnis, að meðalalítið væri orðið í Kefla vík, og eg yrði að koma með nokkrar birgðir með mér. Tafði þetta okkur um nokkra klukku tíma í Hafnarfirði, meðan Kampmann lyfsali tók til handa mér það, sem eg taldi mig helzt þurfa af lyfjum, og fékk ég þau auðvitað að láni. Á meðan fór eg í smiðju til collega míns, Þrír dóu uin nóttina. til þess að fara fyrir okkur í öll hús og kynna sér, hvar ég þyrfti að koma. Annar og þriðji dagurinn hafði farið mestmegnis til sjúkravitjana í Keflavík, en. fjórða daginn hóf ég yfirferð um Miðnes og kom siðla dags inn í Garð. Hapurleg ; aðkoma. Fyrsta húsið, sem ég kom. í, var aumasta kotið í Garðin- um, lítil baðstofa með hjóna- rúmi undir annari súðinni og var hún þiljuð fyrir ofan rúmið, en aðeins spent striga innan á torf- súðina hinum megin í húsinu. f þessu rúmi lá maður með lungna-< bólgu í báðum lungum, kominn, að bana, fyrir framan hann í rúminu kona með barn í handar- krika sínum og annað minna í vöggu við rúmstokkinn. Elzta barnið, 6—8 ára gömul stúlka, var ein á fótum. Þaðan fór ég í næsta hús og bjó þar móðir þessa mans. Hún lá rúmföst, dóttir hennar, 16 ára gömul, fyr- ir ofan hana hljóðandi og sonur hennar uppkominn í rúmi beint á móti, með lungnabólgu, en ekki mjög þungt haldinn. Frá þessu.m stöðum hélt ég í hús eitt nálægt Útskálum. Þar bjuggu uppi á lofti gömul hjón ásamt 16—18 ára gömlum syni sinum. Eg heyrði dauðahrygluna I honum, þegar ég kom upp í stigann. I húsinu niðri bjð tengdasonur þessara gömlu hjóna, stór og hraustlegur mað- ur, én einnig fast að bana kom- inn. Þar var slegið upp barna- rúmum, hverjum upp af öðru, og gægðust einn eða tveir krakkakollar út úr hverju rúmi meðan ég var að skoða föður þeirra. Eg held, að ekkert, sem Það var sízt af því ofsögum 'fynr mig kom þar syðra, hafi sagt, að sóttin væri komin í al- [gengið mér svo að hjarta sem gleyming þar syðra. Maður sú sjón. ‘ sunnan úr Sandgerði hafði beðið J Frá þessu húsi dauðans hélt eftir mér með hesta í nokkra úg að Útskálum. Þar lá prest- klukkutíma, en var snúinn heim | urinn, síra Friðrik Rafnar, með aftur, þegar eg kom til Kefla- jblóðuppgang og tveir sjúklingar víkur. mér gafst því timi til að aðrir mikið veikir, og var frúirí fara þar í nokkur hús ein á fótum. um kvöldið, þar sem Eyjólfur taldi brýnasta þörf á læknishjálp. Morguninn eftir kom sendimað urinn frá Sandgerði aftur, en eg komst ekki hjá því að fara enn í nokkur hús í Keflavík og varð því bið á því, að við kæm- umst af stað. Spurðist eg fyrir um þá sjúklinga, sem eg hafði komið til kvöldið áður, og fékk i Niðurlag á mánudag’. Flóra, bók vors og sumars. Vísir hefur verið beðinn að vekja athygli á hví að Flóra þær fréttir, að þrír þeirra hefðu Stefáns Stefánssonar skóla- dáið um nóttina. Rétt um það [nieistara er ennt)á íáanleg, en leyti sem við vorum að stíga á 1 hnn er ^ör£ bók °S nauðsynleg hestbak, var símað frá Send- hverjum þeim, sem kynna viH gerði til þess að reka á eftir ser Srös °S hlóm að vori og okkur og fylgdi sú fregn með, sumri- að einn af sjúklingunum, semj Það voru erfingjar höfundar- sækja átti mig til, hefði rétt í ins sem Sá£u Nátúrufræðifélag- því verið að skilja við. Þannig inu útgáfuréttinn að Flóru og byrjaði fyrsti dagur minn þar | fyrir nokkuru kom út þriðja syðra. útgáfa hennar, aukin og endur- Þennan dag fór eg í allmörg hætt, á vegum félagsins, í út- hús í Sandgerði og umhverfi, var sóttur þaðan inn í Garð, en bráðlega þaðan aftur út á Hvalsnes, en þaðan hélt eg um kvöldið inn til Keflavkur. Sá ég af þessu, að tími minn myndi reynast ódrjúgur, ef ég léti þvæla mér fram og aftur á milli þorpanna, ákvað því að rekja byggðina og húsin eftir réttri röð, símaði út í Garð, þar sem mikl- ai’ sögur fóru af veikinni, og lagði svo fyrir hreppsnefndina, að hún skyldi hafa tilbúna fylgd- armenn og hesta, þegar ég kæm- ist þangað, en auk þess mann gáfu Steindórs Steindórssonar mer.ntaskólakennara á Akur- eyri. Hefur Náttúrufræðifélagið jafnan haft nokkurar tekjur af sölu bókarinnar, bæði á haust- in um það leyti sem skólar hef j- ast og eins á vorin og sumrin þegar fólk leitar út í náttúruna og vill kynna sér heiti og ein- kenni íslenzkra blóma og jurta. Fyrir þ'essa sök vill Náttúru- fræðifélagið velcja athygli á bókinni, en aðalútsölu á henni hefur bókaútgáfan Norðri i Reykjavík.

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.