Vísir - 27.05.1958, Blaðsíða 4

4
VlSIf
Þriðjudaginn 27. maí 1958
WISI3R
D AGB LAÐ
Tíilr kemur út 300 daga á ári, ýmist 8 eða 12 blaðsíSur.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Hersteinu Pálsson.
Skrifstofur blaðsins eru í Ingólfsstræti 3.
Ritstjómarskrifstofur blaðsins eru opnar frá kl. 8,00—18,00.
Aðrar skrifstofur frá kl. 9,00—18,00,
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3, opin frá kl. 9,00—19,00.
Sími: (11660 (fimm línur)
Visir kosiar kr. 20.00 í áskrift á mánuði,
kr. 1,50 eintakið í lausasölu.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Magdalena Árnadóttir Schram.
JIí'nii iti tjarorð.
Margfaldur uppvakrangur.
Sérkennilegasti og á margan
hátt broslegasti þátturinn í
íslenzkri stjórnmálasögu var
leikinn til enda í vikunni
sem leið. Rikisstjórn vinstri
flokkanna hafði sprungið
hvað eftir annað — daglega
að kalla — á aðeins viku
tímabili, verið jafnan dauð
og eiginlega farin frá völdum
að kvöldi dags, en risið æv-
inlega upp að morgni. Með
þessu hefir hún orðið furð-
anlegasta fyrirbæri, sem
nokkru sinni hefir verið um
getið í íslenzku þjóðlífi, sem
séð hefir margar kynjasögur
gerast. Þótt hér á landi úi
og grúi af sögnum um drauga
og uppvakninga, eru þess
engin dæmi, að hér hafi ver-
ið til margfaldur uppvakn-
ingur, eins og sá sem gengur
nú ljósum logum í hvíta
húsinu austan við Lækjar-
torg.
Frakkland er jafnan nefnt,
þegar menn tala um ein-
kennilegt háttalag á sviði
! stjórnmálanna, og víst er um
| það, að þar eru tíð stjórnar-
skipti, en þar er stjórnin líka
dauð, þegar hún er dauð.
Menn gera ekki margar til-
raunir þar til að blása lífs-
anda í nasir hins framliðna,
en sennilega eru franskar
þjóðsögur líka harla fátæk-
' ar af sögnum um drauga og
annað slíkt fólk, sem við ís-
! lendingar höfum kunnað vel
að meta, þótt skráningin
kunni nú að lækka við síð-
ustu viðbótina,
Það má nærri geta, að almenn-
' ingur hafi fyllzt viðeigandi
virðingu á stjórninni fyrir
það, hversu vel hún hefir
varizt. Verður þó að segja
það eins og er, að þótt menn
kunni hér almennt að meta
hraustlega framgöngu, þá
kunna þeir þó enn betur að
virða þá, sem verða karl-
mannlega við dauða sínum.
En það er eðlileg skýring á
þessu, því að það var ekki
venjulegur dauði, sem sum-
ir ráðherranna séu fram á,
er stjórnin nálgaðist glötun-
arbarminn. Þeir gerðu sér
grein fyrir því, að ef þeir
dyttu úr ráðherrastólnum nú,
mundu þeir verða að bíða
næsta lengi eftir því að s.etj -
ast í slíkt hásæti aftur.
Þeir sáu fram á það, að ef þeir
neyddust til að hrökklast úr
hvíta húsinu, mundi þess
verða langt að bíða, að þeir
fengju að koma þar sem hús-
bændur aftur. Þeir vissu, að
til kosninga mundi verða
gengið fljótlega, og þeir
fóru ekki í neinar grafgötur
um það, hver úrslit þeirra
kosninga mundu verða,
hvernig sá dómur mundi
hljóða, sem almenningur
kvæði upp við kjörborðið
næsta sinni.
Það var óttinn, sem rak stjórn-
arflokkanna aftur upp í flat-
sængina, þótt þá langi, hvern
í sínu lagi og alla sameigin-
lega, til að komast úr stjórn-
. inni, ef það gæti orðið til
þess að firra þá einhverri af
þeirri ábyrgð, sem þeir hafa
bakað sér að undanförnu
með endemisstjórn sinni á
málefnum þjóðarinnar. Þeir
hafa því fengið frest, en það
er sannkallaður gálgafrestur,
því að þeim mun lengur, sem
þeir sitja í stjórninni, þeim
mun tryggari verða ófarir
þeirra, þegar gengið verður
■ til kosninga. Hvað það
snertir,- skipta nokkrir mán-
uðir eða eitt eða tvö ár ekki
svo miklu máli. Úrslitin vita
allir fyrir.
Það er hvort tveggja að mér
er ljúft að minnast frú Magda-
lenu Schram enda mætti með
fullum sanni segja að mér væri
mörgum öðrum skyldara að
rnæla eftir hana, nú, þegar hún
er öll. Það atvikaðist svo, þeg-
ar eg vorið 1920 fluttist heim
aftur frá útlöndum með konu
mína öllum og öllu ókunnuga
hér á landi og lítt sem ekki
mælandi á íslenzka tungu,
fengum við húsnæði hjá þeim
hjónunum Ellert skipstjóra
Schram og Madalenu konu
hans. Og ekki hefði unga kon-
an erlenda getað hafnað hjá
betra fólki. Þau hjónin urðu
henni sem foreldar þá þegar,
og síðan alla þá tið, er hún átti
ólifaða. Á heimili þeirra ríkti
öll háttprýði, og börnin, þá að
miklu leyti uppkomin, voru
greind og glaðvær. Allir voru
boðnir og búnir til hverskonar
greiðvikni og liðveizlu, og frú
ili og hvenær sem tækifæri
gafst sí og æ að vinna ókeypis
fyrir óbor.nar kynslóðir. Um
annað en sára fátækt gat vit-
anlega ekki verið að ræða.
Magdalena var fædd á Fossi
Schram tiltakanlega hugulsöm 1 Stfarsveit 19; iulí ^
,um svo ótalmargt smávegis. f*1' 1 kU Þ®gar
slíka hluti sem aðeins reynd, hu^ flutbst hmgað bl bæjarins
stjórnsöm og hagsýn hásmóðir foreldruln smum. Hér átti
. hefir í minni, Eg veit að sú,jÞf SJ° henm að llggla
,sem naut ailra þessara (eftir j ®?f ^ JflSmnÍ’ °g hér
atvikum ómetanlegu) gæða Ú íUn eftlrllfandl mannl
mundi ekki vilja að eg léth ” 2°’ °któber 1895‘ Hann
þetta nú vera gleymt, því sjálf' ^ nu Þrja Um nírætt begar
Igleymdi hún aldrei neinu, smáuileiðlr Þeimi Skllja Um stund-
eða stóru
sem henni var vel
gert. Hún- mundi vilja láta mig
bera fram þakkir sínar, og þann
vilja er mér kært að fram-
kvæma.
Það er gamall siður hér á
landi og góður, að gera nokkra
'grein fyrir ætterni um leið og
getið er æfiatriða. Foreldrar
Magdalenu Sigríðar (en svo hét
og eina fimm mánuði vantaði
til þess að þau hefðu lifað sam-
an sextíu-og-þrjú ár í hjóna-
bandi. Er því yfir langa leið um
öxl að líta, en það má með
sanni segja, að bjart sé yfir
henni — flekklaus heiðríkja.
Sjálf voru þau samstillt og
samtaka alla leiðina, og þeim
hlotnaðist það sem bezt er
jarðneskra gæða, en það
oigijoar ^en svo net gæoa, en pað er
hún fullu nafni) voru Árni barnalán. Börnin þeirra fimm,
Það eru ösannindi.
Þess var ekki að vænta, að blað
með siðferði Þjóðviljans færi
með rétt mál, að því er
snerti afstöðu Sjálfstæðis-
flokksins í landhelgismálinu.
Kommúnistar standa nú svo
höllum fæti á öllum sviðum
— eins og raunar stjórnar-
flokkarnir allir — að þeir
vona, að þeir geti gert Sjálf-
stæðisflokknum, er stendur
allra flokka bezt að vígi,
nokkurn óleik með því að
Ijúga um hann í sambandi
við landhelgismálið.
Það eru ósannindi, að Sjálf-
stæðisflokkurinn hafi nokkru
sinni léð máls á samningum
; um landhelgismálið. Þvert á
móti, því að Sjálfstæðisflokk
urinn telur, að ekki sé um
neitt að semja, þar sem ís-
lendingar ætla aðeins að
gera það, sem þeim er heim-
ilt og nauðsynlegt.
Þetta er stefna Sjálfstæðis-
flokksins í fáum orðum, og
þótt kommúnistar vilji, að
hún sé einhver önnur, þá fá
þeir engu breytt í þessu efni..
Það má einnig minna komm-
únista á það, að Sjáfstæðis-
menn hafa áður staðið að
stækkun landhelginnar og
höfðu alla forustu í því máli.
Síðan hefir engin breyting
orðið í þessu efni.
Halldór Hannesson (1843—
1901) og kona hans, Margrét
Gestsdóttir (1837—1922), síð-
ast bónda á Innra-Hólmi, Jóns-
sonar úr Skagafirði, en kona
Gests og móðir Margrétar var
Helga dóttir síra Halldórs pró-
fasts á Melstað Ámundasonar.
Foreldrar Árna voru ' Hannes
fyrst lyfsalasveinn í Nesi, en
síðar bóndi á ýmsum stöðum
í Staðarsveit, og kona hans
Guðríður dóttir Árna skálds
Jónssonar á Borg í Miklaholts-
hreppi. Foreldrar Hannesar
voru síra Árni Skaftason á
Hálsi í Hamarsfirði og kona
hans Helga, dóttir Vigfúsar
Jónssonar sýslumanns í Þing-
eyjarþingi.
Árni H. Hannesson varð hinn
mesti fræðimaður, enda þótt
hann nyti aldrei annarar
fjórir synir og ein dóttir, eru
öll vel gefin, hafa öll orðið vel
að manni, í öllu kynnt sig vel,
og hafa endurgoldið foreldra-
ástina, Sama er að segja um
barnabörnin.
Ellert Schram á sér merki-
lega sögu, en ekki verður hún
rituð í clag. Uppvaxtarárin
voru honum harður skóli (það
hafa þau eflaust verið konu
hans líka), og það þurfti meira
en lítinn meðfæddan manndóm
til þess að svo skyldi spinnast
úr honum sem raun varð á. En
ekki tókst harðleikni æskuár-
anna að gera hjartað hart; það
er enn í dag milt, þó að æfiveðr-
in kunni að hafa barið nokkra
skel á ytra borðið. Hann er enn
í dag hetja eins og hann hefir
alla tíð verið. Ókvíðinn mun
fræðslu en þeirrar, er hann afl- 1?““* Þ®SSÍ hreinlyndi og æðru'
aði sér af síálfsfln«iim l!&US1 dl’engskaparmaður, að
jafnaði hafa horft fram á veg-
aði sér af sjálfsdáðum. Færði
hann í letur kynstur af alls-
konar fróðleik, eins og hand-
ritasafn Landsbókasafnsins
Ijósast vottar. Hann bjó fyrst
vestur í Staðarsveit, þar sem
hann var fæddur, en árið 1883
fluttist hann til Réykjavíkur
með fjölskyldu sína, en því til-
tæki hans hefir það sennilega
ráðið, að hann var maður
ekki heilsuhraustur og þoldi
lítt erfiðisvinnu; þó má hitt
vera að það hafi engu síður
verið menntalöngunin, sem dró
hann hingað. Hitt geta svo þeir
menn, er langt muna aftur í
tímann, sagt sér sjálfir, að hér
muni hann ekki hafa spunnið
inn. Þó vissi eg að hin síðari árin
kveið hann einu, enda þótt hann
muni að mestu hafa dulið
kvíðann: hann kveið því, sem
nú er orðið. En þegar það varð
að verða, tók hann því með
sömu karlmennskunni og of-
viðrunum sem hann fékk á
sjónum.
Það er ekki mitt hlutverk að
prédika. Því get eg nú að mestu
látið úttalað um Magdalenu
Schram. Við þekkjumst þær öll,
þessar hljóðlátu, sístarfandi
og sívakandi húsmæður, kon-
urnar sem finna fullnægingu i
því, að rækja skyldurnar og að
gull, maður með allþungt heim-, hlynna að öðrum. Hún var
aldrei hávær, aldi’ei fyrirferð-
armikil, alltaf róleg og alltaf
prúð í allri framkomu. Svona
gekk hún æfibraut sína.
Hin síðustu árin var hún
mjög þrotin að heilsu og kröft-
um, en lengst af tókst henni að
annast sjálf um heimilið.
Nokkra síðustu dagana lá hún
á spítala, en þó að jafnaði ekki
sárþjáð. Um hádegi fimmtu-
daginn 22. maí seig á hana mók,
og úr því raknaði hún ekki við
aftur til þessa lífs. Um kvöldið
slokknaði lífsljósið hóglega,
þar sem maður hennar sat og
hélt í hönd henni. Það var upp-
fylling hinnar undurfögru
bænar Matthíasar:
Dæm svo mildan dauða,
drottinn, þínu barni,
eins og léttu laufi
lyfti blær frá hjarni,
eins og lítill lækur
Ijúki sínu hjali
þar sem lygn í leyni
liggur marinn svali.
Það var fagurt sólarlag eftir
heiðan æfidag.
Sn. J.
Þjófnaður...
Fx’amh. af 1. síðu.
eru um tvítugt og voru nokkuð
við skál.
Innbrot og bjófnaður
í Hafnarfirði.
Um hvítasunnuna var brotizt
inn í Hraunsteypuna fyrir
sunnan Hvaleyrarholtið við
Hafnarfjörð og stolið þaðan
tveimur hjólbörðum undan bif-
reiðum, miklu af ýmiskonar
verkfærum og olíudælu frá
kynditæki. Lögreglan í Hafn-
arfirði biður þá sem einhverjar
upplýsingar gætu gefið að láta
hana vita þegar í stað.
Líkamsmeiðingar.
Tveir menn liggja á sjúkra-
húsum ’eftir barsmíðar um
helgina, báðir mikið meiddir.
í gærmorgun varð bílverjum,
fjórum talsins, sem voru í
skemmtiakstri um bæinn, eitt-
hvað sundurorða. Ákváðu þeir
að skera úr deilunni með
hnefarétti, fóru úr bílnum á
Tunguvegi og slógust. Afleið-
ingarnar urðu þær að einn
þeirra brotnaði á báðum kjálk-
um og' liggur nú á sjúkrhúsi.
í morgun lenti tveimur
mönnum saman á götu og varð
annar þeirra fyrir svo þungu
höggi, að hann var fluttur með-
vitundarlaus á Slysavarðstof-
una og sðan í sjúkrahús. Ekki
er blaðinu kunnugt um hve
mikil meiðsli eru.
Hjólum stolið
undan bíl.
í fyrrinótt var 2 hjólum
stolið undan bíl sem stóð á
götu, Sætúni 4. Tilraun var
gerð til þess að ná öllum hjól-
unum, en tókst aðeins að ná
tveimur þeirra. Ef vegfarendur
hefðu orðið þessa varir eru þeir
beðnir að tilkynna lögreglunni
það.
Málflutningsskrifstofa
MAGNÚS THORLACIUS
hæstaréttarlögmaður.
Aðalstræti 9. Sími 11875.