Vísir - 27.09.1958, Blaðsíða 5

Vísir - 27.09.1958, Blaðsíða 5
Laugardaginn 27. september 1958 V 1 S I K 5 Þorsteinn Erlingsson iH'ÍH — 27. sepieiaibet' — If)JH „Og þangað er vonunum vorkunnarlaust, eem vegina minningin lagði.“ Éngin ljóðabók mun hafa vak- ið eins almenna athj’gli og Þyrnar Þorsteins Erlingssonar, og trúlega mundi ekki fjarstæða að fullyrða, að ekkert skáld hafi neins staðar unnið sér jafnfljótt og hann ástsældir allra stétta þjóðar sinnar. Ýmsum þeim af yngri kynslóð- inni, sem nú — við bjarmann af afmælisljósunum — taka að kynna sér rækilega Ljóð hans og skoðanir — munu að Ííkindinum koma þessi orð mín kynlega fyr- ir, ef þeir á annað borð gerá sér Ijóst, hve menn voru hér þá ó- vanir að yfir þjóðfélagsmál og trúarbrögð væri varpað bjarma frá eldum afdráttarlausrar upp- reisnar. Og víst voru þeir til, bæði meðal mennta-manna og al- býðu, sem krossuðu sig yfir á- deilum Þorsteins — og þá eink- um þeim, sem beint var gegn kristinni kirkju, þar sem Satan var ekki orðinn hrjáður kotung- ur, heldur var ennþá sálgírug- ur, athafnasamur og eldríkur óðalsbóndi. En góðar og siðvand- ar, en gr.eindar konur, sem þótt- ust engan veginn geta forsvarað að láta Þyrna liggja á glámbekk fyrir óvitum, laumuðust gjarn- an sjálfar á fund Þorsteins ,,þeg- ar hæðir allar á aftanklæðum standa“ og sungu með honum „um ástina sigurljóð tóm“. Og voru það ekki einmitt sumir bur- geisar þeirrar tíðar, sem kölluðu Þorstein heim til íslands og hétu honum „náðugri ritstjórn?" Það hefur verið hneykslazt á því, hve naumt honum hafi verið skömmtuð skáldalaunin, en var það ekki í rauninni furðulegra, þegar alls er gætt, að jafnvel prestar skyldu standa upp á Al- sem meira megna, heldur ást á andlegu frelsi og sjálfstæði og rétti lítiimagnans og réttlát reiði gegn tómlæti, miskunnarleysi og valdbeitingu — og þá fyrst og fremst þeirri, sem framkvæmd var undir fölsku j'firskini. Og svo voru það þá líka hin önnur ljóð hans't hvatningar, hitaðar og hertar í langeldum íslenzkrar sögu og arfleifðar, hugsjónaleg- ar framtíðarsýnir, þar sem skír- skotað var til þess, sem mann- ~ kynið hafði djarfast dreymt, dá- sömun íslenzkrar náttúru og alls, sem þar íitkar og lífgar, og söngvar um ungar, dreymnar, en djarfar ástir — allt þetta seið- magnað formi og framsetningu, sem ekki átti sinn líka í bók- menntum þjóðarinnar — íslenzk tunga og þjóðleg kveðskapar- ,hefð skírð í þeim Ijóma, sem höfuðið af vandamálum mann- kynsins, talaði ekki dulmál lærðr ar speki eða hafði á framkomu sinni framandlegt hefðarsnið. Orðfærið eðlilegt og auðskilið hverju barni, en um leið undur- samlega fágað og tígið, kveðand- in kliðmjúk og frábærilega felld að efninu, hver hugsun, hve djúptæk og spakleg sem hún var, hnitmiðuð og eins og flaug upp i fangið á lesendánum. Hið al- þýðlega og þjóðlega var þessu listaskáldi unun og eftirlæti, en einmitt í hans höndum, hins mikla fagurkera, varð ferskeytl- an — þetta þúsundum íslenzkra alþýðumanna tiltæka tjáningar- form á stundum beiskju og harma, gleði og ununar, að dvergfáguðum töfrasprota, sem jafnt hentaði til að heilla fram- , hersveitir og að ljúka upp laun- | dyrum sögunnar, og mannlegt i tilfinningalíf Og ævintýrahöllum íslenzkra náttúru. Hvort var það svo ekki.kostur, i að hann vildi eitthvað, þessi j snillingur? Enginn, bókstaflega enginn mun á þeirri tíð hafa (treyst sér til að lá honum það — þá ekki sá andi í heiðri hafður, 1 að flotið væri sofandi að feigðar- ósi. Á sínum stóru stundum skáldlegs flugs birti hann þjóð sinni framtíðarsýnir, sem áttu !sér alþjóðlegan og sannanlegan bakgrunn, en samtímis var hann í órofa tengslum við íslenzka sögu og þjóðlega menningu, ætl- aði þjóð sinni mikinn hlut, en í fyllsta samræmi við aðstöðu hennar og menningarleg afrek — taldi „þangað vonunum vorkunnarlaust, sem vegina minningin lagði.“ ■ Það hefur verið hljótt um Þorstein á síðustu áratugum. Að vestan: Mikiil afli Patreksfjariartogara og færaháta. Lokið byggingu HraSfrystihúss í Tálknafirðí. Isaf. 20. sept. 1958. Rafmagnið frá Mjólká. — Kirknahátíðir. — Rækjuveiðar. — Búist við smokkveiði. Á Patreksfirði hefir það sem af er þessu ári verið svo mikií atvinna, að oft- ast heíir verið hörgull á vinn- andi fólki. Mest af þessari at- vinnu er við fiskframleiðsluna og grundvöllur hennar óvenju- leg aflasæld á togarana og færabáta. Togararnir hafa ver- ið í flokki aflahæstu íslenzku togaranna. Sama má segja um handfæraveiðarnar héðan frá Patreksfirði. Þær hafa verið með því bezta, sem annarsstað- ar þekkist. Bæði í frystihúsinu, á Vatns- eyri og Geirseyxú, hafa því haft ærið verkefni svo til óslitið, og stundum meira en þau hafa annað. . .Má óhætt telja 1958 mesta góðærisár, sem hér hefir komið. Byggingar eru nokkrar, þar á meðal nýtt prestsseturshús og skóli. Erfitt hefir verið að ná í byggingarefni og einnig að ná í vana .sni&i. í ljós, að margar fi’amréttar hendur eru reiðubúnar að styðja kirkjubyggingar á Reyk- hólum, og mun hún rísa enn fljótar en hina bjartsýnu for- göngumenn dreymdi um, en þar er sóknarprestui'inn sr. Þói'ax'inn Þór fremstur í flokki. 50 ára afmæli Gufudals- kirkju var minnst 7. þ. m. með hátíðaguðsþjónustu. Merkilegt má telja hvað gamla kirkjan er enn stæðileg, því lítið hefir verið um viðhald hennar á köflum. Það var Víkingur h.f. á Isafii'ði, sem smíðaði kirkj- una. Yfirsmiður var Jón Þor- kell Ólafsson á ísafirði. Teikn- ingar gerði Rögnvaldur Ólafs- son, húsimeistari, bróðir Jóns. 14. þ. m. var 50 ára afmæli Bi’jánslækjai'kirkju haldið há- j tíðlegt. Kirkjan þar er smíðuð og teiknuð af þeim sömu í Gufudal. Bi'jánslækjarkirkja er enn gott hús. Nokkrar endur- bætur eru þar nýlega gerðar, og líka í Gufudal. Vel má þess geta á prenti hve hlýlega og jafnframt há- tíðlegar þessar kirkjuhátíðir hafa verið með forustu og leið- Margir hafa heimsótt og gist I sögu sr. Jóns Kr. ísfeld pró- Patreksfjörð í sumar, og flest- fasts á Bildudal. um eða öllum þótt gott þar að koma. Síðast í ágúst kom með- al annars blómabíll, beint frá Hveragerði. Ei þessa getið sem En mundi ekki hann, sem þær dæmis, að fólk og bílar streyma kynslóðir, er lögðu grundvöllinn hingað til Patreksfjarðar víðs- að flestum þeim menningarleg-1 vegar frá. um og félagslegum umbótum, sem þjóðin nýtur nú, unnu hug- ástum og töldu sig eiga ómetan- legar gjafir að þakka, mundi ,lagt hafði á hug og hjarta hins ekki einmitt hann eiSa brýnt 8r’ bingi og tala máli Þorsteins og fegurðarþyrsta og formnæma Iindi við hinar ynSri kynslóðir> hann fá skáldastyrk, heldur en fsiendings við kynningu af dirfska hans °g Jákvæður vilji .Jtt, að slík ráðstöfun á fé þjóð- 'mörgu því fegursta i menningar- arinnar sætti andstöðu hinu ærið heimi Vesturlanda. Hinn lærði spaisama og íheldna landshöfð- 0g fágaði heimsmaður, með ingjatímabili? Hálfþritugur fór Þorsteinn Erlingsson utan og var ei'lendis í tólf ár. Hann kynntist þar jafn- aðai'stefnunni, þróunarkenning- unni, raunsæis stefnunni á sviði bókmenntanna og þeirri harðvit- ugu baráttu, sem hafin var gegn harðstjórn og kúgun, fátækt og fákunnáttu — og þá um leið fyr- ir andlegu frelsi, jafnrétti, upp- lýsingu og mannsæmandi kjör- um alli'a þjóða og stétta. Hjarta hans var stórt og viðkvæmt og hann gekk hinu nýja á hönd. En íylgd hans við það, var ekki f.vlgd þrælsins, heldur hins and- lega frjálsa íslendings, sem va-r snauður af veraldai'auði, en fjáð- xir höfðingi í krafti sinna menn- ingarerfða. Þær voi'u frá fornu fari ást á frelsi, drengskap og sönnum manndómi, þjóðlegum íróðleik og þjóðlegri kveðskap- aríþrótt — og við þær höfðu beztu skáld íslenzki-ar endui’- ■eisnar bætt tilbeiðslu og tign ís- lenzkrar tungu og á stórbrotinni legurð landsins. íslendingar íundu — siðavant alþýðufólk greindir og framsæknir athafna- rnenn og vitrir og frjálshuga þjónar kirkjunnar eins og flestir aðrir — að líftaug ádeilukvæða Þorsteins Erlingssonar var ekki lifsbeiskja og ekki hatur á þeim, hjartað fullt af fegurð og kær- leika sannrar hámenningar og hans, ást hans á fegurð og á men.ningarerfiðum þjóðarinnar, — og trú hans, boðuð í „frels- andi framtiðar nafni?“ Guðm. Gíslason Hagalín. Ströndin við voginn. í Tálknafirði hefir í sumar verið unnið að því, að ljúka hinni mildu hrað- fi-ystihússbyggingu í Hvestu- þorpi. Til þess er hugsað, að setja upp beinamjölsverk- smiðju í sambandi við fi'ysti- húsið, enda er það nauðsynlegt þar sem flytja vei’ður fiskúr- gang til Patreksfjarðar til vinnslu þar. Sagt er að fram- kvæmdir með fiskimjölsverk- smiðjuna muni dragast eitt- hvað á langinn vegna skorts á lánsfé. Rafmagnið frá Mjólká kemur senn til Patreksfjarð- ar og Tálknafjarðar. Fagna Reykjavíkurbær er talinnog strandlengjuna frá Naut- með hreinustu og fallegustu j hólsvík og inn að landi læknis- bæjum Norðurlanda. Síðastliðið ins þyrfti að lagfæra og búa sumar sagði einn útlendur j þar til gangstígi. Síðan þyrfti menn því mjög, að fá loks ferðamaður við mig eitthvað á,að planta þar fljótvöxnum og nægilega raforku, bæði til þá leið. að þetta væri borgin fallegum trjáplöntum. ýmsra þæginda á heimilum og fagra. Þannig hefur hún komið honum fyrir sjónir. Við sam- gleðjumst, sem yndi höfum af að skoða borgina okkar og njóta fegui’ðar hennar. Þrátt fyrir það er margt ó- lagað sem betur mætti fara. Ströndin noi'ðan til við Foss- vogimi er bænum til hinnar mestu óprýði. Þar er hrúgað niður járndrasli og bílaræflum, sem ekki ætti að sjást í ná- grenni Reykjavíkur. Þessi landræma er eitt hið ákjósanlegasta land til í-ækt- unar. Spilda Hannesar Guð- mundssonar læknis sýnir það bezt hvert gæðaland þetta er. Hann á sumarbústaðaland inn- arlega við voginn og er það mestallt vaxið þroskamiklum trjám í hundraðatali. Þarna er baðstaðui'inn ytra, Þetta ætti að vera æfintýra- vinnu á verkstæðum og sem land, þar sem fólk fær sér hreyfiafl í stað olíumótora. göngu á stjörnubjörtum haust- j Er það von okkar, að með kvöldum, þar sem ástir kvikna tilkomu raforkunnar frá hjá ungum elskendum og sam- Mjólká renni upp nýtt fram- an brenna. Husgum til höfðingja, sem tíðum Rækjuveiðar frá Bíldudal byrjuðu urn miðjan þ. m. Afli hefir verið góður og rækjan stór. Dugleg- ustu stúlkurnar skelfletta upp í 20 kg'. á dag og hafa því um 300 krónur í daglaun. Vitan- lega er.þetta ekki nema þegar rækjan er sem bezt. Kaupfélag Arnfirðinga er nú eigandi. rækj u vei'ksnxiðj unnar. Búist við snxokkveiði. Gamlir, athugulir menn bú- ast við smokkveiði í haust í Arnarfirði. Fari svo verður á- reiðanlega handagangur í öskj- unni hjá ungum og gömlum. Allir vilja og þurfa- að. fá smokk fyi'ir þorskinn, því hann er mesta tálbeitan sem enn þekkist. Smokkveiðin hefir líka oft fært Arnfirðingum drjúgar tekjur. Arn. ---• — Kvenfélag Hallgrímsklrkju hefur kaffisölu í dag. Kvenfélag Hallgrímskirkjxi hefur árlega kaffisölu sína í Silfurtunglinu í dag, laug- ardaginn 27. september, og verður þeim tekjum, sem af þeirra'fara og framkvæmda tímabil því kunna að hljótast, varíð til. koma' fyrir kauptúnin öll i Vestfjörð- framgangs málefnum safnaðar- sunnan frá Bessastöðum og stanza á hæðinni fyrir sunnan voginn og líta yfir til strandar- innar. Væri ekki ánægjulegra að heyra þá andvarpa: Já, þetta er borgin fagra. Jú, vissulega. Það ætti því að vera áhugamál okkar að breyta þessu landi sem fyrst í fallegan trjálund. Jón Arnfinns. Hallgrímur Lúðvíksson lögg. skjalaþýðandi í enskxj og þýzku. — Sími 10164 um. Kirknahátíðir hafa verið margar undan- farið í Barðastrandarpi’ófasts- dæmi. Fyrst er að minnast kirkjudagsins fyrir nýja mæðra kirkju á Reykhólum. Það fagur dagur og hátíðlegur. Fjölmenni sótti til Reykhóla. Sumt langt að komið, svo sem fríður flokkur Barðstrendinga úr Reykjavik, sem færðu gjafir og áheit til nýju kii'kjunnar á- saint ýmsum fleiri. Á þessum kii'kjudegi kom það gi'einilega ms. Treysta félagskonur enn sem fyrr á góðvild Reykvíkinga og vænta þess, að þeir styrki gott málefni með því að drekka síð- degisltaffið í Silfui'tunglinu í dag. — Sérstaklega er safnað- Hallgrímskirkju minnt á kaffisöluna. Félagskonur hafa ætíð reynt að gera sitt bezta, til þess a'ð kaffisalan yi'ði félaginu til sóma, og munu enn leitast við að svo megi verða. — Þær eru þakklátar öllum, sem orðið hafa þeim að liði í þessu starfi. var (arfólk

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.