Vísir - 09.10.1958, Blaðsíða 4

4
V í S I B
Fimmtudaginn 9. október 1958
WÍSXM
D A G B L A Ð
Visir kemux út 300 daga á ári, ýmist 3 eða 12 blaSsíður.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Hersteinn PálssoD.
Skrifstofur blaðsins eru í Ingólfsstræti 3.
SMtítjórnarskrtfstofur blaðsins eru opnar frá kl. 8,00—18,00.
Aðrar skrifstofur frá kl. 9,00—18,00.
Afgreiðsla: Ingólfsstræti 3, opin frá kl. 9,00—19,00.
Sími: (11660 (fimm línur)
Vísir kostar kr. 25.00 í áskrift á mánuði,
kr. 2.00 mntakið í lausasölu.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Sáttmáiar, sem
Fyrir nokkrum dögum gerði
Þjóðviljinn að umtalséfni
sáttmála þann, sem jafnan
hefir verið kenndur við
Miinchen. í sáttmála þeim
var gert út um örlög þjóðar,
sem engan fulltrúa átti við
samningaborðið. Hitler var í
rauninni gefið leyfi til aS
hegða sér svo gagnvart
Tékkóslóvakíu, sem honum
sýndist, því að honum voru
afhent Súdetahéruðin, sem
hann hafðiheimtaðum skeið,
þar sem hluti íbúanna þar
var af þýzkum ættum. Þeg-
ar Þjóðverjar höfðu fengið
þessi landamærahéruð af-
hent átakalítið, var hægur-
inn hjá að gleypa það, sem
eftir var af landinu, enda
leið ekki á löngu, áður en
Hitler skipaði her sínum að
gera það.
Þjóðviljanum finnst að sönnu,
að þarna hafi Tékkóslóvakía
verið illa svikin af þeim,
sem hún taldi vini sína,
Bretum og Frökkum. Rétt
er það svo langt sem það
nær, því að það er ljótur
kafli í veraldarsögunni, sem
skráður var [ Múnchen fyrir
tuttugu árum af þeim Dala-
ciier, Chamberlain og Hi'tler.
En sagan nam ekki staðar
með því. Hún hefir haldið
áfram að gerast, og þess má
einnig minnast, að á þessu
ári voru 10 ár frá öðrum
svikum við Tékkóslóvakíu.
Þá ' var hún svipt frelsinu
öðru sinni, en Þjóðviljinn
þegir vitanlega um það.
Sannieikurinn er nefnilega sá,
að kommúnistar geta ekki
• brugðið upp neitt hreinni
skildi en aðrar þjóðir. Þeirra
skjöldur ef raunar markað-
ur fleiri morðum, fleiri svik-
um, fleiri illvirkjum en
nokkurs anars flokks eða
hóps. Hinsvegar vonast þeir
til að geta villt um fyrir
Á háium
Flestir gera sér grein fyrir því,
að margvíslegir skuggar
hafa fallið á sögu nær allra
þjóða. Um hitt er heldur
ekki að villast, að ofbeldis-
hneigðin virðist þeim mun
ríkari sem þjóðin er stærri
eða á meira undir sér. Það
blasir við hvarvetna um
þessar mundir, en þótt
kommúnistar vilji telja
mönnum trú um, að þcir sé
engilhreinir, verða þeir að
sætti sig við, að menn muni
ávirðingar þeirra. Þær eru
' einnig af þvf tagi, að ógern-
má minnast.
hrekklausum almenningi
með því að tala hátt og mik-
ið um ávirðingar annarra.
Það getur tekizt stundum
en ekki alltaf, en mönnum
er í svo fersku minni, hvern-
ig rússneskir kommúnistar
hafa reynzt Tékkóslóvakíu,
að vonlaust er fyrir komm-
únista að slá sig til riddara
á því, hvernig einhverjir
aðrir hafa komið fram við
sama land áður.
Það er raunar ekki úr vegi að
minnast fleiri sáttmála, sem
segja má, að eigi merkisaf-
mæli um þessar mundir. Sá,
sem rétt er að minna á, var
þó ekki gerður fyrr en í
ágúst árið 1939, en hann
hafði mikil áhrif, þótt ekki
væri hann gerður f Mún-
chen heldur í Moskvu. Sá
sáttmáli var nefnilega gerð-
ur af Stalín og Hitler, og
hann fjallaði hvorki meira
né minna en um það, að
Hitler skyldi geta hafið sitt
stríð, án þess að Rússar sner-
ust gegn honum.
Og Hitler fékk ekki aðeins sitt
stríð með blessun og blíðu-
brosum Stalíns, heldur naut
hann síðan einnig ýmiskon-
ar hjálpar rússneskra
kommúnista, fyrst er hann
sigraði Pólverja og síðan er
hann sneri hersveitum
sínum vestur á bóginn. Hinn
óði múgmorðingi, sem Krús-
év kallaði svo fyrir næstum
þrem árum, sýndi með þess-
afi samningagerð við Hitler,
að hann var þeim.Chamber-
lain og Daladier enginn eft-
irbátur í svikum, Þeir höfðu
nefnilega ekki tærnar, þar
sem hann hafði hælana, og
kommúnistar hafa alla tíð
reynt að líkjast honum.
Þess vegna er saga þeirra
líka óslitin keffja svika og
illvirkja af öllu tagi.
ís.
ingur er að gleyma þeim.
Þess vegna er Þjóðviljanum
hollara að fara varlega í á-
róðri sínum. í hvert skipti
sem hann bendir á einhvern
„sekan“ rifjast upp fyrir
mönnum eitthvert afrek
kommúnista, sem ber vott
um ekki minni sekt og af-
leiðingin verður ævinlega
og óumflýjanlega, að þeir
taoa á því, sem þeir ætluou
að nota sér til framdráttar.
En svo fer ævinlega fyrir
þeim, sem eru óprúttnir og
hafa slæman málstað.
Þcrunji ióhannsdóttir fékk gurl-
verBEaun @§ némsstyrk.
Hún lék fyrir styrktarfélaga Tónlist-
arfélagsins í gær og fyrradag.
Þórunn er nú orSin
nokkuð stór, og í gœrkvöldi og
í fyrrakvöld lék. hún fyrir styrkt
armeðlimi Tónlistarfélagsins í
Austurbœjarbíó, útð húsfyllli og
forkunnargóðar viðtökur.
Hún lék verk eftir Bach,
Beethoven, Chopin, Prokoffjeff,
Rawtorne og Tanejeff.
Sjö ára gömul fór Þórunn Jó-
hannsdóttir með föður sínum til
London, og nú er hún orðin 19
ára og hefur lokið prófi við
Royal College of Music með
þeim heiðri, að hún hlaut ein af
þrennum gullverðlaunum tón-
listarskólans og að auki 200
sterlingspunda námstyrk. Frá
því að hún kom fyrst fram op-
inberlega hefur hún komið fram
300 sinnum samtals erlendis og
hér heima. Námsstyrkinn hugs-
ar hún sér að nota til fram-
haldsnáms annaðhvort í Moskvu
eða París.
Þórunn er fyrir nokkru kom-
in til landsins og hélt á dögun-
um tónleika á Akureyri, og að
loknum tónleikunum fyrir Tón-
listarfélagið í Reykjavík ætlar
hún að halda tónleika á Akra-
nesi og í Keflavík.
Þrátt fyrir hina löngu dvöl í
öðru landi talar Þórunn enn
hreint móðurmál sitt, enda hef-
ur íslenzka verið töluð á heim-
ili hennar alla tíð, sem fjöl-
skyldan hefur dvalizt erlendis.
Haustsiátrun á Akranesi
ioksð.
Frá fréttaritara Vísis —
Akranesi í morgnn.
Haustslátrun sauðfjár á Akra-
nesi er lokið.
Alls var slátrað þar rúmlega
8 þúsund fjár.
Góður karfaafli.
Togarinn Bjarni Ólafsson er
kominn af Nýfundnalandsmiðum
með fullfermi af karfa, eða 280
lestir og nú unnið að því að losa
hann.
Dágóð færaveiði.
Trillur frá Akranesi hafa stund
að allmikið handfæraveiðar sið-
ustu dagana, enda hefur verið
veðurblíða mikil og stutt að fara.
Hafa bátarnir veitt dável.
„Seg mér, hvað þú lest - og ég
skal segja þér hver þú ert".
SSæöa Gylfa Þ. Gíslasonar, menntamálaráðh.,
við opnun amerísku bókasýningarinnar.
Gylfi Þ. Gíslason, mennta-
málaráðherra, var meðal rœðu-
manna við opnun sýningarinnar
og mœltist m. a. á þessa leið:
„Seg mér, hverjir eru vinir
þínir, og ég skal segja þér, hver
þú ert.“ — í þessum orðum er
án efa mikill sannleikur. En
segja mætti líka með nokkrum
sinni: „Seg mér, hvað þú lest,
og ég skal segja þér, hver þú
ert.“ Það liggur við, að hægt
sé að segja, að við séum það,
sem við höfum lesið. Flestar
hugmyndir okkar um heiminn,
lífið, manninn ,þjóðfélagið, höf-
um við sótt í bækur, vitandi vits
eða óafvitandi. Það er vizka í
íslenzka orðskviðnum, að blind-
ur sé bóklaus maður.
Maðurinn hefur ekki öðlazt
reisn sína og veldi í skjóli þeirra
vopna, sem hann hefur smíðað
sér,' heldur með tilstyrk þeirra
bóka, sem hann hefur samið og
veitt hafa vísindunum vængi, —
vopn sín hafa ennirnir borið
hverir á aðra, en með þeirri
þekkingu, sem þeir hafa sett
á bækur, hafa þeir smám saman
verið að sigrast á umhverfi sínu
og öðlazt vald yfir öflum nátt-
úrunnar og getu til að styðja
hver annan. Maðurinn hefur
ekki orðið herra jarðarinnar
eð sverð í höndum, 'heldur bók.
Það er því mikið ánægjuefni,
að nú skuli opnuð hér á landi
sýning á bókum frá þeirri þjóð,
sem er voldugust og auðugust
í heiminum. Bækur frá slikri
þjóð hljóta að hafa sögu að
segja, fróðleik að geyma, boð-
skap að flytja. Bandaríkin hafa
verið forystuþjóð í tækni og
verklegum framkvæmdum. —
Náttúruskilyrði hafa vissulega
verið þjóðinni hagstæð, en þau
hefðu samt ekki orðið undir-
staða auðlegðar, ef þau hefðu
eltki verið hagnýtt af þekkingu
og verkhyggni, og þekkingin
hefði hvorki orðið djúptæk né
almenn, ef bókin hefði ekki bor-
ið hana víða vegu.
Þessi mjmdarlega bókasýn-
ing, hin stærsta, sem haldin hef-
ur verið hér á landi, mun án
efa efla menningartengsl milli
Bandaríkjamanna og íslend-
inga. Islendingum er vinátta
Bnadaríkjaþjóðarinnar mikils
virði, ekki fyrst og fremst
vegna þess, að hún er voldug
og sterk, heldur vegna hins, að
land hennar hefur verið heim-
kynni fagurrar frelsishugsjóna
og lýðræðislegrar menningar.
En einmitt þess vegna ætlast
íslendingar til mikils af Banda-
ríkjamönnum, þeir vænta þess,
að ein hin stærsta og ein hin
smæsta þjóðanna geti verið sam-
mála um, að það frelsi, sem vera
skal aflgjafi framfara og lífs-
hamingju, er ekki frelsi hins
volduga til þess að beita hinn
vopnlausa ofríki og svipta hann
lífsbjörg, heldur frelsi hins
smáa til þess að hagnýta rétt
sinn og eign án þess að verja
hann með vopnum.
Það er einlæg ósk mín, að
kynni af öllum þessum amer-
ísku bókum, sem blasa hér við
okkur, megi verða til þess að
treysta þau bönd, sem tengja
Bandaríkjamenn og íslendinga.
Á. S. skrifar:
„Mér fannst frétt, sem Visir
birti s.l. þriðjudag undir fyrir-’
sögninni „Ekki beðið imi lítið
þar“ hin athygiisverðasta. Þar
var sagt frá því, að Bandaríkja-
deild Norður-Kyrrahafs Fiski-
málanefndarinnar hafi sam-
þykkt að fara fram á það við
Japan, að þeir banni fiskiskipum
sínum veiði á hvorki meira né
minna en 648 þús. ferh. mílna
hafsvæði — þeim til verndar
vegna þess, að Alaska-laxinn
hrygnir á þessum svæðum. —•
Frétt þessi sýnir hve viðtækar
ráðstafanir eru taldar nauðsyn-
legar í Bandaríkjunum, til vernd-
ar laxstofninum, og það eru op-
inberir sérfræðingar og trúnað-
armennn, sem vilja banna veiði
umræddu svæði, enda skilja þeir
bezt þörfina, og vafalaust hafa
þeir stuðning Bandarikjastjórn-
ar til að fá málinu framgengt.
gengt.
Skilningur ætti
að vera fyrir liendi —
Þegar þeir vestra skilja svo
vel þá nauðsyn, sem hér um ræð- _
ir, og vilja gripa til hinna víð-
tækustu ráðstafana, finnst
manni, að þar ætti að vera skiln-
ingur fyrir hendi á þvi hver lifs-
nauðsyn smáþjóð eins og Islend-
ingum hlýtur að vera að fisk-
stofninn við strendur landsins'sé
verndaður, og vel má líka vera
að skilningur á þessu sé fyrir
hendi, jafnvel á æðstu stöðum
í hinu mikla lýðveldi, en ákaf-
lega hljótt er um þann stuðning,
ef um hann er að ræða. Er til of
mikils mælzt, að vinaþjóð eins
og Bandarikin, sem fær að hafa
í landi voru stöðvar, mikilvægar
með tilliti til varna og öryggis
Bandarikjanna og alls hins
frjálsa heims, ef til árásarstyrj-
aldar kæmi á þau eða önnur
frjáls vestræn lönd, lýsi ýfir,
samúð og skilningi við málstað.
okkar — og jafnvel styðji okkur
i baráttu okkar?
Verndin.
Það hafa heyrst margar radd-
ir í seinni tíð um það, að litið
gagn sé i vernd Bandaríkjanna,
þegar ekkert sé aðhafst, er
brezk herskip vernda veiðiþjófa
í íslenzkri landhelgi. En hér ber
þess að geta, að ekki er kunnugt
um, að um aðstoð til verndar
landhelginni hafi verið beðið, og
þá fyrst væri um ásögunarefni
að ræða, ef um hana væri beðið
og beiðninni neitað. En lílega.
mun flestum Islendingum þykja
réttast, er þeir hugsa málið, að
þeir eigi að vernda sína landhelgi
sjálfir, gera það, sem þeir geta
í því efni, þótt leikurinn sé ójafn,
að minnsta kosti eins og sakir
standa. En það má vel spyrja
stjórnarvöld þessa lands um af-
stöðu Bandaríkjanna i landhelg-
ismálinu, með tilliti til þess, að
það hljóti að vera lágmarks-
krafa, að við fáum stuðning
verndarþjóðarinnar í málaflutn-
ingi okkar og að vittar séu allar
ofbeldisaðgerðir í okkar garð, er
við færum út landhelgi okkar í
12 mílur, sem við áreiðanlega
höfum gert af meiri nauðsyn, en
margar þær þjóðir, sem þegar
hafa 12 mílna landbelgi — eða
stærri.
Sá tfeni kemnr —
I rauninni er 12 mílna land-
helgi ekki stór, og sú er spá
mín, að sá tími muni koma og
bnð áður- en margir árat!>"’v
líða, að viðurkennt verði af ö!l-
um þjóðum, sem stunda fiskveið-
ar á Norður-Atlantzhafi, að með
12 mílna landhelgirini hafi verið
stigið rétt spor. — Á. S.“